SlideShare a Scribd company logo
1 of 8
Download to read offline
Kluswoningen Alberdingk Thijmstraat Haarlem
EPA-berekening bouwnummer a32 (maximale uitbouw)
Datum: 26 maart 2018
Doel: energielabel A (EI ≤ 1,20)
Uitgangspunten:
• Voorgevel nageïsoleerd met 80mm Kingspan Kooltherm K15 Frameplaat in
houten stijl- en regelwerk (Rc = 3,03 m²K/W)
• Achtergevel nieuw (Rc = 4,5 m²K/W)
• Nieuwe houten kozijnen met Hr++ glas (ook voorgevel)
• Begane grondvloer op 20 cm EPS isolatie, (Rc = 5,2 m²K/W)
• Hellend dak isolatie Kingspan K118 (Rc = 4,62 m²K/W)
• Plat dak isolatie Rc = 6,0 m²K/W
• Installatie: HR cv-ketel (individueel)
Op basis van deze uitgangspunten wordt de energie-index van deze woning:
EI = 1,23
Optie 1: zonnepanelen, mechanische ventilatie en douche WTW (EI = 1,13)
• 2 zonnepanelen;
• centrale mechanische afzuiging met CO2-gestuurde toevoerroosters;
• douchegoot met warmteterugwinning.
Optie 2: zonneboiler, mechanische ventilatie en douche WTW (EI = 1,07)
• zonneboiler (2,4 m² collector met 80 ltr. buffervat)
• centrale mechanische afzuiging met CO2-gestuurde toevoerroosters;
• douchegoot met warmteterugwinning.
Optie 3: (EI = 0,90)
• hybride warmtepomp (lucht/water), in combinatie met cv-ketel
• centrale mechanische afzuiging met CO2-gestuurde toevoerroosters;
• douchegoot met warmteterugwinning.
1 Beschrijving van uw woning
1.1 Algemene gegevens
De onderstaande beschrijving heeft betrekking op de volgende woning:
Adresgegevens
Naam Woning
Adres Alberdingk Thijmstraat a32
PC + plaats 2032XH Haarlem
Type woning Rijwoning tussen
Bouwjaar 1911
Renovatiejaar 0
Type dak Hellend dak
Bouwtype Traditioneel/gemengd zwaar
De woning beschikt over de volgende netto gebruiksoppervlaktes:
Netto gebruiksoppervlaktes
1e woonlaag 47.00 m2
2e woonlaag 27.50 m2
3e woonlaag 14.80 m2
4e woonlaag 0.00 m2
5e woonlaag 0.00 m2
Totaal 89.30 m2
1.2 Bouwkundige eigenschappen
1.2.1 Constructies in de woning
In de woning komen de volgende type constructies voor:
Naam Type Rc [m2.K/w] U [W/m2.K] g [%]
Voorgevel nage´soleerd Gevel 3.03
Nieuwe achtergevel Gevel 4.50
Houten kozijn Raam 1.800 60
Begane grondvloer Vloer 5.26
Hellend dak Plat/hellend dak 4.62
Plat dak Plat/hellend dak 6.00
Uitleg: De Rc-waarde is de thermische weerstand van een constructie. Hoe hoger deze waarde, hoe beter de
isolerende werking. De U-waarde is de warmtegeleidingscoefficient, deze wordt gebruikt voor ramen of
onverwarmde zolders. Hoe hoger deze waarde, hoe slechter de isolerende werking. Voor een constructie moet
ofwel de Rc-waarde ofwel de U-waarde bekend zijn. De g-waarde staat voor het percentage zonlicht dat door het
raam daadwerkelijk binnentreedt.
1.2.2 Geometrie van de woning
De genoemde type constructies komen als volgt in de woning voor:
Naam A [m2] Constructie Grenst aan Orientatie
Voorgevel nage´soleerd (Noord-Oost) 13.16 Voorgevel nage´soleerd Buitenlucht Noord-Oost
4.04 Houten kozijn Buitenlucht Noord-Oost
2.20 Houten kozijn Buitenlucht Noord-Oost
0.56 Houten kozijn Buitenlucht Noord-Oost
0.24 Houten kozijn Buitenlucht Noord-Oost
2.70 Houten kozijn Buitenlucht Noord-Oost
Nieuwe achtergevel (Zuid-West) 16.67 Nieuwe achtergevel Buitenlucht Zuid-West
5.55 Houten kozijn Buitenlucht Zuid-West
6.00 Houten kozijn Buitenlucht Zuid-West
26 maart 2018 15:07 uur Blz. 2 / 9
Naam A [m2] Constructie Grenst aan Orientatie
8.40 Houten kozijn Buitenlucht Zuid-West
0.96 Houten kozijn Buitenlucht Zuid-West
1.92 Houten kozijn Buitenlucht Zuid-West
Zijgevel (Zuid-Oost) 12.00 Nieuwe achtergevel Buitenlucht Zuid-Oost
Linker zijgevel (Zuid-Oost) 6.50 Nieuwe achtergevel Buitenlucht Zuid-Oost
Linker zijwand dakkapel 1.00 Voorgevel nage´soleerd Buitenlucht Zuid-Oost
Rechter zijgevel (Noord-West) 3.00 Nieuwe achtergevel Buitenlucht Noord-West
Rechter zijwand dakkapel 1.00 Voorgevel nage´soleerd Buitenlucht Noord-West
Plat dak (Horizontaal) 12.00 Plat dak Buitenlucht Horizontaal
terras 1e verdieping 18.24 Plat dak Buitenlucht Horizontaal
Hellend dak (Noord-Oost) 20.70 Hellend dak Buitenlucht Noord-Oost
Plat dak dakkapel 3.00 Plat dak Buitenlucht Horizontaal
Begane grondvloer (Horizontaal) 47.00 Begane grondvloer Kruipruimte Horizontaal
1.3 Installatietechnische eigenschappen
1.3.1 Ventilatie
De woning heeft de volgende voorzieningen voor ventilatie:
Ventilatie
Systeem A1. Natuurlijke ventilatie
Installatiejaar -
1.3.2 Ruimteverwarming
De verwarmingsinstallatie van de woning ziet er als volgt uit:
Ruimteverwarming
Systeem Individueel
Toestel(len) HR 107 ketel
Temperatuur Water HT: boven 50 graden
Warmteafgiftesysteem Radiatoren/Convectoren
Regeling warmteafgifte Ja
1.3.3 Warm tapwater bereiding
De woning heeft de volgende voorziening voor warm tapwater:
Warm tapwater bereiding
Aantal systemen Één systeem
Systeem Systeem 1
Opwekkersysteem Voor badkamer/hele woning
Type installatie Individueel toestel
Opwekker Gasgestookte warmwatertoestel met Gaskeur HRww label
Comfort klassse CW4
26 maart 2018 15:07 uur Blz. 3 / 9
2 Energie Prestatie van uw woning
2.1 De Energie Prestatie Index
Met ingang van het Nader Voorschrift worden er geen energielabels meer berekend. In het Nader Voorschrift
wordt er een energie-index bepaald, deze energie-index kunt u hanteren voor uw woningwaardering punten. Bij het
afmelden van een energie-index, ontvangt u van RVO.nl een definitief label. Dit label kunt u overhandigen bij
verhuur of verkoop van de woning. Deze woning heeft de volgende energie-index:
Woning Energie index
Woning 1.23
Woning - Het Energie Prestatie Certificaat
energie-index
0.00 1.00 2.00 3.00 4.00 5.00
1.23
2.2 Totaal gestandaardiseerd energiegebruik
Onder standaard omstandigheden zijn onderstaande energiegebruiken voor uw woning berekend. De werkelijke
energiegebruiken kunnen hiervan afwijken door: werkelijk gebruikersgedrag (gewenste binnentemperatuur,
aanwezigheid, opgestelde apparatuur, etc.) en werkelijke klimaatgegevens (buitentemperaturen, zonnestraling,
windsnelheid, etc.).
Deelpost
Verwarming 38629.4 [MJ]
Warmtapwater 15901.6 [MJ]
Koeling [MJ]
Zomercomfort 3965.4 [MJ]
Ventilatoren [MJ]
Verlichting 4114.9 [MJ]
Elektriciteitsproductie tbv eigen gebruik energieprestatie [MJ]
Subtotaal 62611.4 [MJ]
Geexporteerde W/K [MJ]
Geexporteerde elektriciteit [MJ]
Elektriciteitsproductie tbv eigen gebruik buiten energieprestatie [MJ]
Karakterisitiek verbruik 62611.4 [MJ]
De primaire energie is onafhankelijk van de energiedrager (gas, elektriciteit of warmte), zodat de deelposten met
elkaar vergeleken kunnen worden. In onderstaand diagram zijn de deelposten tegen over elkaar gezet (exclusief de
bijdrage van fotovoltaische zonnecellen PV).
26 maart 2018 15:07 uur Blz. 4 / 9
Woning - Totaal gestandaardiseerd energiegebruik
61.7%
25.4%
6.3%
6.6%
Verwarming
Warmtapwater
Koeling
Zomercomfort
Ventilatoren
Verlichting
2.3 Warmtestromen voor ruimteverwarming
Het energiegebruik voor ruimteverwarming is afhankelijk van de verwarmingsinstallatie (opwekker, transport en
afgifte) en van de warmtevraag van de woning. De warmtevraag van de woning wordt bepaald door positieve en
negatieve warmtestromen. Om energie te besparen kunt u met behulp van onderstaand diagram efficient
maatregelen treffen.
Woning - Warmtestromen voor ruimteverwarming
warmte [MJ]
-66000 -55000 -44000 -33000 -22000 -11000 0 11000 22000 33000 44000
-27486-33398 12322 28889
Transmissieverlies Ventilatieverlies Interne warmteproductie Zonnewarmte door ramen
De positieve warmtestromen kunnen nooit volledig benut worden. Het aanbod van zonnewarmte is bijvoorbeeld
vaak op momenten dat er geen warmtevraag in de woning is.
Warmtebalans Warmtebalans
Warmteverlies 60884.6 MJ
Warmtewinst 41211.5 MJ
Benutting warmtewinst 95.1 %
Resulterende warmtevraag 32560.0 MJ
26 maart 2018 15:07 uur Blz. 5 / 9
3 Maatwerk advies voor uw woning
3.1 Energie Prestatie Advies
Naast het verplichte energiecertificaat, heeft uw EPA-adviseur ook een maatwerk advies voor uw woning gemaakt.
In dit advies worden pakketten van energiebesparende maatregelen gepresenteerd. Hierbij krijgt u zowel inzicht in
de mogelijke energiebesparingen als in de financiele gevolgen van de pakketten voor uw woning.
3.2 Overzicht van de pakketten
In onderstaand overzicht vindt u de omschrijving van de door uw adviseur opgestelde pakketten. Een pakket
bestaat uit een of meerdere maatregelen, die een energetische verbetering en/of een comfortverbetering voor uw
woning opleveren. Met behulp van deze pakketten kunt u een beslissing maken welke maatregelen u zou willen
uitvoeren.
Pakket Maatregelen Omschrijving ETVT Energie-index
Huidig 1.23
Optie 1 zonnepanelen, mech.
ventilatie en douche WTW
2 zonnepanelen,
mechanische ventilatie,
douche WTW
41.4 1.13
Optie 2 zonneboiler, mech.
ventilatie en douche WTW
zonneboiler, mechanische
ventilatie
44.6 1.07
Optie 3 hybride warmtepomp,
mech. ventilatie en douche
WTW
hybride warmtepomp,
mechanische ventilatie,
douche WTW
29.2 0.90
3.3 Financiele gevolgen
3.3.1 Eenvoudige terugverdientijd
De terugverdientijd is een goede indicator voor de financiele gevolgen van een investering. U ziet namelijk meteen
over hoeveel jaar u uw investering terug heeft verdiend. In onderstaand diagram vindt u voor elk pakket de
eenvoudige terugverdientijd. Hierbij is geen rekening gehouden met rente op investeringskosten en de toename
van energiekosten.
Woning - Eenvoudige terugverdientijd
ETVT [jaar]
0.0 4.8 9.6 14.4 19.2 24.0 28.8 33.6 38.4 43.2 48.0
41.4
44.6
29.2
Huidig
Optie 1 zonnepanel
Optie 2 zonneboile
Optie 3 hybride wa
3.3.2 Terugverdientijd met rente en stijging energiekosten
Naast de eenvoudige terugverdientijd, is voor alle pakketten de netto contante terugverdientijd berekend. Hierbij is
wel rekening gehouden met rente op investeringskosten en de toename van energiekosten. Per pakket kunnen
hierbij andere uitgangspunten worden gebruikt. U vindt deze terug in de volgende twee paragrafen.
26 maart 2018 15:07 uur Blz. 6 / 9
Woning - Terugverdientijd met rente en stijging energiekosten
TVT [jaar]
0.0 6.5 13.0 19.5 26.0 32.5 39.0 45.5 52.0 58.5 65.0
55.9
61.7
36.1
Huidig
Optie 1 zonnepanel
Optie 2 zonneboile
Optie 3 hybride wa
3.3.3 Investeringen
Bij de berekening van de terugverdientijden is uitgegaan van de volgende investeringsgegevens:
Pakket Kosten
[euro]
Subsidie
[euro]
Investering
[euro]
Rente
[%/jaar]
Besparing
[euro/jaar]
Huidig 0 0 0 0.0 0
Optie 1 zonnepanelen, mech. ventilatie en douche WTW 7134 0 7134 5.0 172
Optie 2 zonneboiler, mech. ventilatie en douche WTW 7895 1100 6795 5.0 152
Optie 3 hybride warmtepomp, mech. ventilatie en douche WTW 10854 1500 9354 5.0 320
3.3.4 Energieprijzen
Bij de berekening van de terugverdientijden is uitgegaan van de volgende energieprijzen:
Pakket Gas
[euro/m3]
Elektriciteit
[euro/kWh]
Warmtelevering
[euro/GJ]
Prijsstijging
[%/jaar]
Huidig nvt nvt nvt nvt
Optie 1 zonnepanelen, mech. ventilatie en douche WTW 0.6673 0.2249 15.00 4.0
Optie 2 zonneboiler, mech. ventilatie en douche WTW 0.6673 0.2249 15.00 4.0
Optie 3 hybride warmtepomp, mech. ventilatie en douche WTW 0.6673 0.2249 15.00 4.0
3.4 Energetische gevolgen
3.4.1 Energielabel
Voor elk maatregelpakket is een nieuw EI klasse berekend. In onderstaand diagram vindt u per pakket het nieuwe
EI klasse.
Woning - Energielabel
Energie-index [-]
0.00 0.13 0.26 0.39 0.52 0.65 0.78 0.91 1.04 1.17 1.30
1.23
1.13
1.07
0.90
Huidig
Optie 1 zonnepanel
Optie 2 zonneboile
Optie 3 hybride wa
3.4.2 Energiebesparing
Onderstaand diagram toont u hoeveel procent elk pakket jaarlijks aan energie bespaart. Hierbij is rekening
gehouden met uw werkelijke gebruik van de woning. Uw adviseur heeft namelijk met behulp van uw meterstanden
een inschatting gemaakt van uw werkelijke binnentemperaturen.
26 maart 2018 15:07 uur Blz. 7 / 9
Woning - Energiebesparing
energiebesparing [%]
0.0 4.8 9.6 14.4 19.2 24.0 28.8 33.6 38.4 43.2 48.0
21.9
21.9
45.7
Huidig
Optie 1 zonnepanel
Optie 2 zonneboile
Optie 3 hybride wa
3.4.3 Energiebesparing per energiedrager
Tenslotte vindt u in onderstaande tabel een overzicht van de energetische besparingen voor de verschillende
energiedragers (gas, elektriciteit en warmtelevering).
Pakket Gas [%/jaar] Elektriciteit
[%/jaar]
Warmtelevering
[%/jaar]
CO2
emissie
[%/jaar]
Huidig 0.0 0.0 0.0 0.0
Optie 1 zonnepanelen, mech. ventilatie en douche WTW 21.6 23.2 0.0 21.9
Optie 2 zonneboiler, mech. ventilatie en douche WTW 33.1 -26.8 0.0 20.0
Optie 3 hybride warmtepomp, mech. ventilatie en douche WTW 68.1 -51.0 0.0 42.0
26 maart 2018 15:07 uur Blz. 8 / 9

More Related Content

What's hot

2007 energy facts and figures in the Netherlands (In Dutch)
2007 energy facts and figures in the Netherlands (In Dutch)2007 energy facts and figures in the Netherlands (In Dutch)
2007 energy facts and figures in the Netherlands (In Dutch)Patrick VanSchijndel
 
Stiebel Eltron - Accumulatieverwarming 2020
Stiebel Eltron - Accumulatieverwarming 2020Stiebel Eltron - Accumulatieverwarming 2020
Stiebel Eltron - Accumulatieverwarming 2020Architectura
 
Electrabel submetering - WDP Efficient Energy Event 2015
Electrabel submetering - WDP Efficient Energy Event 2015Electrabel submetering - WDP Efficient Energy Event 2015
Electrabel submetering - WDP Efficient Energy Event 2015WDP
 
Zero energetisch woning configuratie
Zero energetisch woning configuratieZero energetisch woning configuratie
Zero energetisch woning configuratieTim VdEynde
 
Van nul energie naar autonome woning
Van nul energie naar autonome woningVan nul energie naar autonome woning
Van nul energie naar autonome woningManAsIT
 
Praktijksafari Herman Teirlinck
Praktijksafari Herman TeirlinckPraktijksafari Herman Teirlinck
Praktijksafari Herman Teirlinckpulsenetwerk
 
IRIS-systeem behulpzaam bij voldoen aan nieuwe BENG-normering
IRIS-systeem behulpzaam bij voldoen aan nieuwe BENG-normeringIRIS-systeem behulpzaam bij voldoen aan nieuwe BENG-normering
IRIS-systeem behulpzaam bij voldoen aan nieuwe BENG-normeringduurzame verhalen
 
4. atag zonneboiler 2013
4. atag zonneboiler 20134. atag zonneboiler 2013
4. atag zonneboiler 2013heva7051
 
Leo Janssen (manager afdeling Technisch Project Advies Vaillant Group): Duurz...
Leo Janssen (manager afdeling Technisch Project Advies Vaillant Group): Duurz...Leo Janssen (manager afdeling Technisch Project Advies Vaillant Group): Duurz...
Leo Janssen (manager afdeling Technisch Project Advies Vaillant Group): Duurz...Renatuurlijk
 
Nederlands Warmtepomp Congres 2016 - Ronald Hennekeij - Duurzaam Bouwen: Ener...
Nederlands Warmtepomp Congres 2016 - Ronald Hennekeij - Duurzaam Bouwen: Ener...Nederlands Warmtepomp Congres 2016 - Ronald Hennekeij - Duurzaam Bouwen: Ener...
Nederlands Warmtepomp Congres 2016 - Ronald Hennekeij - Duurzaam Bouwen: Ener...Warmtepompen
 
Keynotesessie Olaf van Pruissen (TNO) Warmtepompen in de toekomst
Keynotesessie Olaf van Pruissen (TNO) Warmtepompen in de toekomstKeynotesessie Olaf van Pruissen (TNO) Warmtepompen in de toekomst
Keynotesessie Olaf van Pruissen (TNO) Warmtepompen in de toekomstWarmtepompen
 
IA Een innovatieve toekomst voor de bouw. Sessie 1. Dirk Saelens. Energie-eff...
IA Een innovatieve toekomst voor de bouw. Sessie 1. Dirk Saelens. Energie-eff...IA Een innovatieve toekomst voor de bouw. Sessie 1. Dirk Saelens. Energie-eff...
IA Een innovatieve toekomst voor de bouw. Sessie 1. Dirk Saelens. Energie-eff...Ikinnoveer
 
Stoom en gas het beste van 2 werelden.
Stoom en gas het beste van 2 werelden.Stoom en gas het beste van 2 werelden.
Stoom en gas het beste van 2 werelden.BRONSWERK
 
Nul op de meter door Brink Climate Systems | Duurzaam Doen Lezing
Nul op de meter door Brink Climate Systems | Duurzaam Doen LezingNul op de meter door Brink Climate Systems | Duurzaam Doen Lezing
Nul op de meter door Brink Climate Systems | Duurzaam Doen Lezingduurzame verhalen
 
Nederlands Warmtepomp Congres 2016 - Ronald Schilt - Praktijkcase: integrale ...
Nederlands Warmtepomp Congres 2016 - Ronald Schilt - Praktijkcase: integrale ...Nederlands Warmtepomp Congres 2016 - Ronald Schilt - Praktijkcase: integrale ...
Nederlands Warmtepomp Congres 2016 - Ronald Schilt - Praktijkcase: integrale ...Warmtepompen
 
Workshop warmteopslag met de SolarFreezer
Workshop warmteopslag met de SolarFreezerWorkshop warmteopslag met de SolarFreezer
Workshop warmteopslag met de SolarFreezerTanja Nolten
 
Warmterecuperatie uit afvalwater, met focus op zwembaden
Warmterecuperatie uit afvalwater, met focus op zwembaden Warmterecuperatie uit afvalwater, met focus op zwembaden
Warmterecuperatie uit afvalwater, met focus op zwembaden Ingenium
 

What's hot (19)

2013 reduses smart energy system
2013 reduses smart energy system2013 reduses smart energy system
2013 reduses smart energy system
 
2014 reduses smart energy system
2014 reduses smart energy system2014 reduses smart energy system
2014 reduses smart energy system
 
2007 energy facts and figures in the Netherlands (In Dutch)
2007 energy facts and figures in the Netherlands (In Dutch)2007 energy facts and figures in the Netherlands (In Dutch)
2007 energy facts and figures in the Netherlands (In Dutch)
 
Stiebel Eltron - Accumulatieverwarming 2020
Stiebel Eltron - Accumulatieverwarming 2020Stiebel Eltron - Accumulatieverwarming 2020
Stiebel Eltron - Accumulatieverwarming 2020
 
Electrabel submetering - WDP Efficient Energy Event 2015
Electrabel submetering - WDP Efficient Energy Event 2015Electrabel submetering - WDP Efficient Energy Event 2015
Electrabel submetering - WDP Efficient Energy Event 2015
 
Zero energetisch woning configuratie
Zero energetisch woning configuratieZero energetisch woning configuratie
Zero energetisch woning configuratie
 
Van nul energie naar autonome woning
Van nul energie naar autonome woningVan nul energie naar autonome woning
Van nul energie naar autonome woning
 
Praktijksafari Herman Teirlinck
Praktijksafari Herman TeirlinckPraktijksafari Herman Teirlinck
Praktijksafari Herman Teirlinck
 
IRIS-systeem behulpzaam bij voldoen aan nieuwe BENG-normering
IRIS-systeem behulpzaam bij voldoen aan nieuwe BENG-normeringIRIS-systeem behulpzaam bij voldoen aan nieuwe BENG-normering
IRIS-systeem behulpzaam bij voldoen aan nieuwe BENG-normering
 
4. atag zonneboiler 2013
4. atag zonneboiler 20134. atag zonneboiler 2013
4. atag zonneboiler 2013
 
Leo Janssen (manager afdeling Technisch Project Advies Vaillant Group): Duurz...
Leo Janssen (manager afdeling Technisch Project Advies Vaillant Group): Duurz...Leo Janssen (manager afdeling Technisch Project Advies Vaillant Group): Duurz...
Leo Janssen (manager afdeling Technisch Project Advies Vaillant Group): Duurz...
 
Nederlands Warmtepomp Congres 2016 - Ronald Hennekeij - Duurzaam Bouwen: Ener...
Nederlands Warmtepomp Congres 2016 - Ronald Hennekeij - Duurzaam Bouwen: Ener...Nederlands Warmtepomp Congres 2016 - Ronald Hennekeij - Duurzaam Bouwen: Ener...
Nederlands Warmtepomp Congres 2016 - Ronald Hennekeij - Duurzaam Bouwen: Ener...
 
Keynotesessie Olaf van Pruissen (TNO) Warmtepompen in de toekomst
Keynotesessie Olaf van Pruissen (TNO) Warmtepompen in de toekomstKeynotesessie Olaf van Pruissen (TNO) Warmtepompen in de toekomst
Keynotesessie Olaf van Pruissen (TNO) Warmtepompen in de toekomst
 
IA Een innovatieve toekomst voor de bouw. Sessie 1. Dirk Saelens. Energie-eff...
IA Een innovatieve toekomst voor de bouw. Sessie 1. Dirk Saelens. Energie-eff...IA Een innovatieve toekomst voor de bouw. Sessie 1. Dirk Saelens. Energie-eff...
IA Een innovatieve toekomst voor de bouw. Sessie 1. Dirk Saelens. Energie-eff...
 
Stoom en gas het beste van 2 werelden.
Stoom en gas het beste van 2 werelden.Stoom en gas het beste van 2 werelden.
Stoom en gas het beste van 2 werelden.
 
Nul op de meter door Brink Climate Systems | Duurzaam Doen Lezing
Nul op de meter door Brink Climate Systems | Duurzaam Doen LezingNul op de meter door Brink Climate Systems | Duurzaam Doen Lezing
Nul op de meter door Brink Climate Systems | Duurzaam Doen Lezing
 
Nederlands Warmtepomp Congres 2016 - Ronald Schilt - Praktijkcase: integrale ...
Nederlands Warmtepomp Congres 2016 - Ronald Schilt - Praktijkcase: integrale ...Nederlands Warmtepomp Congres 2016 - Ronald Schilt - Praktijkcase: integrale ...
Nederlands Warmtepomp Congres 2016 - Ronald Schilt - Praktijkcase: integrale ...
 
Workshop warmteopslag met de SolarFreezer
Workshop warmteopslag met de SolarFreezerWorkshop warmteopslag met de SolarFreezer
Workshop warmteopslag met de SolarFreezer
 
Warmterecuperatie uit afvalwater, met focus op zwembaden
Warmterecuperatie uit afvalwater, met focus op zwembaden Warmterecuperatie uit afvalwater, met focus op zwembaden
Warmterecuperatie uit afvalwater, met focus op zwembaden
 

Similar to EPA advies max uitbouw

Rondleiding langs duurzame installaties
Rondleiding langs duurzame installatiesRondleiding langs duurzame installaties
Rondleiding langs duurzame installatiesRicardo Brouwer
 
energielabel EPA presentatie mei 2012
energielabel EPA presentatie mei 2012energielabel EPA presentatie mei 2012
energielabel EPA presentatie mei 2012BouwPlanABC
 
Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit
Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluitPresentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit
Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluitGert Harm ten Bolscher
 
Kingspan Unidek - Verlaag het s- en e-peil
Kingspan Unidek - Verlaag het s- en e-peilKingspan Unidek - Verlaag het s- en e-peil
Kingspan Unidek - Verlaag het s- en e-peilArchitectura
 
Kingspan Unidek - Verlaag het s en e-peil
Kingspan Unidek - Verlaag het s  en e-peilKingspan Unidek - Verlaag het s  en e-peil
Kingspan Unidek - Verlaag het s en e-peilArchitectura
 
Gastles Strukton over Duurzaam Vakmanschap voor BBL-studenten Technicus Engin...
Gastles Strukton over Duurzaam Vakmanschap voor BBL-studenten Technicus Engin...Gastles Strukton over Duurzaam Vakmanschap voor BBL-studenten Technicus Engin...
Gastles Strukton over Duurzaam Vakmanschap voor BBL-studenten Technicus Engin...duurzame verhalen
 
Kingspan Unidek - Themabrochure verlaag het k en e-peil met unidek aero dake...
Kingspan Unidek - Themabrochure verlaag het k  en e-peil met unidek aero dake...Kingspan Unidek - Themabrochure verlaag het k  en e-peil met unidek aero dake...
Kingspan Unidek - Themabrochure verlaag het k en e-peil met unidek aero dake...Architectura
 
Cleantech center pakhuis zutphen
Cleantech center   pakhuis zutphenCleantech center   pakhuis zutphen
Cleantech center pakhuis zutphenDutch Power
 
Workshop 5: presentatie gas besparen
Workshop 5: presentatie gas besparenWorkshop 5: presentatie gas besparen
Workshop 5: presentatie gas besparenHendrik Postma
 
Financiële analyse van 2 investeringsprojecten
Financiële analyse van 2 investeringsprojectenFinanciële analyse van 2 investeringsprojecten
Financiële analyse van 2 investeringsprojectenLode Denecker
 
Masterwatt-Catalogus-2016_lt
Masterwatt-Catalogus-2016_ltMasterwatt-Catalogus-2016_lt
Masterwatt-Catalogus-2016_ltRoelAlblas
 
Workshop D2, Klimaatneutraal Bouwen in de Praktijk
Workshop D2, Klimaatneutraal Bouwen in de PraktijkWorkshop D2, Klimaatneutraal Bouwen in de Praktijk
Workshop D2, Klimaatneutraal Bouwen in de PraktijkHogeschool Utrecht
 
Unizo brussel hernieuwbare energie in uw onderneming
Unizo brussel   hernieuwbare energie in uw ondernemingUnizo brussel   hernieuwbare energie in uw onderneming
Unizo brussel hernieuwbare energie in uw onderneminglard Vanobbergen
 
Brochure Ebatech
Brochure EbatechBrochure Ebatech
Brochure Ebatechsklawer
 
Presentatie Energie Uraad 15 Juni 2010
Presentatie Energie Uraad   15 Juni 2010Presentatie Energie Uraad   15 Juni 2010
Presentatie Energie Uraad 15 Juni 2010bergk101
 

Similar to EPA advies max uitbouw (20)

Rondleiding langs duurzame installaties
Rondleiding langs duurzame installatiesRondleiding langs duurzame installaties
Rondleiding langs duurzame installaties
 
Regelstrategieën tegen energieverspilling
Regelstrategieën tegen energieverspillingRegelstrategieën tegen energieverspilling
Regelstrategieën tegen energieverspilling
 
energielabel EPA presentatie mei 2012
energielabel EPA presentatie mei 2012energielabel EPA presentatie mei 2012
energielabel EPA presentatie mei 2012
 
Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit
Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluitPresentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit
Presentaties consequenties wijzigingen bouwbesluit
 
Kingspan Unidek - Verlaag het s- en e-peil
Kingspan Unidek - Verlaag het s- en e-peilKingspan Unidek - Verlaag het s- en e-peil
Kingspan Unidek - Verlaag het s- en e-peil
 
Structureel verbeteren en borgen van de installatie
Structureel verbeteren en borgen van de installatieStructureel verbeteren en borgen van de installatie
Structureel verbeteren en borgen van de installatie
 
Kingspan Unidek - Verlaag het s en e-peil
Kingspan Unidek - Verlaag het s  en e-peilKingspan Unidek - Verlaag het s  en e-peil
Kingspan Unidek - Verlaag het s en e-peil
 
Gastles Strukton over Duurzaam Vakmanschap voor BBL-studenten Technicus Engin...
Gastles Strukton over Duurzaam Vakmanschap voor BBL-studenten Technicus Engin...Gastles Strukton over Duurzaam Vakmanschap voor BBL-studenten Technicus Engin...
Gastles Strukton over Duurzaam Vakmanschap voor BBL-studenten Technicus Engin...
 
Kingspan Unidek - Themabrochure verlaag het k en e-peil met unidek aero dake...
Kingspan Unidek - Themabrochure verlaag het k  en e-peil met unidek aero dake...Kingspan Unidek - Themabrochure verlaag het k  en e-peil met unidek aero dake...
Kingspan Unidek - Themabrochure verlaag het k en e-peil met unidek aero dake...
 
Cleantech center pakhuis zutphen
Cleantech center   pakhuis zutphenCleantech center   pakhuis zutphen
Cleantech center pakhuis zutphen
 
Workshop 5: presentatie gas besparen
Workshop 5: presentatie gas besparenWorkshop 5: presentatie gas besparen
Workshop 5: presentatie gas besparen
 
Financiële analyse van 2 investeringsprojecten
Financiële analyse van 2 investeringsprojectenFinanciële analyse van 2 investeringsprojecten
Financiële analyse van 2 investeringsprojecten
 
Masterwatt-Catalogus-2016_lt
Masterwatt-Catalogus-2016_ltMasterwatt-Catalogus-2016_lt
Masterwatt-Catalogus-2016_lt
 
Workshop D2, Klimaatneutraal Bouwen in de Praktijk
Workshop D2, Klimaatneutraal Bouwen in de PraktijkWorkshop D2, Klimaatneutraal Bouwen in de Praktijk
Workshop D2, Klimaatneutraal Bouwen in de Praktijk
 
NVN7125, berekenen energiebesparende gebiedsmaatregelen
NVN7125, berekenen energiebesparende gebiedsmaatregelenNVN7125, berekenen energiebesparende gebiedsmaatregelen
NVN7125, berekenen energiebesparende gebiedsmaatregelen
 
Unizo brussel hernieuwbare energie in uw onderneming
Unizo brussel   hernieuwbare energie in uw ondernemingUnizo brussel   hernieuwbare energie in uw onderneming
Unizo brussel hernieuwbare energie in uw onderneming
 
Brochure Ebatech
Brochure EbatechBrochure Ebatech
Brochure Ebatech
 
De EPB wetgeving in het Brussels gewest
De EPB wetgeving in het Brussels gewestDe EPB wetgeving in het Brussels gewest
De EPB wetgeving in het Brussels gewest
 
Duurzame Meerjaren Onderhoudsplannen
Duurzame Meerjaren OnderhoudsplannenDuurzame Meerjaren Onderhoudsplannen
Duurzame Meerjaren Onderhoudsplannen
 
Presentatie Energie Uraad 15 Juni 2010
Presentatie Energie Uraad   15 Juni 2010Presentatie Energie Uraad   15 Juni 2010
Presentatie Energie Uraad 15 Juni 2010
 

EPA advies max uitbouw

  • 1. Kluswoningen Alberdingk Thijmstraat Haarlem EPA-berekening bouwnummer a32 (maximale uitbouw) Datum: 26 maart 2018 Doel: energielabel A (EI ≤ 1,20) Uitgangspunten: • Voorgevel nageïsoleerd met 80mm Kingspan Kooltherm K15 Frameplaat in houten stijl- en regelwerk (Rc = 3,03 m²K/W) • Achtergevel nieuw (Rc = 4,5 m²K/W) • Nieuwe houten kozijnen met Hr++ glas (ook voorgevel) • Begane grondvloer op 20 cm EPS isolatie, (Rc = 5,2 m²K/W) • Hellend dak isolatie Kingspan K118 (Rc = 4,62 m²K/W) • Plat dak isolatie Rc = 6,0 m²K/W • Installatie: HR cv-ketel (individueel) Op basis van deze uitgangspunten wordt de energie-index van deze woning: EI = 1,23 Optie 1: zonnepanelen, mechanische ventilatie en douche WTW (EI = 1,13) • 2 zonnepanelen; • centrale mechanische afzuiging met CO2-gestuurde toevoerroosters; • douchegoot met warmteterugwinning. Optie 2: zonneboiler, mechanische ventilatie en douche WTW (EI = 1,07) • zonneboiler (2,4 m² collector met 80 ltr. buffervat) • centrale mechanische afzuiging met CO2-gestuurde toevoerroosters; • douchegoot met warmteterugwinning. Optie 3: (EI = 0,90) • hybride warmtepomp (lucht/water), in combinatie met cv-ketel • centrale mechanische afzuiging met CO2-gestuurde toevoerroosters; • douchegoot met warmteterugwinning.
  • 2. 1 Beschrijving van uw woning 1.1 Algemene gegevens De onderstaande beschrijving heeft betrekking op de volgende woning: Adresgegevens Naam Woning Adres Alberdingk Thijmstraat a32 PC + plaats 2032XH Haarlem Type woning Rijwoning tussen Bouwjaar 1911 Renovatiejaar 0 Type dak Hellend dak Bouwtype Traditioneel/gemengd zwaar De woning beschikt over de volgende netto gebruiksoppervlaktes: Netto gebruiksoppervlaktes 1e woonlaag 47.00 m2 2e woonlaag 27.50 m2 3e woonlaag 14.80 m2 4e woonlaag 0.00 m2 5e woonlaag 0.00 m2 Totaal 89.30 m2 1.2 Bouwkundige eigenschappen 1.2.1 Constructies in de woning In de woning komen de volgende type constructies voor: Naam Type Rc [m2.K/w] U [W/m2.K] g [%] Voorgevel nage´soleerd Gevel 3.03 Nieuwe achtergevel Gevel 4.50 Houten kozijn Raam 1.800 60 Begane grondvloer Vloer 5.26 Hellend dak Plat/hellend dak 4.62 Plat dak Plat/hellend dak 6.00 Uitleg: De Rc-waarde is de thermische weerstand van een constructie. Hoe hoger deze waarde, hoe beter de isolerende werking. De U-waarde is de warmtegeleidingscoefficient, deze wordt gebruikt voor ramen of onverwarmde zolders. Hoe hoger deze waarde, hoe slechter de isolerende werking. Voor een constructie moet ofwel de Rc-waarde ofwel de U-waarde bekend zijn. De g-waarde staat voor het percentage zonlicht dat door het raam daadwerkelijk binnentreedt. 1.2.2 Geometrie van de woning De genoemde type constructies komen als volgt in de woning voor: Naam A [m2] Constructie Grenst aan Orientatie Voorgevel nage´soleerd (Noord-Oost) 13.16 Voorgevel nage´soleerd Buitenlucht Noord-Oost 4.04 Houten kozijn Buitenlucht Noord-Oost 2.20 Houten kozijn Buitenlucht Noord-Oost 0.56 Houten kozijn Buitenlucht Noord-Oost 0.24 Houten kozijn Buitenlucht Noord-Oost 2.70 Houten kozijn Buitenlucht Noord-Oost Nieuwe achtergevel (Zuid-West) 16.67 Nieuwe achtergevel Buitenlucht Zuid-West 5.55 Houten kozijn Buitenlucht Zuid-West 6.00 Houten kozijn Buitenlucht Zuid-West 26 maart 2018 15:07 uur Blz. 2 / 9
  • 3. Naam A [m2] Constructie Grenst aan Orientatie 8.40 Houten kozijn Buitenlucht Zuid-West 0.96 Houten kozijn Buitenlucht Zuid-West 1.92 Houten kozijn Buitenlucht Zuid-West Zijgevel (Zuid-Oost) 12.00 Nieuwe achtergevel Buitenlucht Zuid-Oost Linker zijgevel (Zuid-Oost) 6.50 Nieuwe achtergevel Buitenlucht Zuid-Oost Linker zijwand dakkapel 1.00 Voorgevel nage´soleerd Buitenlucht Zuid-Oost Rechter zijgevel (Noord-West) 3.00 Nieuwe achtergevel Buitenlucht Noord-West Rechter zijwand dakkapel 1.00 Voorgevel nage´soleerd Buitenlucht Noord-West Plat dak (Horizontaal) 12.00 Plat dak Buitenlucht Horizontaal terras 1e verdieping 18.24 Plat dak Buitenlucht Horizontaal Hellend dak (Noord-Oost) 20.70 Hellend dak Buitenlucht Noord-Oost Plat dak dakkapel 3.00 Plat dak Buitenlucht Horizontaal Begane grondvloer (Horizontaal) 47.00 Begane grondvloer Kruipruimte Horizontaal 1.3 Installatietechnische eigenschappen 1.3.1 Ventilatie De woning heeft de volgende voorzieningen voor ventilatie: Ventilatie Systeem A1. Natuurlijke ventilatie Installatiejaar - 1.3.2 Ruimteverwarming De verwarmingsinstallatie van de woning ziet er als volgt uit: Ruimteverwarming Systeem Individueel Toestel(len) HR 107 ketel Temperatuur Water HT: boven 50 graden Warmteafgiftesysteem Radiatoren/Convectoren Regeling warmteafgifte Ja 1.3.3 Warm tapwater bereiding De woning heeft de volgende voorziening voor warm tapwater: Warm tapwater bereiding Aantal systemen Één systeem Systeem Systeem 1 Opwekkersysteem Voor badkamer/hele woning Type installatie Individueel toestel Opwekker Gasgestookte warmwatertoestel met Gaskeur HRww label Comfort klassse CW4 26 maart 2018 15:07 uur Blz. 3 / 9
  • 4. 2 Energie Prestatie van uw woning 2.1 De Energie Prestatie Index Met ingang van het Nader Voorschrift worden er geen energielabels meer berekend. In het Nader Voorschrift wordt er een energie-index bepaald, deze energie-index kunt u hanteren voor uw woningwaardering punten. Bij het afmelden van een energie-index, ontvangt u van RVO.nl een definitief label. Dit label kunt u overhandigen bij verhuur of verkoop van de woning. Deze woning heeft de volgende energie-index: Woning Energie index Woning 1.23 Woning - Het Energie Prestatie Certificaat energie-index 0.00 1.00 2.00 3.00 4.00 5.00 1.23 2.2 Totaal gestandaardiseerd energiegebruik Onder standaard omstandigheden zijn onderstaande energiegebruiken voor uw woning berekend. De werkelijke energiegebruiken kunnen hiervan afwijken door: werkelijk gebruikersgedrag (gewenste binnentemperatuur, aanwezigheid, opgestelde apparatuur, etc.) en werkelijke klimaatgegevens (buitentemperaturen, zonnestraling, windsnelheid, etc.). Deelpost Verwarming 38629.4 [MJ] Warmtapwater 15901.6 [MJ] Koeling [MJ] Zomercomfort 3965.4 [MJ] Ventilatoren [MJ] Verlichting 4114.9 [MJ] Elektriciteitsproductie tbv eigen gebruik energieprestatie [MJ] Subtotaal 62611.4 [MJ] Geexporteerde W/K [MJ] Geexporteerde elektriciteit [MJ] Elektriciteitsproductie tbv eigen gebruik buiten energieprestatie [MJ] Karakterisitiek verbruik 62611.4 [MJ] De primaire energie is onafhankelijk van de energiedrager (gas, elektriciteit of warmte), zodat de deelposten met elkaar vergeleken kunnen worden. In onderstaand diagram zijn de deelposten tegen over elkaar gezet (exclusief de bijdrage van fotovoltaische zonnecellen PV). 26 maart 2018 15:07 uur Blz. 4 / 9
  • 5. Woning - Totaal gestandaardiseerd energiegebruik 61.7% 25.4% 6.3% 6.6% Verwarming Warmtapwater Koeling Zomercomfort Ventilatoren Verlichting 2.3 Warmtestromen voor ruimteverwarming Het energiegebruik voor ruimteverwarming is afhankelijk van de verwarmingsinstallatie (opwekker, transport en afgifte) en van de warmtevraag van de woning. De warmtevraag van de woning wordt bepaald door positieve en negatieve warmtestromen. Om energie te besparen kunt u met behulp van onderstaand diagram efficient maatregelen treffen. Woning - Warmtestromen voor ruimteverwarming warmte [MJ] -66000 -55000 -44000 -33000 -22000 -11000 0 11000 22000 33000 44000 -27486-33398 12322 28889 Transmissieverlies Ventilatieverlies Interne warmteproductie Zonnewarmte door ramen De positieve warmtestromen kunnen nooit volledig benut worden. Het aanbod van zonnewarmte is bijvoorbeeld vaak op momenten dat er geen warmtevraag in de woning is. Warmtebalans Warmtebalans Warmteverlies 60884.6 MJ Warmtewinst 41211.5 MJ Benutting warmtewinst 95.1 % Resulterende warmtevraag 32560.0 MJ 26 maart 2018 15:07 uur Blz. 5 / 9
  • 6. 3 Maatwerk advies voor uw woning 3.1 Energie Prestatie Advies Naast het verplichte energiecertificaat, heeft uw EPA-adviseur ook een maatwerk advies voor uw woning gemaakt. In dit advies worden pakketten van energiebesparende maatregelen gepresenteerd. Hierbij krijgt u zowel inzicht in de mogelijke energiebesparingen als in de financiele gevolgen van de pakketten voor uw woning. 3.2 Overzicht van de pakketten In onderstaand overzicht vindt u de omschrijving van de door uw adviseur opgestelde pakketten. Een pakket bestaat uit een of meerdere maatregelen, die een energetische verbetering en/of een comfortverbetering voor uw woning opleveren. Met behulp van deze pakketten kunt u een beslissing maken welke maatregelen u zou willen uitvoeren. Pakket Maatregelen Omschrijving ETVT Energie-index Huidig 1.23 Optie 1 zonnepanelen, mech. ventilatie en douche WTW 2 zonnepanelen, mechanische ventilatie, douche WTW 41.4 1.13 Optie 2 zonneboiler, mech. ventilatie en douche WTW zonneboiler, mechanische ventilatie 44.6 1.07 Optie 3 hybride warmtepomp, mech. ventilatie en douche WTW hybride warmtepomp, mechanische ventilatie, douche WTW 29.2 0.90 3.3 Financiele gevolgen 3.3.1 Eenvoudige terugverdientijd De terugverdientijd is een goede indicator voor de financiele gevolgen van een investering. U ziet namelijk meteen over hoeveel jaar u uw investering terug heeft verdiend. In onderstaand diagram vindt u voor elk pakket de eenvoudige terugverdientijd. Hierbij is geen rekening gehouden met rente op investeringskosten en de toename van energiekosten. Woning - Eenvoudige terugverdientijd ETVT [jaar] 0.0 4.8 9.6 14.4 19.2 24.0 28.8 33.6 38.4 43.2 48.0 41.4 44.6 29.2 Huidig Optie 1 zonnepanel Optie 2 zonneboile Optie 3 hybride wa 3.3.2 Terugverdientijd met rente en stijging energiekosten Naast de eenvoudige terugverdientijd, is voor alle pakketten de netto contante terugverdientijd berekend. Hierbij is wel rekening gehouden met rente op investeringskosten en de toename van energiekosten. Per pakket kunnen hierbij andere uitgangspunten worden gebruikt. U vindt deze terug in de volgende twee paragrafen. 26 maart 2018 15:07 uur Blz. 6 / 9
  • 7. Woning - Terugverdientijd met rente en stijging energiekosten TVT [jaar] 0.0 6.5 13.0 19.5 26.0 32.5 39.0 45.5 52.0 58.5 65.0 55.9 61.7 36.1 Huidig Optie 1 zonnepanel Optie 2 zonneboile Optie 3 hybride wa 3.3.3 Investeringen Bij de berekening van de terugverdientijden is uitgegaan van de volgende investeringsgegevens: Pakket Kosten [euro] Subsidie [euro] Investering [euro] Rente [%/jaar] Besparing [euro/jaar] Huidig 0 0 0 0.0 0 Optie 1 zonnepanelen, mech. ventilatie en douche WTW 7134 0 7134 5.0 172 Optie 2 zonneboiler, mech. ventilatie en douche WTW 7895 1100 6795 5.0 152 Optie 3 hybride warmtepomp, mech. ventilatie en douche WTW 10854 1500 9354 5.0 320 3.3.4 Energieprijzen Bij de berekening van de terugverdientijden is uitgegaan van de volgende energieprijzen: Pakket Gas [euro/m3] Elektriciteit [euro/kWh] Warmtelevering [euro/GJ] Prijsstijging [%/jaar] Huidig nvt nvt nvt nvt Optie 1 zonnepanelen, mech. ventilatie en douche WTW 0.6673 0.2249 15.00 4.0 Optie 2 zonneboiler, mech. ventilatie en douche WTW 0.6673 0.2249 15.00 4.0 Optie 3 hybride warmtepomp, mech. ventilatie en douche WTW 0.6673 0.2249 15.00 4.0 3.4 Energetische gevolgen 3.4.1 Energielabel Voor elk maatregelpakket is een nieuw EI klasse berekend. In onderstaand diagram vindt u per pakket het nieuwe EI klasse. Woning - Energielabel Energie-index [-] 0.00 0.13 0.26 0.39 0.52 0.65 0.78 0.91 1.04 1.17 1.30 1.23 1.13 1.07 0.90 Huidig Optie 1 zonnepanel Optie 2 zonneboile Optie 3 hybride wa 3.4.2 Energiebesparing Onderstaand diagram toont u hoeveel procent elk pakket jaarlijks aan energie bespaart. Hierbij is rekening gehouden met uw werkelijke gebruik van de woning. Uw adviseur heeft namelijk met behulp van uw meterstanden een inschatting gemaakt van uw werkelijke binnentemperaturen. 26 maart 2018 15:07 uur Blz. 7 / 9
  • 8. Woning - Energiebesparing energiebesparing [%] 0.0 4.8 9.6 14.4 19.2 24.0 28.8 33.6 38.4 43.2 48.0 21.9 21.9 45.7 Huidig Optie 1 zonnepanel Optie 2 zonneboile Optie 3 hybride wa 3.4.3 Energiebesparing per energiedrager Tenslotte vindt u in onderstaande tabel een overzicht van de energetische besparingen voor de verschillende energiedragers (gas, elektriciteit en warmtelevering). Pakket Gas [%/jaar] Elektriciteit [%/jaar] Warmtelevering [%/jaar] CO2 emissie [%/jaar] Huidig 0.0 0.0 0.0 0.0 Optie 1 zonnepanelen, mech. ventilatie en douche WTW 21.6 23.2 0.0 21.9 Optie 2 zonneboiler, mech. ventilatie en douche WTW 33.1 -26.8 0.0 20.0 Optie 3 hybride warmtepomp, mech. ventilatie en douche WTW 68.1 -51.0 0.0 42.0 26 maart 2018 15:07 uur Blz. 8 / 9