Niemcy

System polityczny
Niemcy są wielopartyjną republiką związkową z dwuizbowym parlamentem:
Bundestag (ustawowo 598 miejsc, w 2012 roku było 620 posłów) i Bundesrat (69
miejsc). Głową państwa jest prezydent federalny Joachim Gauck (od 2012 ), szefem
administracji kanclerz federalny dr Angela Merkel (od 2005 roku). Prezydent pełni
funkcję reprezentacyjną. Najważniejsze partie polityczne to: Unia Chrześcijańsko-
Demokratyczna (CDU/CSU), która wygrała wybory parlamentarne w 2013 roku,
Socjaldemokratyczna Partia Niemiec (SPD), Lewica (Die Linke), Związek 90/Zieloni,
Unia Chrześcijańsko-Społeczna w Bawarii, Wolna Partia Demokratyczna (FDP) i
Alternatywa dla Niemiec. System prawny i podstawowy porządek polityczny definiuje
Ustawa Zasadnicza z 1949 r.
2
Niemiecki elementarz

Podział administracyjny
Republika Federalna Niemiec jest federalnym państwem związkowym, podzielonym na 16
krajów związkowych, tzw. landów. Kraje związkowe posiadają autonomiczną, ale
ograniczoną władzę państwową. Landy w RFN to: Badenia-Wirtembergia (Baden-
Württemberg) , Bawaria (Freistaat Bayern) , Berlin, Brandenburgia (Brandenburg) , Brema
(Bremen) , Dolna Saksonia (Niedersachsen), Hamburg, Hesja (Hessen) , Saara (Saarland)
, Meklemburgia-Pomorze Przednie (Mecklenburg-Vorpommern) , Nadrenia Północna-
Westfalia (Nordrhein-Westfalen) , Nadrenia-Palatynat (Rheinland-Pfalz), Saksonia
(Freistaat Sachsen) , Saksonia-Anhalt (Sachsen-Anhalt) , Szlezwik-Holsztyn (Schleswig-
Holstein) , Turyngia (Freistaat Thüringen). Każdy z landów posiada własną konstytucję,
parlament i rząd, a na płaszczyźnie federalnej jest reprezentowany w Izbie Wyższej
(Bundesrat). Wśród krajów związkowych w niemieckim eksporcie przodują
Badenia-Wirtembergia z 16-procentowym i Bawaria z 15-procentowym udziałem.
W imporcie udział każdego z ww. landów sięga 16 proc.
3

Liczba ludności
Niemcy liczą 80,2 mln ludności i tym samym są w Unii Europejskiej krajem o
największej liczbie mieszkańców. Wśród ww. liczby obywateli RFN ok. 15 mln ma
pochodzenie migracyjne. Ponadto na terenie Niemiec zamieszkuje ok. 6,2 mln osób,
które nie posiadają obywatelstwa tego kraju. Największe mniejszości to: Turcy,
Serbowie, Chorwaci, Włosi, Polacy, Rosjanie, Grecy i Hiszpanie. Stolicą kraju jest
Berlin (3 275 000 mieszkańców), inne większe miasta to Hamburg (1 686 100
mieszkańców), Monachium (1 185 400), Kolonia (1 007 100), Frankfurt nad Menem
(688 700) i Stuttgart (606 600). Językiem urzędowym w Niemczech jest język
niemiecki, na terenie całego kraju występują liczne dialekty, np. bawarski, saksoński,
berliński.
4

Waluta
Jednostką monetarną w Niemczech jest wspólna waluta
europejska euro (EUR), wprowadzona w 2002 r. do obrotu
gotówkowego. Wcześniejszą walutą była niemiecka marka.
5

RFN należy do Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ), Organizacji Paktu
Północnoatlantyckiego (NATO), Rady Europy, Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej
(IAEA), Międzynarodowego Trybunału Karnego, Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA).
Niemcy zabiegają o stałe miejsce w Radzie Bezpieczeństwa ONZ. RFN jest członkiem-
założycielem dzisiejszej Unii Europejskiej (której protoplastą była Europejska Wspólnota
Gospodarcza, działająca od 1958 r.), a w jej ramach Unii Gospodarczo-Walutowej,
popularnie nazywanej strefą euro (od posiadania wspólnej waluty, euro) oraz aktywnym
członkiem najważniejszych międzynarodowych organizacji ekonomicznych zarówno o
charakterze ogólnym, jak i wyspecjalizowanym. Jest członkiem -założycielem
Europejskiego Banku Centralnego (ECB), który od 1999 r. jest bankiem centralnym
zarządzającym wspólną walutą 17 krajów członkowskich.
6
Przynależność do międzynarodowych
organizacji politycznych i gospodarczych

7
Rząd Niemiec jest członkiem - założycielem Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju
(OECD), ekonomicznego think-tanku 30 najbardziej uprzemysłowionych krajów świata, która
skupia rządy krajów o systemie demokratycznym i gospodarce rynkowej. Jej celem jest
wspieranie zrównoważonego, długotrwałego wzrostu gospodarczego i zatrudnienia, wspieranie
działań zmierzających do podnoszenia standardów życia, działanie na rzecz utrzymywania
stabilności finansowej, wspieranie rozwoju gospodarczego innych krajów i przyczynianie się do
wzrostu handlu światowego. OECD dzieli się także doświadczeniem z zakresu narzędzi polityki
gospodarczej z ponad 100 krajami na całym świecie. Prowadzi m.in. analizy sytuacji
gospodarczej krajów członkowskich i bieżącej sytuacji gospodarczej na świecie, a wyniki tych
analiz publikuje w raportach cieszących się uznaniem podmiotów podejmujących decyzje
gospodarcze.

8
RFN jest członkiem – założycielem Światowej Organizacji Handlu (WTO), której głównym
zadaniem jest liberalizacja międzynarodowego handlu towarami i usługami, propagowanie
polityki inwestycyjnej wspierającej handel, rozstrzyganie sporów dotyczących wymiany
handlowej, przestrzegania praw własności intelektualnej. Działalność WTO skierowana jest na
rzecz producentów towarów i usług, eksporterów i importerów. RFN jest także członkiem
Światowej Organizacji Ceł (WCO).

9
W sektorze finansowym RFN jest członkiem najważniejszych organizacji
międzynarodowych takich jak Bank Światowy (od 1952 r.) oraz jego agencje
wyspecjalizowane:
• Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju (IDA) (od 1960 r.)
• Agencja Międzynarodowych Gwarancji Inwestycyjnych (MIGA) (od 1988 r.)
• Międzynarodowa Korporacja Finansowa (IFC) (od 1956 r.)
• International Centre for Settlement of Investment Disputes (ICSID) (od 1969 r.)
• Międzynarodowy Fundusz Walutowy (od sierpnia 1952 r.)
• Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBRD) (od 1991 r.)
• Europejski Bank Inwestycyjny (EIB)
• Bank Rozrachunków Międzynarodowych (BIS)
• Komitet Bazylejski do Spraw Nadzoru Bankowego (BCBS)

10
• Międzynarodowe Stowarzyszenie Nadzoru nad Funduszami Ubezpieczeniowymi (IAIS)
• Międzynarodowa Organizacja Komisji Papierów Wartościowych (IOSCO)
• Grupa Specjalna d.s. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (FATF)
• Międzynarodowa Organizacja Administracji Podatkowych (IOTA)
Ponadto RFN jest członkiem Europejskiej Konferencji Ministrów Transportu (EMCT) i
Rady Państw Morza Bałtyckiego.

Co warto wiedzieć
o gospodarce
11

12
Specyfika prowadzenia biznesu -
niemiecka solidność i oczekiwania
tamtejszych przedsiębiorców
Wraz z członkostwem Polski w UE zostały usunięte w obrocie handlowym z Niemcami
wszelkie ograniczenia ilościowe i środki pozataryfowe. Dostęp do niemieckiego rynku pracy
został zliberalizowany dopiero w maju 2011 r. Jednakże delegowanie pracowników w celu
wykonywania usług podlega wewnętrznym, specyficznym uregulowaniom zawartym w
ustawie o delegowaniu pracowników. Nie jest to sprzeczne z europejską zasadą swobody
wykonywania usług, ponieważ pracownicy z Polski podlegają tym samym regulacjom co
niemieccy i inni pracownicy wykonujący prace budowlane, elektroinstalacyjne, malarskie
czy dekarskie (stawki wynagrodzenia minimalnego, nie przekraczanie najwyższego
dopuszczalnego wymiaru czasu pracy).
Co warto wiedzieć o gospodarce

13
Ponadto przedsiębiorca delegujący pracowników do wykonania usługi budowlanej jest
zobowiązany zgłosić zamiar jej wykonania i zatrudnienia konkretnych pracowników.
Liberalizacja nie oznacza, że przestały obowiązywać wymogi dotyczące rejestracji
zagranicznych (polskich) agencji pracy tymczasowej, chcących rozszerzyć swą
działalność na rynek niemiecki.
Niemców cechuje wysoka kultura prowadzenia biznesu. Przejawia się ona w
punktualności, co czasem wywołuje wrażenie, że na niemieckich autostradach nigdy nie
jest ślisko i nie ma korków, a nawet samoloty zawsze odlatują i lądują punktualnie. Być
może dlatego na spotkanie we Wrocławiu grupa biznesmenów z Kolonii przybywa
punktualnie (żeby nie powiedzieć pół godziny za wcześnie), a spóźnia się
przedsiębiorca z Poznania, powołując się (skądinąd słusznie) na brak autostrady do
Wrocławia.

14
Na spotkania Niemcy przychodzą solidnie przygotowani. Nikogo nie dziwi widok
prezesa zarządu wyciągającego segregatory z poukładanymi dokumentami spółki,
zadającego konkretne pytania kontrahentowi, po których można się domyślić, że za
sekundę z kolejnego segregatora wyciągnie cały biznesplan przedsięwzięcia. Niemcy
lubią i potrafią planować. Podejmując decyzje biznesowe myślą o ich skutkach w
najbliższej i dalszej przyszłości. Rozmowy o zasadach współpracy, wzajemnym zakresie
praw i obowiązków, a wreszcie o wynagrodzeniu i zasadach ponoszenia kosztów nie są
dla nich tematem tabu. Oczywiście tematy te nie należą do najłatwiejszych, bo przecież
właśnie sprawy finansowe są bardzo często głównym powodem spotkania
biznesowego. Niemniej jednak rozmowy na temat spraw finansowych należy prowadzić
otwarcie, bez niepotrzebnego zażenowania i nieśmiałości, którego zresztą Niemcy w
rozmowach biznesowych nie lubią.

15
Z badań Fachhochschule des Mittelstandes w Bielefeldzie i Uniwersytetu Warmińsko-
Mazurskiego w Olsztynie wynika, że niemieccy przedsiębiorcy przywiązują wagę w
szczególności do kompetencji: odporność, niezawodność i gotowość do działania.
Oczekują od przyszłych przedsiębiorców by umieli obchodzić się z trudnościami,
przeciwnościami i stresem i w sposób zdyscyplinowany wykonywali swoje zadania, nie
stroniąc przy tym od wysiłków i wymagając tego samego również od swoich pracowników.
Z wymaganiami dotyczącymi komunikatywności i kierownictwa zorientowanego na cel
oczekują szacunku i pielęgnowania kontaktów, ale też wyraźnego przekazywania celów
przedsiębiorstwa pracownikom. Jednocześnie życzą sobie otwartości na zmiany i
optymizmu, co zawiera zarówno gotowość do nauki jak i pozytywne oczekiwania wobec
przyszłości. Wreszcie ważne jest dla nich działanie zorientowane na wynik i umiejętność
rozwiązywania problemów, a mianowicie wytrwałe i z dużą siłą woli realizowanie celów, a
przy tym kreatywne traktowanie pojawiających się problemów.

Główne sektory gospodarki
Niemcy należą do najbardziej rozwiniętych krajów przemysłowych świata, a ich
gospodarka jest czwartą co do wielkości po USA, Chinach i Japonii. Mimo silnego
kryzysu w Strefie Euro Niemcy utrzymały relatywnie dobrą sytuację gospodarczą jako
kraj wybitnie proeksportowy, korzystający z szybko rosnącego zapotrzebowania ze
strony krajów Azji i Ameryki Płd. Do Niemiec napłynęły znaczne ilości kapitału
europejskiego, ratującego się przed niepewną sytuacją w zadłużonych państwach UE. W
rezultacie szybko rosnącego popytu na obligacje rządowe Niemiec uzyskują one
rekordowo niskie oprocentowanie ok. 1 proc., co przynosi Niemcom roczne korzyści w
granicach 5 miliardów euro. Z drugiej strony wzrosła konsumpcja wewnętrzna przy
rekordowo niskim bezrobociu 5,5 proc.
16

17
Tani pieniądz (ujemna stopa Europejskiego Banku Centralnego od czerwca 2014 r.)
ożywił budownictwo, grożąc nawet przegrzaniem i wzrostem inflacji. Ta relatywnie dobra
sytuacja Niemiec wynika z wcześniej przeprowadzonej reformy rynku pracy, silnej
kontroli wydatków socjalnych i mało roszczeniowej postawy związków zawodowych oraz
wysokiej konkurencyjności eksportu.
Najważniejsze bogactwa naturalne występujące w RFN to: węgiel kamienny (zagłębia:
Ruhry, Saary, Saskie, Dolnoreńskie i Łużyckie), którego wydobycie na skutek
mniejszego popytu zmalało. Ponadto RFN posiada piąte co do wielkości na świecie
złoża węgla brunatnego, który wydobywa się w niedużych ilościach w okolicach
Kolonii/Akwizgranu oraz w Saksonii, Saksonii-Anhalt i Brandenburgii. Bogate złoża soli
potasowej znajdują się w południowo-zachodniej części RFN (Fryburg Bryzgowijski),
złoża soli kamiennej występują zarówno w Dolnej Saksonii, jak i w Bawarii. RFN
posiada ponadto nieduże zasoby ropy naftowej i gazu ziemnego oraz stosunkowo małe
złoża rud cynku i ołowiu.

18
Największy udział w tworzeniu wartości dodanej brutto ogółem ma sektor produkcji
przemysłowej (26 proc. – bez sektora budownictwa), z czego na przemysł przetwórczy
przypadło 22,4 proc. Drugie miejsce pod względem udziału w tworzeniu wartości dodanej
brutto ogółem zajmował sektor usług publicznych, wychowania i zdrowia (18 proc.), dalej
uplasował się handel, transport i usługi hotelarskie (16 proc.), kolejne miejsca zajmowały:
sektor nieruchomości i mieszkalnictwa (11,3 proc.), usług dla przedsiębiorstw (10,7 proc.),
budownictwo (4,5 proc.), finanse i ubezpieczenia (4 proc.). Ta struktura tworzenia PKB
odpowiada prawie dokładnie strukturze tworzenia PKB w roku 2008, a więc sprzed kryzysu.

19
Charakterystyczna cechą przy tworzeniu niemieckiego PKB był wyraźny podział gospodarki
na sektor usług, którego wartość dodana brutto rosła i sektor produkcji przemysłowej i
branży budowlanej, których wartość dodana brutto spadła odpowiednio o 0,8 proc. i 1,7
proc. w stosunku do roku poprzedniego. Najszybciej rozwijał się sektor informacji i
komunikacji (+3,4 proc. w porównaniu do roku poprzedniego), usług dla przedsiębiorstw
(+2,7 proc.), usług finansowych i ubezpieczeniowych (+1,7 proc.), nieruchomości i
mieszkalnictwa (+1,7 proc.), rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo (+1,5 proc.), sektor usług
publicznych, wychowanie i zdrowie (+0,8 proc.), handel, transport i usługi hotelarskie (+0,7
proc.).

Wiele osób na całym świecie kojarzy RFN jako producenta samochodów.
Rzeczywiście, co piąte wyprodukowane na świecie auto schodzi z taśm któregoś z
niemieckich producentów. Trzy największe niemieckie przedsiębiorstwa branży
motoryzacyjnej mieszczą sie w pierwszej dziesiątce największych producentów na
świecie (Daimler AG, Volkswagen AG i BMW). Czołowe pozycje na światowych
rynkach zajmują także ich dostawcy (Bosch, Sie-mens, VDO). Przemysł motoryzacyjny
to pod wieloma względami najważniejsza gałąź przemysłu Niemiec. Obrót sięgający
290 miliardów euro stanowi 20 proc. obrotu całego krajowego przemysłu.
20
Motoryzacja – creme de la creme
przemysłu

21
Przemysł samochodowy odgrywa wielką rolę w grze Niemiec o tytuł
„mistrza świata eksportu”, gdyż trzy z czterech wyprodukowanych w
Niemczech aut znajdują nabywców zagranicznych. Nikogo nie powinno
dziwić, że hasło „niemieckie auto” przyprawia wielu miłośników
motoryzacji na całym świecie o szybsze bicie serca - według
szacunków niemieckiego Zrzeszenia Przemysłu Motoryzacyjnego
(VDA) aż 80 proc. sprzedawanych na świecie aut luksusowych
pochodzi z Niemiec.

Perspektywiczne sektory
Za najbardziej perspektywiczną i najbardziej dynamicznie się rozwijającą
branżę gospodarki niemieckiej uznaje się branżę technologii cyfrowych i
systemów informatycznych, dla której na lata 2010-2020 prognozowane jest
średnioroczne tempo wzrostu w wysokości 3 proc. Na drugim miejscu
znajduje się branża „maszyny i wyposażenie” z prognozowanym wzrostem
2,4 proc. średnio rocznie. 22

Struktura niemieckiej gospodarki
Istnieje teza, że struktura niemieckiej gospodarki wynika z ukształtowanego
międzynarodowego podziału pracy i nie istnieje możliwość korzystnej zmiany struktury
wytwarzania PKB w RFN w krótkim okresie. W okresie ożywienia gospodarka o strukturze
gospodarki RFN realizuje ponadprzeciętne zyski, natomiast w okresie kryzysu,
ponadprzeciętne - straty. Przebieg ostatniego kryzysu pokazał, że stosunkowo najmniej
zdezindustrializowana gospodarka niemiecka (w porównaniu do innych gospodarek
postindustrialnych) – również dzięki odpowiedniej polityce gospodarczej rządu - potrafi
szybko wrócić na ścieżkę wzrostu.
23

24
Centralną sprawą dla Niemiec pozostaje utrzymanie konkurencyjności eksportu jako
głównego motoru koniunktury gospodarczej i utrzymywanie niskiej inflacji wewnętrznej.
Kontynuowana jest polityka utrzymania w ryzach pomocy socjalnej. Podjęto decyzję o
przedłużeniu wieku emerytalnego i likwidacji kosztownego górnictwa węgla kamiennego
do 2018 roku. Niemcy są rzecznikiem ostrego nadzoru finansowego w strefie Euro i
rygorystycznego utrzymania zasad Paktu Stabilności i Wzrostu. Konstytucja RFN
ograniczyła możliwości zadłużania się państwa. Począwszy od 2016 r. deficyt
budżetowy państwa nie może przekroczyć 0,35 proc. PKB. W walce z kryzysem Euro
rząd niemiecki nie zgadza się na szybkie wprowadzenie „euroobligacji” w obawie przed
wzrostem kosztów obsługi własnego zadłużenia, ani na szerszy wykup obligacji
państwowych przez Europejski Bank Centralny. Zmianę takiego stanowiska warunkuje
wprowadzeniem „unii bankowej” krajów Strefy Euro i silniejszego, jednolitego nadzoru
banków europejskich.

25
Opowiada się za ujednoliceniem polityki fiskalnej w ramach umowy międzyrządowej
krajów UE i pomocą na rzecz utrzymania Grecji i Cypru w strefie Euro, pod warunkiem
silnej restrukturyzacji ich systemu bankowego i podatkowego. Pod silnym naciskiem
opinii publicznej przyjęto program wycofania się z energetyki jądrowej, na którą przypada
23 proc. produkcji energii elektrycznej, do 2022 roku. Poziom rosnących kosztów i cen
produkcji energii elektrycznej, a także sposób zastąpienia potencjału nuklearnego, ma
strategiczne znaczenie w polityce gospodarczej Niemiec. Zgodnie z planami rządowymi
nastąpi szybszy wzrost energetyki odnawialnej w połączeniu z programem
energooszczędnego budownictwa i transportu. Obecny rząd silniej akcentuje sprawę
obniżki kosztów energii elektrycznej, reindustrializacji i zmiany struktury energetycznej
kraju.

Bezrobocie, inflacja, PKB
Sytuacja na rynku pracy w Niemczech odzwierciedla obserwowany obecnie wolniejszy
rozwój koniunktury. Pozytywne tendencje rozwoju zostały jednak utrzymane. Liczba
bezrobotnych uległa w lipcu 2014 r. zmniejszeniu, po wzrostach zanotowanych w maju i
czerwcu. Jednocześnie jednak w nadchodzących miesiącach należy liczyć się z raczej
wolnym wzrostem rynku pracy. W czerwcu 2014 r. czynnych zawodowo było 42,2 mln
osób, o 377 tys. więcej niż przed rokiem i 16 tys. więcej niż w maju (dane wyrównane
sezonowo). Umowy o pracę objęte ubezpieczeniem społecznym posiadało w maju 2014 r.
(ostatnie dostępne dane Federalnego Urzędu Pracy) 29,7 mln osób, o 442 tys. więcej niż
przed rokiem i o 20 tys. więcej niż przed miesiącem. Stopa bezrobocia wyniosła w lipcu
2014 r. 6,6 proc., wobec 6,5 proc. z czerwca. Średnia stopa bezrobocia na wschodzie
Niemiec wynosiła w 2013 roku 10,3 proc., natomiast na zachodzie tylko
6 proc.
26

27
Wzrost cen w Niemczech utrzymuje się na najniższym od lat poziomie. Zanotowana w
czerwcu 2014 r. inflacja (+0,8 proc. r/r) była najniższa od ponad 4 lat. Od roku 2015
oczekuje się znacznego zwiększania inflacji, m.in. z powodu wprowadzenia powszechnej
płacy minimalnej. Cena ropy naftowej gatunku brent spadła w połowie sierpnia do
poziomu 101 dolarów amerykańskich. W końcu czerwca baryłka kosztowała jeszcze 115
dolarów amerykańskich. Ceny importu wzrosły w czerwcu 2014 r. nieznacznie o 0,2 proc.
m/m, głównie za sprawą rosnących cen energii. Wzrost cen zanotowano szczególnie w
przypadku ropy naftowej, związany był on z zaostrzeniem się sytuacji na Bliskim
Wschodzie. W ujęciu rocznym ceny w czerwcu 2014 r. spadły o 1,2 proc. Trend malejący,
rysujący się od początku roku 2013 został zatem zachowany. Napędem dla spadających
cen importu były głównie malejące ceny importu surowców.

28
Ceny eksportu wzrosły w czerwcu o 0,1 proc. m/m. Zdrożały głównie dobra inwestycyjne.
W ujęciu rocznym zanotowany w czerwcu wynik -0,1 proc. wpisywał się jednak nadal w
tendencję spadku cen eksportu, utrzymującą się już od ponad 1,5 roku. Największe
spadki cen obecne były w sektorze energii (-2,7proc. r/r). Eksportowane dobra
konsumpcyjne podrożały o 0,8 proc. r/r. Wskaźnik Terms of trade był dla niemieckiej
gospodarki w czerwcu o 1,1 proc. wyższy niż przed rokiem. Wskaźnik cen towarów i
usług konsumpcyjnych wyniósł w lipcu 2014 r. 0,3 proc. m/m i 0,8 proc. r/r. Inflacja w
ujęciu rocznym była w lipcu 2014 r. najniższa od lutego 2010 r. Wraz z początkiem
wakacji wzrosły ceny ryczałtowych podróży turystycznych. Ceny żywności w ujęciu
miesięcznym spadły natomiast po raz szósty z rzędu. Ceny odzieży i obuwia obniżyły się
w lipcu za sprawą letnich wyprzedaży. Średnio o 1,5 proc. r/r obniżyły się także ceny
energii.

29
PKB Niemiec to 27 proc. całego PKB strefy euro. Mimo recesji w strefie Euro
Niemcy osiągnęły w 2012r. wzrost gospodarczy na poziomie 0,7 proc., a w
2013 roku 0,4 proc. (dane wstępne) , co jest mimo wszystko wynikiem
korzystnym na tle pozostałych krajów Eurolandu. Wielkość produktu krajowego
brutto wynosi ponad 2,6 biliona euro, co w przeliczeniu na jednego mieszkańca
stanowi 31,6 tys. euro. W II kw. 2014 r. niemiecki PKB obniżył się o 0,2 proc.
kw/kw. Uwzględniając dynamiczny wzrost w I kw. 2014 r., po I połowie roku
zanotowano wzrost o 0,8 proc. w porównaniu z II połową 2013 r..

30
Równocześnie jednak strefa euro rozwijała się wolniej od oczekiwań, niekorzystnie na
rozwój PKB wypływała także sytuacja geopolityczna w postaci zarówno konfliktu
rosyjsko-ukraińskiego, jak i sytuacji na Bliskim Wschodzie. Pogorszyły się nastroje w
gospodarce. Spadła zarówno produkcja przemysłowa, przychody, jak i zamówienia w tym
sektorze gospodarki. Jednocześnie większość niemieckich firm jest zadowolona ze swej
obecnej sytuacji gospodarczej, głównie za sprawą impulsów pochodzących z rynku
krajowego i bazujących na stabilnej sytuacji na rynku pracy. Tendencja wzrostowa
niemieckiej gospodarki jest więc w dalszym ciągu zachowana, przy znacznie
wzrastających ryzykach związanych z handlem zagranicznym. Niemal ćwierć wieku po
zjednoczeniu Niemiec poziom gospodarczy wschodniej części kraju jest nadal wyraźnie
niższy niż landów zachodnich. PKB na mieszkańca b. NRD jest o jedną trzecią niższy niż
w b. RFN.

32
W Republice Federalnej Niemiec obowiązuje zasada swobody działalności gospodarczej.
Oprócz samodzielnej działalności gospodarczej istnieje możliwość prowadzenia
działalności w formie spółek, a także oddziału lub przedstawicielstwa zagranicznego
przedsiębiorcy.
Polscy obywatele mogą świadczyć na terenie Republiki Federalnej Niemiec usługi
w ramach dwóch swobód europejskich:
• swobody zakładania przedsiębiorstw (niem. Niederlassungsfreiheit) poprzez zakładanie
firm w Niemczech, zgodnie z prawem niemieckim
• swobody świadczenia usług (niem. Dienstleistungsfreiheit) poprzez świadczenie usług na
terenie RFN przez polskiego przedsiębiorcę mającego siedzibę w Polsce (przy czym
wyróżnia się samodzielne świadczenie usług na własny rachunek i świadczenie usług przy
pomocy pracowników delegowanych do wykonania usług w Niemczech)
ABC biznesu

33
W RFN każdy ma swobodny dostęp do prowadzenia działalności gospodarczej, bez
konieczności posiadania na to pozwolenia, a także swobodę w zakresie wyboru formy
prawnej przedsiębiorstwa i doboru kontrahentów. Swoboda nie narusza obowiązków
posiadania szczególnych zezwoleń lub koncesji, o ile obowiązek ich posiadania wynika z
odrębnych ustaw. Działalność gospodarcza osoby fizycznej na własny rachunek
(potocznie nazywana „Gewerbe”), jest spotykana najczęściej w przypadku niewielkiego
zakresu działalności i przedsiębiorstwa z niewielkimi przychodami. Problemem zwykle
pozostaje zderzenie dwóch mentalności i jakby konstrukcji istoty działalności
gospodarczej w Polsce i Niemczech – w naszym kraju mamy przepisy o swobodzie w
podejmowaniu działalności gospodarczej, w Niemczech przepisy o „regulacjach” dla takiej
działalności.
ABC biznesu

34
Wadą samodzielnej działalności gospodarczej prowadzonej na własny rachunek
jest obarczenie właściciela całym ryzykiem finansowym, który za długi i
zobowiązania odpowiada osobiście całym swoim majątkiem. W związku z tym
działalność ta wybierana jest w przypadku przedsiębiorstw mniejszych rozmiarów, w
których faktyczny nadzór nad działalnością przedsiębiorstwa i bezpośrednie
zarządzanie nim (a w konsekwencji również moc decyzyjna) pozostają w rękach
jednej i tej samej osoby.
ABC biznesu

Rodzaje spółek
35
ABC biznesu
Polski obywatel nie będący przedsiębiorcą oraz polski przedsiębiorca może założyć
przedsiębiorstwo w Niemczech na tych samych zasadach jak obywatele niemieccy,
wykorzystując do tego celu wszelkie dostępne formy prawne. Najważniejsze z nich to:
1. przedsiębiorstwo jednoosobowe (niem. Einzelunternehmen),
2. spółki osobowe (niem Personengesellschaften):
• spółka cywilna (niem. Gesellschaft des burgerlichen Rechts, w skrocieGbR),
• spółka partnerska (niem. Partnergesellschaft, w skrociePartG),
• spółka jawna (niem. Offene Handelsgesellschaft, w skrocie OHG),
• spółka komandytowa (niem. Kommanditgesellschaft, w skrocie KG),

36
3. spółki kapitałowe (niem. Kapitalgesellschaften):
• spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (niem. Gesellschaft mit beschrankterHaftung, w
skrocie GmbH), również w formie „mini” (UG haftungsbeschrankt),
• spółka akcyjna (niem. Aktiengesellschaft, w skrocie AG),
4. oddział przedsiębiorcy zagranicznego (niem. Zweigniederlassung).
W praktyce przedsiębiorstwa działające w Niemczech jako spółki kapitałowe traktowane są
zazwyczaj jako bardziej profesjonalne i wiarygodne niż spółki osobowe czy przedsiębiorcy
prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą. Dlatego też w przypadku większych
przedsięwzięć wybiera się najczęściej formę GmbH, ze względu na ograniczenie
odpowiedzialności organów spółki i jednocześnie konieczność wniesienia kapitału
zakładowego w niższej wysokości niż w przypadku spółki akcyjnej. Dodatkowe formy
prowadzenia działalności gospodarczej na terenie Niemiec obejmują oddział lub
przedstawicielstwo zagranicznego przedsiębiorcy.
ABC biznesu

37
Oddział zagranicznego przedsiębiorcy nie jest samodzielnym przedsiębiorstwem, pomimo
tego że jest miejscowo, ekonomicznie i organizacyjnie oddzielony od głównego
przedsiębiorstwa (polskiej spółki) i jako taki podlega prawu niemieckiemu. Pomimo
zależności od przedsiębiorstwa głównego bierze jednak samodzielnie udział w obrocie
gospodarczym, a zawarte przez niego stosunki prawne z klientami podlegają co do zasady
prawu niemieckiemu. Także procedura wpisu oddziału zagranicznego przedsiębiorcy do
niemieckiego rejestru handlowego podlega temu prawu.
Zarejestrowanie oddziału polskiej firmy w niemieckim rejestrze handlowym wymaga
określonej samodzielności oddziału, która wyraża się posiadaniem własnego kierownictwa
(zwanego również stałą reprezentacją), własnej księgowości, własnego majątku i siedziby
oraz adresu w Niemczech. W rejestrze handlowym zgłasza się również zmiany zachodzące
w polskiej spółce, np. zmiany w zarządzie, powołanie prokurenta, czy podwyższenie
kapitału zakładowego polskiej spółki. Dokumenty składa się wraz z tłumaczeniem
przysięgłym na język niemiecki.
ABC biznesu

38
Przedsiębiorstwo polskie może utworzyć na terenie Niemiec zakład (niem. Filiale,
Betriebsstatte), będący niesamodzielną jednostką, ułatwiający niemieckim kontrahentom
kontakt z polską firmą. Zakład jest w całości zależny od przedsiębiorstwa głównego, jeśli
chodzi o zawieranie kontraktów i występowanie w obrocie gospodarczym. Wszelkie faktury
i rozliczenia dokonywane są przez polskiego przedsiębiorcę. Działalność zakładu nie może
wykraczać poza zakres przedmiotu działalności przedsiębiorstwa głównego, jako że zakład
jest jedynie „przedłużeniem” przedsiębiorstwa głównego za granicę. Zakład należy zgłosić
pod kątem wykonywanej działalności gospodarczej do urzędu ds. gospodarczych, nie jest
on jednak wpisywany do rejestru handlowego.
ABC biznesu

39
Na pismach handlowych zakładu - obok nazwy i adresu zakładu - należy podawać dane
rejestrowe przedsiębiorstwa głównego. Przedstawicielstwo zagraniczne traktowane jest
jako „wizytówka” danego przedsiębiorstwa za granicą. Przedstawicielstwo ma na celu
promocję przedsiębiorcy polskiego za granicą, prowadząc rozpoznanie rynku i wsparcie
sprzedaży, a na co dzień ułatwienie zagranicznym kontrahentom kontaktów z polską firmą.
Należy dokonać zgłoszenia przedstawicielstwa pod kątem wykonywanej działalności
gospodarczej do urzędu ds. gospodarczych we właściwym miejscowo urzędzie.
ABC biznesu

Sposoby rejestracji
40
ABC biznesu
Indywidualny przedsiębiorca występuje w obrocie gospodarczym pod własnym imieniem i
nazwiskiem. W przypadku gdy przedsiębiorca zawnioskuje dodatkowo o wpis do rejestru
handlowego, w obrocie gospodarczym występuje jako „zarejestrowany kupiec” (niem.
„eingetragener Kaufmann”, w skrócie „e.K.”, lub w formie żeńskiej „eingetragene
Kauffrau“, w skrocie „e.Kfr.”).
W celu rozpoczęcia samodzielnej działalności gospodarczej należy:
1. dokonać zgłoszenia w urzędzie ds. gospodarczych,
2. zarejestrować działalność w urzędzie skarbowym,
3. zameldować się w urzędzie meldunkowym (w przypadkach opisanych poniżej),
4. zgłosić członkostwo w izbie przemysłowo-handlowej (opcjonalne - automatyczne),
5. zostać członkiem branżowego towarzystwa ubezpieczeniowego,
6. opłacić składkę z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego.

41
Do uruchomienia samodzielnej działalności gospodarczej nie jest wymagany kapitał
zakładowy (abstrahując od konieczności poniesienia rzeczywistych kosztów prowadzenia
działalności). Przy rejestracji działalności gospodarczej w Niemczech nie jest też wymagane
posiadanie pozwolenia na pracę. Podjęcie działalności gospodarczej w tej formie wymaga
jedynie zgłoszenia (niem. Gewerbeanmeldung) we właściwym urzędzie
ds. gospodarczych (niem. Gewerbeamt). Jest to tzw. zgłoszenie działalności gospodarczej
zgodnie z § 14 ustawy o działalności gospodarczej (niem. Gewerbeordnung).
Do zgłoszenia należy dołączyć następujące dokumenty:
1. kopię dowodu osobistego lub paszportu,
2. potwierdzenie niemieckiej izby rzemieślniczej (niem. Handwerkskammer) o dokonaniu
wpisu do rejestru rzemiosł (niem. Handwerksrolle) w przypadku wykonywania rzemiosła
objętego w Niemczech reglamentacją lub stosownego zgłoszenia, jeżeli rzemiosło
wykonywane jest w ramach transgranicznego świadczenia usług,
3. kopię odpowiedniego zezwolenia lub koncesji, jeżeli są one wymagane dla danego
rodzaju działalności.
ABC biznesu

42
Rejestracja działalności we właściwym urzędzie ds. gospodarczych może nastąpić osobiście
lub drogą pocztową, niektóre urzędy dopuszczają również rejestrację przez Internet. W
zgłoszeniu działalności gospodarczej należy podać adres działalności. Opłata za zgłoszenie
działalności gospodarczej ustalana jest przez władze gminy i wynosi od 15 do 60 euro. Na
terenie Berlina opłata wynosi 26 euro. Formularze zgłoszenia, przemeldowania i
wyrejestrowania działalności gospodarczej są dostępne na stronach internetowych urzędów
(właściwych gmin i miast). Formularze stosowane np. przez urząd ds. gospodarczych
właściwy dla Berlin Mitte znajdują się na:
http://www.berlin.de/ba-mitte/org/gewerbeamt/allgemeines_gewerbe.html#leistungen
ABC biznesu

43
W przypadku przeniesienia siedziby zakładu w ramach obszaru miasta lub gminy lub zmiany
rodzaju działalności lub zmiany nazwy firmy wymagane jest dokonanie stosownej zmiany
wpisu w rejestrze ds. gospodarczych. W Berlinie za zmianę przedmiotu działalności lub
adresu pobierana jest opłata w wysokości 20 euro. Natomiast w przypadku zaprzestania
działalności zakładu oraz przeniesienia zakładu do innej miejscowości następuje
wyrejestrowanie działalności. Wyrejestrowanie dokonywane jest bezpłatnie.
Obowiązek zgłoszenia działalności dotyczy zgodnie z prawem działalności gospodarczej
tylko osób prowadzących działalność gospodarczą w rozumieniu prawa. Definicja
działalności gospodarczej często stwarza problemy interpretacyjne w odniesieniu do danej
sytuacji (w szczególności w zakresie odróżnienia działalności gospodarczej od wykonywania
wolnego zawodu).
ABC biznesu

44
W urzędzie ds. działalności gospodarczej nie trzeba rejestrować: wolnych zawodów (np.
lekarze, architekci, doradcy podatkowi, adwokaci, artyści, pisarze), zawodów naukowych lub
prowadzenia gospodarstwa rolnego czy leśnego. Często pojawiają się również wątpliwości
w zakresie ustalenia, czy wykonywane przez osobę fizyczną usługi mają charakter stały i
jako takie stanowią działalność gospodarczą, a więc wymagają odpowiedniego zgłoszenia i
opodatkowania, czy też - jako świadczone jedynie okazjonalnie, bez zamiaru stałego
zarobkowania - nie zostaną za taką działalność uznane i dana osoba nie ma obowiązku
rejestracji działalności gospodarczej.
ABC biznesu

45
Kolejnym krokiem do podjęcia działalności gospodarczej w Niemczech jest rejestracja do
celów podatkowych we właściwym urzędzie skarbowym. Po dokonaniu rejestracji
działalności gospodarczej (Gewerbeanmeldung) urząd ds. gospodarczych informuje o
wpisie właściwy urząd skarbowy (tzw. zasada jednego okienka zbliżona do obowiązującej w
Polsce). W ślad za otrzymaną informacją urząd skarbowy przesyła przedsiębiorcy
kwestionariusz do rejestracji działalności w danym urzędzie skarbowym. W kwestionariuszu
należy podać:
• datę rejestracji działalności gospodarczej,
• czas trwania okresu rozliczeniowego z podaniem dnia jego rozpoczęcia i zamknięcia,
• informacje finansowe, na podstawie których będą obliczane zaliczki na podatki, poprzez
podanie przewidywanego obrotu i zysku w pierwszych 12 miesiącach prowadzenia
działalności oraz ewentualny wybór opcji zwalniającej z płacenia podatku.
ABC biznesu

46
Na stronie internetowej www.finanzamt24.de znajduje się wyszukiwarka właściwego
miejscowo urzędu skarbowego. W praktyce powiadomienie urzędu skarbowego przez urząd
gospodarczy o podjęciu przez dany podmiot działalności gospodarczej trwa do czterech
tygodni. Osobiste powiadomienie urzędu skarbowego, niezwłocznie po zgłoszeniu
działalności gospodarczej w urzędzie ds. gospodarczych, znacznie przyśpieszy procedurę
rejestracyjną. Po dokonaniu zgłoszenia we właściwym urzędzie skarbowym przedsiębiorcy
nadawany jest numer płatnika podatku dochodowego (niem Einkommensteuernummer) i
ewentualnie Numer Identyfikacji Podatkowej (niem. Umsatzsteuernummer) jako płatnika
podatku VAT. Ponadto jeśli przedsiębiorca zamierza prowadzić wewnątrzwspólnotową
dostawę towarów lub usług, należy jednocześnie wystąpić o nadanie Europejskiego Numeru
Identyfikacji Podatkowej (niem. Umsatzsteuer-Identifikationsnummer, a w Polsce potocznie
nazywany euronip).
ABC biznesu

47
Numer ten w przypadku niemieckich przedsiębiorców składa się z oznaczenia DE oraz
dziewięciu cyfr. Na stronie internetowej Federalnego Urzędu ds. Podatków www.bzst.de
znajduje się wyszukiwarka unijnych numerów identyfikacji podatkowej, umożliwiająca
potwierdzenie numeru podatkowego kontrahenta. W Niemczech powszechnie przyjęte jest
korzystanie z pomocy doradcy podatkowego (niem. Steuerberater), zarówno w celu
prawidłowego wypełnienia wniosków i kwestionariuszy jak i późniejszej stałej obsługi
podatkowej. W wielu kancelariach pracują doradcy i prawnicy mówiący także po polsku.
ABC biznesu

48
Obywatele innych państw członkowskich Unii Europejskiej, w tym również obywatele
Rzeczpospolitej Polskiej, mają prawo przebywać na terytorium Republiki Federalnej Niemiec
na zasadach przewidzianych w art. 21 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz
niemieckiej ustawy o ogólnym prawie do swobodnego przemieszczania się obywateli Unii
Europejskiej (niem. Freizugigkeitsgesetz). Na mocy tejże ustawy obywatele Unii
Europejskiej podlegają w Niemczech jedynie ogólnym obowiązkom meldunkowym. Aby
wywiązać się z tych obowiązków należy zwrócić się do właściwego urzędu meldunkowego
(niem. Einwohnermeldeamt) w obrębie gminy, na terytorium której dana osoba przebywa lub
zamierza przebywać. W RFN każdy z krajów związkowych posiada własną ustawę
określającą obowiązki meldunkowe, terminy oraz osoby (czasowo) zwolnione z tego
obowiązku.
ABC biznesu

49
Zameldowania należy dokonać w ciągu 7 dni od daty zamieszkania w Niemczech (w
niektórych landach termin na zameldowanie wynosi do dwóch tygodni). Od stycznia 2013 r.
po trzech miesiącach pobytu w Niemczech nie trzeba już składać wniosku o wydanie tzw.
zaświadczenia o prawie do swobodnego przesiedlania się (niem.
Freizugigkeitsbescheinigung). W przypadku kontroli np. policji można spodziewać się jednak
pytania o ewent. dowód prowadzenia działalności gospodarczej (zwykle
wystarczy kopia potwierdzenia jej zgłoszenia). Trzeba też pamiętać, że w niektórych
sytuacjach można założyć firmę w Niemczech bez potrzeby wymeldowania się z Polski i
zameldowania w Niemczech. Trzeba jednak w zgłoszeniu podać adres firmy w Niemczech
(tzw. zakładu - niem. Betriebstatte), nie jest to rozwiązanie korzystne podatkowo, ale można
łatwo znaleźć firmy świadczące usługę udostępnienia adresu i ewent. reprezentowania
przed miejscowymi władzami.
ABC biznesu

50
Przedsiębiorca rozpoczynający działalność gospodarczą automatycznie staje się członkiem
izby przemysłowo-handlowej, właściwej ze względu na miejsce siedziby danego
przedsiębiorstwa. Urząd ds. gospodarczych informuje izbę z urzędu o wpisie
przedsiębiorstwa do rejestru, po czym izba we własnym zakresie kontaktuje się z
przedsiębiorcą. Członkostwo w izbie przemysłowo-handlowej wiąże się z obowiązkiem
uiszczania składek. Istnieją przy tym pewne zwolnienia z obowiązku ich płacenia.
Przykładowo Izba Przemysłowo-Handlowa w Berlinie przewiduje zwolnienie z obowiązku
płacenia składek w okresie dwóch lat od założenia działalności gospodarczej (zwolnienie
dotyczy osób prowadzących samodzielną działalność gospodarczą, nie wpisanych do
rejestru handlowego, których roczny zysk z działalności nie przekracza 25.000 euro).
ABC biznesu

51
Wspomnieć należy o szczególnym obowiązku nałożonym na przedsiębiorstwa zatrudniające
pracowników (i to zarówno od początku prowadzenia działalności jak i od momentu
zatrudnienia jednego lub więcej pracowników w czasie trwania działalności
przedsiębiorstwa). Przedsiębiorstwa te są zobowiązane do członkostwa w branżowym
towarzystwie ubezpieczeniowym/kasie ubezpieczeniowej (niem. Deutsche Gesetzliche
Unfallversicherung), stanowiącym zabezpieczenie pracodawcy od następstw
nieszczęśliwych wypadków przy pracy w przypadku podstaw do uznania jego
odpowiedzialności cywilnej za dane zdarzenie.
ABC biznesu

52
Osoba prowadząca w Niemczech jednoosobową działalność gospodarczą nie ma obecnie
obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne, składki te może opłacać
dobrowolnie. Brak ubezpieczenia emerytalnego w Niemczech prowadzi jednak do sytuacji,
że polski Zakład Ubezpieczeń Społecznych - w przypadku powrotu przedsiębiorcy do
polskiego systemu ubezpieczeń społecznych - nie będzie mógł uwzględnić okresów
przepracowanych w Niemczech jako okresu stażu pracy będącego podstawą przyznania
emerytury. Dla osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą w Niemczech
obowiązkowe jest posiadanie co najmniej ubezpieczenia zdrowotnego. W praktyce powstaje
na tym tle wiele wątpliwości interpretacyjnych, szczególnie w przypadku posiadania w innym
kraju członkowskim ubezpieczenia z innego tytułu (np. rolniczego).
ABC biznesu

53
Niezależnie od możliwości prowadzenia w Niemczech samodzielnej działalności
gospodarczej prawo niemieckie przewiduje szeroki wachlarz możliwości prowadzenia
działalności w formie spółek, i to zarówno w formie spółki cywilnej jak i spółek prawa
handlowego. W przypadku spółek, podobnie jak w przypadku osób samodzielnie
prowadzących działalność gospodarczą, istnieje obowiązek zgłoszenia rozpoczęcia
działalności gospodarczej do urzędu ds. działalności gospodarczej oraz zgłoszenia
członkostwa we właściwej izbie przemysłowo-handlowej.
ABC biznesu

Niemcy

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Plus de PortalPromocjiEksportu

Plus de PortalPromocjiEksportu (20)

Niemcy