1. Хөдөлмөрийн бүтээмжийг
дээшлүүлэхэд хэрэгцээ ба зорилго
дэвшүүлэх онолыг ашиглах нь
Лекц10

2. Агуулга:
• Хэрэгцээний онолын агуулга, гол ойлголтууд
• Зорилго дэвшүүлэх онол ба хөдөлмөрийн
бүтээмж

3. 1. Хэрэгцээний онолын агуулга, гол ойлголтууд
• Гол нь хэрэгцээний мөн чанарыг танин мэдэж түүнийг
бүтээмжээ
дээшлүүлэхэд
ашиглах
явдал
чухал.
Хэрэгцээний онол бүр бүтээмжид нөлөөлдөг болох нь
судалгаагаар тогтоогдсон зүйл.
• Маслоугийн онолоор õýðýãöýý íü íàðèéí çààãòàé, äýñ
äàðààëñàí ¿å øàòòàé ìýò õàðàãäàæ áàéãàà áîëîâ
ïðàêòèêò ÿã òèéì áàéäàã ãýäãèéã áàòàëæ àäààã¿é áàéíà.
• Äýýä øàòíû õýðýãöýý äàâàìãàéëæ, àæ àðàíøèíã
òîäîðõîéëîõûí òóëä ò¿¿íèé äîîä øàòíû õýðýãöýýíèé íýã õýñýã
íü õàíãàãäñàí áàéõ øààðäëàãàòàé. Ýíý îíîë ¸ñîîð áèå õ¿íèé
õóâüä ò¿¿íèé õóâèéí áàéäëààñ øàëòãààëàí õýðýãöýý íü íýã
øàòíààñ íºãººä òàñðàëòã¿é øèëæèõ áîëíî.
• Дîîä òºâøíèé õýðýãöýýã хангахын тулд:
– öàëèí,
– øàãíàëò öàëèí,
– íýìýëò õºíãºëºëòèéí õºòºëáºð¿¿äèéã àìæèëòòàé õэрэгжүүлэх
хэрэгтэй.

4. • Õàðèí нийгмийн хэрэгцээг хангахын тулд:
– Аæèëëàõ õ¿ íèé óÿí õàòàí êàëåíäàðü èëñàí
òºëºâëºëò хийх
– Аæèë äýýðýý áóñàäòàé õàðèëöàõ, íàéçëàæ
íºõºðëºõ áîëîìæèéã áèé áîëãîх
• Ýíý îíîëûã óäèðäëàãà áîëãîâîë ºíººäºð ìàíàé
орны хóâüä àìüäðàõ õýðýãöýý çîíõèëæ,
íèéãýì ýäèéí çàñãèéí òàëàà𠺺ðòºº
èòãýëòýé áàéõ õýðýãöýý àëäàãäàæ,
– ÿëàíãóÿà äºðºâ, òàâäóãààð õýðýãöýý òºäèéëºí
õºã溺ã¿é, öººí èäýâõòýé õºäºëìºð õýñãèéí äóíä
äºíãºæ ¿¿ñýí áèé áîëæ, á¿ðýí òºëºâøèæ
àìæààã¿é áàéíà
ãýñýí ä¿ãíýëòèéã íýãýí
ñóäàëãàà õèéñýí áàéíà.

5. ERG îíîë
• Энэ онолоор оëîí õýðýãöýýã íýãýí çýðýã õàíãàõààð çîðüæ
áîëíî.
• ªíäºð òºâøíèé õýðýãöýýãýý õàíãàõ õ¿ñëýý äàðâàë äîîä
òºâøíèé õýðýãöýýã õàíãàõ õ¿ñýë íü íýìýãääýã.
• Ýíý îíîë íü õýðýãöýýíèé øàòëàë øèã õàòóó øàòëàë áàéõã¿é,
äýýä òºâøíèé õýðýãöýýã õàíãàõàä ñààä ãàðâàë äîîä
òºâøíèé õýðýãöýýã íýìýãä¿¿ëýõ ãýñýí õóâèéí õ¿ñýë íü òýð
îðîí çàéã ýçýëäýã ãýæ ¿çäýã.
• Óã îíîëûí ãîë ñàíàà íü äàðààõ àêñèîìóóäûã èø ¿íäýñ áîëãîäîã.
– Äóòàãäàõ íü çîíõèëîõ çàð èì. Õýðýãöýý õàíãàãäàõã¿é áàéõûí
õýðýýð çîíõèëîõ áîëäîã.
– Äóòàãäàõ íü áóóðàõ çàð èì. Õýðýãöýý õàíãàãäàõã¿é áîë èë¿¿
äîîä øàòàíäàà øèëæäýã.
– Õàíãàãäàí äýâøèõ çàð èì. Íýã õýðýãöýý õàíãàãäàõàä íºãºº
õýðýãöýý èäýâõæäýã.
– Äóòàãäñàí
äýâøèõ çàð èì. Õýðýãöýý ýñ õàíãàãäàõ íü
ºñºëòºíä õ¿ðãýæ áîëíî.

6. • ERG îíîë íü õ¿ì¿¿ñèéí õîîðîíäîõ õóâèéí
ÿëãààíû òóõàé àâ ¿çäýã íü ºìíºõ îíîëîîñîî
à õîëáîãäîëòîé áàéäàã.
• ¯¿íèéã ãàðãàæ èðñíýýð õ¿í á¿ðèéí
õýðýãöýý íü :
– áîëîâñðîë ,
– ãýð á¿ëèéí áàéäàë,
– ñî¸ëûí
îð èí
çýðýã
õóâüñàã
õýìæèãäýõ¿¿íýýð ÿëãààòàé áàéäàã ãýäãèéã
õ¿ëýýí çºâøººðäºã.

7. Ãåðöáåðãийн онол
• Энэ онолоор õ¿íèéã àæèë äýýð íü èäýâõòýé
áîëãîõûí òóëä òýäíèé àæèëòàé õîëáîîòîé õ¿ èí
ç¿éëñèéã îíöëîõ õýðýãòýé ãýæ ¿çñýí áºãººä
ò¿¿íèéãýý ìîòèâàòîð ãýæ íýðëýсэн
• Энэ хүчин зүйл íü:
–
–
–
–
Дýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ áîëîìæ,
Х¿íèé ºñºõ áîëîìæ,
Аëáàí ¸ñîîð õ¿ëýýí çºâøººðºõ,
Аìæèëòàíä õ¿ðýõ çýðãèéã îíöëîí çààæ ýäãýýð íü
õ¿íèé óðàìøóóëàõ ìºí àíàðûã íýýã øèíæ àíàðóóä
ãýæ çºâëºñºí.
• Õî¸ð õ¿ èí ç¿éëèéí энэ îíîë нь ìîòèâàòîðыг
хамгийн гол хөдөлгөгч õ¿ ãýæ үздэг.

8. • Хөдөлмөрийн бүтээмжийг äýýøë¿¿ëýõ èéí òóëä
àæèëä íü õºäºëãºã õ¿
• Àæèëä íü õºäºëãºã
äàõèí
õ¿
áèé áîëãîõ ¸ñòîé.
ñóóëãàõûí òóëä àæëûí
çîõèîí áàéãóóëàëò õèéæ
õ¿ì¿¿ñèéí
àæèëäàà õàíäàõ õàíäëàãûã ººð èëíº ãýñýí ¿ã þì.
• Æèøýýëáýë: Àæëûí àãóóëãûí áàÿæèëò, àæëûí
õýìæýýã íýìýãä¿¿ëýõ ãýõ ìýò.

9. 2. Зорилго дэвшүүлэх онол ба хөдөлмөрийн
бүтээмж
• 1960-ààä îíû ñ¿¿ë ýýð Ýäâèí Ëîêè çîðèëãî ðóó
òýì¿¿ëæ àæèëëàõ õ¿ñýë ýðìýëçýë íü ìîòèâàöûí
íýã ãîë ýõ ¿¿ñâýð ãýñýí ñàíààã äýâø¿¿ëñýí.
• Çîðèëãî íü àæèë èä þó õèéõ, õýäèé õýìæýýíèé
õ¿ çàðöóóëàõ òàëààð òýäýíä õýëæ ºãäºã.
• Çîðèëãî äýâø¿¿ëýõ îíîë ãýäýã íü :
– Бóöàõ õîëáîîòîé,
– Тîäîðõîé, ºìíºх õ¿ðñýí òºâøèí㺺 àõèóëñàí òèéì
çîðèëãî íü ºíäºð ã¿éöýòãýëèéã àâ èðäàã ãýñýí îíîë
þì.

10. • Çîðèëãûí òîäîðõîé áàéäàë áîë ººðºº äîòîîä
óðàìøóóëàë áîëæ ºãäºã. Àæèë èä õýö¿¿
äààëãàâàðûã õ¿ëýýí çºâøººðâºë òýä íàð ò¿¿íä
õ¿ðòýë ýñâýë ýð õ¿ ýý áàðàãäòàë ºíäºð
èäýâõòýé àæèëëàдаг байна.
• Áóöàõ õîëáîî бол
• Аæèë äûí õèé èõýýä áàéãàà ç¿éë áà õèéõèéã
õ¿ñ áàéãàà ç¿éëèéí õîîðîíäîõ çºð¿¿ã òîãòîîõîä
òóñàëäàã.
• Óäèðäëàãà àæèë èä ººðèéí õèéñýí ç¿éëýý
õÿíàæ, ººðèéí õ¿ð áàéãàà àìæèëòûã èë òîä
õàðóóëæ àäàõ òèéì áóöàõ õîëáîîã áèé áîëãîõ
õýðýãòýé.

11. • Зорилго дэвшүүлэх онолыг хэр үр дүнтэй
ашиглаж байгаа байдлыг судлахдаа дараах
ерөнхий аргачлалыг анхаарах хэрэгтэй.
– Зорилгын тодорхой байдал ямар байгааг
судлах. Тодорхой байдал бол цаг хугацаатай,
энгийн
шууд
ойлгомжтой
байдлаар
илэрхийлэгдэх болно.
– Зорилгын прогресс. Ажилчин бүр өмнө хүрсэн
төвшингөө ахиулж байна уу эсвэл өмнөхөө
давтаж байна уу эсвэл буурч байна гэдгийг
ажлын онцлог бүрт тохирсон байдлаар тогтоох.

12. – Эргэх холбооны арга механизм ямар байдлаар
үйлчилж байна. Ямар үзүүлэлт ашиглан
хэмжиж байна. маргааш ажилчин бүр юуг ямар
хэмжээгээр хийхээ мэдэж байна уу? Ажилчин
юу бүтээснээ ямар аргаар мэдэж байна гэх мэт
ажлын гүйцэтгэлийн мэдээллийг хэрхэн авч
байгаа байдлыг ажиглалт, ярилцлага зэрэг
тохирсон аргаар судлах.