แนวทางใช้ reflective coaching หนุนเสริมการเรียนรู้และวางแผนอนาคต ผู้เข้าร่วมโครงการจ้างงานเนื่องจากสถานการณ์โควิด ๑๙ ประกอบการบรรยาย Reflective Coaching เพื่อสร้างการเรียนรู้และแรงบันดาลใจ โดย ศ.นพ.วิจารณ์ พานิช บรรยายและเสวนาในโครงการ Reflective Coaching ครั้งที่ ๑ ของหน่วยงานจ้างงาน มช. ภายใต้โครงการจ้างงานประชาชนที่ได้รับผลกระทบจาก สถานการณ์การระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ระยะที่ 2 ตามประกาศกระทรวงการอุดมศึกษาวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม วันที่ ๒๒ กรกฎาคม ๒๕๖๓ เวลา ๙.๐๐ - ๑๑.๐๐ น.

1. (ราง version 1 630707)
แนวทางใช reflective coaching หนุนเสริมการเรียนรูและวางแผนอนาคต
ผูเขารวมโครงการจางงานเนื่องจากสถานการณโควิด ๑๙
วิจารณ พานิช
................
หลักการ
รัฐบาล โดยกระทรวง อว. มีโครงการจางงานประชาชนที่ไดรับผลกระทบจากสถานการณการระบาด
ของโรคโควิด ๑๙ และมอบหมายใหมหาวิทยาลัยเปนหนวยงานรับดําเนินการโครงการดวย โดยโครงการ
ระยะที่ ๒ เปนเวลา ๓ เดือน ระหวางเดือน กรกฎาคม - กันยายน ๒๕๖๓
แมจะเปนมาตรการชั่วคราว ในระยะสั้นมาก แตก็ควรบริหารงานใหเกิดผลกระทบสูงสุด ไมใชแค
เพื่อบรรเทาภาวะตกงานเทานั้น นาจะใชวางฐานเพื่ออาชีพที่ดีในอนาคตไดดวย โดยเฉพาะตอผูมีแรง
บันดาลใจและมีศักยภาพ เอกสารนี้มุงเอื้อโอกาสแกผูมีแรงบันดาลใจ และมีความมานะพยายามเหลานั้น
ซึ่งนาจะมีจํานวนไมเกินรอยละ ๕ - ๑๐ ของผูเขารวมโครงการทั้งหมด
การเตรียมขอมูล และใชขอมูล
ตอนปฐมนิเทศผูเขารวมโครงการ ควรมีแบบสอบถามสั้นๆ ถามเปาหมายในชีวิต แผนการประกอบ
อาชีพหลังสิ้นสุดการจางงานในโครงการ และจุดแข็ง (strength) ของตนเอง รวมทั้งมีใบสมัครเขารวม
กิจกรรม group reflective coaching ซึ่งผูสมัครตองจัดเวลาเขารวมนอกเวลางาน และตองมีการคนควา
ทําการบาน สําหรับนํามาแลกเปลี่ยนเรียนรูกับเพื่อนๆ
ขอมูลเปาหมายชีวิต แผนอาชีพ และจุดแข็ง นี้ จะนํามาใชคัดเลือกคนเขากิจกรรม และจัดกลุม
ทํา group reflective coaching ซึ่งหมายความวา group reflective coaching (GRC) นี้ เขาไดผานการ
สมัครและไดรับการคัดเลือก คนที่ไดเขาโครงการ GRC เปนกลุมคนจํานวนนอยที่ตองการใชเวลา ๓ เดือน
เพื่อการเรียนรูเขมขน และทํางานหนัก สําหรับเตรียมเขาสูการเปนผูประกอบการใหม
ระบบขอมูล
มีระบบขอมูลของผูเขาโครงการทุกคน ใหโคชเขาไปดูไดทุกเมื่อ สวนที่สําคัญคือเปาหมายชีวิต แผน
อาชีพ และจุดแข็ง เมื่อโคชพบผูมีแรงบันดาลใจและความสามารถพิเศษก็เขาไปเพิ่มขอมูลในหัวขอ
“ขอสังเกตของโคช” ได
ขอมูลนี้มีประโยชนตอการทํา individual coaching

2. ระบบสื่อสาร
ควรมีระบบสื่อสาร online ใหผูเขาโครงการสื่อสารกับโคชไดสะดวก
วิธีการ ๒ แนวทาง
Group coaching ทําในกลุมเล็ก (เชน ๘ - ๑๐ คน) ที่มีเปาหมายคลายคลึงกัน จึงนาจะมีได
หลายกลุมตามเปาหมายการพัฒนาตนเองเปนผูประกอบการรายยอย โดยโคชตั้งคําถามจากประสบการณ
การทํางาน ใหฉุกคิดเขาหาเปาหมายชีวิต และเปาหมายอาชีพในอนาคต ใหเห็นโอกาส หลายคําถามที่ลง
ลึกนาจะยังตอบไมได ตองกลับไปชวยกันคนควา แลวนํามาแลกเปลี่ยนเรียนรูในคราวตอไป นาจะประชุม
สัปดาหละครั้ง ครั้งละ ๑ - ๒ ชั่วโมง นัดกันอยางสม่ําเสมอ อาจเปน online meeting ก็ได
โคชตองไมสอน เนนตั้งคําถาม อาจแนะวาจะคนไดที่ไหน
Individual coaching แบบที่ ๑ เปนการพูดคุยเฉพาะตัว ใหโอกาสแกทุกคนในโครงการ เมื่อ
ผูเขาโครงการมาถาม ซึ่งอาจถามเมื่อพบตัวหรือถาม online โคชนําคําถามมาผสมกับเปาหมายชีวิตและ
เปาหมายอาชีพของผูนั้น แลวถามกลับ ใหเขาหาคําตอบเอง เนนตั้งคําถามที่กระตุกใจใหเกิดแรงบันดาลใจ
เห็นโอกาส ในบางคน (นาจะจํานวนนอยมาก) อาจพบแรงบันดาลใจที่เกิดขึ้นจากการปฏิบัติงานในชวง ๓
เดือนนี้ ที่จะนําไปสูการเปนผูประกอบการใหม/ นักวิจัยใหม/นักพัฒนาใหม
Individual coaching แบบที่ ๒ ใหโอกาสแกทุกคนในโครงการเขียน reflective journal ลง
เว็บไซต หรือ social media ของโครงการ โดยมีระบบ AI และ/หรือเจาหนาที่ คอยตรวจสอบหาคนที่มีความ
ฝน และความเอาจริงเอาจัง ในการตั้งตัวเปนผูประกอบการรายยอยหลังจบสิ้นโครงการ และแจงใหโคชเขา
ไปโคชรายตัว หรือรวมกลุมคนที่ฝนคลายกัน จัด Group coaching
มี Guideline วิธีเขียน Reflective journal เปนแนวทาง ใหไวบนเว็บไซตของโครงการ และแนะนํา
ตอนปฐมนิเทศ
Reflective journal ทําหนาที่สองอยาง (๑) กระตุนแรงบันดาลใจแกผูเขียน (๒) ชวยใหทีมจัดการ
โครงการคนพบผูมีแรงบันดาลใจสูง มีความมุงมั่น พรอมที่จะทํางานหนัก เพื่อตั้งตัวเปนผูประกอบการรายยอย
เพื่อรวมมือกันทํางานสรางความเขมแข็งใหแก Local economy
วิธีการทํา Reflective coaching
Website Library of Professional Coaching เสนอกระบวนการ reflective coaching ไว ๗
ขั้นตอนคือ
Level 1 นําเสนอขอมูล ผูรับการโคชเก็บขอมูลสําคัญ นํามาเสนอ โคชตั้งคําถามใหขอมูลครบถวน
คมชัด และเชื่อมโยงสูเปาหมาย

3. Level 2 หาความหมายของขอมูล โคชตั้งคําถามวา ขอมูลนั้นนาสนใจ หรือมีความหมายอยางไร
ใหผูรับการโคชตอบ
Level 3 ขุดหาความหมายที่ลึกและจําเพาะ โดยโคชตั้งคําถามใหผูรับการโคชตอบ
Level 4 ขุดหาสมมติฐาน หรือชุดความคิด ที่อยูเบื้องหลังความหมายนั้น โคชตั้งคําถามวาทําไม
ผูรับการโคชจึงมีความเห็นหรือวิธีมองคุณคาเชนนั้น
Level 5 หาขอสรุป เพื่อนําไปดําเนินการ โดยโคชตั้งคําถามใหผูรับการโคชสรุป หาขอยุติ วาจะ
กลับไปทําอะไร
Level 6 เจาะลึกทําความเขาใจความเชื่อ โดยโคชตั้งคําถามวา ทําไมผูรับการโคชจึงสรุปเชนนั้น
Level 7 ปฏิบัติการ ตามดวย AAR (After Action Review) ซึ่งผมขอเสนอใหโคชตั้งคําถาม ๕
ขอคือ
(๑) เปาหมายของปฏิบัติการนั้นคืออะไรบาง
(๒) เปาหมายขอใดบรรลุผลดีเกินคาด เพราะอะไร
(๓) เปาหมายขอใดบรรลุผลนอยหรือไมบรรลุ เพราะอะไร
(๔) หากจะทํางานนั้นซ้ํา จะทําตางจากเดิมอยางไรบาง
(๕) ไดความรูอะไรบาง สําหรับนําไปใชประโยชนอะไร
การทํา Reflective coaching พึงปรับตามเปาหมายที่ตองการ หากตองการจับประเด็นเรียนรูสูการ
วางแผนธุรกิจเล็กๆ ในอนาคต ตองมีการปรับขั้นตอนขางบน รวมทั้งปรับคําถาม ไมจําเปนตองดําเนินการ
ตาม ๗ ขั้นตอนขางบน แตประยุกตใชแนวคิดและวิธีการเพื่อกระตุนใหผูรับการโคชคิดอยางเปนระบบ อยาง
มีขอมูลหลักฐานสนับสนุน และคิดอยางลึก
ตัวอยางคําถาม ในกรณีโคชชิ่งเพื่อมองหาธุรกิจเล็กๆ ในอนาคต
• งานที่ทําในโครงการคืออะไร ผลงานเปนอะไร ไดเรียนรูอะไรบางจากการทํางาน
ตลาดของผลผลิตเปนอยางไร ผูบริโภคคือใคร
• มองเห็นลูทางที่จะผลิตผลงานนั้นใหมีคุณภาพสูงกวาในปจจุบันหรือไม ทําไดยากไหม
ขอใหเสนอขอมูลหลักฐานสนับสนุน
• มองเห็นตลาดพิเศษ หรือกลุมผูบริโภคพิเศษ สําหรับสินคา หรือบริการนั้นหรือไม
ขอใหเสนอขอมูลหลักฐานสนับสนุน
• หากเห็น กลุมผูบริโภคพิเศษกลุมนั้นตองการบริโภคสินคาที่มีลักษณะพิเศษอยางไร
ขอใหเสนอขอมูลหลักฐานสนับสนุน
• มีแนวทางพัฒนาการผลิตสินคา หรือพัฒนาบริการ นั้นๆ อยางไรบาง

4. • อื่นๆ
ผมไมมีความสันทัดเรื่องธุรกิจ และเรื่องราวในพื้นที่ ทานที่นําแนวคิดนี้ไปใชพึงปรับใชตาม
ความเหมาะสม
กรณีโคชชิ่งเพื่อสรางแรงบันดาลใจนักวิจัยเพื่อทองถิ่นรุนใหม = ผูรับจางงาน ฝกเก็บขอมูล
รวมกับ CBR Node และ CBR Project
กรณีโคชชิ่งเพื่อสรางแรงบันดาลใจนักพัฒนารุนใหม = ผูรับจางงานเก็บขอมูล โครงการแกปญหา
ฝุนควันจากฐานชุมชน-ทองถิ่น / โครงการกําหนดเขตปาชุมชนแบบมีสวนรวม
แนวทางวิธีเขียน reflective journal
เว็บไซต Journey.cloud แนะนําหลักการและวิธีการเขียน reflective journal อยางดีมาก อานไดที่
(๑) จะเห็นวา reflective journal มีมากมายหลายชนิด เพื่อเปาหมายที่แตกตางกัน แตในกรณี reflective
journal ของโครงการฯ เนนการเรียนรูจากการทํางานในโครงการฯ เชื่อมโยงสูจินตนาการในการริเริ่มกิจการ
ธุรกิจใหม ที่เปน start-up /
แนวทางเขียน reflective journal และการทํา reflective coaching ในโครงการจึงตองออกแบบ
และจัดการเพื่อเปาหมายดังกลาว จึงควรออกแบบโดยทีมโคชหรือทีมพี่เลี้ยงของโครงการ
...................................