SlideShare a Scribd company logo

Dizanya hazır

•
•
R
Ruqaiya Abdullah

Dizanya hazır

Education
1 of 61
Download to read offline
YENİ BİR JEOPOLİTİK TEORİ BEYTÜLMAKDİS BEREKET DAİRELERİ TEORİSİ Prof. Dr. Abd al-Fattah El-Awaisi (Al-Maqdisi) ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
YENİ BİR JEOPOLİTİK TEORİ BEYTÜLMAKDİS BEREKET DAİRELERİ TEORİSİ Abd al-Fattah El-Awaisi (Al-Maqdisi) ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
BEYTÜLMAKDİS ÇALIŞMALARI VAKFI YAYINLARI: 1 Kitabın Adı : Yeni Bir Jeopolitik Teori BEYTÜLMAKDİS BEREKET DAİRELERİ TEORİSİ Müellifi : Prof. Dr. Abd al-Fattah El-Awaisi (Al-Maqdisi) İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü, Öğretim Üyesi Özgün Adı : Sınâ‘atü’t-Târîhi’l-Mustakbelî: Nemâzicu Beytilmakdis li-Tefsîri’l-Ahdâsi’l-Mu‘âsıra ve Tevcîhihâ, Dârü’l-Haldûniyye, Cezayir 2013 (ss. 89-123). Özgün Dili : Arapça Çeviri : Emine Nur Kafalı, Kübra Arslan, Kübra Türk Editör : Abdullah Dilek Kitap Tasarım : Beytülmakdis Vakfı Yapım : Beytülmakdis Vakfı Baskı : Beytülmakdis Vakfı Baskı Yeri ve Yılı : İstanbul 2015 Baskı Miktarı : 1. Baskı, 5000 adet Copyright © Beytülmakdis Çalışmaları Vakfı. Her hakkı mahfuzdur. Bütün yayın hakları Beytülmakdis Çalışmaları Vakfı’na aittir. Vakfın izni olmaksızın tümüyle veya kısmen, hiçbir yolla ve hiçbir ortamda yayınlanamaz ve çoğaltılamaz. Beytülmakdis Çalışmaları Vakfı Şirinevler Mah. Mehmet Akif Sok. No: 9/1 34188 Bahçelievler / İstanbul Tel. : +90 (212) 603 53 73 Faks. : +90 (212) 603 53 73 isravakfi@gmail.com info@isra.org.uk www.isra.org.uk KÜTÜPHANE BİLGİ KARTI Library of Congress A CIP Catalog Record Abd al-Fattah El-Awaisi (Al-Maqdisi) Yeni Bir Jeopolitik Teori, Beytülmakdis Bereket Daireleri Teorisi 1. Beytülmakdis, 2. Bereket Daireleri, 3. Mescid-i Aksa, 4. Mescid-i Harâm, 5. Abd al-Fattah El-Awaisi ISBN: 1234567890 ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
YENİ BİR JEOPOLİTİK TEORİ BEYTÜLMAKDİS BEREKET DAİRELERİ TEORİSİ Abd al-Fattah El-Awaisi (Al-Maqdisi) Çeviri Emine Nur Kafalı - Kübra Arslan - Kübra Türk Editör Abdullah Dilek ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
İÇİNDEKİLER MÜTERCİMLERİN ÖNSÖZÜ ........................................................................................................... 8 BEYTÜLMAKDİS ÇALIŞMALARI NEDİR? .................................................................................. 8 ÖNSÖZ................................................................................................................................................. 12 I. YENİ BİR JEOPOLİTİK TEORİ ................................................................................................. 15 A. Merkezin Belirlenmesi ............................................................................................................... 15 B. Bereket: Bolluk ve Artış............................................................................................................. 16 II. BEYTÜLMAKDİS BEREKET DAİRESİ TEORİSİ ................................................................. 18 36TUA. “Havlehû” (ُ‫ه‬َ‫ل‬ ْ‫و‬َ‫:)ح‬ EtrafındaU36T ....................................................................................................... 18 1. Birinci Daire: Beytülmakdis...................................................................................................... 21 2. İkinci Daire: Mısır ve Bilâdüşşâm............................................................................................. 25 3. Üçüncü Daire: Doğu İslam Ülkeleri; Mescid-i Harâm’dan Mescid-i Aksa’ya ......................... 35 SONUÇ................................................................................................................................................. 42 EK -1: ................................................................................................................................................... 46 BEYTÜLMAKDİS NEDİR? ............................................................................................................. 46 EK -2: ................................................................................................................................................... 50 14. BEYTÜLMAKDİS ULUSLARARASI AKADEMİK KONFERANSI ................................... 50 EK -3: ................................................................................................................................................... 53 15. BEYTÜLMAKDİS ULUSLARARASI AKADEMİK KONFERANSI ................................... 53 KAYNAKÇA ....................................................................................................................................... 58 ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
TABLO VE RESİM LİSTESİ Harita 1. Mescid-i Aksa (el-Beytülmukaddes) ve Bereket Daireleri Harita 2. Beytülmakdis Bölgesi ve Bereket Daireleri Harita 3. Beytülmakdis Bölgesinin Sınırları Harita 4. Mısır ve Bilâdüşşâm’ın Bulunduğu İkinci Bereket Dairesi Harita 5. Irak ve Türkiye’nin Bulunduğu Üçüncü Bereket Dairesi ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
MÜTERCİMLERİN ÖNSÖZÜ BEYTÜLMAKDİS ÇALIŞMALARI NEDİR? Kur’ân-ı Kerîm ve hadis-i şeriflerde zikredilen “arz-ı mukaddes” (el-ardü’l- mukaddese)1 yani kutsal diyar ile “bereketli kıldığımız arz” (el-ardü’l-letî bâreknâ fîhâ) 2 yani mübarek topraklar; bugün Kudüs olarak bilinen sınırlardan ibaret küçük bir şehirden çok daha fazla alanı kapsayan bir bölgedir. Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem hiçbir hadis-i şerifinde bu bölge için “Kudüs” dememiş; “Beytülmakdis”3 ifadesini kullanmıştır. Rehber edindiğimiz insanın sünnetine tabi olmak varken, neden sonradan üretilen bir ismi kullanalım? Zira bunu yaparak Efendimiz aleyhisselamın; “Kim, ümmetimin bozulduğu bir zamanda benim sünnetime sarılırsa, ona yüz şehit sevabı vardır”4 hadis-i şerifindeki müjdeye mazhar oluruz. Beytülmakdis’in zengin bir tarihi geçmişe sahip olması, üç semavi din tarafından da kutsal addedilmesi, siyasi rekabetin yaşandığı topraklar olması, tarih boyu dünyanın dünü, bugünü ve yarınını belirlemedeki öncü rolü; Kur’ân-ı Kerîm’de bereket merkezi olarak gösterilmesi, üç kıtanın (Asya, Avrupa ve Afrika) buluşma noktası olması ve jeopolitik konumu bu toprakların önemini göstermektedir. Ayrıca Beytülmakdis’in “Umut ve güven” toprağı olması onun kıymetini gösteren bir diğer etkendir. Nitekim Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellemin hüzün yılı ve Tâif hadisesi gibi birçok sıkıntı sonrası isrâ yolculuğuyla Beytülmakdis’e getirilerek, buradan da miraca yükseltilmesinden bu toprakların, umut ve güven veren topraklar olduğunu anlıyoruz. 1 el-Mâide 5/21. 2 İlgili ifadenin geçtiği âyetler için bkz. el-Enbiyâ 21/71, 81; el-A‘râf 7/137; Sebe’ 34/18; el-İsrâ 17/1. 3 Kutsallığın evi/bölgesi anlamında olan “Beytülmakdis” (‫س‬ ِ‫د‬ْ‫ق‬َ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ ُ‫ت‬ ْ ‫ي‬َ‫)ب‬ ismi, hadislerde geçtiği üzere Mescid-i Aksa’nın da içinde bulunduğu, günümüz işgal altındaki Filistin’in çoğu kısmı ile Ürdün’den bazı yerleri kapsayan, kutsal diyardır (el-ardü’l-mukaddese); ayrıca başlı başına bir bölgeyi ve coğrafyayı ifade etmektedir. Beytülmakdis bölgesi Bereket Daireleri’nde birinci daireyi oluşturmaktadır. Beytülmakdis’in tanımı ve sınırları hakkında bkz. Abd al-Fattah El-Awaisi [Abdülfettah el-Üveysî], Sınâ‘atü’t-Târîhi’l-Mustakbelî: Nemâzic Beytilmakdis li-Tefsîri’l- Ahdâsi’l-Mu‘âsıra ve Tevcîhihâ, Dârü’l-Haldûniyye, Cezayir 2013, ss. 70-74; 97-101. Ayrıca Beytülmakdis bölgesinin Bereket Daireleri içindeki yeri için elinizdeki kitabın “Birinci Daire: Beytülmakdis” bölümüne bakınız (editör notu). 4 Beyhakî, ez-Zühdü’l-Kebîr, nşr. Âmir Ahmed Haydar, Dârü’l-Cinan, Beyrut 1987, s. 118. Ayrıca “Ümmetim fesada düştüğünde sünnetime sarılana bir şehit sevabı vardır” hadisi için bkz. Süleymân bin Ahmed et-Taberânî, el- Mu‘cemü’l-Evsat, Dârü’l-Harameyn, Kahire 1995, c. 5, s. 315; Muhammed Abdürraûf el-Münâvî, Feyzü’l-Kadîr, Dârü’l-Ma‘rife, Beyrut 1972, c. 6, s. 261. Yine bu anlamda Peygamber aleyhisselamdan şu hadis nakledilmiştir: “Gerçek şu ki, sizlerden, benden sonra yaşayacak olanlar, pek çok ihtilaf görecektir. Bu durumda siz benim sünnetime ve doğru yola iletilmiş raşid halifelerin sünnetine, azı dişlerinizle ısırırcasına sımsıkı sarılın.” Ebû Dâvûd, “Sünnet”, 5; Tirmizî, “İlim”, 16; İbn Mâce, “Muķaddime”, 6 (editör notu). ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
Tarih boyunca Beytülmakdis’in özgürlüğüne kavuştuğu ve hak ettiği değeri gördüğü zamanlarda İslam ülkeleri ve coğrafyası izzette zirveye ulaşmış; bunun aksine gelişen durumlarda ise güçsüz düşerek en zelil günlerini yaşamışlardır. Tarihî tecrübe bize o topraklara hükmedenin dünya hâkimiyetini eline aldığını göstermiş; müslümanların Beytülmakdis olmaksızın hak ettikleri şerefe ulaşmalarının mümkün olmadığını tekrarlamıştır. İsrâ suresi ilk âyetinin nüzulünden bugüne kadar Mekke, Beytülmakdis ve İstanbul arasında İslamî, kültürel, tarihî ve jeopolitik bir bağın bulunduğu; ilmi ve akademik çalışmalar ile ortaya konulmuştur. Bu ilişki, Beytülmakdis’in 400 yıl boyunca (1516-1917) Osmanlı hilafetine bağlı kalarak İstanbul’dan idare edilmesi ile pratiğe yansımıştır. Ayrıca Sultan II. Abdülhamid zamanında Beytülmakdis bölgesi idari açıdan “Kudüs-ü Şerif Mutasarrıflığı” adıyla doğrudan İstanbul’a bağlanmıştır. Elimizdeki bu kitapta da görüleceği gibi, İlk kez Prof. Dr. Abd al-Fattah El-Awaisi’nin ortaya koyduğu “Beytülmakdis Bereket Daireleri Teorisi” ışığında Mekke ile İstanbul arasında, ayrıca Medine ile Ankara arasında güçlü bir bağın bulunduğu ifade edilmiştir. Bu bağın farkında olan Osmanlı Devleti’nin yöneticileri, her daim bu topraklara ayrı bir ihtimam göstermiştir. Nitekim Osmanlı sultanlarının bu topraklara yaptıkları en büyük hizmet, 400 yıl boyunca Beytülmakdis’i korumuş olmalarıdır. Ayrıca Emevî, Abbasî, Eyyûbî ve Memlük sultanları gibi Osmanlı idarecileri de bizlere, Beytülmakdis’te muazzam bir servet bırakmışlardır. Mukaddes ve mübarek topraklarda, günümüze kadar varlığını devam ettiren birçok dini ve tarihi eser, Osmanlılar’dan tüm müslümanlara kalan birer mirastır. Yine Osmanlılar’ın bize vermiş olduğu en büyük ders, en zayıf dönemlerinde dahi bu coğrafyanın bir karış toprağını bile feda etmemiş olmalarıdır. Beytülmakdis coğrafyası tüm müslümanlar için mukaddes ve mübarek topraklardır. Her müslümanın İslam’da bir rolü ve yeri olduğunu bizlere hatırlatan Ömer radıyallahu anh, sahip olduğu yetenekleri en iyi şekilde kullanan donanımlı bireyler olmamız gerektiğini bizlere hatırlatmaktadır. “Değişim ve özgürlüğü yöneten bilgidir” düsturuna yürekten inanan; niyeti, gayesi ve stratejisi çerçevesinde bilgiyle donanmış gençler yetiştirmeyi hedefleyen Beytülmakdis Çalışmaları Akademisi’nin (Meşrû‘u’l-Ma‘rifî li-Beytilmakdis) kapısı, bu şiara inanan herkese açıktır. Beytülmakdis ve Mescid-i Aksa’nın özgürlüğü ve geleceğimizin imarına bilimsel katkı sağlamayı amaçlayan bu akademinin başlangıcı 1990 yılında, “Bereket merkezinin ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
merkezi”, Mescid-i Aksa’da gerçekleşmiştir. Bu akademinin resmi kuruluşu ise 4 Ağustos 1994’te Britanya’da olmuştur. Bu çerçevede Beytülmakdis Çalışmaları Akademisi’nin kuruluşunun; Filistin topraklarında tampon devlet İsrail’i ortaya çıkartan Britanya’da gerçekleşmesi, akademinin ciddiyetini ve hedefini yansıtmaktadır. “Tedrici adımlar” yöntemini ve “tepki vermektense tepkiye yol açan eylem gerçekleştirme” politikasını benimseyen bu akademi, “İmkânsız bir şey yoktur” felsefesiyle hareket etmektedir. Beytülmakdis Çalışmaları Akademisi; genelde müslümanların özelde ise Filistinlilerin, siyonist işgale oturup ağlamak yerine; stratejik ve bilimsel çalışmalar ortaya koyarak inançla çalışmalarını amaçlamaktadır. Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem Beytülmakdis’in fethi için kendi döneminde bilimsel hazırlığa öncelik vermiş, sonrasında siyasi çalışmalar yürütmüş ve son aşama olarak askeri faaliyetleri gerçekleştirmiştir. Nitekim değişimi yöneten bilgi olduğuna göre, bilimsel çalışma ve araştırma yapmaksızın hareket etmek; gereksiz tepki vermek ve boş yere kürek çekmekten öteye geçmez. Beytülmakdis Çalışmaları Akademi’si, hayalleri gerçeğe dönüştürmeye yönelik bir adım olarak 1994 yılı ile 2007 yılları arasında büyük bir gelişme kaydetmiştir. Başlangıç tarihinden 2014 yılına kadar, 20 yıllık süre içerisinde, akademi kapsamında birçok çalışma ve araştırma yapılmıştır. Bu kapsamda, lisansüstü tezler hazırlanmış, uluslararası akademik konferans ve sempozyumlar düzenlenmiş ve akademik dergi ve kitaplar yayınlanmıştır. Çok yönlü gerçekleşen bu çalışmalar ile Beytülmakdis’in önemi bilimsel açıdan ele alınarak tüm insanlığın dikkatine sunulmuştur. Şimdi ise ortaya konulan yeni çalışma stratejisinde hedeflenen tarih 2024’tür. 2014–2024 yılları arasındaki 10 yıllık yeni bir strateji ve program ile Beytülmakdis hakkındaki akademik ve kültürel çalışmaların İslam coğrafyasının ana merkezlerinde kökleşmesi ve yayılması temel gaye olarak belirlenmiştir. Beytülmakdis Çalışmaları, sadece bir bilim dalını kapsayan bir araştırma türü değildir. Bu araştırmalar Beytülmakdis bölgesinin tarihî ve coğrafî önemine vurgu yapılarak; siyaset bilimi, hukuk, uluslararası ilişkiler, arkeoloji, sanat tarihi, mimari, hukuk ve İslami ilimler alanlarında da yapılmaktadır. Bu çerçevede ulaşılan bilimsel sonuçlar tüm müslümanları ilgilendirecek geniş bir perspektifle kamuoyuna sunulmaktadır. Dolayısıyla Beytülmakdis Çalışmaları; bünyesinde dinî, tarihî ve kültürel araştırmaları barındıran kapsamlı bir akademi ve uzun soluklu bir projedir. Bu kitap, Abd al-Fattah El-Awaisi tarafından yazılan “Geleceğin Tarihini Yapmak: Çağdaş Hadiselerin Açıklanması ve Yönetilmesinde Beytülmakdis Modelleri” (Sınâ‘atü’t- ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
Târîhi’l-Mustakbelî: Nemâzic Beytilmakdis li-Tefsîri’l-Ahdâsi’l-Mu‘âsıra ve Tevcîhihâ, Dârü’l-Haldûniyye, Cezayir 2013) adlı kitabın, “Stratejik ve Jeopolitik Modeller” (en- Nemâzicü’l-İstraticiyye ve’l-Ciyopolitikiyye) başlıklı ikinci kısmında yer alan; “Jeopolitik Biliminde Yeni Bir Teori” (Nazariye Cedide li’l-Ciyopolitiks) bölümündeki “Beytülmakdis Bereket Daireleri Teorisi”nin yazar tarafından gözden geçirilmiş halinin tercümesini içermektedir. Bereket Dairleri Teorisi’nin tercüme edilmesindeki amaç; İslam’ın tüm kaynaklarını, özellikle Beytülmakdis ile ilgili küçük büyük konu demeden, ne kadar âyet, hadis ve tarihî rivâyet varsa hepsi hakkında siyonistlerle oryantalistlerin birçok çalışmasının bulunduğu bu dönemde, kalbi Mescid-i Aksa’da atan insanlara, Beytülmakdis mefhumunu yeniden kazandırmaktır. “Hiç bir şey imkânsız değildir’’, Beytülmakdis Çalışmaları Akademisi’nin temel felsefesidir. Bereket Daireleri Teorisi ise, Beytülmakdis Çalışmaları kapsamında ortaya atılmış en önemli adımlardan biridir. Akademinin izlediği yol, günümüzde cereyan eden olaylara “tepki vermekten ziyade, tepkiye yol açacak zemini hazırlamak” (sınâ‘atü’l-fi‘l) şeklindedir. Sonuç odaklı düşünme sistemi biz müslümanları ve özellikle de gençleri çoğu zaman başarısızlığa iter. Bunun sebebi hazırlıksız yola koyulma, acelecilik ve aynı zamanda planlamadaki öncelik sırasını gözetmeksizin hareket etmektir. Zira Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem Beytülmakdis’in fethi için askeri ve siyasi planlama yapmadan önce, fethin temelini oluşturacak bilimsel/marifet zemini hazırlamıştır. Buradan yola çıkarak biz de Beytülmakdis’e doğru harekete geçmeden önce bir hazırlık gerektiğinin zaruretini idrak etmiş bulunmaktayız. “Özgürlüğe giden yolda bir adımda bizden olsun” temennisiyle duygularımızı sahih bilgilere dayandırarak sağlam adımlar atalım istiyoruz. Bu çalışmada bizden desteklerini esirgemeyen başta saygıdeğer Abd al-Fattah El- Awaisi hocamız olmak üzere, her zaman yanımızda olan Filistinli ve Mısırlı kardeşlerimize gönülden teşekkür ediyoruz. “Bugünün hayalleri yarının gerçekleridir” inancıyla özgür Mescid-i Aksa’da namaz kılacağımız günü sabırla bekliyoruz. Emine Nur Kafalı, Kübra Arslan, Kübra Türk İstanbul 2014 ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
ÖNSÖZ İsrâ suresinin ifade ettiği anlamlar üzerinde tekrar tekrar düşünürken, surenin sadece Beytülmakdis ve Mescid-i Aksa’nın gelecekteki özgürlüğünden bahsetmediğini fark ettim. Nitekim Beytülmakdis’in özgürlüğe kavuşması Allah’ın vaadidir. O Allah ki, “mümin kulları için iyilik ve zafer kaplarını açan” (Fettâh) ve “her şeyi bilendir” (Alîm). Allah’ın vaadinde herhangi bir şüphe ve tartışmaya yer yoktur. O vaat ki, er ya da geç mutlaka gerçekleşecektir. İsrâ suresinde, bu vaadin yanında, dünya çapında İslam’ın yeniden canlanışının, bir diğer ifade ile müslümanların ayağa kalkışının işaretlerini farkettim. Aynı şekilde tüm dünyaya yayılacak İslam fetihleriyle beraber, dünya liderliğinin Beytülmakdis’te gerçekleşeceğinin resmini de bu âyetlerde gördüm. Şimdi İsrâ suresine baktığımızda, surenin “Allah, noksan sıfatlardan münezzehtir” (subhanellezi) ifadesi ile başladığını; “Allah’ı hakkıyla yücelt!” (ve kebbirhu tekbîra) emri ile sonlandığını görürüz. İsrâ suresinin ilk âyeti, müslümanların tüm dünyaya ulaşma yolunu genel hatlarıyla çizmiştir. Zira bu âyet; Beytülmakdis’in geçmiş ve gelecek tarih boyunca, sahip olduğu eşsiz konumu ortaya koymaktadır. Ayrıca bu âyet; jeopolitik biliminde “Beytülmakdis Bereket Daireleri Teorisi” olarak bilinen, yeni bir teorinin temelini oluşturmuştur. Gerçekten de İslam’ın mesajı, isrâ ve mirac yolculuğu ile ilk kez evrensel bir boyut kazanmıştır. Bu açıdan şunu söyleyebiliriz ki; Beytülmakdis, İslam tarihi açısından bir dönüm noktasıdır. Çünkü isrâ ve mirac yolculuğu; İslam’ın sadece Beytülmakdis’te değil, dünyadaki mevcut durumu tümüyle değiştirmesi için atılan ilk adımdır. İsrâ yolculuğu, Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi ve selleme Beytülmakdis’in uluslararası bağlamdaki önemini açıkça göstermiştir. Yine isrâ yolculuğu Peygamber aleyhisselama Beytülmakdis’in sıradan bir bölge olmadığını ifade etmiştir. Zira Peygamber aleyhisselam Beytülmakdis’in evrensel bir öneme sahip bir bölge olduğunu isrâ ve mirac mucizesi ile bizzat yaşamıştır. Ayrıca isrâ yolculuğu başta Peygamber aleyhisselam olmak üzere Mekke’deki tüm mazlum müslümanlara ve daha sonra gelecek tüm zayıf müslümanlara bir umut olarak Allah’ın bir lütfu olmuştur. Aynı şekilde isrâ ve miraç mucizesi, belli bir zamana mahsus bir umut olmaktan ziyade, devamlı ve sonsuza kadar sürecek değişim ve başlangıçlar için bir umut olarak tüm müslümanlara Allah’ın bir ihsanıdır. Burada şunu da belirtmek gerekir ki umut; hayallerin gerçekleşmesi, istenilen hedeflere ulaşılması hususunda gereken değişikliklerin meydana gelmesi için, dur durak bilmeksizin mücadele etmektir. Bir başka ifadeyle umut; değişime hazır olmanın fiili şeklidir. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
İsrâ ve mirac hadisesiyle İslam’ın evrensel mesajı, belki de ilk kez, tüm açıklığıyla müslümanların gözleri önüne serildi. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem zamanındaki müslümanlar, isrâ ve mirac mucizesi ile İslam’ın mesajının içe dönük bir olay olmadığını; aksine dışa dönük ve uluslararası bir hakikat olduğunu anlamışlardır. Yine isrâ mucizesi şunu gösterdi ki; müslümanlar belli dönemlerde zulüm ve sıkıntılara maruz kalsa da, İslam’ın daveti asla Mekke ve Arabistan yarımadası içinde mahsur kalmayacak; aksine önce Beytülmakdis’e, oradan da dünyanın her yerine ulaşacaktır. Beytülmakdis Bereket Daireleri Teorisi’ne göre İslam mesajının bereket merkezi Beytülmakdis’e ulaşması şunu göstermektedir ki; İslam’ın aydınlığı Beytülmakdis’ten tüm dünyaya yayılacaktır. Başka bir deyişle, İslam’ın mesajı, Beytülmakdis’ten yayılacak ve İslam yerel bir davet olmaktan çıkıp evrensel bir çağrıya dönüşecektir. Böylece Beytülmakdis umut toprağı olmaktan ziyade; Beytülmakdis’ten zuhur ederek tüm dünyaya ulaşan, köklü bir değişimin başlangıcı ve kaynağı olacaktır. Eğer değişim, umudun fiili şekli ise; bu umut ve değişim bereketin delilidir. Buradan hareketle umut, değişim ve bereket; birbirinden ayrılmaz bir bütündür diyebiliriz. Bunların sonucunda şuna ulaşırız ki; Beytülmakdis bereketin, umudun ve evrensel değişimin merkezidir. İşte tüm bu sebeplerden dolayı Peygamber sallallahu aleyhi ve sellemin hayatında isrâ ve mirac mucizesinden sonra köklü bir değişimin olması gerektiği, bir vakıa olarak ortaya çıktı. Bu nedenle Peygamber aleyhisselam isrâ mucizesinden sonra Beytülmakdis’in fethedilmesi için bir strateji ortaya koydu.∗ Yani bu demek oluyor ki, isrâ ve mirac mucizesi, geleceğin planlamasında yeni ve temel faktörler oluşturdu. Öyle ki, isrâ ve mirac, Beytülmakdis coğrafyasının yeni haritasının çiziminde, siyasi ve jeopolitik öncelikleri yeniden düzenledi. Sonuçta isrâ yolculuğu müslümanlar ve Beytülmakdis açısından köklü bir değişim için başlangıç noktası oldu. Aynı şekilde Peygamber sallallahu aleyhi ve sellemin vefatından (6 Haziran 632) beş yıl sonra ikinci halife, Müminlerin emiri Ömer b. Hattâb radıyallahu anhın eliyle müslümanların Beytülmakdis’i ilk fethi (Haziran/Temmuz 637) genelde dünya tarihi, özeldeyse İslam tarihi açısından bir dönüm noktası olmuştur. Beytülmakdis’in sahip olduğu ∗ Peygamber aleyhisselam Beytülmakdis’in fethini gerçekleştirmek için bilimsel (ma’rifet) hazırlık, siyasi hazırlık ve askeri hazırlık olmak üzere, üç temele dayanan bir strateji uygulamıştır. Böylece Beytülmakdis’in, Peygamber aleyhisselamın vefatından beş yıl sonra Ömer radıyallahu anh tarafından fetholunmasının altyapısı sağlanmıştır. Peygamber aleyhisselamın izlediği stratejinin ayrıntıları için bkz. El-Awaisi, Sınâ‘atü’t-Târîhi’l-Mustakbelî, ss. 132-144 (editör notu). ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
bu etkili konum, Allah’ın izniyle Beytülmakdis’in günümüzde gerçekleşecek olan fethinden sonra tekrar görülecektir. Beytülmakdis’in yeniden fethedilmesinin ardından, siyonist işgalin bertaraf edilmesi ve bölgenin siyasi haritasından siyonist devletin silinmesiyle beraber; genelde tüm dünya, özelde ise müslümanların gelecek tarihi açısından bu olay bir dönüm noktası olacaktır. 21. yüzyılın ikinci ve üçüncü devrinde (yani 2020 ve 2030 yıllarında), bölgemizin siyasi ve jeopolitik haritası yeniden çizilecektir. Müslümanlar, uluslararası alanda hakiki bir kuvvet ve etkili bir aktör olarak ortaya çıkacaktır. Zafer kaplarını açan (Fettâh) ve her şeyi bilen (Alîm) Allah’ın izniyle bereketin merkezi olan Beytülmakdis’ten “İslam ikinci kez canlanacak” ve “İslam’ın evrensel zaferi” gerçekleşecektir. İşte bu kitap, uluslararası ilişkiler alanındaki bilgi teorilerinden biri olan Beytülmakdis teorisini ortaya koyacaktır. Söz konusu olan bu çalışma, jeopolitik biliminde yeni bir teori olan “Bereket Daireleri Teorisi”dir. Bu teori, Beytülmakdis ile ilgili ortaya konan fikirler ve yaşanan olayların seyrini etkileme ve yönlendirme çabalarına katkıda bulunmayı hedeflemektedir. Bir başka ifadeyle Beytülmakdis ve Mescid-i-Aksa’nın gerçekleşecek olan gelecek fethi ile “geleceğimizin tarihini yapma” hedefine mütevazi bir katkı sağlamaya çalışacaktır. Bu teorinin Türkçe yayınlanıyor olmasından dolayı duyduğum büyük mutluluğu ifade etmek isterim. Çünkü Türkiye, Beytülmakdis’in gelecekteki özgürlüğüne kavuşmasında kilit role sahip olan dört merkez∗ ülkeden biridir. Okuyucu bu yeni teoriyle birlikte Türkiye’nin bu seçkin rolünü fark edecektir. Bu kitabın Türkçe basılmasında emeği geçen ve katkısı bulunan herkese teşekkürlerimi sunuyorum. Özellikle teorinin Arapça’dan tercümesini yapan değerli öğrencilerim Emine Nur Kafalı, Kübra Arslan ve Kübra Türk’e; ayrıca son kontrolü yapan Abdullah Dilek’e teşekkür eder, takdirlerimi sunarım. Abd al-Fattah El-Awaisi (Al-Maqdisi) İstanbul 12 Mayıs 2014 ∗ Diğer merkezler; Mısır, Bilâdüşşâm ve Irak’tır. Bu dört ülke ikinci ve üçüncü bereket dairesinde yar almaktadır. Açıklamalar için, elinizdeki kitabın “İkinci Daire” ve “Üçüncü Daire” bölümlerine bakınız (editör notu). ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
I. YENİ BİR JEOPOLİTİK TEORİ ∗ Bu kitap ile esas gaye, Beytülmakdis’in jeopolitik konumuyla ilgili “Beytülmakdis Bereket Daireleri Teorisi” diye isimlendirilen yeni teoriye dair bir tasavvur oluşturmaktır. Bu bağlamda İslam’ın temel kaynakları incelenecek; ayrıca tarih ve coğrafya kaynakları yeniden yorumlanacaktır. A. Merkezin Belirlenmesi Beytülmakdis’in kendine has özelliklerini ihtiva eden en önemli Kur’ânî terim ardu’l- mubareke yani “mübarek topraklar” ifadesidir. Beytülmakdis, Kur’ân-ı Kerîm’de dört farklı surede, beş âyet-i kerîmede “bereketli topraklar” olarak zikredilmiştir ve bu âyetlerin tamamı Mekkî’dir (el-Enbiyâ 21/71, el-Enbiyâ 21/81; el-A‘râf 7/137; Sebe’ 34/18; el-İsrâ 17/1). İlk 4 âyet İslam öncesi dönemle ilgili olup Beytülmakdis coğrafyası kastedilerek, “bereketli kıldığımız arz” (el-ardü’l-letî bâreknâ fîhâ) ifadesi kullanılmıştır. Bu ifade “ kendisine bereket bahşedilen topraklar” anlamına gelmektedir. Beşinci âyet ise Muhammed sallallahu aleyhi ve sellemin mirac hadisesiyle ilgili olup burada Beytülmakdis’te bulunan el- Beytülmukaddes∗∗ (Mescid-i Aksa) için “etrafını bereketlendirdiğimiz” ifadesi kullanılmıştır. Bu ifade ise bereketle kuşatılan yer anlamındadır. Yukarıdaki ilk dört âyet bize şunu göstermektedir ki; Allah Teâlâ tarafından coğrafî olarak, sınırları belirlenebilen bir toprak parçasının tamamına bereket verilmiştir. Bununla beraber beşinci âyet ise bu coğrafyadaki bereketin yayıldığı merkez noktasına işaret etmektedir. Kısacası ilk dört âyet Beytülmakdis bölgesinin sınırlarını çizerken, beşinci âyet de bu bölgenin merkezi, yani bereketin merkezini ortaya koymaktadır ki bu da; el- Beytülmukaddes yani Mescid-i Aksa’dır. Öte yandan, Kur’ân’ı Kerim’deki bir başka âyet bereketin Mekke’deki Kâbe’de olduğundan söz etmektedir; “Muhakkak ki, âlemlere bereket ve hidayet kaynağı olarak insanlar için kurulan ilk ev (mâbed) Mekke’dekidir (Kâbe)” (Âl-i ∗ Bu kitap, Abd al-Fattah El-Awaisi’nin, Sınâ‘atü’t-Târîhi’l-Mustakbelî: Nemâzic Beytilmakdis li-Tefsîri’l-Ahdâsi’l- Mu‘âsıra ve Tevcîhihâ (Dârü’l-Haldûniyye, Cezayir, 2013), adlı eserinin 89-123 sayfalarındaki “el-Faslu’s-Salis: Nazariye Cedide li’l-Ciyopolitiks” bölümünün, yazar tarafından gözden geçirilmiş halinin tercümesidir (editör notu). ∗∗ “Mukaddes ev/mescid” anlamına gelen “el-Beytülmukaddes” ( َ‫ا‬‫س‬َّ‫د‬َ‫ق‬ُ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ ُ‫ت‬ ْ ‫ي‬ َ ‫ب‬ْ‫ل‬ ) ismi Mescid-i Aksa’nın bir diğer adıdır. Bu terimin kökündeki anlam, coğrafi bir bölge olan “Beytülmakdis” adına yakın olmakla beraber; “Beytülmukaddes” bereket merkezinin merkezi olarak kabul edilen Mescid-i Aksa’nın bizzat kendisi için kullanılmaktadır (editör notu). ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
İmrân 3/96). Buradan Kâbe’nin bereket için bir karargah olduğu anlaşılmaktadır. Buna dayanarak Beytülmakdis’teki el-Beytülmukaddes’ten yayılan bereketin Kâbe’de de bulunduğu anlaşılmaktadır. Kısacası bereket merkezinin tesbit edilmeye çalışılması ortaya yeni bir teorinin çıkmasını sağlamıştır. Bu teori de “Beytülmakdis Bereket Daireleri Teorisi” olarak adlandırılmıştır. Şimdi bu teorinin tanımına geçmeden önce “bereket” ifadesinin ne anlama geldiğini açıklamak daha isabetli olacaktır. B. Bereket: Bolluk ve Artış Her ne kadar “bereket” kelimesi için, bir şeye “Allah tarafından verilen lütuf ve nimet” tanımı kullanılsa da, İsrâ suresinin ilk âyeti ile bereketten bahseden diğer âyet ve hadisler ışığında bereket kelimesi, “bolluk ve ziyade (sürekli bir artış)” şeklinde tanımlanabilir. Genel olarak İslam âlimleri, özellikle de müfessirler, bereketin delilleri konusunda çokça tartışmışlar; fakat bereketin kendisi ve hakikatleri hakkında fazla tartışmamışlardır. Evet, bereketi gözümüzle göremeyiz, ancak onun varlığını tecellisi ve tezahürüyle hisseder, idrak ederiz. Bu bağlamda bereketi, maddi ve manevi olarak iki ayrı başlık altında incelemek mümkündür. Mesela, Beytülmakdis’in sahip olduğu eşsiz stratejik konumu; kendisine has çeşitliliğe sahip topografya, iklim ve çeşitli zirai ürünleri buranın maddi bereketinin yansımalardır. Öte yandan Beytülmakdis’in yahudi, hıristiyan ve müslümanlar tarafından bir peygamber coğrafyası olarak görülmesi de, Beytülmakdis’in manevi bereketin kaynağı olduğuna işaret etmektedir.1 Özetle bir insan, tüm bu somut unsurlarla Beytülmakdis’te ve ona komşu olan bölgelerde bereketi gerçek manada hissedebilir. Mekke ve Medine’deki ilahi bereket sadece müslümanlara has bir berekettir; ancak Beytülmakdis’teki bereket bütün insanlık içindir. Enbiya suresi 71. âyete dayanarak Beytülmakdis hakkında; “Âlemler için bereketli kıldığımız arz” (el-Enbiyâ 21/71) tanımını yapabiliriz. Bu âyet-i kerîme İbrahim aleyhisselam dönemine işaret ettiği için, bu bereketin yeryüzü yaratılmadan önce değil; İbrahim aleyhisselam döneminden hemen önce 1 Abd al-Fattah El-Awaisi, “The Signifance of Jerusalem in Islam: An Islamic Reference”, Journal of Islamic Jerusalem Studies, c. 1 sayı 2, 1998, ss. 50-51. Ayrıca Mohammad Roslan Mohammad Nor, “Beytülmakdis’in İslam’daki Önemi: Kur’ân ve Sünnet Açısından” isimli doktora tezinin bir bölümünde, Beytülmakdis’i özel kılan peygamberlerin yaşadığı yer olma özelliğine değinmiştir. Bkz. Mohammad Roslan Mohammad Nor, The Significance of Islamicjerusalem in Islam: Qur’anic and Hadith Perspectives, Aberdeen University Al-Maktoum Institute for Arabic and Islamic Studies (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Dundee 2006. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
Beytülmakdis’e bahşedildiği söylenebilir. Halbuki vakıada Beytülmakdis’i bu denli farklı ve eşsiz kılan etken, buranın peygamberler için bir merkez olmadan önce bereketin bu topraklara bahşedilmesinden kaynaklanmaktadır. Daha sonra bu toprakların peygamberler yurduna dönüşmesi ise zaten bu bereketin tecellilerindendir. Neticede bütün insanlığa açık olan bu evrensel bölge ve burayı kuşatan bereket; Beytülmakdis’i, herkesin yaşayıp bereketinden istifade edeceği “insanlık için model bir alan” haline getirmiştir. . ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
II. BEYTÜLMAKDİS BEREKET DAİRESİ TEORİSİ Burada siyaset biliminde meşhur bir teori olan “daire teorisi” terimi ödünç alınmıştır. Daire teorisi geliştirilirken, Kur’ân’ı Kerim’de “bereket” kavramını muhteşem bir şekilde ortaya koyan bir âyet merkeze alınmıştır. Miladî 15. asrın meşhur âlimlerinden biri olan es- Süyûtî el-Minhâcî (ö. 1475); “eğer Beytülmakdis’in fazileti hakkında bu âyet (el-İsrâ 17/1) dışında hiçbir delil olmasa bile; Beytülmakdis için bu âyet yeterlidir, ayrıca bütün bereketleri kapsamaktadır” görüşünü dile getirmiştir.1 Şimdi bereketten söz eden bu âyet-i kerimeye odaklanacağız; “Kendisine âyetlerimizden bir kısmını gösterelim diye kulunu (Muhammed’i) bir gece Mescid-i Harâm’dan çevresini bereketlendirdiğimiz Mescid-i Aksa’ya götüren Allah’ın şanı yücedir. Hiç şüphesiz O, hakkıyla işitendir, hakkıyla görendir” (el-İsrâ 17/1). A. “Havlehû” ( َ‫ح‬ْ‫و‬َ‫ل‬ُ‫ه‬ ): Etrafında Bu bölümün hedeflerinden biri “havlehu” (etrafı, çevresi)2 kelimesi üzerine düşünmektir. Burada Kur’ân’ı Kerîm’in 30 cüzden oluştuğunu ifade etmekte fayda vardır. İsrâ suresi Kur’ân’ın 15. cüzünde, yani ilk yarısının en sonunda yer almaktadır. Bizim burada üzerinde durduğumuz ve temel aldığımız İsrâ suresinin ilk âyeti de; Kur’ân’ın ilk yarısının son cüzündeki ilk âyet-i kerimedir. Güzel bir tevafuk olarak Beytülmakdis Bereket Daireleri Teorisi’nin dayandığı âyet, Kur’ân-ı Kerim’in ortasında yer almaktadır. Bu durumu keşfettiğim zaman müthiş bir heyecan hissettim. Çünkü bu durum Bereket Daireleri Teorisi’ni desteklemektedir. Ayrıca Kur’ân-ı Kerîm ile müslüman düşüncesi arasındaki ilişkiyi önemsemeyen, bilhassa Beytülmakdis’in Kur’ân’daki konumunu küçümseyen müsteşriklere karşı güzel bir delildir. Bu âyet-i kerîmeye göre Beytülmakdis sınırları içinde bulunan el-Beytülmukaddes (Mescid-i Aksa) bereket merkezinin merkezidir. Bereket Daireleri Teorisi’nde bahsettiğimiz 1 Şemsüddin Muhammed b. Şihâb es-Süyûtî el-Minhâcî, İthâfü’l-Ahissâ bi-Fezâ’ili’l-Mescidi’l-Aksâ, thk. Ahmed Ramazan, el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-Âmme li’l-Kitâb, Kahire 1984, s. 95. 2 Havlehû ifadesini açıklamadan önce, Kur’ân-ı Kerim’in bu âyetinin İngilizce’de yaygın olan çevirisine katılmadığımızı belirtmek isterim. Muhammad Muhsin Khân ve Taqî-ud-Dîn Al-Hilâlî, [The Noble Qur’an English Translation of the Meanings and Commentary, Medine 1417/1997] “havlehû” ’ifadesini açıklamak için “civar” [neighbourhood] sözcüğünü kullanmıştır. Abdullah Yusuf Ali [The Meaning of the Holy Qur’an, Beltsville 2011] ve Thomas Cleary [The Qur’an: A New Translation, Chicago 2004] ise “çevreleyen bölge” (precincts) ifadesini kullanmışlardır. Fakat bana göre bu kelimenin doğrusu “etrafında” (havlehû) ifadesidir. Çünkü bu ifade daha dinamik ve canlıdır. Yukardaki tercümelerde ifade edilen “çevresi” ise daha donuk bir anlama sahiptir. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
dairelerin sınırlarını tam olarak belirlemek her ne kadar zor da olsa, bu bereketin Mescid-i Aksa etrafında halka halka yayıldığını söyleyebiliriz. Buradan yola çıkarak şunu ifade edebiliriz ki; Mescid-i Aksa’nın kaynağı olduğu bu bereket, bütün dünyaya farklı oranlarda yayılmaktadır.1 Bir anlamda eğer sen, Beytülmakdis’e ne kadar yakın bir dairede yaşarsan; bereket merkezinin o derece yakınında bulunmuş olursun, dolayısıyla Beytülmakdis’e yaklaştıkça bereket oranı yükselir. Fakat eğer bereket merkezine uzak bir yerde yaşarsan; sana bu bereket kısmen ulaşacaktır. Tabii ki bu oran, bereketin merkezinde bulunan birisine göre daha azdır. Bir başka ifade ile el-Beytülmukaddes’in (Mescid-i Aksa) etrafında daireler şeklinde dönen bu bereket, biz merkezden uzaklaştıkça gittikçe azalmaktadır. Gerçekte Mescid-i Aksa bereketin merkezini temsil etmekte ve bu bereketin yansımaları tüm dünyaya saçılmaktadır. Hülâsa, Beytülmakdis’teki el-Beytülmukaddes (Mescid-i Aksa) bereket merkezinin merkezidir. Aşağıdaki haritada da görüldüğü gibi, bu bereket Mescid-i Aksa’nın etrafında halka halka yayılmaktadır (Bkz. Harita 1, Harita 2). 1 En‘âm suresi 92. âyette yer alan “ve men havlehâ” (‫ا‬َ‫ه‬َ‫ل‬ ْ‫و‬َ‫ح‬ ْ‫ن‬َ‫م‬ َ‫)و‬ ifadesini birçok müfessir tüm dünyayı kapsayacak şekilde tefsir etmiştir [“İşte bu (Kur’an) da, bereket kaynağı, kendinden öncekileri (ilâhî kitapları) tasdik eden ve şehirler anasını (Mekke’yi) ve bütün çevresini (tüm insanlığı) uyarasın diye indirdiğimiz bir kitaptır”(el-En‘âm 6/92)]. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
Harita 1. Mescid-i Aksa (el-Beytülmukaddes) ve Bereket Daireleri. Abd al-Fattah El-Awaisi, The Barakaah Circle Theory, Haziran 2005 (çizim: Haithem Al-Ratrout, en-Nacah Üniversitesi, Filistin). Harita 2. Beytülmakdis Bölgesi ve Bereket Daireleri. Abd al-Fattah El-Awaisi, The Barakaah Circle Theory, Haziran 2005 (çizim: Haithem al-Ratrout, en-Nacah Üniversitesi, Filistin).∗ ∗ Harita 1 ve Harita 2 için bkz. Abd al-Fattah El-Awaisi, Introducing Islamicjerusalem, Al-Maktoum Institute Academic Press, Dundee 2007, s. 29 (editör notu). ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
1. Birinci Daire: Beytülmakdis Bu konuda öncelikle Beytülmakdis’in tarifinin yapılması ve sınırlarının gerekmektedir. Ben, 1990’lı yıllardan itibaren tarih ve coğrafyayı göz önüne alarak şu şekilde özetlenebilecek görüşümü dile getirdim; Beytülmakdis bugün sadece bir yerleşim yeri olan veya surlarla çevrili şehirden ibaret değildir. Aksine büyüklü küçüklü birçok şehir ve köyden oluşan bir bölgedir. Genç bilim adamı Khalid El-Awaisi de doktora tezinde, Beytülmakdis’in coğrafi sınırlarını belirlemeyi başarmıştır.1 Ayrıca Khalid, bu sınırları destekleyen bir çok delili de ortaya koymuştur.2 Bu delillerden biri de Beytülmakdis’in idarî sınırları hakkındadır. Nitekim Ebubekir radıyallahu anh, orduyu dört bölüğe ayırarak her birisine bir kumandan tayin etmiş ve onları “tarihî Suriye”nin belirli bölgelerine göndermiştir. Bu konu hakkında, sadece Vâkıdî’nin rivayet ettiğine göre, Ebubekir radıyallahu anh Amr b. As’a; “Filistin ve İlyâ’nın sorumluluğu sana aittir”, (aleyke bi-Filistin ve’l-İlyâ)3 diyerek bu iki bölgenin sorumluluğunu açık bir şekilde ona vermiştir. Arap dilinde “ve” (vâv) harfi iki şeyi birleştirmek için kullanıldığı gibi, 1 Beytülmakdis sınırlarını belirlenmesi ile ilgili tartışılmalar, genç ve başarılı Bilim Adamı Haithem Al-Ratrout’un [Heysem er-Ratrût] doktora tezine [The Architectural Development of Al-Aqsa Mosque in Islamic Jerusalem in the Early Islamic Period: Sacred Architecture in the Shape of the ‘Holy’] danışmanlık yaptığım sürede gerçekleşen görüşme ve istişarelerle başlamıştır. Her ne kadar bu tartışma bu tez konusuyla doğrudan bağlantılı olmasa da, Ömer radıyallahu anh tarafından gerçekleşen ilk Beytülmakdis fethine ilişkin tarihi olayları daha iyi anlayabilmek için; Beytülmakdis’in tarifinin yapılması ve sınırlarının belirlenmesi gerektiğini düşündüm. Bunun neticesinde kendisine danışmanlık yaptığım Othman Al-Tel’in [Osman et-Tıl] doktora tezine “İlyâ bölgesinin (Beytülmakdis) topoğrafyası ve coğrafî sınırları” konulu bir bölüm eklemesini önerdim. Bunun üzerine Othman, “İlyâ’nın (Beytülmakdis) İlk İslamî Fethi: Erken Dönem Tarihî Rivâyet ve Kaynakların Tenkit ve Tahliline Dair Bir Çalışma” başlıklı tezinin ikinci bölümü olarak bu konuyu inceledi. Bkz. Othman Ismael Al-Tel, The first Islamic conquest of Aelia (Islamicjerusalem): A Critical Analytical Study of the Early Islamic Historical Narratives and Sources, Al-Maktoum Institute Academic Press, Dundee 2003, ss. 64-81. Gerçekten de bu bölüm Othman’a Müslümanlar tarafından gerçekleşen İlyâ’nın İlk fethine hakkında, birçok kaynak ve yorumda görülen çelişkili konuları ve bunları tekrar eden âlim ve araştırmacıların düştüğü hataları ortaya çıkarma imkânı vermiştir. Daha sonra Ağustos 2003’te Khalid El-Awaisi [Hâlid el-Üveysî] de bu konuyu genişleterek “Beytülmakdis’in Coğrafî Sınırları” [Mapping Islamicjerusalem: Geographical Boundaries of Islamicjerusalem] başlıklı yüksek lisans tezini hazırlamıştır. Gerçekten de Khalid Eylül 2003’den itibaren de bu Beytülmakdis’in sınırlarına dair bu keşfi daha da geliştirerek doktora tezine dönüştürmüştür. 2007 yılında ise bu orijinal çalışma “Beytülmakdis’i Haritalandırmak: Coğrafî Sınırların Yeniden Keşfi” [Mapping Islamicjerusalem: A Rediscovery of Geographical Boundaries, Al-Maktoum Institute Academic Press, Dundee 2007], başlığı altında kitap olarak basılmıştır. Böylece Khalid, yeni bir bilim dalı olan Beytülmakdis Çalışmaları’nın bilinmesine temel katkı olacak, bir çalışma ortaya koymuştur. 2 Khalid El-Awaisi, Mapping Islamicjerusalem: Geographical Boundaries of Islamicjerusalem, Aberdeen University Al-Maktoum Institute for Arabic and Islamic Studies (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dundee 2003, ss. 27- 64. 3 “Filistin ve İlyâ’nın sorumluluğu sana aittir” ifadesi için bkz. Muhammed b. Ömer Vâkıdî, Fütûhu’ş-Şâm, thk. H. el-Hac, el-Mektebetü’-Tevfîkîyye, Kahire, ts., s. 31. Othman Al-Tel ise bu konuda Vâkıdî’nin söylediklerini “reddetmeye” veya bunlardan “şüphe duymayı gerektirecek herhangi sebep yoktur” demektedir. Bkz. Othman Ismael Al-Tel, The first Islamic conquest of Aelia (Islamicjerusalem): A Critical Analytical Study of the Early Islamic Historical Narratives and Sources, Al-Maktoum Institute Academic Press, Dundee 2003, s. 79. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
iki farklı nesneyi birbirinden ayırmak ve temyiz etmek için de kullanılır. Ebubekir radıyallahu anhın kullandığı bu ifadeye bakıldığında “ve” harfinin iki ayrı bölgeyi işaret ettiği veya “ve” den sonra gelen ikinci yerin daha önemli olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca muhtemelen “ve” harfinden sonra gelen ikinci yerin, başka yerlere oranla daha önemli olduğu vurgulanmaktadır. İkinci halife Ömer b. Hattâb radıyallahu anh İlyâ’yı (Beytülmakdis) fethettiğinde, “Ömer Ahidnâmesi” diye bilinen tarihî vesikada, halk arasında yaygın olan “İlyâ” ismini kullandı. Müslümanlar Beytülmakdis’e hâkim oldukları dönemde İlyâ ismini hemen değiştirmedi, hatta daha sonra da müslümanlar bu terimi kullanmaya devam etti. Zira Emevîlerin ilk senelerine kadar İlyâ adının yazılı olduğu paralar basıldı. Nitekim Hulefâ-yi Râşidîn bir yeri fethettiğinde, o bölgede bulunan yapıyı korumuş, bir anda büyük değişikliklere gitmemiştir. Tarihte birçok müslüman âlim Beytülmakdis’in coğrafî sınırları hakkında bazı tanımlar yapmıştır. Ben burada âlimler arasındaki ihtilafların tafsilatına girmeksizin, Khalid El-Awaisi’nin hazırladığı çalışmalar sonucunda ulaştığı Beytülmakdis sınırlarını dikkate alıyorum.1 Khalid’in çalışmalarının sonucunda aşağıdaki haritada gösterilen sınırlar ortaya çıkmıştır: 1 Bu harita için bkz. Khalid El-Awaisi, Mapping Islamicjerusalem: A Rediscovery of Geographical Boundaries, Al- Maktoum Institute Academic Press, Dundee 2007, ss. 273-274. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
Harita 3. Beytülmakdis Bölgesinin Sınırları.1 1 Bu harita için bkz. El-Awaisi (Khalid), Mapping Islamicjerusalem: A Rediscovery of Geographical Boundaries, s. 274. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
Khalid El-Awaisi’ye göre daha önceleri müslüman bilginlerin söylediği gibi, Beytülmakdis bölgesinin sınırları “eski Kudüs şehrinin etrafından farklı yönlere doğru, âzami 40 Arap mili∗ (85,04 km) kadar uzanmaktadır. Böylece Beytülmakdis’in sınırları batıdan Remle’yi ve onun çevresindeki köyleri, denizden de Akdeniz’in içine doğru 12 Arap miline (25,51 km) kadar olan bölgeyi kapsamaktadır”.1 Khalid’e göre kendisinin ulaştığı bu sınırlar, idarî sınırlar olmadığından zamanın değişmesi ile değişmez; “aksine bu sınırlar, mukaddes bölge için sabit olan sınırlardır” ve “Haremeyn’in, yani Mekke ile Medine’nin sınırları gibi kutsaldır… Bu konuda Abdullah b. Ömer’den gelen rivâyet de şunu göstermektedir ki; Beytülmakdis’in sınırlarının kutsallığı, Mekke’nin kutsallığı gibi yaratılışın başlangıcına kadar gitmektedir. Abdullah b. Ömer şunu söylemiştir; ‘Mekke’deki harem bölgesi, yeryüzü ve gökyüzü boyunca kendi alanı kadar kutsaldır. Beytülmakdis bölgesi de kendi alanı kadar, yeryüzü ve gökyüzü boyunca kutsaldır’ ”.2 Hatta Osmanlı döneminin sonlarına kadar, II. Abdülhamid zamanında, küçük farklılıklarla, Beytülmakdis bölgesine benzeyen idarî sınırlar bulmaktayız. Nitekim Beytülmakdis bölgesi 1887 yılında Kudüs, Yafa, Halil, Gazze ve Bi’rûssebi‘ vilayetlerinden oluşan “Kudüs-ü Şerif Mutasarrıflığı” olarak isimlendirilerek müstakil mutasarrıflık statüsünde doğrudan İstanbul’a bağlanmıştır.3 Bütün bunlardan şunu anlıyoruz ki; Beytülmakdis bir şehir veya yerleşim yeri değil; bilakis büyüklü küçüklü birçok köy ve şehirden oluşan ve merkezi de Mescid-i Aksa olan bir bölgedir. Özetleyecek olursak Beytülmakdis genelde dünyanın, özelde ise Doğu İslam ülkelerinin kalbinde yer almaktadır. Üç kıtanın, yani Afrika, Asya ve Avrupa’nın kesiştiği noktada yer almakta, ayrıca -ilerde açıklanacağı gibi- Arap yarımadasında Hicaz ile güçlü bir bağa sahiptir. Aynı zamanda kültürel, toplumsal, siyasî ve iktisadî boyutu yanında bütün dünyada etkisi ve yansıması olan üç dinin, yani Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam’ın merkezidir. ∗ 1 Arap mili: yaklaşık 2,126 km’dir (editör notu). 1 Khalid El-Awaisi, “İ‘âdetu İktişâf Hudûd Beytilmakdis”, el-Bu‘dü’l-Akâdîmî ve’l-Ma‘rifî li-Beytilmakdis: et-Ta‘rîf bi- Erkâni’l-Hakli’l-Ma‘rifîyyi’l-Cedîd fi’l-‘Alemi’l-‘Arabî, ed. Abd al-Fattah El-Awaisi, Merkezi’l-Buhusi’l-İctimâ‘iyye ve’l-İnsâniyye bi-Cami‘ati’l-Ulûm ve’t-Teknûlûciyâ - Mecme‘ü’l-Buhûsü’l-İslâmiyye (ISRA), Yemen - el- Memleketü’l-Müttehide 2008, ss. 100-101. 2 El-Awaisi (Khalid), “İ‘âdetu İktişâf Hudûd Beytilmakdis”, ss. 107-108. 3 Osmanlı dönemi açısından Beytülmakdis’in önemi konusuna, “İkinci Daire: Mısır ve Bilâdüşşâm” başlığı içerisinde tekrar değinilecektir. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
2. İkinci Daire: Mısır ve Bilâdüşşâm Çoğu müfessir İsrâ suresinin ilk âyetini tefsir ederken bazı hadisleri de delil olarak göstererek “mübarek topraklar” kavramının Bilâdüşşâm, yani “Tarihî Suriye” coğrafyasını ifade ettiğini söylemektedir.1 Fakat eğer “bereket”, Beytülmakdis bölgesinin etrafında daireler halinde yayılıyorsa Bilâdüşşâm bu dairenin sadece bir kısmıdır. Bu da âlimlerin bereketi sadece Bilâdüşşâm’la sınırladıklarını ortaya koymaktadır. Peki, bu âlimler dairenin diğer kısmı olan ve güneyde bulunan bölgeleri neden görmezden gelmişlerdir? Haddi zatında bu sorunun cevabı, bu çalışmanın sınırlarını aşan, daha geniş bir incelemeyi gerektirmektedir. Bununla birlikte mübarek topraklar, Mısır ve Bilâdüşşâm’ın tamamı ile beraber Akdeniz’deki Kıbrıs Adası’nı da içine almaktadır. Harita 4. Mısır ve Bilâdüşşâm’ın Bulunduğu İkinci Bereket Dairesi. Abd al-Fattah El-Awaisi, The Barakaah Circle Theory, Haziran 2005 (çizim: Haithem Al-Ratrout, en-Nacah Üniversitesi, Filistin).∗ 1 Beytülmakdis’e özel iki Kur’ânî terim olan “mübarek topraklar”(el-ardü’l-mübareke) ve “mukaddes topraklar” (el-ardü’l-mukaddese) isimlerinin; “harem toprakları” (el-ardü’l-harâm) terimi ile mukayesesine ihtiyaç vardır. ∗ Bereket Daireleri Teorisi haritası için bkz. El-Awaisi, Introducing Islamicjerusalem, s. 31 (editör notu). ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
Haritada da görüldüğü gibi ikinci daire; Mısır’ın büyük bir kısmını (Kahire, Akdeniz’de bulunan İskenderiye, Sina Yarımadası, Kızıldeniz’e bakan el-Gardaka), Bilâdüşşâm’ın tamamını (Suriye, Lübnan, Filistin, Ürdün), Akdeniz’de bulunan Kıbrıs Adası’nı ve bunlarla beraber Arap yarımadasının küçük bir bölümü olan Mısır ve Bilâdüşşâm’a yakın Tebük şehrini de kapsamaktadır. Bereket dairelerinin ikinci halkasında yer alan Tedmur, Hama, Lazkiye, Lefkoşa, Kahire ve Tebük şehirleri ortak bir çizginin yakınındadır. İskenderiye şehri ile Halep şehrinin ise tamamen aynı çizgi üzerinde olduğu görülmektedir. Özellikle bu çerçevede Bilâdüşşâm ve Mısır’ın güvenliği açısından Kıbrıs Adası’nın stratejik önemine dikkat çekmek gerekmektedir. Zira Akdeniz’deki özel konumu sebebiyle Kıbrıs Adası, Akdeniz boyunca uzanan Bilâdüşşâm ve Mısır için büyük önem arz etmektedir. Bana göre Bilâdüşşâm ile Mısır arasında bulunan stratejik ve organik bağın görmezden gelinmesi, Beytülmakdis’in tarihte birkaç defa dış güçlerin boyunduruğu altına girmesine yol açmıştır. Buna rağmen Selahaddîn-i Eyyûbî zamanında müslümanlar, ancak dairenin iki kısmının yani Bilâdüşşâm ile Mısır’ın birliğini sağlayarak Beytülmakdis’i yabancıların işgalinden kurtarmışlardır. Bilâdüşşâm ve Mısır’ın birleşmesi Beytülmakdis’in fethedilmesinin en önemli faktörlerinden biridir. Buna binaen Beytülmakdis’in şuan içinde bulunduğu siyonist işgalden kurtulmasının, bölge halkının bu gerçeği idrak edip, dairenin iki kısmının birliğini sağlamadan mümkün olmayacağını söyleyebiliriz. Özetle, Beytülmakdis’in fethinin gerçekleşmesi için Bilâdüşşâm ve Mısır arasında tam anlamıyla bir birlik kurulmasının yanında, Kıbrıs Adası ile güçlü bir stratejik işbirliği içinde olunması gerekmektedir. 1983-1987 yılları arasında beş yıl süren inceleme ve araştırmalarımda “Mısır ve Filistin Meselesi 1936 Yılı Öncesi”,∗ adlı kitabımda ifade ettiğim gibi özetle şu düşünceye ulaştım; “Arap coğrafyasının tarihini inceleyen birisi şunu farkeder ki; bu bölgedeki “tarih hareketi”nden anlaşıldığına göre geçmişte olan ve günümüzde de devam eden bir gerçek olarak, Bilâdüşşâm ve Mısır arasında güçlü, organik bir bağ vardır. Nitekim Şam ve Mısır’ın güvenliğini sağlayan etken hep tektir. Birinin gidişatının her zaman için diğerini etkilemekte olduğu, birinde tehlike varsa özellikle bu tehlikenin diğer taraftan geldiği bilinmektedir. Mısır’ın tarihini belirleyen savaşlar, genelde Şam topraklarında bilhassa güneybatı kısmında gerçekleşmiş, Şam’ı ilgilendiren tarihî savaşlar da Mısır’da cereyan etmiştir. ∗ Abd al-Fattah El-Awaisi, Mısr ve’l-Kadiyyetü’l-Filistînîyye Kable ‘Âm 1936, Dârü’l-Hasen, Halil 1987 (editör notu). ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
Örneğin yakın tarihe baktığımızda Osmanlılar 1516’daki Mercidâbık Muharebesi ile Bilâdüşşâm’a hâkim olunca, bunun hemen akabinde 1517’de Ridâniye Savaşı’yla Mısır topraklarını kontrolü altına almıştır. Bunun zıttı da doğrudur. Nitekim Napolyon 1798’de Mısır’ı işgal ettikten bir yıl sonra, 1799 yılında Filistin’i işgal etme girişiminde bulunmuştur. Bu da bizlere birinin savunulması gerekiyorsa bunun diğer taraftan da desteklenmesi gerektiğini göstermektedir. Çünkü bir gücün, bu iki bölgeden birine hâkim olması durumunda, hâkim olana diğer tarafı da kontrol etme imkânı ortaya çıkmaktadır”.1 Genç araştırmacı Sara Abd al-Fattah El-Awaisi de; “Mısır tehlike altındayken Bilâdüşşâm’ın; Bilâdüşşâm tehlike altındayken de Mısır’ın güvenli ve istikrarlı olamayacağı bir gerçektir”2 ifadeleriyle Bilâdüşşâm ile Mısır arasındaki bağın stratejik ve organik bir bağ olduğu gerçeği üzerinde durmuştur. Hakikaten de Eyyûbî Devleti’nin, 1193 yılından itibaren hanedan içindeki taht kavgaları yüzünden yaşadığı çekişmeler ve iç savaşlar yüzünden siyasi istikrarını kaybettiği en zayıf dönemlerinde bile, Eyyûbîler ana siyaseti daima Mısır’ı dış tehlikeler ve yabancı nüfuzundan koruma yönünde olmuştur.3 Nitekim Haçlılar düzenledikleri ilk dört seferde, Beytülmakdis’i doğrudan hedef almışken; beşinci hamlelerinde Mısır’a odaklanmış ve Mısır’ı sömürgesi altına almak için büyük çabalar sarfetmiştir. Anlaşılan o ki Haçlılar Mısır’a hâkim olup güçlerini etkin kılmadıkça; müslüman güçlerin dört bir yandan etrafını kuşattığı bir durumda Beytülmakdis’teki varlıklarını garanti altına alamayacaklarını anlamışlardı. Böylece Haçlılar için “Mısır’ın, Beytülmakdis’e açılan kapı” olduğu gerçeği ortaya çıktı.4 Ayrıca Selahaddîn-i Eyyûbî’nin 1193’te vefatından sonra ortaya çıkan siyasi istikrarsızlık ve iç çatışmaların olduğu dönemde bile, Mısır’ın jeopolitik konumu ve bölgedeki hakikî gücün merkezi olduğu kabulünden dolayı, Mısır’ın zorunlu olarak korunması gerektiğine dair önemli bir anlayış vardı. Eyyûbi Sultanı el-Melikü’s-Salih Necmeddin Eyyûb (ö. 1249), oğlu Turan Şah’a vasiyetinde bu gerçeğin önemine vurgu yaparak şunları ifade etmiştir; “Oğlum! Şunu iyi bil ki, Mısır diyarı, krallığın tahtı konumundadır. Mısır sayesinde Bütün krallara haddini bildirirsin. Eğer Mısır’ı elinde tutarsan, tüm Doğu elinde olacaktır. 1 El-Awaisi, Mısr ve’l-Kadiyyetü’l-Filistînîyye Kable ‘Âm 1936, s. 53. 2 Sara El-Awaisi [Sâra el-Üveysi], Towards a Geopolitical Understanding of Islamicjerusalem during the Ayyubids: A Critical Study of Three Cases, Aberdeen University Al-Maktoum Institute for Arabic and Islamic Studies (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dundee 2010, s. 42. 3 El-Awaisi (Sara), “Towards a Geopolitical Understanding of Islamicjerusalem during the Ayyubids: A Critical Study of Three Cases”, ss. 2, 6. 4 El-Awaisi (Sara), “Towards a Geopolitical Understanding of Islamicjerusalem during the Ayyubids: A Critical Study of Three Cases”, ss. 32-34. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
Adına sikke vurulur (adına para basılır) ve hutbede adın zikredilir (egemenlik ve güce sahip olmanın delili olarak Cuma hutbesinde adına dua edilir).”1 el-Melikü’s-Sâlih Necmeddin Eyyûb vasiyetinde; Mısır’ın koruma kalkanı konumundaki, Beytülmakdis sınırları içinde bulunan ve deniz seviyesinden 1000 metre yükseklikte yer alan “Kerak”ın önemine dikkat çekmiş ve şunları söylemiştir; “Oğlum! Eğer Halepliler senden Kerak’ı almak üzere seni zorlarlarsa, onlara (Beytülmakdis sınırları dışında kalan, Ürdün’ün doğusunda bulunan) Şûbek’i ver. Eğer onlar razı gelmezse, onları razı edinceye kadar onlara sahilden bir yer ver; ama ne olursa olsun Kerak’ı elinden çıkarma! Allah hakkı için vasiyetimi koru. Bu zelil düşmanın neler yapacağını bilemeyiz. Allah korusun, eğer onlar Mısır’a doğru ilerlerse sırtını Kerak’a ver. Bu şekilde hem gücünü hem de devletini korumuş olursun. Mısır’ın kendini koruyacak bir kalesi yoktur. Onun için sen Kerak’ta orduyu hazırlayıp düşmana yönelerek, düşmanın Mısır’a girmesini engellemiş olursun. Kerak gibi gücünü toplayıp sırtını vereceğin bir yer olmazsa askerî gücün dağılır. Ancak, Kerak’ı elimde tuttuğum an, benim kalbim rahatladı ve sırtım güçlendi.”2 Sara El-Awaisi, el-Melikü’s-Sâlih Necmeddin Eyyûb’un söylediği; “Mısır’ın güvenliğini korumak Beytülmakdis’in güvende olmasını sağlayacağından; ne olursa olsun Mısır’ın korunması ve güvenliğini sağlamak için elden gelen tüm çabayı sarf etmek gerekir” şeklindeki sözlerini önemli bulmuştur.3 Buna göre Sara tezinin sonunda konuyu şu şekilde özetlemiştir; “Beytülmakdis bölgesinin siyasî istikrarını sağlamak için, Mısır ve Bilâdüşşâm’ın paralel hareket etmesi gerekir. Nitekim Eyyûbî hâkimiyeti boyunca, Mısır’ın güvenliği ve geleceğine doğrudan Beytülmakdis’te karar verilirdi. Aynı şekilde Beytülmakdis’in de güvenliği ve geleceği Mısır’da karara bağlanırdı”.4 Daha açık olması açısından güncel bir örnek vermek gerekirse, Batılı ülkelerin sömürge politikasında görüldüğü gibi, Bilâdüşşâm’ın güneybatısında, Mısır’ın bitişiğinde “yabancı insan bariyeri” inşa etme çalışmaları daha sonra “İsrail” olarak bilinecek devleti ortaya çıkarmıştır. Jeostratejik konumundan dolayı Beytülmakdis bölgesine hâkim olan 1 Claude Cahen - İbrahim Chabbouh, “Le Testament d’al-Malik as-Salih Ayyub”, Bulletin d’Etudes Orientales, c. 29, 1977, s. 100 (naklen; El-Awaisi [Sara], “Towards a Geopolitical Understanding of Islamicjerusalem during the Ayyubids: A Critical Study of Three Cases”, s. 61). 2 Cahen - Chabbouh, “Le Testament d’al-Malik as-Salih Ayyub”, Bulletin d’Etudes Orientales, s. 104 (naklen; El- Awaisi [Sara] “Towards a Geopolitical Understanding of Islamicjerusalem during the Ayyubids: A Critical Study of Three Cases”, s. 65). 3 El-Awaisi (Sara), “Towards a Geopolitical Understanding of Islamicjerusalem during the Ayyubids: A Critical Study of Three Cases”, s. 52. 4 El-Awaisi (Sara), “Towards a Geopolitical Understanding of Islamicjerusalem during the Ayyubids: A Critical Study of Three Cases”, s. 54. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
herhangi bir yabancı güç, Arap coğrafyasında herhangi bir birliğini oluşmasını kesin bir şekilde engelleyecektir. Ben, 1991 yılında yayınlanan “Filistin Meselesinin Kökleri” adlı kitabımda∗ ve 2002’de “Yahudi Devletinin Kuruluşunda Britanya’nın Rolü: 1840-1948” başlıklı makalemde Arap coğrafyasında bir yahudi devleti kurmanın siyonist hareketin bir projesi olmadan önce, “Batılılar’ın bir sömürge projesi” olduğunu ifade ettim. Zira Britanya, bu bölgeyi elinde tutarak bölgenin geleceğine yön verme emellerini gerçekleştirmek için yahudilerin bir vatan kurma özlemini istismar etmiştir. Bir başka deyişle yahudi devleti, bu bölgede stratejik sömürge hedeflerini gerçekleştirme yolunda sadece bir adım ve araçtır.1 Bu sebeple Britanya politikası, Filistin’de yahudi devleti kurma hazırlığı olarak Mısır’ı Bilâdüşşâm’dan tamamen ayırmaya yönelik bir yol izlemiştir. Mısır’ı Bilâdüşşâm’dan ayırma düşüncesi ise 1840 yılına dayanır. Zira 15 Temmuz 1840 tarihinde Britanya’nın de içinde bulunduğu büyük ülkeler Londra’da toplanarak Arap coğrafyasını bölmek için ilk adım olarak, Mısır’ı kendi sınırlarının dışına çıkamayan bir ülke haline getirme ve Bilâdüşşâm’dan ayırma anlaşmasını imzalamıştır. Fiilen de Britanya, sömürge projesini gerçekleştirmek üzere 1840’tan 1948’e kadar 108 yıl boyunca, Arap coğrafyasını parçalayıp Mısır ve Osmanlı devletini birbirinden koparmak için, Mısır’ın diğer Arap ülkelerinden ayrılıp yalnız başına kalmasını sağlayacak, Mısır ve Bilâdüşşâm arasında oluşabilecek herhangi bir ittifaka engel olmaya ya da “yabancı insan köprüsü/bariyeri” inşa etmeye çalışmıştır. Bu yabancı bariyer, Batılılar’ın sömürge çıkarlarıyla uyuşacak şekilde Britanya’nın nüfuz merkezi olacak ve onun Arap coğrafyasını elinde tutarak bölgenin geleceğine yön verme ve sömürge hâkimiyetinin devamını korumayı sağlayacaktır. Britanya Dışişleri Bakanı Lord Palmerston (ö. 1865) ile Britanya’nın İstanbul Büyükelçiliği arasında gerçekleşen yazışmaları incelediğimde şunu keşfettim: Palmerston’un 11.08.1840 tarihli mektubu ile 1841 yılı Şubat ayındaki mektubu, “Filistin’de yahudilerden oluşan bir insan köprüsü/bariyeri” ile Britanya siyasetinin ana hedefini açık bir şekilde ortaya koymaktadır; “Osmanlı Devleti toprakları içinde yer alacak şekilde, Arap bölgeleri arasında oluşabilecek herhangi bir siyasî birliği engellemek üzere Britanya himayesinde bir alan kurmak”. ∗ Abd al-Fattah El-Awaisi, Cüzûrü’l-Kadiyyeti’l-Filistînîyye: 1922-1977, Dârü’l-Hasen, Halil 1991 (editör notu). 1 Abd al-Fattah El-Awaisi, “Davru Brîtânya fî Te’sîsi’d-Devleti’l-Yahûdiyye: 1840-1948” Mecelletu Şu’ûn İctimâ‘iyye, sayı 75, yıl 19, 2002, ss. 149-150. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
Burada işaret etmemiz gereken bir husus da, Britanya’nın bu planını uygularken bazı aşamalarda Arap bölgeleri arasında bazı şeklî birliklerin oluşmasına engel olmadığıdır. Bunun da ötesinde Britanya daha sonraları, yeri geldiğinde Arap ülkelerini çağırarak “Arap Ülkeleri Birliği”nin (Cami‘atü’d-Düveli’l-Arabiyye) kurulmasını teşvik etmiştir.1 Palmerston’un bu konudaki düşünce ve girişimleri sonucunda, Britanya’nın bölgedeki sömürge hedeflerini gerçekleştirmek için, onun himayesinde güçlü bir müttefik oluşturmanın gerekliliği neticesinde, Filistin’de bir yahudi devletinin kurulması kararlaştırılmıştır.2 Batılı ülkeler arasındaki sömürge rekabeti devam ederken Britanya, sömürge işleri konusunda uzmanların yer alacağı bir heyet kurmak üzere yedi Avrupa ülkesini davet etmiştir. Bu heyette tarih, sosyoloji, ekonomi, tarım, coğrafya ve petrol konularında uzman kişiler görev almıştır. Bu heyet içinde “Roma İmparatorluğu’nun Çöküşü” adlı kitabın yazarı Prof. James ve “Napolyon İmparatorluğu’nun Kuruluşu ve Çöküşü” kitabının yazarı Lewi Madlen’in gibi uzmanlar görev almıştır. Bu heyet 1907’de Britanya Başbakanı Campbell Bannerman’a (ö. 1908) bir rapor sunmuştur.3 Bannerman’a sunulan bu rapora göre Batı sömürge devletlerine karşı olan hakiki tehlike kaynağı, Arap vilayetleri ile vilayetlerde yaşayan güçlü etkilere sahip Arap halklarıdır. Bu sebeple Arap coğrafyasında yer alan bu olası tehlikenin yok edilmesi için, raporda bazı önlemlerin alınmasının gerekli olduğu tavsiye edilmiştir. Buna göre alınacak tedbirler şunlardır: 1. Arap coğrafyasını bölmek, parçalamak ve birbirinden tamamen ayırmak için çaba sarf etmek. 2. Batı sömürge ülkelerine bağlı ve Batılıların tahakkümüne uygun olacak yapay devletçikler kurmak. 3. Arap coğrafyasında her türlü fikrî, manevî ve tarihî birliğe götürecek unsurlara karşı savaş açmak. Ayrıca bölgeyi ve bölge halkını birbirinden ayırmak için imkân dâhilindeki tüm ciddi bilimsel yollara başvurmak (özel tavsiye). 3. Bu tavsiyeleri gerçekleştirmek için, Arap coğrafyasının Afrika kısmını Asya kısmından ayırmak gereklidir. Ayrıca Filistin’de “tampon devlet” (buffer state) oluşturmak zorunludur. Bu devlet, Avrupa’yı eski dünyaya (Asya-Avrupa-Afrika) bağlayan, Avrupa ile eski dünyayı da Akdeniz’e bağlayan kara köprüsü üzerinde, Süveyş Kanalı’na yakın bir yerde yer almalı; ayrıca bölge halkına düşman olmalı, Batılı ülkelere ve onların çıkarlarına dost olacak şekilde yabancı, güçlü bir tampon 1 El-Awaisi, Cüzûrü’l-Kadiyyeti’l-Filistînîyye: 1922-1977,, ss. 148-149. 2 El-Awaisi, Cüzûrü’l-Kadiyyeti’l-Filistînîyye: 1922-1977, ss. 150-154. 3 El-Awaisi, Cüzûrü’l-Kadiyyeti’l-Filistînîyye: 1922-1977, ss. 162-164. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
insan bariyerinden oluşmalıdır. Yukarıda önerilen çözüm yollarını gerçekleştirmek için pratik olarak izlenmesi gereken yol budur (acil tavsiye). Bu rapor, Arap coğrafyasında Britanya ve siyonist hareketin siyasî faaliyetlerinin gerçekleşmesine izin verilmesi anlamına geldi. Böylece Filistin’in diğer Arap coğrafyasından koparılması ve bu bölgede sömürge etkisini devam ettirecek bir sömürge merkezinin kurulması kararlaştırıldı. Özetle benim kanaatime göre, yahudi devleti ile Batılı sömürge devletleri arasında organik bir bağ olduğu göze çarpmaktadır. Zira yahudi devleti, Arap coğrafyasında Batı sömürgesinin merkez noktası konumundadır. Yahudi devleti “tampon bölge” olarak; Arap coğrafyasını parçalama, kendine tabi devletçikler yaratma, Arap birliğinin oluşmasını engelleme, Arap coğrafyasında Batı çıkarlarına hizmet etme ve doğal kaynaklarına ekonomik açıdan hâkim olma gibi görevler üstleniştir.1 1 Tampon devlet [İsrail], kuruluşunun üzerinden 60 yıldan fazla zaman geçmesine rağmen hala kendisine biçilen misyonu devam ettirmektedir. 2007-2010 yılları arasında Britanya başbakanı olan Gordon Brown; “İsrail devleti”nin kuruluşunun 60. yılı münasebetiyle 08.05.2008’de Londra’nın Finchley bölgesindeki bir sinagogda düzenlenen kutlamada yaptığı meşhur konuşmasında şunları ifade etmiştir; “İsrail devletini kurmak 20. yüzyılın en büyük başarılarından biridir”. Bu açıklama üzerine medeni bir protesto olarak Gordon Brown’a 10.05.2008 tarihinde bir mektup gönderdim ve o dönem iktidar olan Britanya İşçi Partisi’nden istifa ettim. Ayrıca bu mektupta “İsrail”in kurulmasının yarattığı yıkıcı etkileri açıkladım. Buna ek olarak şunları izah ettim: “Arap coğrafyasında İsrail gibi bir devleti kurma rolünden dolayı Britanya’nın, Filistin halkından özür dileme vaktinin geldiğini umuyordum”. Bunun akabinde de, Arap coğrafyasında “İsrail”in kuruluşundaki rolünden dolayı Britanya hükümetinden özür talep eden elektronik bir dilekçe gönderdim. Öte yandan, 1996-2004 yılları arasında İspanya Başbakanı ve (Irak’ı işgal eden) Irak’ın üç düşmanından (Bush- Blair-Aznar) biri olan José María Aznar, 17.06.2010 tarihinde Londra’da çıkan The Times gazetesinin 31. sayfasında “İsrail’i destekleyin; çünkü o çökerse; hepimiz çökeriz!” (Support Israel: if it goes down, we all go down) başlıklı bir makale yayınlamıştır. Aznar bu makalesinde apaçık bir şekilde; “İsrail’in Batı’nın temel bir parçası olduğunu”, zira Batı’nın geleceğinin “İsrail”in geleceğine bağlı olduğunu, “onun çöküşü” neticesinde “Batı’nın çökeceğini” ifade etmiştir. O (İsrail), Arap bölgesindeki petrolü ele geçirme hedefinde olan Avrupa ülkelerinin “ilk savunma hattı”dır. Aznar, makalesinde şunları açıklamıştır: “Sürekli olarak kaosa hazır olan bu istikrarsız bölgedeki birincil savunma hattımız İsrail’dir. Ortadoğu’daki petrole olan aşırı bağlılığımızdan dolayı, elimizdeki enerjiyi güvence altına alabilmek için bu bölge hayatî derecede önemlidir. Bu bölge aşırılığa karşı savaşta ön cephe konumundadır. Bundan dolayı onun (İsrail’in) çökmesi durumunda hepimiz çökeriz… Kesinlikle İsrail Batı’nın temel bir parçasıdır, çünkü Batı’nın bu günlere gelmesi, sahip olduğu yahudi-hıristiyan kökenler sayesindedir. Eğer bu kökenlerden biri olan Yahudiliğin altüst olması veya İsrail’in yok olması durumunda biz de kaybolur gideriz. Hoşumuza gitse de gitmese de bizim kaderimiz birbirinden ayrılmaz bir şekilde içiçe geçmiştir”. Bu açıklamalardan sonra 31.05.2010 tarihinde -Gazze ablukasını kırmak için yola çıkan Özgürlük Filosu Mavi Marmara gemisine siyonistlerin uluslararası sularda saldırdığı gün- Paris’te “İsrail Dostları Girişimi” (Friends of Israel Initiative) oluşturuldu. Bir ay sonra da, bu girişimin bir şubesi Britanya’da kuruldu. Londra’da çıkan Jewish Chronicle gazetesinin 23.07.2010 tarihli haberine göre, Britanya Avam Kamarası’nın (House of Commons) bu şube için yaptığı açılış kutlamasında Aznar şu açıklamayı yaptı; “İsrail’in haklarının yenilme sürecinin durdurulması İsrail için, tabii ki de Batılı ülkeler için önemli olmaktan öte hayatî bir meseledir. Zira İsrail’in düşmesi Batı’nın düşmesi demektir”. Bu girişimin kurucuları arasında Aznar ile beraber, George W. Bush (oğul) döneminde Amerika’nın Birleşmiş Milletler eski Daimi Temsilcisi John Bolton, İtalya Cumhuriyet Senatosu Eski Başkanı Marcello Pera ve Britanyalı tarihçi Andrew Roberts yer almıştır. Bu girişim, çürümüşlüğü ve kibri ayyuka ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
Hakikaten de I. Dünya Savaşı sonunda sömürgeciler Arap coğrafyasını, Batılılar’ın bölgedeki sömürge emelleriyle uyuşan küçük coğrafî birliklere yani ülkelere bölmeyi başarmıştır.1 Bilâdüşşâm’a baktığımızda Doğu Ürdün Emirliği (İmâretü Şarki’l-Ürdün) Filistin’den, Filistin ve Doğu Ürdün de Suriye ve Lübnan’dan ayrılmıştır. 1916 yılında Mekke Emiri Şerif Hüseyin b. Ali isyan ettiğinde, İngiliz ve Fransızlar Sykes-Picot Anlaşması ile Arap coğrafyasını kendi aralarında paylaşmışlardır. Bu şekilde Britanya, Şerif Hüseyin ve çocuklarının Arap birliği hayalini yok etmiştir. Sömürgecilerin bundan sonraki adımı ise Arap coğrafyasında kurulan coğrafî birlikler arasındaki bölünmüşlük ve parçalanmışlığı derinleştirmek için bu birliklerin tarihî kökenlerini araştırmaya yönelik hamlelerden oluşmaktadır. Bu hamlelere göre bilimsel ve sistemli bir şekilde bu yeni coğrafi birliklerin kutsallaştırılması desteklenecektir. Bu da ancak her birliğin kendi eski tarihini yeniden canlandırmasını sağlayacak araştırmalara başlamasıyla mümkündür. Böylece parçalara ayrılmış olan coğrafyada her küçük devlet, kadim aslına dönmek için eski medeniyetlere ait tarihi eserleri bulmak gayesiyle arkeolojik kazı çalışmalarına başlamıştır. Bu birliklerden kadim mirası ihya etme çalışmalarına katılan ilk ülkelerden biri Mısır olmuştur. Bu da basın tarafından propagandası yapılan “firavunculuk” hareketi ile Avrupa’da okuyarak Batı kültüründen etkilenmiş kesim aracılığıyla yapılmıştır.2 Mısır içinde birbirinden farklı birçok akım olmasına rağmen; bu akımlar genel olarak “yerel Mısır milliyetçiliği” sloganının etkisinde kalarak Mısır’ın iç işleriyle meşgul olmuştur. Böylece Mısır bölgesel sınırlarının dışında olanları uzaktan izlemeyi tercih etmiş, Filistin meselesine hiçbir önem vermemiş ve 20. yüzyılın ilk otuz yılında (1900-1930) Filistin içi siyasi gelişmelerle ilgilenmemiştir. Ortak Arap kaderi düşüncesi, halk tarafından kabul görmediğinden Mısır’daki hiçbir siyasi parti tarafından zikredilmemiştir. Ayrıca Mısır’da tanınan birçok şahsiyet, siyonizm gerçeğine ve siyonistlerin Filistin’deki yerleşim planı çıkmış “tampon devleti” korumak için oluşturulmuştur. Özgürlük Filosu Mavi Marmara’da bulunanlardan biri olan Şeyh Raid Salah, bu devletin yaptıklarının “ahmakça ve burnu büyüklükten ibaret olduğunu”, böylesinden her şeyin bekleneceğini ifade etmiştir. 1 Filistin’in coğrafi sınırları; Balfour Deklarasyonu’nun metni, Filistin’deki Britanya mandasının ortaya koyduğu antlaşmanın maddeleri ve bu husustaki Britanya-Fransa arasında imzalanan antlaşmalar esas alınarak belirlenmiştir. Filistin’in Suriye ve Lübnan tarafında bulunan sınırları, 23.12.1920’de Britanya-Fransa imzalanan antlaşmalara [Franco-British Boundary Agreements] göre belirlenmiştir. 1922-1923 yıllarında ise bu sınırlar düzeltilerek yeniden belirlenmiştir. Filistin ve Doğu Ürdün’ün (Şarkı Ürdün, Mâverâ-i Ürdün) sınırları ise 01.09.1922 tarihinde Britanya Filistin ve Doğu Ürdün Yüksek Komiserliği (High Commissioner for Palestine and Transjordan) tarafından belirlenmiştir. Mısır-Filistin sınırı ise 01.10.1906’da yapılan antlaşmaya göre düzenlenmiştir. Belirlenen bu sınırlara göre, Filistin’in yüzölçümü (kara ve deniz olarak) 27.009 km²’dir. Tampon devlet “İsrail” 1948 yılında, Filistin topraklarının %77’sine denk gelen 20.700 km²’lik alanı işgal etmiştir. 1967 Savaşı’ndan sonra ise geriye kalan kısmı da işgal etmiştir. 2 El-Awaisi, Mısr ve’l-Kadiyyetü’l-Filistînîyye Kable ‘Âm 1936, ss. 19-22. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
konusunda bilgisiz kalmıştır. Bunun yanında aralarında Mısır’ın millî önderi Sa‘d Zağlul’unda bulunduğu Mısırlı siyaset adamlarının çoğu, Filistin içinde gerçekleşen siyasi gelişmelere önem vermemiştir. Mısır hükümetlerinin Filistin meselesine gösterdikleri önem ise çok cılız kalmıştır. Çünkü hükümetler, “katı tarafsızlık” politikası ve “Filistin meselesine müdahale etmeme” siyasetini ortaya koymuşlardır. Gerçekte ise bunun aksine Mısır hükümetleri siyonistlerin faaliyetlerine katılmıştır. 1925’yılında, Mısır başbakanı olan Ahmed Ziver Paşa’nın (ö. 1945) gönderdiği heyet ile Mısır Üniversitesi [sonraki ismiyle Kahire Üniversitesi] Rektörü Ahmed Lutfî es-Seyyid’in, Kudüs İbrani Üniversitesi’nin açılışında Mısır hükümetini temsil etmiş olması bu faaliyetlere örneklik teşkil etmektedir. Aynı zamanda Mısır hükümetlerinden bazıları, Filistin’deki siyonist karşıtı Filistin hareketlerine düşmanlık yapmışlardır. 1929’da Muhammed Mahmud Paşa, 1930’da Nehhas Paşa ve 1931’de İsmail Sıtkî Paşa yönetimlerinde olduğu gibi Mısır hükümetleri, Mısırlılar’ın Filistin’e olan desteğini engellemeye, Mısırlılar’ın bu direncini kırmaya çalışmışlardır. Kısacası Mısırdaki hükümet, millî hareket ve halk Filistin’deki gelişmelerden uzak durmuş; Mısır Millî Hareketi Filistin’de yaşananların hakikatini anlamaya güç yetirememiştir.1 Mısır, 20. yüzyılın ilk otuz yılında yani 1900-1930 yılları arasında, bu hakikati ve Mısır ile Bilâdüşşâm arasındaki tarihî ve hayatî ilişkiyi idrak edemediği için, Filistin’de gerçekleşen olayların tabiatını, içyüzünü ve kendine özgü yapısını anlamada başarısız olmuştur. Yine aynı şekilde Mısır, siyonist hareketin Filistin üzerinde hâkimiyet kurmak için devam eden yayılmacı hedeflerini anlamada başarısız olmuştur. Çünkü siyonistler sadece Filistin’i değil; Filistin’den sonra “ikinci dairede” yer alan Mısır ve Bilâdüşşâm’ı, ayrıca daha geniş bir şekilde ise “üçüncü dairede” bulunan tüm Doğu İslam ülkelerini ele geçirmeyi hedeflemiştir. Geleneksel yapısıyla kendi içine kapanmış ve Mısır milliyetçiliğini seslendiren Mısır Millî Hareketi; Bilâdüşşâm’ın güneybatısında yer alan Filistin’de, bir “yahudi devleti”nin kurulmasını ciddiye almayarak, bu durumun gelecekte Mısır için sınır ötesi bir tehlike olmayacağını sanmıştır. Fakat bunun aksine “yahudi devleti”; askerî, siyasî, iktisadî, toplumsal ve kültürel açıdan Mısır için bir tehdittir. Mısır Millî Hareketi, kendisini Bilâdüşşâm’dan tecrit eden 1840 yılındaki antlaşmaya [Londra Antlaşması] bağlı kaldı. Bu anlaşma gereğince Mısır, komşuları ile ortak geleceği sağlayacak bir işbirliği ve tek düşman olan “yahudi devleti”ni yok edecek bir siyasî olgunluk mertebesine yükselemedi. Bunun 1 El-Awaisi, Mısr ve’l-Kadiyyetü’l-Filistînîyye Kable ‘Âm 1936, ss. 6-15. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
yerine ise kendi dar sınırlarına çekilerek iç meselelerini önemsedi. Adeta Mısır, kendi kendine yeterliliği tercih etti.1 Bilâdüşşâm ve Mısır bölgesinin tarih, coğrafya ve jeopolitiğini bu şekilde anlamak; Arap bölgeleri arasındaki birliği tekrar sağlamak için ayrılığı yok etmeyi ve bu ayrılığın sebeplerini ortadan kaldırmayı gerekli kılmaktadır. Bu da ancak, Arapların birliğini engellemek üzere Batılılar’ın himayesi altında bu bölgede oluşturulan bu “yahudi devleti” engelinin yok edilmesi ile gerçekleşecektir. Kısacası, Beytülmakdis’te istikrar, kuvvet ve varolmayı sağlamak için şunu göz önüne almak gerekir; Beytülmakdis’e hükmeden, Mısır ve Bilâdüşşâm’a nüfuz ederek bunlar üzerinde egemenlik sağlar. Bu ise bir başka ifade ile şu anlama gelir; Beytülmakdis’teki hâkimiyeti ve istikrarı sabitlemek için Mısır ve Bilâdüşşâm’ın her ikisi de önemlidir. Mısır ve Bilâdüşşâm olmaksızın Beytülmakdis’e hâkim olan kuvvet, zayıf kalarak yok olmaya maruz kalır. Beytülmakdis bu coğrafyada kalp konumunda olduğundan, Mısır ve Bilâdüşşâm arasında gerçekleşecek her türlü birlik ve ittifak için merkez olmak zorundadır. Ayrıca, bu bölgedeki her türlü işgalci Batılı kuvvete son vermek için atılması gereken esas stratejik adım, ikinci dairenin kısımları arasında hakikî birliğin sağlanmasıdır: Bu da Kıbrıs ile stratejik ilişkilerin sağlandığı Mısır ve Bilâdüşşâm birliğidir. 1 El-Awaisi, Mısr ve’l-Kadiyyetü’l-Filistînîyye Kable ‘Âm 1936, ss. 43-44. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
3. Üçüncü Daire: Doğu İslam Ülkeleri; Mescid-i Harâm’dan Mescid-i Aksa’ya İsrâ suresinin ilk âyetinde önem arzeden “min” (‫)ﻣﻦ‬ ve “ilâ” (‫)اﻟﻰ‬ kelimeleri, Mekke-i Mükerreme ve Beytülmakdis arasındaki eşdeğer derecedeki benzerliği ortaya koymaktadır. Bu âyetin ifadesine göre Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem bir gece Mekke’deki Beytülharâm’dan (Mescid-i Harâm) Beytülmakdis’e (Mescid-i Aksa) yolculuk yapmıştır. Bu konu hakkında görüşümü şu şekilde özetleyebilirim: “Min” (‫)ﻣﻦ‬ kelimesi (isrâ ve mirac için) hem başlangıç hem de dönüş noktasıdır. “İlâ” (‫)اﻟﻰ‬ kelimesi ise (isrâ ve mirac için) hem bitiş noktasına hem de beşeriyetin hayatındaki son döneme işaret etmektedir. İslam inancına göre Mekke-i Mükerreme, Âdem aleyhisselamın yeryüzünde ibadet için ilk mabedi (beyt) inşa etmesiyle beşeriyetin hayatında başlangıç noktası oldu; bir anlamda insanlığın ilk dönemi oldu. Oysaki insanlığın son dönemi yani yeryüzü ile ilişkisinin kesilmesi Beytülmakdis’te gerçekleşecektir. Kur’ân-ı Kerîm’de Kâf suresinin 41. âyetiP43F 1 P ve hadis-i şerifler uyarınca Beytülmakdis; mahşer yani insanların ölümden dirildikleri yer ve menşer yani dirildikten sonra insanların dağılacakları yer olacaktır.P44F 2 P Ayrıca Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem mirac yolculuğuna Mescid-i Aksa’dan çıktığı için, Beytülmakdis’in gökyüzüne açılan en yakın çıkış (kapısı) olduğu iddia edilebilir. Burada zikrettiğimiz Kâf suresi 41. âyetten ve daha birçok hadis-i şeriften apaçık bir şekilde şunu biliyoruz ki; Mekke’deki Kâbe ile Beytülmakdis’teki Mescid-i Aksa arasında çok güçlü bir bağ bulunmaktadır. Bana göre bu iki mescid arasında birbirinin ikizi olacak derecede bir alaka söz konusudur. Nitekim Ebu Zer’in rivayet ettiği sahih bir hadis de buna işaret eder.3 Mescid-i Aksa ve Kâbe arasındaki bu güçlü bağ Âdem aleyhisselamın dönemine yani insanlık tarihinin başlangıcına dayanmaktadır. Nitekim Âdem aleyhisselam Mekke’de Mescid-i Harâm’ı inşa ettikten kırk yıl sonra, Beytülmakdis’te Mescid-i Aksa’yı inşa eden, ilk 1 “Bir çağırıcının yakın bir yerden herkesin duyacağı şekilde çağıracağı o günle ilgili şu çağrıya kulak ver” (el-Kâf 50/41). Müfessirler bu âyette zikredilen İsrafil’in sura üfleyeceği “yakın bir yer”in Mescid-i Aksa’daki kaya (Kubbetü’s-Sahra) olduğunu söylerler [âyetin tefsiri için bkz. Muhammed b. Cerîr et-Taberî, Câmi‘u’l-Beyân, thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Mü’essesetü’r-Risâle, Beyrut 2000 c. 22, ss. 381-382; Muhammed b. Ömer ez- Zemahşerî, el-Keşşâf, Darü’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut 2006, c. 4, s. 299]. Ayrıca konu ile ilgili açıklamalar için Bkz. Abd al-Fattah El-Awaisi, Mekânetu ve Târîhu Beytilmakdis fî’l-İslâm: Merca‘ İslâmî, Mecma‘ü’l-Buhûsü’l- İslâmiyye, Dunblane 1997, ss. 18-19. 2 [Beytülmakdis’in mahşer ve menşer yeri olduğuna dair hadis için bkz. İbn Mâce, “İkâmetü’s-Salât ve’s-Sünnetü fîhâ”, 196] Ayrıca bkz. El-Awaisi, Mekânetu ve Târîhu Beytilmakdis fî’l-İslâm: Merca‘ İslâmî, s. 19. 3 Ebu Zer radıyallahu anh diyor ki, “Resulullah sallallahu aleyhi ve selleme, yeryüzünde inşa edilen ilk mescidin hangisi olduğunu sordum, “Mescid-i Harâm” diye cevap buyurdu. Sonra hangisi diye sordum, “Mescid-i Aksa” diye cevapladı. Ben, İkisi arasındaki süre ne kadardır diye sordum; “kırk yıl” dedi”. Buhâri, “Enbiyâ”, 12; Müslim, “Mesâcid”, 1; Nesâî, “Mesâcid”, 3; İbn Mâce, “Mesâcid”, 7. Ayrıca bu konudaki bir çalışma için bkz. Haithem Fathi Al-Ratrout, “el-Mescidü’l-Aksâ fî’l-Asâri’l-Kur’âniyye”, Mecelletu Dirâsât Beytilmakdis, c. 6, sayı 1, 2005, ss. 11-14 (editör notu). ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
insandır.1 İki mescid arasında bu kadar benzerliğin olması imkânsız bir durum değildir. Hatta bu benzerliğin tarih boyunca gelişip güçlendiği görülmektedir. Örneğin İbrahim aleyhisselam Beytülmakdis’e gelmiş, oradan da oğlu İsmail aleyhisselam ile birlikte Kâbe’ye yönelmiş ve Kâbe’nin sütunlarını (temellerini) yükseltmiştir. Aynı zamanda İbrahim aleyhisselamın Beytülmakdis’e hicreti, Mekke ile Beytülmakdis arasındaki ilişkiyi ve irtibatı görünür kılan, bir dönüm noktasıdır. Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem de isrâ yolculuğu ile Kâbe ve Mescid-i Aksa arasında bulunan bu irtibatı bizzat ortaya koymuş ve bunun güçlenmesini sağlamıştır. Bir başka deyişle Kâbe ile Mescid-i Aksa arasındaki bağı kuran ilk peygamber Âdem aleyhisselam iken; bu iki mukaddes yerin Mekke’de ve Beytülmakdis’te varlığını ve yapısını tekrar ortaya çıkartan ise Efendimiz İbrahim aleyhisselam ve çocuklarıdır. Muhammed aleyhisselam ise isrâ yolculuğuyla bu bağlantıyı apaçık bir biçimde ortaya çıkartan son peygamberdir. Günümüzde, genç ve başarılı bilim adamı Haithem Al-Ratrout, “Kur’ânî Eserlerde Mescid-i Aksa” başlıklı makalesinde, bu gerçeği bir daha ortaya çıkarmıştır. Al-Ratrout tarihî, arkeolojik ve mimarî bir metoda dayanarak hazırladığı bu araştırmasında, Kâbe ile Mescid-i Aksa’nın mimari planını incelemiş ve sonuç olarak her ikisinin planını, birbirine benzer bulmuştur. Al-Ratrout bu araştırmasında Mescid-i Aksa’nın sınırlarını (çevresini) incelemiş ve Mescid-i Aksa’nın bazı kısımlarının Kâbe ile uyumlu olduğunu, Mescid-i Aksa’nın yönünün Kâbe’ye doğru olduğunu keşfetmiştir. Nitekim Al-Ratrout bu durumdan yola çıkarak, yapılardan birinin (Kâbe) geometrik planının bir diğeri için (Mescid-i Aksa) model konumunda olduğu sonucuna ulaşmıştır.2 Al-Ratrout, bu tesbitlerine şunu da eklemektedir; Mescid-i Aksa ile Kâbe’nin geometrik planını çizen kişinin bu yapıları kurduğu tarih kıyaslandığında; bu kişiler arasında mutlak bir biçimde benzerlik olduğu anlaşılmaktadır. Bu tesbit ise Kâbe ile Mescid-i Aksa’nın; sütunlarının kenar oranları, yönleri, aynı şekilde bu kenarlar arasındaki dar açılar arasında bulunan benzerlikten anlaşılmaktadır.3 Özetlemek gerekirse, Kâbe ile Mescid-i Aksa’nın mimarî yönden karşılaştırıldığında şu sonuçlara ulaşılır: Her iki mescid de tek bir plan üzere inşa edilmiştir. Bu durum her iki 1 Müslim, “Mesâcid”, 1. 2 Al-Ratrout, “el-Mescidü’l-Aksâ fî’l-Asâri’l-Kur’âniyye”, ss. 1-36, özellikle bkz. s. 13. 3 Haithem Fathi Al-Ratrout, “el-Alâkatu beyne’l-Mescidi’l-Aksâ bi-Beytimakdis ve’l-Ka‘beti’l-Müşerre bi-Mekketi’l- Mükerreme”, el-Bu‘dü’l-Akâdîmî ve’l-Ma‘rifî li-Beytilmakdis: et-Ta‘rîf bi-Erkâni’l-Hakli’l-Ma‘rifîyyi’l-Cedîd fi’l- ‘Alemi’l-‘Arabî, ed. Abd al-Fattah El-Awaisi, Merkezi’l-Buhusi’l-İctimâ‘iyye ve’l-İnsâniyye bi-Cami‘ati’l-Ulûm ve’t- Teknûlûciyâ - Mecme‘ü’l-Buhûsü’l-İslâmiyye (ISRA), Yemen - el-Memleketü’l-Müttehide 2008, s. 133-134, 137. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
mescidin planının tek bir şahıs tarafından çizildiğini ortaya koyar. Ya da bu durum, bu iki mescidden birini inşa eden kişinin -bir süreliğine de olsa- her iki yerde de yaşamış ve onun her iki mescidden de haberdar ve onlar hakkında bilgisi olduğuna işaret eder. Ayrıca Beytülmakdis ve Kâbe’nin coğrafi konumu incelendiğinde Mescid-i Aksa’nın dört ana duvarının Kâbe’ye dönük olduğu ve güneydeki duvarlarının Kâbe ile uyumlu olduğu fark edilir. Bu Mescid-i Aksa’nın inşasının Kâbe’den sonra yapıldığını ortaya koyan kesin bir delildir. Eğer Kâbe’nin inşası Mescid-i Aksa’dan sonra olsaydı, Kâbe Mescid-i Aksa’ya dönük olurdu. Zaten böyle bir iddia da günümüzde her iki mescidin yapısına aykırıdır.1 1 Aslında bu keşif, daha önce bahsi geçen, Resullah aleyhisselamdan Ebu Zer’in rivayet ettiği [Yeryüzünde ilk mescidin Kâbe, ikincisinin Mescid-i Aksa olduğu ve ikisinin inşası arasında kırk yıl bulunduğuna dair olan] hadis-i şerifin doğruluğunu gösteren, bir başka somut delilidir. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
Harita 5. Irak ve Türkiye’nin Bulunduğu Üçüncü Bereket Dairesi. Abd al-Fattah El-Awaisi, The Barakaah Circle Theory, Haziran 2005 (çizim: Haithem Al-Ratrout, en-Nacah Üniversitesi, Filistin).∗ ∗ Bereket Daireleri Teorisi haritası için bkz. El-Awaisi, Introducing Islamicjerusalem, s. 33 (editör notu). ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
Bu harita üçüncü dairenin Doğu İslam ülkelerini kapsadığını göstermektedir. Haritada görüldüğü gibi bu dairede (Mekke ve Medine’yi de kapsayan) Hicaz; Türkiye ve Irak’ın tamamı; (Tobruk, Derne ve Cağbûb’dan oluşan) Libya’nın küçük bir kısmı; (Mersâ Matrûh, Sîdî Barrâni, Sîvâ, el-Minyâ, Asyût, el-Hârica, el-Uksur ve Asvân’ın dâhil olduğu) Mısır’dan çok büyük bir coğrafi alan; (Vâdî Halfâ, Kızıldeniz üzerindeki Dunkunâb, Mısır ve Sudan arasındaki ihtilaflı bölge olan Halâyib’in içinde bulunduğu) Sudan’dan çok küçük bir kısım; Kuveyt’in bazı bölgeleri; (Bâhterân ve Tebriz şehirleri ile üçüncü dairenin hattına yakın olan Abadân, Ahvâz ve Dezfûl’u kapsayan) İran’dan küçük bir kısım yer almaktadır. Mekke’nin bulunduğu daire hattı üzerinde Kuveyt, Basra, Abadân, Ahvâz, Tebriz, İstanbul şehirleri ile Libya’dan Derne ve Sudan’dan Dunkunâb şehirleri -yaklaşık olarak- yer almaktadır. Aynı şekilde Medine’nin bulunduğu daire hattı üzerinde Kerkük, Erbil, Ankara şehirleri ile Libya ve Mısır’ın bir kısmı -yaklaşık olarak-, Bağdat ve Musul -biraz uzak olarak- bulunmaktadır. Üçüncü bereket dairesine yakınında Ermenistan, Gürcistan, Bulgaristan, Yunanistan, Kuzeybatı Afrika ülkeleri (Mağrîb yani Kuzey Afrika ve Güney Sahrâ’daki İslam ülkeleri; Libya, Tunus, Cezayir, Fas ve Moritanya) yer almaktadır. Ayrıca üçüncü daire etrafında yer alan Erivan/Ermenistan, Batum/Gürcistan, Atina/Yunanistan ve Azerbaycan’ın bir kısım bölgeleri, Beytülmakdis’in dış siyaseti belirlenirken önem kazanmaktadır. Aynı şekilde üçüncü bereket dairesi Kızıldeniz, Akdeniz, Karadeniz, Ege Denizi ve Arap Körfezi gibi önemli deniz havzalarını kapsamaktadır. Dünyada önemli bir konuma sahip olan bu denizler, Doğu İslam ülkeleri için önemli bir güç teşkil eder. Zira bu deniz havzaları, uluslararası ticaretin önemli bir kısmını kapsadığından; uluslararası ticaret hareketliliğinin hem kesişme noktalarına hem de geçiş yollarına egemen konumdadır. Özetle, bizim burada bahsetmeye çalıştığımız Doğu İslam ülkeleri; üçüncü bereket dairesi haritası tarafından bir bütün olarak önümüze konulmaktadır. Üçüncü bereket dairesi Bilâdüşşâm, Hicaz, Türkiye, Irak, Kıbrıs ve İran’ın bir kısmı ile Gürcistan, Azerbaycan, Ermenistan, Bulgaristan ve Yunanistan sınırlarına ulaşacak şekilde; Batı Asya’daki önemli yerleri kapsamaktadır. Aynı şekilde üçüncü bereket dairesi Mısır, Sudan’ın bir kısmı gibi Kuzeydoğu Afrika’dan önemli bölgeleri içermektedir. Son olarak bu daire, Kuzeybatı Afrika’dan Libya’nın küçük bir kısmına şâmildir. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
Ayrıca üçüncü bereket dairesi Kâbe ile Mescid-i Aksa arasında bulunan mesafenin; İstanbul ile Mescid-i Aksa arasındaki mesafe takriben aynı olduğunu göstermektedir.1 Bilindiği üzere İslam’ın evrensel daveti miladî 610 yılında Mekke’de, Muhammed sallallahu aleyhi ve selleme inen vahiyle başlamıştır. Bu evrensel davet, 1924’te İstanbul’da müslümanların siyasi nizamının (Osmanlı Devleti’nin) yıkılmasıyla sonlanmıştır. Siyasi nizamın yıkılması, Beytülmakdis’in Britanya tarafından kuşatılmasından yedi yıl sonraya tekabül etmektedir. Nitekim Resûlullah aleyhisselamın bir hadis-i şerifinde de bildirildiği üzere, sıkıntı ve fitnelerin arttığı ahir zamanda, Beytülmakdis İslam hilafetinin merkezi olacaktır.2 Bu durumda, üçüncü dairenin kuzey kısmında bulunan İstanbul ile bu dairenin güney kısmında yer alan Mekke arasında bir alakanın bulunduğunda hiç şüphe yoktur. Tam burada açık bir şekilde gündeme gelen soru - ki bu soru üzerinde daha fazla araştırma yapmak ve derinleşmek gerekir- şudur: “Bu iki mekân arasındaki alaka bize ne söylemek istemektedir?” Özetlemek gerekirse, üçüncü dairenin birinci derecedeki ağırlık merkezi Hicaz, Irak, Türkiye, Mısır ve Kıbrıs iken; ikinci derecede ise Kuveyt, Libya, Sudan ve İran’dır. Bu durumda ortaya çıkan resim bize şunu söylemektedir; Kuveyt, Libya, Sudan ve İran’ın yanında Bilâdüşşâm, Mısır, Kıbrıs, Hicaz, Irak ve Türkiye ekseninde birliği ya da en azından stratejik işbirliğini tamamlayacak ilişkilerin sağlanması gerekmektedir. Burada ikinci ve üçüncü daireyi birbirine bağlayan noktanın Mısır olduğuna işaret etmek gerekir. Mısır ikinci ve üçüncü daireye dağılırken, coğrafyasının daha büyük kısmı üçüncü dairede yer almaktadır. Bu durum şunu ortaya koymaktadır ki; Mısır’ın jeopolitik konumunun önemi, ümmetin birliği ile kalkınmasındaki lider rolü iyice anlaşıldığında; bölgeye liderlik etme potansiyeli açısından Mısır merkezi bir öneme sahiptir. İşte tam bu noktada, yeryüzünde seçkin üç mekân arasında açık bir bağ bulunduğunu vurgulamak gerekir. Bu üç mekân; Mekke’de nazil olan Tîn suresinde Allah Teâla’nın üzerine yemin ettiği, Beytülmakdis, Sina ve Mekke’dir: “İncire ve zeytine (Bilâdüşşâm); Sina dağına (Mısır) ve bu emin beldeye yemin olsun (Mekke-i Mükerreme)!” (et-Tîn 95/1-3). Bu âyetler merkezinin Beytülmakdis olduğu Bilâdüşşâm ve Mısır ile merkezinin Mekke olduğu Hicaz arasında birliğin bulunduğuna işaret etmektedir. Böylece “incir” (tîn) ve “zeytin” (zeytûn), Sina dağı (tûru Sinîn) ve emin belde (el-beledü’l-emîn) bölgesinin uzandığı alan Nil ve Fırat 1 Kâbe ve Mescid-i Aksa arasındaki mesafe 1292.5 km iken İstanbul ve Mescid-i Aksa arasındaki mesafe 1269 km’dir. 2 El-Awaisi, Mekânetu ve Târîhu Beytilmakdis fî’l-İslâm: Merca‘ İslâmî, ss. 17-18. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
arasını kapsamaktadır. Bir anlamda Tîn suresinin âyetleri, dünyanın hidayet merkezini temsil eden isrâ yolculuğunun başlangıç noktasını (Mekke’deki Mescid-i Harâm); dünyanın bereket merkezi sayılan isrâ yolculuğunun bitiş noktasına (Beytülmakdis’teki Mescid-i Harâm) bağlamaktadır. Özetle Doğu İslam ülkelerinin sahip olduğu konum; arazileri, kuşattığı denizleri, doğal zenginlikleri, enerjisi, çeşitliliği, medeniyeti ve değerleri sayesinde egemen olan, hükmeden bir coğrafî mevkidir. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
Dizanya hazır
Dizanya hazır
Dizanya hazır
Dizanya hazır
Dizanya hazır
Dizanya hazır
Dizanya hazır
Dizanya hazır
Dizanya hazır
Dizanya hazır
Dizanya hazır
Dizanya hazır
Dizanya hazır
Dizanya hazır
Dizanya hazır
Dizanya hazır
Dizanya hazır
Dizanya hazır
Dizanya hazır

Recommended

Peygamberimiz (sav) 'in dilinden hz. mehdi. kitapçık. turkish (türkçe)
Peygamberimiz (sav) 'in dilinden hz. mehdi. kitapçık. turkish (türkçe)Peygamberimiz (sav) 'in dilinden hz. mehdi. kitapçık. turkish (türkçe)
Peygamberimiz (sav) 'in dilinden hz. mehdi. kitapçık. turkish (türkçe)HarunyahyaTurkish
 
MAPPING ISLAMICJERUSALEM: A Rediscovery of Geographical Boundaries
MAPPING ISLAMICJERUSALEM: A Rediscovery of Geographical BoundariesMAPPING ISLAMICJERUSALEM: A Rediscovery of Geographical Boundaries
MAPPING ISLAMICJERUSALEM: A Rediscovery of Geographical Boundariesislamicjerusalem
 
History of Clocks in the City of Jerusalem During the Ottoman Period
History of Clocks in the City of Jerusalem During the Ottoman PeriodHistory of Clocks in the City of Jerusalem During the Ottoman Period
History of Clocks in the City of Jerusalem During the Ottoman Periodislamicjerusalem
 
Book Review: Turkish Jerusalem (1516-191 7): Ottoman Inscriptions from Jerusa...
Book Review: Turkish Jerusalem (1516-191 7): Ottoman Inscriptions from Jerusa...Book Review: Turkish Jerusalem (1516-191 7): Ottoman Inscriptions from Jerusa...
Book Review: Turkish Jerusalem (1516-191 7): Ottoman Inscriptions from Jerusa...islamicjerusalem
 
Geographical Dimensions of Islamicjerusalem
Geographical Dimensions of IslamicjerusalemGeographical Dimensions of Islamicjerusalem
Geographical Dimensions of Islamicjerusalemislamicjerusalem
 
The Role of Zionist Movement Towards the Creation of the State of Israel
The Role of Zionist Movement Towards the Creation of the State of IsraelThe Role of Zionist Movement Towards the Creation of the State of Israel
The Role of Zionist Movement Towards the Creation of the State of Israelislamicjerusalem
 
THE MOSQUE AND THE SHRINE OF THE PROPHET’S COMPANION SAYYIDNA TAMIM AD-DARI: ...
THE MOSQUE AND THE SHRINE OF THE PROPHET’S COMPANION SAYYIDNA TAMIM AD-DARI: ...THE MOSQUE AND THE SHRINE OF THE PROPHET’S COMPANION SAYYIDNA TAMIM AD-DARI: ...
THE MOSQUE AND THE SHRINE OF THE PROPHET’S COMPANION SAYYIDNA TAMIM AD-DARI: ...Ruqaiya Abdullah
 
2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by HubspotMarius Sescu
 

Recommended

Peygamberimiz (sav) 'in dilinden hz. mehdi. kitapçık. turkish (türkçe)
Peygamberimiz (sav) 'in dilinden hz. mehdi. kitapçık. turkish (türkçe)Peygamberimiz (sav) 'in dilinden hz. mehdi. kitapçık. turkish (türkçe)
Peygamberimiz (sav) 'in dilinden hz. mehdi. kitapçık. turkish (türkçe)HarunyahyaTurkish
 
MAPPING ISLAMICJERUSALEM: A Rediscovery of Geographical Boundaries
MAPPING ISLAMICJERUSALEM: A Rediscovery of Geographical BoundariesMAPPING ISLAMICJERUSALEM: A Rediscovery of Geographical Boundaries
MAPPING ISLAMICJERUSALEM: A Rediscovery of Geographical Boundariesislamicjerusalem
 
History of Clocks in the City of Jerusalem During the Ottoman Period
History of Clocks in the City of Jerusalem During the Ottoman PeriodHistory of Clocks in the City of Jerusalem During the Ottoman Period
History of Clocks in the City of Jerusalem During the Ottoman Periodislamicjerusalem
 
Book Review: Turkish Jerusalem (1516-191 7): Ottoman Inscriptions from Jerusa...
Book Review: Turkish Jerusalem (1516-191 7): Ottoman Inscriptions from Jerusa...Book Review: Turkish Jerusalem (1516-191 7): Ottoman Inscriptions from Jerusa...
Book Review: Turkish Jerusalem (1516-191 7): Ottoman Inscriptions from Jerusa...islamicjerusalem
 
Geographical Dimensions of Islamicjerusalem
Geographical Dimensions of IslamicjerusalemGeographical Dimensions of Islamicjerusalem
Geographical Dimensions of Islamicjerusalemislamicjerusalem
 
The Role of Zionist Movement Towards the Creation of the State of Israel
The Role of Zionist Movement Towards the Creation of the State of IsraelThe Role of Zionist Movement Towards the Creation of the State of Israel
The Role of Zionist Movement Towards the Creation of the State of Israelislamicjerusalem
 
THE MOSQUE AND THE SHRINE OF THE PROPHET’S COMPANION SAYYIDNA TAMIM AD-DARI: ...
THE MOSQUE AND THE SHRINE OF THE PROPHET’S COMPANION SAYYIDNA TAMIM AD-DARI: ...THE MOSQUE AND THE SHRINE OF THE PROPHET’S COMPANION SAYYIDNA TAMIM AD-DARI: ...
THE MOSQUE AND THE SHRINE OF THE PROPHET’S COMPANION SAYYIDNA TAMIM AD-DARI: ...Ruqaiya Abdullah
 
2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by HubspotMarius Sescu
 
Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTExpeed Software
 
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsPixeldarts
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthThinkNow
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfmarketingartwork
 
Skeleton Culture Code
Skeleton Culture CodeSkeleton Culture Code
Skeleton Culture CodeSkeleton Technologies
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024Neil Kimberley
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)contently
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024Albert Qian
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsKurio // The Social Media Age(ncy)
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Search Engine Journal
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summarySpeakerHub
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Tessa Mero
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentLily Ray
 
How to have difficult conversations
How to have difficult conversations How to have difficult conversations
How to have difficult conversations Rajiv Jayarajah, MAppComm, ACC
 
Introduction to Data Science
Introduction to Data ScienceIntroduction to Data Science
Introduction to Data ScienceChristy Abraham Joy
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesTime Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesVit Horky
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementMindGenius
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...RachelPearson36
 
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Applitools
 

More Related Content

Featured

Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTExpeed Software
 
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsPixeldarts
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthThinkNow
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfmarketingartwork
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024Neil Kimberley
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)contently
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024Albert Qian
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsKurio // The Social Media Age(ncy)
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Search Engine Journal
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summarySpeakerHub
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Tessa Mero
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentLily Ray
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesTime Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesVit Horky
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementMindGenius
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...RachelPearson36
 
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Applitools
 

Featured (20)

Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPT
 
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
 
Skeleton Culture Code
Skeleton Culture CodeSkeleton Culture Code
Skeleton Culture Code
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
 
How to have difficult conversations
How to have difficult conversations How to have difficult conversations
How to have difficult conversations
 
Introduction to Data Science
Introduction to Data ScienceIntroduction to Data Science
Introduction to Data Science
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesTime Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best Practices
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project management
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
 
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
 

Dizanya hazır

  • 1. YENİ BİR JEOPOLİTİK TEORİ BEYTÜLMAKDİS BEREKET DAİRELERİ TEORİSİ Prof. Dr. Abd al-Fattah El-Awaisi (Al-Maqdisi) ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 2. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 3. YENİ BİR JEOPOLİTİK TEORİ BEYTÜLMAKDİS BEREKET DAİRELERİ TEORİSİ Abd al-Fattah El-Awaisi (Al-Maqdisi) ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 4. BEYTÜLMAKDİS ÇALIŞMALARI VAKFI YAYINLARI: 1 Kitabın Adı : Yeni Bir Jeopolitik Teori BEYTÜLMAKDİS BEREKET DAİRELERİ TEORİSİ Müellifi : Prof. Dr. Abd al-Fattah El-Awaisi (Al-Maqdisi) İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü, Öğretim Üyesi Özgün Adı : Sınâ‘atü’t-Târîhi’l-Mustakbelî: Nemâzicu Beytilmakdis li-Tefsîri’l-Ahdâsi’l-Mu‘âsıra ve Tevcîhihâ, Dârü’l-Haldûniyye, Cezayir 2013 (ss. 89-123). Özgün Dili : Arapça Çeviri : Emine Nur Kafalı, Kübra Arslan, Kübra Türk Editör : Abdullah Dilek Kitap Tasarım : Beytülmakdis Vakfı Yapım : Beytülmakdis Vakfı Baskı : Beytülmakdis Vakfı Baskı Yeri ve Yılı : İstanbul 2015 Baskı Miktarı : 1. Baskı, 5000 adet Copyright © Beytülmakdis Çalışmaları Vakfı. Her hakkı mahfuzdur. Bütün yayın hakları Beytülmakdis Çalışmaları Vakfı’na aittir. Vakfın izni olmaksızın tümüyle veya kısmen, hiçbir yolla ve hiçbir ortamda yayınlanamaz ve çoğaltılamaz. Beytülmakdis Çalışmaları Vakfı Şirinevler Mah. Mehmet Akif Sok. No: 9/1 34188 Bahçelievler / İstanbul Tel. : +90 (212) 603 53 73 Faks. : +90 (212) 603 53 73 isravakfi@gmail.com info@isra.org.uk www.isra.org.uk KÜTÜPHANE BİLGİ KARTI Library of Congress A CIP Catalog Record Abd al-Fattah El-Awaisi (Al-Maqdisi) Yeni Bir Jeopolitik Teori, Beytülmakdis Bereket Daireleri Teorisi 1. Beytülmakdis, 2. Bereket Daireleri, 3. Mescid-i Aksa, 4. Mescid-i Harâm, 5. Abd al-Fattah El-Awaisi ISBN: 1234567890 ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 5. YENİ BİR JEOPOLİTİK TEORİ BEYTÜLMAKDİS BEREKET DAİRELERİ TEORİSİ Abd al-Fattah El-Awaisi (Al-Maqdisi) Çeviri Emine Nur Kafalı - Kübra Arslan - Kübra Türk Editör Abdullah Dilek ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 6. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 7. İÇİNDEKİLER MÜTERCİMLERİN ÖNSÖZÜ ........................................................................................................... 8 BEYTÜLMAKDİS ÇALIŞMALARI NEDİR? .................................................................................. 8 ÖNSÖZ................................................................................................................................................. 12 I. YENİ BİR JEOPOLİTİK TEORİ ................................................................................................. 15 A. Merkezin Belirlenmesi ............................................................................................................... 15 B. Bereket: Bolluk ve Artış............................................................................................................. 16 II. BEYTÜLMAKDİS BEREKET DAİRESİ TEORİSİ ................................................................. 18 36TUA. “Havlehû” (ُ‫ه‬َ‫ل‬ ْ‫و‬َ‫:)ح‬ EtrafındaU36T ....................................................................................................... 18 1. Birinci Daire: Beytülmakdis...................................................................................................... 21 2. İkinci Daire: Mısır ve Bilâdüşşâm............................................................................................. 25 3. Üçüncü Daire: Doğu İslam Ülkeleri; Mescid-i Harâm’dan Mescid-i Aksa’ya ......................... 35 SONUÇ................................................................................................................................................. 42 EK -1: ................................................................................................................................................... 46 BEYTÜLMAKDİS NEDİR? ............................................................................................................. 46 EK -2: ................................................................................................................................................... 50 14. BEYTÜLMAKDİS ULUSLARARASI AKADEMİK KONFERANSI ................................... 50 EK -3: ................................................................................................................................................... 53 15. BEYTÜLMAKDİS ULUSLARARASI AKADEMİK KONFERANSI ................................... 53 KAYNAKÇA ....................................................................................................................................... 58 ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 8. TABLO VE RESİM LİSTESİ Harita 1. Mescid-i Aksa (el-Beytülmukaddes) ve Bereket Daireleri Harita 2. Beytülmakdis Bölgesi ve Bereket Daireleri Harita 3. Beytülmakdis Bölgesinin Sınırları Harita 4. Mısır ve Bilâdüşşâm’ın Bulunduğu İkinci Bereket Dairesi Harita 5. Irak ve Türkiye’nin Bulunduğu Üçüncü Bereket Dairesi ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 9. MÜTERCİMLERİN ÖNSÖZÜ BEYTÜLMAKDİS ÇALIŞMALARI NEDİR? Kur’ân-ı Kerîm ve hadis-i şeriflerde zikredilen “arz-ı mukaddes” (el-ardü’l- mukaddese)1 yani kutsal diyar ile “bereketli kıldığımız arz” (el-ardü’l-letî bâreknâ fîhâ) 2 yani mübarek topraklar; bugün Kudüs olarak bilinen sınırlardan ibaret küçük bir şehirden çok daha fazla alanı kapsayan bir bölgedir. Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem hiçbir hadis-i şerifinde bu bölge için “Kudüs” dememiş; “Beytülmakdis”3 ifadesini kullanmıştır. Rehber edindiğimiz insanın sünnetine tabi olmak varken, neden sonradan üretilen bir ismi kullanalım? Zira bunu yaparak Efendimiz aleyhisselamın; “Kim, ümmetimin bozulduğu bir zamanda benim sünnetime sarılırsa, ona yüz şehit sevabı vardır”4 hadis-i şerifindeki müjdeye mazhar oluruz. Beytülmakdis’in zengin bir tarihi geçmişe sahip olması, üç semavi din tarafından da kutsal addedilmesi, siyasi rekabetin yaşandığı topraklar olması, tarih boyu dünyanın dünü, bugünü ve yarınını belirlemedeki öncü rolü; Kur’ân-ı Kerîm’de bereket merkezi olarak gösterilmesi, üç kıtanın (Asya, Avrupa ve Afrika) buluşma noktası olması ve jeopolitik konumu bu toprakların önemini göstermektedir. Ayrıca Beytülmakdis’in “Umut ve güven” toprağı olması onun kıymetini gösteren bir diğer etkendir. Nitekim Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellemin hüzün yılı ve Tâif hadisesi gibi birçok sıkıntı sonrası isrâ yolculuğuyla Beytülmakdis’e getirilerek, buradan da miraca yükseltilmesinden bu toprakların, umut ve güven veren topraklar olduğunu anlıyoruz. 1 el-Mâide 5/21. 2 İlgili ifadenin geçtiği âyetler için bkz. el-Enbiyâ 21/71, 81; el-A‘râf 7/137; Sebe’ 34/18; el-İsrâ 17/1. 3 Kutsallığın evi/bölgesi anlamında olan “Beytülmakdis” (‫س‬ ِ‫د‬ْ‫ق‬َ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ ُ‫ت‬ ْ ‫ي‬َ‫)ب‬ ismi, hadislerde geçtiği üzere Mescid-i Aksa’nın da içinde bulunduğu, günümüz işgal altındaki Filistin’in çoğu kısmı ile Ürdün’den bazı yerleri kapsayan, kutsal diyardır (el-ardü’l-mukaddese); ayrıca başlı başına bir bölgeyi ve coğrafyayı ifade etmektedir. Beytülmakdis bölgesi Bereket Daireleri’nde birinci daireyi oluşturmaktadır. Beytülmakdis’in tanımı ve sınırları hakkında bkz. Abd al-Fattah El-Awaisi [Abdülfettah el-Üveysî], Sınâ‘atü’t-Târîhi’l-Mustakbelî: Nemâzic Beytilmakdis li-Tefsîri’l- Ahdâsi’l-Mu‘âsıra ve Tevcîhihâ, Dârü’l-Haldûniyye, Cezayir 2013, ss. 70-74; 97-101. Ayrıca Beytülmakdis bölgesinin Bereket Daireleri içindeki yeri için elinizdeki kitabın “Birinci Daire: Beytülmakdis” bölümüne bakınız (editör notu). 4 Beyhakî, ez-Zühdü’l-Kebîr, nşr. Âmir Ahmed Haydar, Dârü’l-Cinan, Beyrut 1987, s. 118. Ayrıca “Ümmetim fesada düştüğünde sünnetime sarılana bir şehit sevabı vardır” hadisi için bkz. Süleymân bin Ahmed et-Taberânî, el- Mu‘cemü’l-Evsat, Dârü’l-Harameyn, Kahire 1995, c. 5, s. 315; Muhammed Abdürraûf el-Münâvî, Feyzü’l-Kadîr, Dârü’l-Ma‘rife, Beyrut 1972, c. 6, s. 261. Yine bu anlamda Peygamber aleyhisselamdan şu hadis nakledilmiştir: “Gerçek şu ki, sizlerden, benden sonra yaşayacak olanlar, pek çok ihtilaf görecektir. Bu durumda siz benim sünnetime ve doğru yola iletilmiş raşid halifelerin sünnetine, azı dişlerinizle ısırırcasına sımsıkı sarılın.” Ebû Dâvûd, “Sünnet”, 5; Tirmizî, “İlim”, 16; İbn Mâce, “Muķaddime”, 6 (editör notu). ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 10. Tarih boyunca Beytülmakdis’in özgürlüğüne kavuştuğu ve hak ettiği değeri gördüğü zamanlarda İslam ülkeleri ve coğrafyası izzette zirveye ulaşmış; bunun aksine gelişen durumlarda ise güçsüz düşerek en zelil günlerini yaşamışlardır. Tarihî tecrübe bize o topraklara hükmedenin dünya hâkimiyetini eline aldığını göstermiş; müslümanların Beytülmakdis olmaksızın hak ettikleri şerefe ulaşmalarının mümkün olmadığını tekrarlamıştır. İsrâ suresi ilk âyetinin nüzulünden bugüne kadar Mekke, Beytülmakdis ve İstanbul arasında İslamî, kültürel, tarihî ve jeopolitik bir bağın bulunduğu; ilmi ve akademik çalışmalar ile ortaya konulmuştur. Bu ilişki, Beytülmakdis’in 400 yıl boyunca (1516-1917) Osmanlı hilafetine bağlı kalarak İstanbul’dan idare edilmesi ile pratiğe yansımıştır. Ayrıca Sultan II. Abdülhamid zamanında Beytülmakdis bölgesi idari açıdan “Kudüs-ü Şerif Mutasarrıflığı” adıyla doğrudan İstanbul’a bağlanmıştır. Elimizdeki bu kitapta da görüleceği gibi, İlk kez Prof. Dr. Abd al-Fattah El-Awaisi’nin ortaya koyduğu “Beytülmakdis Bereket Daireleri Teorisi” ışığında Mekke ile İstanbul arasında, ayrıca Medine ile Ankara arasında güçlü bir bağın bulunduğu ifade edilmiştir. Bu bağın farkında olan Osmanlı Devleti’nin yöneticileri, her daim bu topraklara ayrı bir ihtimam göstermiştir. Nitekim Osmanlı sultanlarının bu topraklara yaptıkları en büyük hizmet, 400 yıl boyunca Beytülmakdis’i korumuş olmalarıdır. Ayrıca Emevî, Abbasî, Eyyûbî ve Memlük sultanları gibi Osmanlı idarecileri de bizlere, Beytülmakdis’te muazzam bir servet bırakmışlardır. Mukaddes ve mübarek topraklarda, günümüze kadar varlığını devam ettiren birçok dini ve tarihi eser, Osmanlılar’dan tüm müslümanlara kalan birer mirastır. Yine Osmanlılar’ın bize vermiş olduğu en büyük ders, en zayıf dönemlerinde dahi bu coğrafyanın bir karış toprağını bile feda etmemiş olmalarıdır. Beytülmakdis coğrafyası tüm müslümanlar için mukaddes ve mübarek topraklardır. Her müslümanın İslam’da bir rolü ve yeri olduğunu bizlere hatırlatan Ömer radıyallahu anh, sahip olduğu yetenekleri en iyi şekilde kullanan donanımlı bireyler olmamız gerektiğini bizlere hatırlatmaktadır. “Değişim ve özgürlüğü yöneten bilgidir” düsturuna yürekten inanan; niyeti, gayesi ve stratejisi çerçevesinde bilgiyle donanmış gençler yetiştirmeyi hedefleyen Beytülmakdis Çalışmaları Akademisi’nin (Meşrû‘u’l-Ma‘rifî li-Beytilmakdis) kapısı, bu şiara inanan herkese açıktır. Beytülmakdis ve Mescid-i Aksa’nın özgürlüğü ve geleceğimizin imarına bilimsel katkı sağlamayı amaçlayan bu akademinin başlangıcı 1990 yılında, “Bereket merkezinin ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 11. merkezi”, Mescid-i Aksa’da gerçekleşmiştir. Bu akademinin resmi kuruluşu ise 4 Ağustos 1994’te Britanya’da olmuştur. Bu çerçevede Beytülmakdis Çalışmaları Akademisi’nin kuruluşunun; Filistin topraklarında tampon devlet İsrail’i ortaya çıkartan Britanya’da gerçekleşmesi, akademinin ciddiyetini ve hedefini yansıtmaktadır. “Tedrici adımlar” yöntemini ve “tepki vermektense tepkiye yol açan eylem gerçekleştirme” politikasını benimseyen bu akademi, “İmkânsız bir şey yoktur” felsefesiyle hareket etmektedir. Beytülmakdis Çalışmaları Akademisi; genelde müslümanların özelde ise Filistinlilerin, siyonist işgale oturup ağlamak yerine; stratejik ve bilimsel çalışmalar ortaya koyarak inançla çalışmalarını amaçlamaktadır. Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem Beytülmakdis’in fethi için kendi döneminde bilimsel hazırlığa öncelik vermiş, sonrasında siyasi çalışmalar yürütmüş ve son aşama olarak askeri faaliyetleri gerçekleştirmiştir. Nitekim değişimi yöneten bilgi olduğuna göre, bilimsel çalışma ve araştırma yapmaksızın hareket etmek; gereksiz tepki vermek ve boş yere kürek çekmekten öteye geçmez. Beytülmakdis Çalışmaları Akademi’si, hayalleri gerçeğe dönüştürmeye yönelik bir adım olarak 1994 yılı ile 2007 yılları arasında büyük bir gelişme kaydetmiştir. Başlangıç tarihinden 2014 yılına kadar, 20 yıllık süre içerisinde, akademi kapsamında birçok çalışma ve araştırma yapılmıştır. Bu kapsamda, lisansüstü tezler hazırlanmış, uluslararası akademik konferans ve sempozyumlar düzenlenmiş ve akademik dergi ve kitaplar yayınlanmıştır. Çok yönlü gerçekleşen bu çalışmalar ile Beytülmakdis’in önemi bilimsel açıdan ele alınarak tüm insanlığın dikkatine sunulmuştur. Şimdi ise ortaya konulan yeni çalışma stratejisinde hedeflenen tarih 2024’tür. 2014–2024 yılları arasındaki 10 yıllık yeni bir strateji ve program ile Beytülmakdis hakkındaki akademik ve kültürel çalışmaların İslam coğrafyasının ana merkezlerinde kökleşmesi ve yayılması temel gaye olarak belirlenmiştir. Beytülmakdis Çalışmaları, sadece bir bilim dalını kapsayan bir araştırma türü değildir. Bu araştırmalar Beytülmakdis bölgesinin tarihî ve coğrafî önemine vurgu yapılarak; siyaset bilimi, hukuk, uluslararası ilişkiler, arkeoloji, sanat tarihi, mimari, hukuk ve İslami ilimler alanlarında da yapılmaktadır. Bu çerçevede ulaşılan bilimsel sonuçlar tüm müslümanları ilgilendirecek geniş bir perspektifle kamuoyuna sunulmaktadır. Dolayısıyla Beytülmakdis Çalışmaları; bünyesinde dinî, tarihî ve kültürel araştırmaları barındıran kapsamlı bir akademi ve uzun soluklu bir projedir. Bu kitap, Abd al-Fattah El-Awaisi tarafından yazılan “Geleceğin Tarihini Yapmak: Çağdaş Hadiselerin Açıklanması ve Yönetilmesinde Beytülmakdis Modelleri” (Sınâ‘atü’t- ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 12. Târîhi’l-Mustakbelî: Nemâzic Beytilmakdis li-Tefsîri’l-Ahdâsi’l-Mu‘âsıra ve Tevcîhihâ, Dârü’l-Haldûniyye, Cezayir 2013) adlı kitabın, “Stratejik ve Jeopolitik Modeller” (en- Nemâzicü’l-İstraticiyye ve’l-Ciyopolitikiyye) başlıklı ikinci kısmında yer alan; “Jeopolitik Biliminde Yeni Bir Teori” (Nazariye Cedide li’l-Ciyopolitiks) bölümündeki “Beytülmakdis Bereket Daireleri Teorisi”nin yazar tarafından gözden geçirilmiş halinin tercümesini içermektedir. Bereket Dairleri Teorisi’nin tercüme edilmesindeki amaç; İslam’ın tüm kaynaklarını, özellikle Beytülmakdis ile ilgili küçük büyük konu demeden, ne kadar âyet, hadis ve tarihî rivâyet varsa hepsi hakkında siyonistlerle oryantalistlerin birçok çalışmasının bulunduğu bu dönemde, kalbi Mescid-i Aksa’da atan insanlara, Beytülmakdis mefhumunu yeniden kazandırmaktır. “Hiç bir şey imkânsız değildir’’, Beytülmakdis Çalışmaları Akademisi’nin temel felsefesidir. Bereket Daireleri Teorisi ise, Beytülmakdis Çalışmaları kapsamında ortaya atılmış en önemli adımlardan biridir. Akademinin izlediği yol, günümüzde cereyan eden olaylara “tepki vermekten ziyade, tepkiye yol açacak zemini hazırlamak” (sınâ‘atü’l-fi‘l) şeklindedir. Sonuç odaklı düşünme sistemi biz müslümanları ve özellikle de gençleri çoğu zaman başarısızlığa iter. Bunun sebebi hazırlıksız yola koyulma, acelecilik ve aynı zamanda planlamadaki öncelik sırasını gözetmeksizin hareket etmektir. Zira Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem Beytülmakdis’in fethi için askeri ve siyasi planlama yapmadan önce, fethin temelini oluşturacak bilimsel/marifet zemini hazırlamıştır. Buradan yola çıkarak biz de Beytülmakdis’e doğru harekete geçmeden önce bir hazırlık gerektiğinin zaruretini idrak etmiş bulunmaktayız. “Özgürlüğe giden yolda bir adımda bizden olsun” temennisiyle duygularımızı sahih bilgilere dayandırarak sağlam adımlar atalım istiyoruz. Bu çalışmada bizden desteklerini esirgemeyen başta saygıdeğer Abd al-Fattah El- Awaisi hocamız olmak üzere, her zaman yanımızda olan Filistinli ve Mısırlı kardeşlerimize gönülden teşekkür ediyoruz. “Bugünün hayalleri yarının gerçekleridir” inancıyla özgür Mescid-i Aksa’da namaz kılacağımız günü sabırla bekliyoruz. Emine Nur Kafalı, Kübra Arslan, Kübra Türk İstanbul 2014 ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 13. ÖNSÖZ İsrâ suresinin ifade ettiği anlamlar üzerinde tekrar tekrar düşünürken, surenin sadece Beytülmakdis ve Mescid-i Aksa’nın gelecekteki özgürlüğünden bahsetmediğini fark ettim. Nitekim Beytülmakdis’in özgürlüğe kavuşması Allah’ın vaadidir. O Allah ki, “mümin kulları için iyilik ve zafer kaplarını açan” (Fettâh) ve “her şeyi bilendir” (Alîm). Allah’ın vaadinde herhangi bir şüphe ve tartışmaya yer yoktur. O vaat ki, er ya da geç mutlaka gerçekleşecektir. İsrâ suresinde, bu vaadin yanında, dünya çapında İslam’ın yeniden canlanışının, bir diğer ifade ile müslümanların ayağa kalkışının işaretlerini farkettim. Aynı şekilde tüm dünyaya yayılacak İslam fetihleriyle beraber, dünya liderliğinin Beytülmakdis’te gerçekleşeceğinin resmini de bu âyetlerde gördüm. Şimdi İsrâ suresine baktığımızda, surenin “Allah, noksan sıfatlardan münezzehtir” (subhanellezi) ifadesi ile başladığını; “Allah’ı hakkıyla yücelt!” (ve kebbirhu tekbîra) emri ile sonlandığını görürüz. İsrâ suresinin ilk âyeti, müslümanların tüm dünyaya ulaşma yolunu genel hatlarıyla çizmiştir. Zira bu âyet; Beytülmakdis’in geçmiş ve gelecek tarih boyunca, sahip olduğu eşsiz konumu ortaya koymaktadır. Ayrıca bu âyet; jeopolitik biliminde “Beytülmakdis Bereket Daireleri Teorisi” olarak bilinen, yeni bir teorinin temelini oluşturmuştur. Gerçekten de İslam’ın mesajı, isrâ ve mirac yolculuğu ile ilk kez evrensel bir boyut kazanmıştır. Bu açıdan şunu söyleyebiliriz ki; Beytülmakdis, İslam tarihi açısından bir dönüm noktasıdır. Çünkü isrâ ve mirac yolculuğu; İslam’ın sadece Beytülmakdis’te değil, dünyadaki mevcut durumu tümüyle değiştirmesi için atılan ilk adımdır. İsrâ yolculuğu, Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi ve selleme Beytülmakdis’in uluslararası bağlamdaki önemini açıkça göstermiştir. Yine isrâ yolculuğu Peygamber aleyhisselama Beytülmakdis’in sıradan bir bölge olmadığını ifade etmiştir. Zira Peygamber aleyhisselam Beytülmakdis’in evrensel bir öneme sahip bir bölge olduğunu isrâ ve mirac mucizesi ile bizzat yaşamıştır. Ayrıca isrâ yolculuğu başta Peygamber aleyhisselam olmak üzere Mekke’deki tüm mazlum müslümanlara ve daha sonra gelecek tüm zayıf müslümanlara bir umut olarak Allah’ın bir lütfu olmuştur. Aynı şekilde isrâ ve miraç mucizesi, belli bir zamana mahsus bir umut olmaktan ziyade, devamlı ve sonsuza kadar sürecek değişim ve başlangıçlar için bir umut olarak tüm müslümanlara Allah’ın bir ihsanıdır. Burada şunu da belirtmek gerekir ki umut; hayallerin gerçekleşmesi, istenilen hedeflere ulaşılması hususunda gereken değişikliklerin meydana gelmesi için, dur durak bilmeksizin mücadele etmektir. Bir başka ifadeyle umut; değişime hazır olmanın fiili şeklidir. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 14. İsrâ ve mirac hadisesiyle İslam’ın evrensel mesajı, belki de ilk kez, tüm açıklığıyla müslümanların gözleri önüne serildi. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem zamanındaki müslümanlar, isrâ ve mirac mucizesi ile İslam’ın mesajının içe dönük bir olay olmadığını; aksine dışa dönük ve uluslararası bir hakikat olduğunu anlamışlardır. Yine isrâ mucizesi şunu gösterdi ki; müslümanlar belli dönemlerde zulüm ve sıkıntılara maruz kalsa da, İslam’ın daveti asla Mekke ve Arabistan yarımadası içinde mahsur kalmayacak; aksine önce Beytülmakdis’e, oradan da dünyanın her yerine ulaşacaktır. Beytülmakdis Bereket Daireleri Teorisi’ne göre İslam mesajının bereket merkezi Beytülmakdis’e ulaşması şunu göstermektedir ki; İslam’ın aydınlığı Beytülmakdis’ten tüm dünyaya yayılacaktır. Başka bir deyişle, İslam’ın mesajı, Beytülmakdis’ten yayılacak ve İslam yerel bir davet olmaktan çıkıp evrensel bir çağrıya dönüşecektir. Böylece Beytülmakdis umut toprağı olmaktan ziyade; Beytülmakdis’ten zuhur ederek tüm dünyaya ulaşan, köklü bir değişimin başlangıcı ve kaynağı olacaktır. Eğer değişim, umudun fiili şekli ise; bu umut ve değişim bereketin delilidir. Buradan hareketle umut, değişim ve bereket; birbirinden ayrılmaz bir bütündür diyebiliriz. Bunların sonucunda şuna ulaşırız ki; Beytülmakdis bereketin, umudun ve evrensel değişimin merkezidir. İşte tüm bu sebeplerden dolayı Peygamber sallallahu aleyhi ve sellemin hayatında isrâ ve mirac mucizesinden sonra köklü bir değişimin olması gerektiği, bir vakıa olarak ortaya çıktı. Bu nedenle Peygamber aleyhisselam isrâ mucizesinden sonra Beytülmakdis’in fethedilmesi için bir strateji ortaya koydu.∗ Yani bu demek oluyor ki, isrâ ve mirac mucizesi, geleceğin planlamasında yeni ve temel faktörler oluşturdu. Öyle ki, isrâ ve mirac, Beytülmakdis coğrafyasının yeni haritasının çiziminde, siyasi ve jeopolitik öncelikleri yeniden düzenledi. Sonuçta isrâ yolculuğu müslümanlar ve Beytülmakdis açısından köklü bir değişim için başlangıç noktası oldu. Aynı şekilde Peygamber sallallahu aleyhi ve sellemin vefatından (6 Haziran 632) beş yıl sonra ikinci halife, Müminlerin emiri Ömer b. Hattâb radıyallahu anhın eliyle müslümanların Beytülmakdis’i ilk fethi (Haziran/Temmuz 637) genelde dünya tarihi, özeldeyse İslam tarihi açısından bir dönüm noktası olmuştur. Beytülmakdis’in sahip olduğu ∗ Peygamber aleyhisselam Beytülmakdis’in fethini gerçekleştirmek için bilimsel (ma’rifet) hazırlık, siyasi hazırlık ve askeri hazırlık olmak üzere, üç temele dayanan bir strateji uygulamıştır. Böylece Beytülmakdis’in, Peygamber aleyhisselamın vefatından beş yıl sonra Ömer radıyallahu anh tarafından fetholunmasının altyapısı sağlanmıştır. Peygamber aleyhisselamın izlediği stratejinin ayrıntıları için bkz. El-Awaisi, Sınâ‘atü’t-Târîhi’l-Mustakbelî, ss. 132-144 (editör notu). ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 15. bu etkili konum, Allah’ın izniyle Beytülmakdis’in günümüzde gerçekleşecek olan fethinden sonra tekrar görülecektir. Beytülmakdis’in yeniden fethedilmesinin ardından, siyonist işgalin bertaraf edilmesi ve bölgenin siyasi haritasından siyonist devletin silinmesiyle beraber; genelde tüm dünya, özelde ise müslümanların gelecek tarihi açısından bu olay bir dönüm noktası olacaktır. 21. yüzyılın ikinci ve üçüncü devrinde (yani 2020 ve 2030 yıllarında), bölgemizin siyasi ve jeopolitik haritası yeniden çizilecektir. Müslümanlar, uluslararası alanda hakiki bir kuvvet ve etkili bir aktör olarak ortaya çıkacaktır. Zafer kaplarını açan (Fettâh) ve her şeyi bilen (Alîm) Allah’ın izniyle bereketin merkezi olan Beytülmakdis’ten “İslam ikinci kez canlanacak” ve “İslam’ın evrensel zaferi” gerçekleşecektir. İşte bu kitap, uluslararası ilişkiler alanındaki bilgi teorilerinden biri olan Beytülmakdis teorisini ortaya koyacaktır. Söz konusu olan bu çalışma, jeopolitik biliminde yeni bir teori olan “Bereket Daireleri Teorisi”dir. Bu teori, Beytülmakdis ile ilgili ortaya konan fikirler ve yaşanan olayların seyrini etkileme ve yönlendirme çabalarına katkıda bulunmayı hedeflemektedir. Bir başka ifadeyle Beytülmakdis ve Mescid-i-Aksa’nın gerçekleşecek olan gelecek fethi ile “geleceğimizin tarihini yapma” hedefine mütevazi bir katkı sağlamaya çalışacaktır. Bu teorinin Türkçe yayınlanıyor olmasından dolayı duyduğum büyük mutluluğu ifade etmek isterim. Çünkü Türkiye, Beytülmakdis’in gelecekteki özgürlüğüne kavuşmasında kilit role sahip olan dört merkez∗ ülkeden biridir. Okuyucu bu yeni teoriyle birlikte Türkiye’nin bu seçkin rolünü fark edecektir. Bu kitabın Türkçe basılmasında emeği geçen ve katkısı bulunan herkese teşekkürlerimi sunuyorum. Özellikle teorinin Arapça’dan tercümesini yapan değerli öğrencilerim Emine Nur Kafalı, Kübra Arslan ve Kübra Türk’e; ayrıca son kontrolü yapan Abdullah Dilek’e teşekkür eder, takdirlerimi sunarım. Abd al-Fattah El-Awaisi (Al-Maqdisi) İstanbul 12 Mayıs 2014 ∗ Diğer merkezler; Mısır, Bilâdüşşâm ve Irak’tır. Bu dört ülke ikinci ve üçüncü bereket dairesinde yar almaktadır. Açıklamalar için, elinizdeki kitabın “İkinci Daire” ve “Üçüncü Daire” bölümlerine bakınız (editör notu). ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 16. I. YENİ BİR JEOPOLİTİK TEORİ ∗ Bu kitap ile esas gaye, Beytülmakdis’in jeopolitik konumuyla ilgili “Beytülmakdis Bereket Daireleri Teorisi” diye isimlendirilen yeni teoriye dair bir tasavvur oluşturmaktır. Bu bağlamda İslam’ın temel kaynakları incelenecek; ayrıca tarih ve coğrafya kaynakları yeniden yorumlanacaktır. A. Merkezin Belirlenmesi Beytülmakdis’in kendine has özelliklerini ihtiva eden en önemli Kur’ânî terim ardu’l- mubareke yani “mübarek topraklar” ifadesidir. Beytülmakdis, Kur’ân-ı Kerîm’de dört farklı surede, beş âyet-i kerîmede “bereketli topraklar” olarak zikredilmiştir ve bu âyetlerin tamamı Mekkî’dir (el-Enbiyâ 21/71, el-Enbiyâ 21/81; el-A‘râf 7/137; Sebe’ 34/18; el-İsrâ 17/1). İlk 4 âyet İslam öncesi dönemle ilgili olup Beytülmakdis coğrafyası kastedilerek, “bereketli kıldığımız arz” (el-ardü’l-letî bâreknâ fîhâ) ifadesi kullanılmıştır. Bu ifade “ kendisine bereket bahşedilen topraklar” anlamına gelmektedir. Beşinci âyet ise Muhammed sallallahu aleyhi ve sellemin mirac hadisesiyle ilgili olup burada Beytülmakdis’te bulunan el- Beytülmukaddes∗∗ (Mescid-i Aksa) için “etrafını bereketlendirdiğimiz” ifadesi kullanılmıştır. Bu ifade ise bereketle kuşatılan yer anlamındadır. Yukarıdaki ilk dört âyet bize şunu göstermektedir ki; Allah Teâlâ tarafından coğrafî olarak, sınırları belirlenebilen bir toprak parçasının tamamına bereket verilmiştir. Bununla beraber beşinci âyet ise bu coğrafyadaki bereketin yayıldığı merkez noktasına işaret etmektedir. Kısacası ilk dört âyet Beytülmakdis bölgesinin sınırlarını çizerken, beşinci âyet de bu bölgenin merkezi, yani bereketin merkezini ortaya koymaktadır ki bu da; el- Beytülmukaddes yani Mescid-i Aksa’dır. Öte yandan, Kur’ân’ı Kerim’deki bir başka âyet bereketin Mekke’deki Kâbe’de olduğundan söz etmektedir; “Muhakkak ki, âlemlere bereket ve hidayet kaynağı olarak insanlar için kurulan ilk ev (mâbed) Mekke’dekidir (Kâbe)” (Âl-i ∗ Bu kitap, Abd al-Fattah El-Awaisi’nin, Sınâ‘atü’t-Târîhi’l-Mustakbelî: Nemâzic Beytilmakdis li-Tefsîri’l-Ahdâsi’l- Mu‘âsıra ve Tevcîhihâ (Dârü’l-Haldûniyye, Cezayir, 2013), adlı eserinin 89-123 sayfalarındaki “el-Faslu’s-Salis: Nazariye Cedide li’l-Ciyopolitiks” bölümünün, yazar tarafından gözden geçirilmiş halinin tercümesidir (editör notu). ∗∗ “Mukaddes ev/mescid” anlamına gelen “el-Beytülmukaddes” ( َ‫ا‬‫س‬َّ‫د‬َ‫ق‬ُ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ ُ‫ت‬ ْ ‫ي‬ َ ‫ب‬ْ‫ل‬ ) ismi Mescid-i Aksa’nın bir diğer adıdır. Bu terimin kökündeki anlam, coğrafi bir bölge olan “Beytülmakdis” adına yakın olmakla beraber; “Beytülmukaddes” bereket merkezinin merkezi olarak kabul edilen Mescid-i Aksa’nın bizzat kendisi için kullanılmaktadır (editör notu). ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 17. İmrân 3/96). Buradan Kâbe’nin bereket için bir karargah olduğu anlaşılmaktadır. Buna dayanarak Beytülmakdis’teki el-Beytülmukaddes’ten yayılan bereketin Kâbe’de de bulunduğu anlaşılmaktadır. Kısacası bereket merkezinin tesbit edilmeye çalışılması ortaya yeni bir teorinin çıkmasını sağlamıştır. Bu teori de “Beytülmakdis Bereket Daireleri Teorisi” olarak adlandırılmıştır. Şimdi bu teorinin tanımına geçmeden önce “bereket” ifadesinin ne anlama geldiğini açıklamak daha isabetli olacaktır. B. Bereket: Bolluk ve Artış Her ne kadar “bereket” kelimesi için, bir şeye “Allah tarafından verilen lütuf ve nimet” tanımı kullanılsa da, İsrâ suresinin ilk âyeti ile bereketten bahseden diğer âyet ve hadisler ışığında bereket kelimesi, “bolluk ve ziyade (sürekli bir artış)” şeklinde tanımlanabilir. Genel olarak İslam âlimleri, özellikle de müfessirler, bereketin delilleri konusunda çokça tartışmışlar; fakat bereketin kendisi ve hakikatleri hakkında fazla tartışmamışlardır. Evet, bereketi gözümüzle göremeyiz, ancak onun varlığını tecellisi ve tezahürüyle hisseder, idrak ederiz. Bu bağlamda bereketi, maddi ve manevi olarak iki ayrı başlık altında incelemek mümkündür. Mesela, Beytülmakdis’in sahip olduğu eşsiz stratejik konumu; kendisine has çeşitliliğe sahip topografya, iklim ve çeşitli zirai ürünleri buranın maddi bereketinin yansımalardır. Öte yandan Beytülmakdis’in yahudi, hıristiyan ve müslümanlar tarafından bir peygamber coğrafyası olarak görülmesi de, Beytülmakdis’in manevi bereketin kaynağı olduğuna işaret etmektedir.1 Özetle bir insan, tüm bu somut unsurlarla Beytülmakdis’te ve ona komşu olan bölgelerde bereketi gerçek manada hissedebilir. Mekke ve Medine’deki ilahi bereket sadece müslümanlara has bir berekettir; ancak Beytülmakdis’teki bereket bütün insanlık içindir. Enbiya suresi 71. âyete dayanarak Beytülmakdis hakkında; “Âlemler için bereketli kıldığımız arz” (el-Enbiyâ 21/71) tanımını yapabiliriz. Bu âyet-i kerîme İbrahim aleyhisselam dönemine işaret ettiği için, bu bereketin yeryüzü yaratılmadan önce değil; İbrahim aleyhisselam döneminden hemen önce 1 Abd al-Fattah El-Awaisi, “The Signifance of Jerusalem in Islam: An Islamic Reference”, Journal of Islamic Jerusalem Studies, c. 1 sayı 2, 1998, ss. 50-51. Ayrıca Mohammad Roslan Mohammad Nor, “Beytülmakdis’in İslam’daki Önemi: Kur’ân ve Sünnet Açısından” isimli doktora tezinin bir bölümünde, Beytülmakdis’i özel kılan peygamberlerin yaşadığı yer olma özelliğine değinmiştir. Bkz. Mohammad Roslan Mohammad Nor, The Significance of Islamicjerusalem in Islam: Qur’anic and Hadith Perspectives, Aberdeen University Al-Maktoum Institute for Arabic and Islamic Studies (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Dundee 2006. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 18. Beytülmakdis’e bahşedildiği söylenebilir. Halbuki vakıada Beytülmakdis’i bu denli farklı ve eşsiz kılan etken, buranın peygamberler için bir merkez olmadan önce bereketin bu topraklara bahşedilmesinden kaynaklanmaktadır. Daha sonra bu toprakların peygamberler yurduna dönüşmesi ise zaten bu bereketin tecellilerindendir. Neticede bütün insanlığa açık olan bu evrensel bölge ve burayı kuşatan bereket; Beytülmakdis’i, herkesin yaşayıp bereketinden istifade edeceği “insanlık için model bir alan” haline getirmiştir. . ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 19. II. BEYTÜLMAKDİS BEREKET DAİRESİ TEORİSİ Burada siyaset biliminde meşhur bir teori olan “daire teorisi” terimi ödünç alınmıştır. Daire teorisi geliştirilirken, Kur’ân’ı Kerim’de “bereket” kavramını muhteşem bir şekilde ortaya koyan bir âyet merkeze alınmıştır. Miladî 15. asrın meşhur âlimlerinden biri olan es- Süyûtî el-Minhâcî (ö. 1475); “eğer Beytülmakdis’in fazileti hakkında bu âyet (el-İsrâ 17/1) dışında hiçbir delil olmasa bile; Beytülmakdis için bu âyet yeterlidir, ayrıca bütün bereketleri kapsamaktadır” görüşünü dile getirmiştir.1 Şimdi bereketten söz eden bu âyet-i kerimeye odaklanacağız; “Kendisine âyetlerimizden bir kısmını gösterelim diye kulunu (Muhammed’i) bir gece Mescid-i Harâm’dan çevresini bereketlendirdiğimiz Mescid-i Aksa’ya götüren Allah’ın şanı yücedir. Hiç şüphesiz O, hakkıyla işitendir, hakkıyla görendir” (el-İsrâ 17/1). A. “Havlehû” ( َ‫ح‬ْ‫و‬َ‫ل‬ُ‫ه‬ ): Etrafında Bu bölümün hedeflerinden biri “havlehu” (etrafı, çevresi)2 kelimesi üzerine düşünmektir. Burada Kur’ân’ı Kerîm’in 30 cüzden oluştuğunu ifade etmekte fayda vardır. İsrâ suresi Kur’ân’ın 15. cüzünde, yani ilk yarısının en sonunda yer almaktadır. Bizim burada üzerinde durduğumuz ve temel aldığımız İsrâ suresinin ilk âyeti de; Kur’ân’ın ilk yarısının son cüzündeki ilk âyet-i kerimedir. Güzel bir tevafuk olarak Beytülmakdis Bereket Daireleri Teorisi’nin dayandığı âyet, Kur’ân-ı Kerim’in ortasında yer almaktadır. Bu durumu keşfettiğim zaman müthiş bir heyecan hissettim. Çünkü bu durum Bereket Daireleri Teorisi’ni desteklemektedir. Ayrıca Kur’ân-ı Kerîm ile müslüman düşüncesi arasındaki ilişkiyi önemsemeyen, bilhassa Beytülmakdis’in Kur’ân’daki konumunu küçümseyen müsteşriklere karşı güzel bir delildir. Bu âyet-i kerîmeye göre Beytülmakdis sınırları içinde bulunan el-Beytülmukaddes (Mescid-i Aksa) bereket merkezinin merkezidir. Bereket Daireleri Teorisi’nde bahsettiğimiz 1 Şemsüddin Muhammed b. Şihâb es-Süyûtî el-Minhâcî, İthâfü’l-Ahissâ bi-Fezâ’ili’l-Mescidi’l-Aksâ, thk. Ahmed Ramazan, el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-Âmme li’l-Kitâb, Kahire 1984, s. 95. 2 Havlehû ifadesini açıklamadan önce, Kur’ân-ı Kerim’in bu âyetinin İngilizce’de yaygın olan çevirisine katılmadığımızı belirtmek isterim. Muhammad Muhsin Khân ve Taqî-ud-Dîn Al-Hilâlî, [The Noble Qur’an English Translation of the Meanings and Commentary, Medine 1417/1997] “havlehû” ’ifadesini açıklamak için “civar” [neighbourhood] sözcüğünü kullanmıştır. Abdullah Yusuf Ali [The Meaning of the Holy Qur’an, Beltsville 2011] ve Thomas Cleary [The Qur’an: A New Translation, Chicago 2004] ise “çevreleyen bölge” (precincts) ifadesini kullanmışlardır. Fakat bana göre bu kelimenin doğrusu “etrafında” (havlehû) ifadesidir. Çünkü bu ifade daha dinamik ve canlıdır. Yukardaki tercümelerde ifade edilen “çevresi” ise daha donuk bir anlama sahiptir. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 20. dairelerin sınırlarını tam olarak belirlemek her ne kadar zor da olsa, bu bereketin Mescid-i Aksa etrafında halka halka yayıldığını söyleyebiliriz. Buradan yola çıkarak şunu ifade edebiliriz ki; Mescid-i Aksa’nın kaynağı olduğu bu bereket, bütün dünyaya farklı oranlarda yayılmaktadır.1 Bir anlamda eğer sen, Beytülmakdis’e ne kadar yakın bir dairede yaşarsan; bereket merkezinin o derece yakınında bulunmuş olursun, dolayısıyla Beytülmakdis’e yaklaştıkça bereket oranı yükselir. Fakat eğer bereket merkezine uzak bir yerde yaşarsan; sana bu bereket kısmen ulaşacaktır. Tabii ki bu oran, bereketin merkezinde bulunan birisine göre daha azdır. Bir başka ifade ile el-Beytülmukaddes’in (Mescid-i Aksa) etrafında daireler şeklinde dönen bu bereket, biz merkezden uzaklaştıkça gittikçe azalmaktadır. Gerçekte Mescid-i Aksa bereketin merkezini temsil etmekte ve bu bereketin yansımaları tüm dünyaya saçılmaktadır. Hülâsa, Beytülmakdis’teki el-Beytülmukaddes (Mescid-i Aksa) bereket merkezinin merkezidir. Aşağıdaki haritada da görüldüğü gibi, bu bereket Mescid-i Aksa’nın etrafında halka halka yayılmaktadır (Bkz. Harita 1, Harita 2). 1 En‘âm suresi 92. âyette yer alan “ve men havlehâ” (‫ا‬َ‫ه‬َ‫ل‬ ْ‫و‬َ‫ح‬ ْ‫ن‬َ‫م‬ َ‫)و‬ ifadesini birçok müfessir tüm dünyayı kapsayacak şekilde tefsir etmiştir [“İşte bu (Kur’an) da, bereket kaynağı, kendinden öncekileri (ilâhî kitapları) tasdik eden ve şehirler anasını (Mekke’yi) ve bütün çevresini (tüm insanlığı) uyarasın diye indirdiğimiz bir kitaptır”(el-En‘âm 6/92)]. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 21. Harita 1. Mescid-i Aksa (el-Beytülmukaddes) ve Bereket Daireleri. Abd al-Fattah El-Awaisi, The Barakaah Circle Theory, Haziran 2005 (çizim: Haithem Al-Ratrout, en-Nacah Üniversitesi, Filistin). Harita 2. Beytülmakdis Bölgesi ve Bereket Daireleri. Abd al-Fattah El-Awaisi, The Barakaah Circle Theory, Haziran 2005 (çizim: Haithem al-Ratrout, en-Nacah Üniversitesi, Filistin).∗ ∗ Harita 1 ve Harita 2 için bkz. Abd al-Fattah El-Awaisi, Introducing Islamicjerusalem, Al-Maktoum Institute Academic Press, Dundee 2007, s. 29 (editör notu). ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 22. 1. Birinci Daire: Beytülmakdis Bu konuda öncelikle Beytülmakdis’in tarifinin yapılması ve sınırlarının gerekmektedir. Ben, 1990’lı yıllardan itibaren tarih ve coğrafyayı göz önüne alarak şu şekilde özetlenebilecek görüşümü dile getirdim; Beytülmakdis bugün sadece bir yerleşim yeri olan veya surlarla çevrili şehirden ibaret değildir. Aksine büyüklü küçüklü birçok şehir ve köyden oluşan bir bölgedir. Genç bilim adamı Khalid El-Awaisi de doktora tezinde, Beytülmakdis’in coğrafi sınırlarını belirlemeyi başarmıştır.1 Ayrıca Khalid, bu sınırları destekleyen bir çok delili de ortaya koymuştur.2 Bu delillerden biri de Beytülmakdis’in idarî sınırları hakkındadır. Nitekim Ebubekir radıyallahu anh, orduyu dört bölüğe ayırarak her birisine bir kumandan tayin etmiş ve onları “tarihî Suriye”nin belirli bölgelerine göndermiştir. Bu konu hakkında, sadece Vâkıdî’nin rivayet ettiğine göre, Ebubekir radıyallahu anh Amr b. As’a; “Filistin ve İlyâ’nın sorumluluğu sana aittir”, (aleyke bi-Filistin ve’l-İlyâ)3 diyerek bu iki bölgenin sorumluluğunu açık bir şekilde ona vermiştir. Arap dilinde “ve” (vâv) harfi iki şeyi birleştirmek için kullanıldığı gibi, 1 Beytülmakdis sınırlarını belirlenmesi ile ilgili tartışılmalar, genç ve başarılı Bilim Adamı Haithem Al-Ratrout’un [Heysem er-Ratrût] doktora tezine [The Architectural Development of Al-Aqsa Mosque in Islamic Jerusalem in the Early Islamic Period: Sacred Architecture in the Shape of the ‘Holy’] danışmanlık yaptığım sürede gerçekleşen görüşme ve istişarelerle başlamıştır. Her ne kadar bu tartışma bu tez konusuyla doğrudan bağlantılı olmasa da, Ömer radıyallahu anh tarafından gerçekleşen ilk Beytülmakdis fethine ilişkin tarihi olayları daha iyi anlayabilmek için; Beytülmakdis’in tarifinin yapılması ve sınırlarının belirlenmesi gerektiğini düşündüm. Bunun neticesinde kendisine danışmanlık yaptığım Othman Al-Tel’in [Osman et-Tıl] doktora tezine “İlyâ bölgesinin (Beytülmakdis) topoğrafyası ve coğrafî sınırları” konulu bir bölüm eklemesini önerdim. Bunun üzerine Othman, “İlyâ’nın (Beytülmakdis) İlk İslamî Fethi: Erken Dönem Tarihî Rivâyet ve Kaynakların Tenkit ve Tahliline Dair Bir Çalışma” başlıklı tezinin ikinci bölümü olarak bu konuyu inceledi. Bkz. Othman Ismael Al-Tel, The first Islamic conquest of Aelia (Islamicjerusalem): A Critical Analytical Study of the Early Islamic Historical Narratives and Sources, Al-Maktoum Institute Academic Press, Dundee 2003, ss. 64-81. Gerçekten de bu bölüm Othman’a Müslümanlar tarafından gerçekleşen İlyâ’nın İlk fethine hakkında, birçok kaynak ve yorumda görülen çelişkili konuları ve bunları tekrar eden âlim ve araştırmacıların düştüğü hataları ortaya çıkarma imkânı vermiştir. Daha sonra Ağustos 2003’te Khalid El-Awaisi [Hâlid el-Üveysî] de bu konuyu genişleterek “Beytülmakdis’in Coğrafî Sınırları” [Mapping Islamicjerusalem: Geographical Boundaries of Islamicjerusalem] başlıklı yüksek lisans tezini hazırlamıştır. Gerçekten de Khalid Eylül 2003’den itibaren de bu Beytülmakdis’in sınırlarına dair bu keşfi daha da geliştirerek doktora tezine dönüştürmüştür. 2007 yılında ise bu orijinal çalışma “Beytülmakdis’i Haritalandırmak: Coğrafî Sınırların Yeniden Keşfi” [Mapping Islamicjerusalem: A Rediscovery of Geographical Boundaries, Al-Maktoum Institute Academic Press, Dundee 2007], başlığı altında kitap olarak basılmıştır. Böylece Khalid, yeni bir bilim dalı olan Beytülmakdis Çalışmaları’nın bilinmesine temel katkı olacak, bir çalışma ortaya koymuştur. 2 Khalid El-Awaisi, Mapping Islamicjerusalem: Geographical Boundaries of Islamicjerusalem, Aberdeen University Al-Maktoum Institute for Arabic and Islamic Studies (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dundee 2003, ss. 27- 64. 3 “Filistin ve İlyâ’nın sorumluluğu sana aittir” ifadesi için bkz. Muhammed b. Ömer Vâkıdî, Fütûhu’ş-Şâm, thk. H. el-Hac, el-Mektebetü’-Tevfîkîyye, Kahire, ts., s. 31. Othman Al-Tel ise bu konuda Vâkıdî’nin söylediklerini “reddetmeye” veya bunlardan “şüphe duymayı gerektirecek herhangi sebep yoktur” demektedir. Bkz. Othman Ismael Al-Tel, The first Islamic conquest of Aelia (Islamicjerusalem): A Critical Analytical Study of the Early Islamic Historical Narratives and Sources, Al-Maktoum Institute Academic Press, Dundee 2003, s. 79. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 23. iki farklı nesneyi birbirinden ayırmak ve temyiz etmek için de kullanılır. Ebubekir radıyallahu anhın kullandığı bu ifadeye bakıldığında “ve” harfinin iki ayrı bölgeyi işaret ettiği veya “ve” den sonra gelen ikinci yerin daha önemli olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca muhtemelen “ve” harfinden sonra gelen ikinci yerin, başka yerlere oranla daha önemli olduğu vurgulanmaktadır. İkinci halife Ömer b. Hattâb radıyallahu anh İlyâ’yı (Beytülmakdis) fethettiğinde, “Ömer Ahidnâmesi” diye bilinen tarihî vesikada, halk arasında yaygın olan “İlyâ” ismini kullandı. Müslümanlar Beytülmakdis’e hâkim oldukları dönemde İlyâ ismini hemen değiştirmedi, hatta daha sonra da müslümanlar bu terimi kullanmaya devam etti. Zira Emevîlerin ilk senelerine kadar İlyâ adının yazılı olduğu paralar basıldı. Nitekim Hulefâ-yi Râşidîn bir yeri fethettiğinde, o bölgede bulunan yapıyı korumuş, bir anda büyük değişikliklere gitmemiştir. Tarihte birçok müslüman âlim Beytülmakdis’in coğrafî sınırları hakkında bazı tanımlar yapmıştır. Ben burada âlimler arasındaki ihtilafların tafsilatına girmeksizin, Khalid El-Awaisi’nin hazırladığı çalışmalar sonucunda ulaştığı Beytülmakdis sınırlarını dikkate alıyorum.1 Khalid’in çalışmalarının sonucunda aşağıdaki haritada gösterilen sınırlar ortaya çıkmıştır: 1 Bu harita için bkz. Khalid El-Awaisi, Mapping Islamicjerusalem: A Rediscovery of Geographical Boundaries, Al- Maktoum Institute Academic Press, Dundee 2007, ss. 273-274. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 24. Harita 3. Beytülmakdis Bölgesinin Sınırları.1 1 Bu harita için bkz. El-Awaisi (Khalid), Mapping Islamicjerusalem: A Rediscovery of Geographical Boundaries, s. 274. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 25. Khalid El-Awaisi’ye göre daha önceleri müslüman bilginlerin söylediği gibi, Beytülmakdis bölgesinin sınırları “eski Kudüs şehrinin etrafından farklı yönlere doğru, âzami 40 Arap mili∗ (85,04 km) kadar uzanmaktadır. Böylece Beytülmakdis’in sınırları batıdan Remle’yi ve onun çevresindeki köyleri, denizden de Akdeniz’in içine doğru 12 Arap miline (25,51 km) kadar olan bölgeyi kapsamaktadır”.1 Khalid’e göre kendisinin ulaştığı bu sınırlar, idarî sınırlar olmadığından zamanın değişmesi ile değişmez; “aksine bu sınırlar, mukaddes bölge için sabit olan sınırlardır” ve “Haremeyn’in, yani Mekke ile Medine’nin sınırları gibi kutsaldır… Bu konuda Abdullah b. Ömer’den gelen rivâyet de şunu göstermektedir ki; Beytülmakdis’in sınırlarının kutsallığı, Mekke’nin kutsallığı gibi yaratılışın başlangıcına kadar gitmektedir. Abdullah b. Ömer şunu söylemiştir; ‘Mekke’deki harem bölgesi, yeryüzü ve gökyüzü boyunca kendi alanı kadar kutsaldır. Beytülmakdis bölgesi de kendi alanı kadar, yeryüzü ve gökyüzü boyunca kutsaldır’ ”.2 Hatta Osmanlı döneminin sonlarına kadar, II. Abdülhamid zamanında, küçük farklılıklarla, Beytülmakdis bölgesine benzeyen idarî sınırlar bulmaktayız. Nitekim Beytülmakdis bölgesi 1887 yılında Kudüs, Yafa, Halil, Gazze ve Bi’rûssebi‘ vilayetlerinden oluşan “Kudüs-ü Şerif Mutasarrıflığı” olarak isimlendirilerek müstakil mutasarrıflık statüsünde doğrudan İstanbul’a bağlanmıştır.3 Bütün bunlardan şunu anlıyoruz ki; Beytülmakdis bir şehir veya yerleşim yeri değil; bilakis büyüklü küçüklü birçok köy ve şehirden oluşan ve merkezi de Mescid-i Aksa olan bir bölgedir. Özetleyecek olursak Beytülmakdis genelde dünyanın, özelde ise Doğu İslam ülkelerinin kalbinde yer almaktadır. Üç kıtanın, yani Afrika, Asya ve Avrupa’nın kesiştiği noktada yer almakta, ayrıca -ilerde açıklanacağı gibi- Arap yarımadasında Hicaz ile güçlü bir bağa sahiptir. Aynı zamanda kültürel, toplumsal, siyasî ve iktisadî boyutu yanında bütün dünyada etkisi ve yansıması olan üç dinin, yani Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam’ın merkezidir. ∗ 1 Arap mili: yaklaşık 2,126 km’dir (editör notu). 1 Khalid El-Awaisi, “İ‘âdetu İktişâf Hudûd Beytilmakdis”, el-Bu‘dü’l-Akâdîmî ve’l-Ma‘rifî li-Beytilmakdis: et-Ta‘rîf bi- Erkâni’l-Hakli’l-Ma‘rifîyyi’l-Cedîd fi’l-‘Alemi’l-‘Arabî, ed. Abd al-Fattah El-Awaisi, Merkezi’l-Buhusi’l-İctimâ‘iyye ve’l-İnsâniyye bi-Cami‘ati’l-Ulûm ve’t-Teknûlûciyâ - Mecme‘ü’l-Buhûsü’l-İslâmiyye (ISRA), Yemen - el- Memleketü’l-Müttehide 2008, ss. 100-101. 2 El-Awaisi (Khalid), “İ‘âdetu İktişâf Hudûd Beytilmakdis”, ss. 107-108. 3 Osmanlı dönemi açısından Beytülmakdis’in önemi konusuna, “İkinci Daire: Mısır ve Bilâdüşşâm” başlığı içerisinde tekrar değinilecektir. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 26. 2. İkinci Daire: Mısır ve Bilâdüşşâm Çoğu müfessir İsrâ suresinin ilk âyetini tefsir ederken bazı hadisleri de delil olarak göstererek “mübarek topraklar” kavramının Bilâdüşşâm, yani “Tarihî Suriye” coğrafyasını ifade ettiğini söylemektedir.1 Fakat eğer “bereket”, Beytülmakdis bölgesinin etrafında daireler halinde yayılıyorsa Bilâdüşşâm bu dairenin sadece bir kısmıdır. Bu da âlimlerin bereketi sadece Bilâdüşşâm’la sınırladıklarını ortaya koymaktadır. Peki, bu âlimler dairenin diğer kısmı olan ve güneyde bulunan bölgeleri neden görmezden gelmişlerdir? Haddi zatında bu sorunun cevabı, bu çalışmanın sınırlarını aşan, daha geniş bir incelemeyi gerektirmektedir. Bununla birlikte mübarek topraklar, Mısır ve Bilâdüşşâm’ın tamamı ile beraber Akdeniz’deki Kıbrıs Adası’nı da içine almaktadır. Harita 4. Mısır ve Bilâdüşşâm’ın Bulunduğu İkinci Bereket Dairesi. Abd al-Fattah El-Awaisi, The Barakaah Circle Theory, Haziran 2005 (çizim: Haithem Al-Ratrout, en-Nacah Üniversitesi, Filistin).∗ 1 Beytülmakdis’e özel iki Kur’ânî terim olan “mübarek topraklar”(el-ardü’l-mübareke) ve “mukaddes topraklar” (el-ardü’l-mukaddese) isimlerinin; “harem toprakları” (el-ardü’l-harâm) terimi ile mukayesesine ihtiyaç vardır. ∗ Bereket Daireleri Teorisi haritası için bkz. El-Awaisi, Introducing Islamicjerusalem, s. 31 (editör notu). ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 27. Haritada da görüldüğü gibi ikinci daire; Mısır’ın büyük bir kısmını (Kahire, Akdeniz’de bulunan İskenderiye, Sina Yarımadası, Kızıldeniz’e bakan el-Gardaka), Bilâdüşşâm’ın tamamını (Suriye, Lübnan, Filistin, Ürdün), Akdeniz’de bulunan Kıbrıs Adası’nı ve bunlarla beraber Arap yarımadasının küçük bir bölümü olan Mısır ve Bilâdüşşâm’a yakın Tebük şehrini de kapsamaktadır. Bereket dairelerinin ikinci halkasında yer alan Tedmur, Hama, Lazkiye, Lefkoşa, Kahire ve Tebük şehirleri ortak bir çizginin yakınındadır. İskenderiye şehri ile Halep şehrinin ise tamamen aynı çizgi üzerinde olduğu görülmektedir. Özellikle bu çerçevede Bilâdüşşâm ve Mısır’ın güvenliği açısından Kıbrıs Adası’nın stratejik önemine dikkat çekmek gerekmektedir. Zira Akdeniz’deki özel konumu sebebiyle Kıbrıs Adası, Akdeniz boyunca uzanan Bilâdüşşâm ve Mısır için büyük önem arz etmektedir. Bana göre Bilâdüşşâm ile Mısır arasında bulunan stratejik ve organik bağın görmezden gelinmesi, Beytülmakdis’in tarihte birkaç defa dış güçlerin boyunduruğu altına girmesine yol açmıştır. Buna rağmen Selahaddîn-i Eyyûbî zamanında müslümanlar, ancak dairenin iki kısmının yani Bilâdüşşâm ile Mısır’ın birliğini sağlayarak Beytülmakdis’i yabancıların işgalinden kurtarmışlardır. Bilâdüşşâm ve Mısır’ın birleşmesi Beytülmakdis’in fethedilmesinin en önemli faktörlerinden biridir. Buna binaen Beytülmakdis’in şuan içinde bulunduğu siyonist işgalden kurtulmasının, bölge halkının bu gerçeği idrak edip, dairenin iki kısmının birliğini sağlamadan mümkün olmayacağını söyleyebiliriz. Özetle, Beytülmakdis’in fethinin gerçekleşmesi için Bilâdüşşâm ve Mısır arasında tam anlamıyla bir birlik kurulmasının yanında, Kıbrıs Adası ile güçlü bir stratejik işbirliği içinde olunması gerekmektedir. 1983-1987 yılları arasında beş yıl süren inceleme ve araştırmalarımda “Mısır ve Filistin Meselesi 1936 Yılı Öncesi”,∗ adlı kitabımda ifade ettiğim gibi özetle şu düşünceye ulaştım; “Arap coğrafyasının tarihini inceleyen birisi şunu farkeder ki; bu bölgedeki “tarih hareketi”nden anlaşıldığına göre geçmişte olan ve günümüzde de devam eden bir gerçek olarak, Bilâdüşşâm ve Mısır arasında güçlü, organik bir bağ vardır. Nitekim Şam ve Mısır’ın güvenliğini sağlayan etken hep tektir. Birinin gidişatının her zaman için diğerini etkilemekte olduğu, birinde tehlike varsa özellikle bu tehlikenin diğer taraftan geldiği bilinmektedir. Mısır’ın tarihini belirleyen savaşlar, genelde Şam topraklarında bilhassa güneybatı kısmında gerçekleşmiş, Şam’ı ilgilendiren tarihî savaşlar da Mısır’da cereyan etmiştir. ∗ Abd al-Fattah El-Awaisi, Mısr ve’l-Kadiyyetü’l-Filistînîyye Kable ‘Âm 1936, Dârü’l-Hasen, Halil 1987 (editör notu). ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 28. Örneğin yakın tarihe baktığımızda Osmanlılar 1516’daki Mercidâbık Muharebesi ile Bilâdüşşâm’a hâkim olunca, bunun hemen akabinde 1517’de Ridâniye Savaşı’yla Mısır topraklarını kontrolü altına almıştır. Bunun zıttı da doğrudur. Nitekim Napolyon 1798’de Mısır’ı işgal ettikten bir yıl sonra, 1799 yılında Filistin’i işgal etme girişiminde bulunmuştur. Bu da bizlere birinin savunulması gerekiyorsa bunun diğer taraftan da desteklenmesi gerektiğini göstermektedir. Çünkü bir gücün, bu iki bölgeden birine hâkim olması durumunda, hâkim olana diğer tarafı da kontrol etme imkânı ortaya çıkmaktadır”.1 Genç araştırmacı Sara Abd al-Fattah El-Awaisi de; “Mısır tehlike altındayken Bilâdüşşâm’ın; Bilâdüşşâm tehlike altındayken de Mısır’ın güvenli ve istikrarlı olamayacağı bir gerçektir”2 ifadeleriyle Bilâdüşşâm ile Mısır arasındaki bağın stratejik ve organik bir bağ olduğu gerçeği üzerinde durmuştur. Hakikaten de Eyyûbî Devleti’nin, 1193 yılından itibaren hanedan içindeki taht kavgaları yüzünden yaşadığı çekişmeler ve iç savaşlar yüzünden siyasi istikrarını kaybettiği en zayıf dönemlerinde bile, Eyyûbîler ana siyaseti daima Mısır’ı dış tehlikeler ve yabancı nüfuzundan koruma yönünde olmuştur.3 Nitekim Haçlılar düzenledikleri ilk dört seferde, Beytülmakdis’i doğrudan hedef almışken; beşinci hamlelerinde Mısır’a odaklanmış ve Mısır’ı sömürgesi altına almak için büyük çabalar sarfetmiştir. Anlaşılan o ki Haçlılar Mısır’a hâkim olup güçlerini etkin kılmadıkça; müslüman güçlerin dört bir yandan etrafını kuşattığı bir durumda Beytülmakdis’teki varlıklarını garanti altına alamayacaklarını anlamışlardı. Böylece Haçlılar için “Mısır’ın, Beytülmakdis’e açılan kapı” olduğu gerçeği ortaya çıktı.4 Ayrıca Selahaddîn-i Eyyûbî’nin 1193’te vefatından sonra ortaya çıkan siyasi istikrarsızlık ve iç çatışmaların olduğu dönemde bile, Mısır’ın jeopolitik konumu ve bölgedeki hakikî gücün merkezi olduğu kabulünden dolayı, Mısır’ın zorunlu olarak korunması gerektiğine dair önemli bir anlayış vardı. Eyyûbi Sultanı el-Melikü’s-Salih Necmeddin Eyyûb (ö. 1249), oğlu Turan Şah’a vasiyetinde bu gerçeğin önemine vurgu yaparak şunları ifade etmiştir; “Oğlum! Şunu iyi bil ki, Mısır diyarı, krallığın tahtı konumundadır. Mısır sayesinde Bütün krallara haddini bildirirsin. Eğer Mısır’ı elinde tutarsan, tüm Doğu elinde olacaktır. 1 El-Awaisi, Mısr ve’l-Kadiyyetü’l-Filistînîyye Kable ‘Âm 1936, s. 53. 2 Sara El-Awaisi [Sâra el-Üveysi], Towards a Geopolitical Understanding of Islamicjerusalem during the Ayyubids: A Critical Study of Three Cases, Aberdeen University Al-Maktoum Institute for Arabic and Islamic Studies (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dundee 2010, s. 42. 3 El-Awaisi (Sara), “Towards a Geopolitical Understanding of Islamicjerusalem during the Ayyubids: A Critical Study of Three Cases”, ss. 2, 6. 4 El-Awaisi (Sara), “Towards a Geopolitical Understanding of Islamicjerusalem during the Ayyubids: A Critical Study of Three Cases”, ss. 32-34. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 29. Adına sikke vurulur (adına para basılır) ve hutbede adın zikredilir (egemenlik ve güce sahip olmanın delili olarak Cuma hutbesinde adına dua edilir).”1 el-Melikü’s-Sâlih Necmeddin Eyyûb vasiyetinde; Mısır’ın koruma kalkanı konumundaki, Beytülmakdis sınırları içinde bulunan ve deniz seviyesinden 1000 metre yükseklikte yer alan “Kerak”ın önemine dikkat çekmiş ve şunları söylemiştir; “Oğlum! Eğer Halepliler senden Kerak’ı almak üzere seni zorlarlarsa, onlara (Beytülmakdis sınırları dışında kalan, Ürdün’ün doğusunda bulunan) Şûbek’i ver. Eğer onlar razı gelmezse, onları razı edinceye kadar onlara sahilden bir yer ver; ama ne olursa olsun Kerak’ı elinden çıkarma! Allah hakkı için vasiyetimi koru. Bu zelil düşmanın neler yapacağını bilemeyiz. Allah korusun, eğer onlar Mısır’a doğru ilerlerse sırtını Kerak’a ver. Bu şekilde hem gücünü hem de devletini korumuş olursun. Mısır’ın kendini koruyacak bir kalesi yoktur. Onun için sen Kerak’ta orduyu hazırlayıp düşmana yönelerek, düşmanın Mısır’a girmesini engellemiş olursun. Kerak gibi gücünü toplayıp sırtını vereceğin bir yer olmazsa askerî gücün dağılır. Ancak, Kerak’ı elimde tuttuğum an, benim kalbim rahatladı ve sırtım güçlendi.”2 Sara El-Awaisi, el-Melikü’s-Sâlih Necmeddin Eyyûb’un söylediği; “Mısır’ın güvenliğini korumak Beytülmakdis’in güvende olmasını sağlayacağından; ne olursa olsun Mısır’ın korunması ve güvenliğini sağlamak için elden gelen tüm çabayı sarf etmek gerekir” şeklindeki sözlerini önemli bulmuştur.3 Buna göre Sara tezinin sonunda konuyu şu şekilde özetlemiştir; “Beytülmakdis bölgesinin siyasî istikrarını sağlamak için, Mısır ve Bilâdüşşâm’ın paralel hareket etmesi gerekir. Nitekim Eyyûbî hâkimiyeti boyunca, Mısır’ın güvenliği ve geleceğine doğrudan Beytülmakdis’te karar verilirdi. Aynı şekilde Beytülmakdis’in de güvenliği ve geleceği Mısır’da karara bağlanırdı”.4 Daha açık olması açısından güncel bir örnek vermek gerekirse, Batılı ülkelerin sömürge politikasında görüldüğü gibi, Bilâdüşşâm’ın güneybatısında, Mısır’ın bitişiğinde “yabancı insan bariyeri” inşa etme çalışmaları daha sonra “İsrail” olarak bilinecek devleti ortaya çıkarmıştır. Jeostratejik konumundan dolayı Beytülmakdis bölgesine hâkim olan 1 Claude Cahen - İbrahim Chabbouh, “Le Testament d’al-Malik as-Salih Ayyub”, Bulletin d’Etudes Orientales, c. 29, 1977, s. 100 (naklen; El-Awaisi [Sara], “Towards a Geopolitical Understanding of Islamicjerusalem during the Ayyubids: A Critical Study of Three Cases”, s. 61). 2 Cahen - Chabbouh, “Le Testament d’al-Malik as-Salih Ayyub”, Bulletin d’Etudes Orientales, s. 104 (naklen; El- Awaisi [Sara] “Towards a Geopolitical Understanding of Islamicjerusalem during the Ayyubids: A Critical Study of Three Cases”, s. 65). 3 El-Awaisi (Sara), “Towards a Geopolitical Understanding of Islamicjerusalem during the Ayyubids: A Critical Study of Three Cases”, s. 52. 4 El-Awaisi (Sara), “Towards a Geopolitical Understanding of Islamicjerusalem during the Ayyubids: A Critical Study of Three Cases”, s. 54. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 30. herhangi bir yabancı güç, Arap coğrafyasında herhangi bir birliğini oluşmasını kesin bir şekilde engelleyecektir. Ben, 1991 yılında yayınlanan “Filistin Meselesinin Kökleri” adlı kitabımda∗ ve 2002’de “Yahudi Devletinin Kuruluşunda Britanya’nın Rolü: 1840-1948” başlıklı makalemde Arap coğrafyasında bir yahudi devleti kurmanın siyonist hareketin bir projesi olmadan önce, “Batılılar’ın bir sömürge projesi” olduğunu ifade ettim. Zira Britanya, bu bölgeyi elinde tutarak bölgenin geleceğine yön verme emellerini gerçekleştirmek için yahudilerin bir vatan kurma özlemini istismar etmiştir. Bir başka deyişle yahudi devleti, bu bölgede stratejik sömürge hedeflerini gerçekleştirme yolunda sadece bir adım ve araçtır.1 Bu sebeple Britanya politikası, Filistin’de yahudi devleti kurma hazırlığı olarak Mısır’ı Bilâdüşşâm’dan tamamen ayırmaya yönelik bir yol izlemiştir. Mısır’ı Bilâdüşşâm’dan ayırma düşüncesi ise 1840 yılına dayanır. Zira 15 Temmuz 1840 tarihinde Britanya’nın de içinde bulunduğu büyük ülkeler Londra’da toplanarak Arap coğrafyasını bölmek için ilk adım olarak, Mısır’ı kendi sınırlarının dışına çıkamayan bir ülke haline getirme ve Bilâdüşşâm’dan ayırma anlaşmasını imzalamıştır. Fiilen de Britanya, sömürge projesini gerçekleştirmek üzere 1840’tan 1948’e kadar 108 yıl boyunca, Arap coğrafyasını parçalayıp Mısır ve Osmanlı devletini birbirinden koparmak için, Mısır’ın diğer Arap ülkelerinden ayrılıp yalnız başına kalmasını sağlayacak, Mısır ve Bilâdüşşâm arasında oluşabilecek herhangi bir ittifaka engel olmaya ya da “yabancı insan köprüsü/bariyeri” inşa etmeye çalışmıştır. Bu yabancı bariyer, Batılılar’ın sömürge çıkarlarıyla uyuşacak şekilde Britanya’nın nüfuz merkezi olacak ve onun Arap coğrafyasını elinde tutarak bölgenin geleceğine yön verme ve sömürge hâkimiyetinin devamını korumayı sağlayacaktır. Britanya Dışişleri Bakanı Lord Palmerston (ö. 1865) ile Britanya’nın İstanbul Büyükelçiliği arasında gerçekleşen yazışmaları incelediğimde şunu keşfettim: Palmerston’un 11.08.1840 tarihli mektubu ile 1841 yılı Şubat ayındaki mektubu, “Filistin’de yahudilerden oluşan bir insan köprüsü/bariyeri” ile Britanya siyasetinin ana hedefini açık bir şekilde ortaya koymaktadır; “Osmanlı Devleti toprakları içinde yer alacak şekilde, Arap bölgeleri arasında oluşabilecek herhangi bir siyasî birliği engellemek üzere Britanya himayesinde bir alan kurmak”. ∗ Abd al-Fattah El-Awaisi, Cüzûrü’l-Kadiyyeti’l-Filistînîyye: 1922-1977, Dârü’l-Hasen, Halil 1991 (editör notu). 1 Abd al-Fattah El-Awaisi, “Davru Brîtânya fî Te’sîsi’d-Devleti’l-Yahûdiyye: 1840-1948” Mecelletu Şu’ûn İctimâ‘iyye, sayı 75, yıl 19, 2002, ss. 149-150. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 31. Burada işaret etmemiz gereken bir husus da, Britanya’nın bu planını uygularken bazı aşamalarda Arap bölgeleri arasında bazı şeklî birliklerin oluşmasına engel olmadığıdır. Bunun da ötesinde Britanya daha sonraları, yeri geldiğinde Arap ülkelerini çağırarak “Arap Ülkeleri Birliği”nin (Cami‘atü’d-Düveli’l-Arabiyye) kurulmasını teşvik etmiştir.1 Palmerston’un bu konudaki düşünce ve girişimleri sonucunda, Britanya’nın bölgedeki sömürge hedeflerini gerçekleştirmek için, onun himayesinde güçlü bir müttefik oluşturmanın gerekliliği neticesinde, Filistin’de bir yahudi devletinin kurulması kararlaştırılmıştır.2 Batılı ülkeler arasındaki sömürge rekabeti devam ederken Britanya, sömürge işleri konusunda uzmanların yer alacağı bir heyet kurmak üzere yedi Avrupa ülkesini davet etmiştir. Bu heyette tarih, sosyoloji, ekonomi, tarım, coğrafya ve petrol konularında uzman kişiler görev almıştır. Bu heyet içinde “Roma İmparatorluğu’nun Çöküşü” adlı kitabın yazarı Prof. James ve “Napolyon İmparatorluğu’nun Kuruluşu ve Çöküşü” kitabının yazarı Lewi Madlen’in gibi uzmanlar görev almıştır. Bu heyet 1907’de Britanya Başbakanı Campbell Bannerman’a (ö. 1908) bir rapor sunmuştur.3 Bannerman’a sunulan bu rapora göre Batı sömürge devletlerine karşı olan hakiki tehlike kaynağı, Arap vilayetleri ile vilayetlerde yaşayan güçlü etkilere sahip Arap halklarıdır. Bu sebeple Arap coğrafyasında yer alan bu olası tehlikenin yok edilmesi için, raporda bazı önlemlerin alınmasının gerekli olduğu tavsiye edilmiştir. Buna göre alınacak tedbirler şunlardır: 1. Arap coğrafyasını bölmek, parçalamak ve birbirinden tamamen ayırmak için çaba sarf etmek. 2. Batı sömürge ülkelerine bağlı ve Batılıların tahakkümüne uygun olacak yapay devletçikler kurmak. 3. Arap coğrafyasında her türlü fikrî, manevî ve tarihî birliğe götürecek unsurlara karşı savaş açmak. Ayrıca bölgeyi ve bölge halkını birbirinden ayırmak için imkân dâhilindeki tüm ciddi bilimsel yollara başvurmak (özel tavsiye). 3. Bu tavsiyeleri gerçekleştirmek için, Arap coğrafyasının Afrika kısmını Asya kısmından ayırmak gereklidir. Ayrıca Filistin’de “tampon devlet” (buffer state) oluşturmak zorunludur. Bu devlet, Avrupa’yı eski dünyaya (Asya-Avrupa-Afrika) bağlayan, Avrupa ile eski dünyayı da Akdeniz’e bağlayan kara köprüsü üzerinde, Süveyş Kanalı’na yakın bir yerde yer almalı; ayrıca bölge halkına düşman olmalı, Batılı ülkelere ve onların çıkarlarına dost olacak şekilde yabancı, güçlü bir tampon 1 El-Awaisi, Cüzûrü’l-Kadiyyeti’l-Filistînîyye: 1922-1977,, ss. 148-149. 2 El-Awaisi, Cüzûrü’l-Kadiyyeti’l-Filistînîyye: 1922-1977, ss. 150-154. 3 El-Awaisi, Cüzûrü’l-Kadiyyeti’l-Filistînîyye: 1922-1977, ss. 162-164. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 32. insan bariyerinden oluşmalıdır. Yukarıda önerilen çözüm yollarını gerçekleştirmek için pratik olarak izlenmesi gereken yol budur (acil tavsiye). Bu rapor, Arap coğrafyasında Britanya ve siyonist hareketin siyasî faaliyetlerinin gerçekleşmesine izin verilmesi anlamına geldi. Böylece Filistin’in diğer Arap coğrafyasından koparılması ve bu bölgede sömürge etkisini devam ettirecek bir sömürge merkezinin kurulması kararlaştırıldı. Özetle benim kanaatime göre, yahudi devleti ile Batılı sömürge devletleri arasında organik bir bağ olduğu göze çarpmaktadır. Zira yahudi devleti, Arap coğrafyasında Batı sömürgesinin merkez noktası konumundadır. Yahudi devleti “tampon bölge” olarak; Arap coğrafyasını parçalama, kendine tabi devletçikler yaratma, Arap birliğinin oluşmasını engelleme, Arap coğrafyasında Batı çıkarlarına hizmet etme ve doğal kaynaklarına ekonomik açıdan hâkim olma gibi görevler üstleniştir.1 1 Tampon devlet [İsrail], kuruluşunun üzerinden 60 yıldan fazla zaman geçmesine rağmen hala kendisine biçilen misyonu devam ettirmektedir. 2007-2010 yılları arasında Britanya başbakanı olan Gordon Brown; “İsrail devleti”nin kuruluşunun 60. yılı münasebetiyle 08.05.2008’de Londra’nın Finchley bölgesindeki bir sinagogda düzenlenen kutlamada yaptığı meşhur konuşmasında şunları ifade etmiştir; “İsrail devletini kurmak 20. yüzyılın en büyük başarılarından biridir”. Bu açıklama üzerine medeni bir protesto olarak Gordon Brown’a 10.05.2008 tarihinde bir mektup gönderdim ve o dönem iktidar olan Britanya İşçi Partisi’nden istifa ettim. Ayrıca bu mektupta “İsrail”in kurulmasının yarattığı yıkıcı etkileri açıkladım. Buna ek olarak şunları izah ettim: “Arap coğrafyasında İsrail gibi bir devleti kurma rolünden dolayı Britanya’nın, Filistin halkından özür dileme vaktinin geldiğini umuyordum”. Bunun akabinde de, Arap coğrafyasında “İsrail”in kuruluşundaki rolünden dolayı Britanya hükümetinden özür talep eden elektronik bir dilekçe gönderdim. Öte yandan, 1996-2004 yılları arasında İspanya Başbakanı ve (Irak’ı işgal eden) Irak’ın üç düşmanından (Bush- Blair-Aznar) biri olan José María Aznar, 17.06.2010 tarihinde Londra’da çıkan The Times gazetesinin 31. sayfasında “İsrail’i destekleyin; çünkü o çökerse; hepimiz çökeriz!” (Support Israel: if it goes down, we all go down) başlıklı bir makale yayınlamıştır. Aznar bu makalesinde apaçık bir şekilde; “İsrail’in Batı’nın temel bir parçası olduğunu”, zira Batı’nın geleceğinin “İsrail”in geleceğine bağlı olduğunu, “onun çöküşü” neticesinde “Batı’nın çökeceğini” ifade etmiştir. O (İsrail), Arap bölgesindeki petrolü ele geçirme hedefinde olan Avrupa ülkelerinin “ilk savunma hattı”dır. Aznar, makalesinde şunları açıklamıştır: “Sürekli olarak kaosa hazır olan bu istikrarsız bölgedeki birincil savunma hattımız İsrail’dir. Ortadoğu’daki petrole olan aşırı bağlılığımızdan dolayı, elimizdeki enerjiyi güvence altına alabilmek için bu bölge hayatî derecede önemlidir. Bu bölge aşırılığa karşı savaşta ön cephe konumundadır. Bundan dolayı onun (İsrail’in) çökmesi durumunda hepimiz çökeriz… Kesinlikle İsrail Batı’nın temel bir parçasıdır, çünkü Batı’nın bu günlere gelmesi, sahip olduğu yahudi-hıristiyan kökenler sayesindedir. Eğer bu kökenlerden biri olan Yahudiliğin altüst olması veya İsrail’in yok olması durumunda biz de kaybolur gideriz. Hoşumuza gitse de gitmese de bizim kaderimiz birbirinden ayrılmaz bir şekilde içiçe geçmiştir”. Bu açıklamalardan sonra 31.05.2010 tarihinde -Gazze ablukasını kırmak için yola çıkan Özgürlük Filosu Mavi Marmara gemisine siyonistlerin uluslararası sularda saldırdığı gün- Paris’te “İsrail Dostları Girişimi” (Friends of Israel Initiative) oluşturuldu. Bir ay sonra da, bu girişimin bir şubesi Britanya’da kuruldu. Londra’da çıkan Jewish Chronicle gazetesinin 23.07.2010 tarihli haberine göre, Britanya Avam Kamarası’nın (House of Commons) bu şube için yaptığı açılış kutlamasında Aznar şu açıklamayı yaptı; “İsrail’in haklarının yenilme sürecinin durdurulması İsrail için, tabii ki de Batılı ülkeler için önemli olmaktan öte hayatî bir meseledir. Zira İsrail’in düşmesi Batı’nın düşmesi demektir”. Bu girişimin kurucuları arasında Aznar ile beraber, George W. Bush (oğul) döneminde Amerika’nın Birleşmiş Milletler eski Daimi Temsilcisi John Bolton, İtalya Cumhuriyet Senatosu Eski Başkanı Marcello Pera ve Britanyalı tarihçi Andrew Roberts yer almıştır. Bu girişim, çürümüşlüğü ve kibri ayyuka ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 33. Hakikaten de I. Dünya Savaşı sonunda sömürgeciler Arap coğrafyasını, Batılılar’ın bölgedeki sömürge emelleriyle uyuşan küçük coğrafî birliklere yani ülkelere bölmeyi başarmıştır.1 Bilâdüşşâm’a baktığımızda Doğu Ürdün Emirliği (İmâretü Şarki’l-Ürdün) Filistin’den, Filistin ve Doğu Ürdün de Suriye ve Lübnan’dan ayrılmıştır. 1916 yılında Mekke Emiri Şerif Hüseyin b. Ali isyan ettiğinde, İngiliz ve Fransızlar Sykes-Picot Anlaşması ile Arap coğrafyasını kendi aralarında paylaşmışlardır. Bu şekilde Britanya, Şerif Hüseyin ve çocuklarının Arap birliği hayalini yok etmiştir. Sömürgecilerin bundan sonraki adımı ise Arap coğrafyasında kurulan coğrafî birlikler arasındaki bölünmüşlük ve parçalanmışlığı derinleştirmek için bu birliklerin tarihî kökenlerini araştırmaya yönelik hamlelerden oluşmaktadır. Bu hamlelere göre bilimsel ve sistemli bir şekilde bu yeni coğrafi birliklerin kutsallaştırılması desteklenecektir. Bu da ancak her birliğin kendi eski tarihini yeniden canlandırmasını sağlayacak araştırmalara başlamasıyla mümkündür. Böylece parçalara ayrılmış olan coğrafyada her küçük devlet, kadim aslına dönmek için eski medeniyetlere ait tarihi eserleri bulmak gayesiyle arkeolojik kazı çalışmalarına başlamıştır. Bu birliklerden kadim mirası ihya etme çalışmalarına katılan ilk ülkelerden biri Mısır olmuştur. Bu da basın tarafından propagandası yapılan “firavunculuk” hareketi ile Avrupa’da okuyarak Batı kültüründen etkilenmiş kesim aracılığıyla yapılmıştır.2 Mısır içinde birbirinden farklı birçok akım olmasına rağmen; bu akımlar genel olarak “yerel Mısır milliyetçiliği” sloganının etkisinde kalarak Mısır’ın iç işleriyle meşgul olmuştur. Böylece Mısır bölgesel sınırlarının dışında olanları uzaktan izlemeyi tercih etmiş, Filistin meselesine hiçbir önem vermemiş ve 20. yüzyılın ilk otuz yılında (1900-1930) Filistin içi siyasi gelişmelerle ilgilenmemiştir. Ortak Arap kaderi düşüncesi, halk tarafından kabul görmediğinden Mısır’daki hiçbir siyasi parti tarafından zikredilmemiştir. Ayrıca Mısır’da tanınan birçok şahsiyet, siyonizm gerçeğine ve siyonistlerin Filistin’deki yerleşim planı çıkmış “tampon devleti” korumak için oluşturulmuştur. Özgürlük Filosu Mavi Marmara’da bulunanlardan biri olan Şeyh Raid Salah, bu devletin yaptıklarının “ahmakça ve burnu büyüklükten ibaret olduğunu”, böylesinden her şeyin bekleneceğini ifade etmiştir. 1 Filistin’in coğrafi sınırları; Balfour Deklarasyonu’nun metni, Filistin’deki Britanya mandasının ortaya koyduğu antlaşmanın maddeleri ve bu husustaki Britanya-Fransa arasında imzalanan antlaşmalar esas alınarak belirlenmiştir. Filistin’in Suriye ve Lübnan tarafında bulunan sınırları, 23.12.1920’de Britanya-Fransa imzalanan antlaşmalara [Franco-British Boundary Agreements] göre belirlenmiştir. 1922-1923 yıllarında ise bu sınırlar düzeltilerek yeniden belirlenmiştir. Filistin ve Doğu Ürdün’ün (Şarkı Ürdün, Mâverâ-i Ürdün) sınırları ise 01.09.1922 tarihinde Britanya Filistin ve Doğu Ürdün Yüksek Komiserliği (High Commissioner for Palestine and Transjordan) tarafından belirlenmiştir. Mısır-Filistin sınırı ise 01.10.1906’da yapılan antlaşmaya göre düzenlenmiştir. Belirlenen bu sınırlara göre, Filistin’in yüzölçümü (kara ve deniz olarak) 27.009 km²’dir. Tampon devlet “İsrail” 1948 yılında, Filistin topraklarının %77’sine denk gelen 20.700 km²’lik alanı işgal etmiştir. 1967 Savaşı’ndan sonra ise geriye kalan kısmı da işgal etmiştir. 2 El-Awaisi, Mısr ve’l-Kadiyyetü’l-Filistînîyye Kable ‘Âm 1936, ss. 19-22. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 34. konusunda bilgisiz kalmıştır. Bunun yanında aralarında Mısır’ın millî önderi Sa‘d Zağlul’unda bulunduğu Mısırlı siyaset adamlarının çoğu, Filistin içinde gerçekleşen siyasi gelişmelere önem vermemiştir. Mısır hükümetlerinin Filistin meselesine gösterdikleri önem ise çok cılız kalmıştır. Çünkü hükümetler, “katı tarafsızlık” politikası ve “Filistin meselesine müdahale etmeme” siyasetini ortaya koymuşlardır. Gerçekte ise bunun aksine Mısır hükümetleri siyonistlerin faaliyetlerine katılmıştır. 1925’yılında, Mısır başbakanı olan Ahmed Ziver Paşa’nın (ö. 1945) gönderdiği heyet ile Mısır Üniversitesi [sonraki ismiyle Kahire Üniversitesi] Rektörü Ahmed Lutfî es-Seyyid’in, Kudüs İbrani Üniversitesi’nin açılışında Mısır hükümetini temsil etmiş olması bu faaliyetlere örneklik teşkil etmektedir. Aynı zamanda Mısır hükümetlerinden bazıları, Filistin’deki siyonist karşıtı Filistin hareketlerine düşmanlık yapmışlardır. 1929’da Muhammed Mahmud Paşa, 1930’da Nehhas Paşa ve 1931’de İsmail Sıtkî Paşa yönetimlerinde olduğu gibi Mısır hükümetleri, Mısırlılar’ın Filistin’e olan desteğini engellemeye, Mısırlılar’ın bu direncini kırmaya çalışmışlardır. Kısacası Mısırdaki hükümet, millî hareket ve halk Filistin’deki gelişmelerden uzak durmuş; Mısır Millî Hareketi Filistin’de yaşananların hakikatini anlamaya güç yetirememiştir.1 Mısır, 20. yüzyılın ilk otuz yılında yani 1900-1930 yılları arasında, bu hakikati ve Mısır ile Bilâdüşşâm arasındaki tarihî ve hayatî ilişkiyi idrak edemediği için, Filistin’de gerçekleşen olayların tabiatını, içyüzünü ve kendine özgü yapısını anlamada başarısız olmuştur. Yine aynı şekilde Mısır, siyonist hareketin Filistin üzerinde hâkimiyet kurmak için devam eden yayılmacı hedeflerini anlamada başarısız olmuştur. Çünkü siyonistler sadece Filistin’i değil; Filistin’den sonra “ikinci dairede” yer alan Mısır ve Bilâdüşşâm’ı, ayrıca daha geniş bir şekilde ise “üçüncü dairede” bulunan tüm Doğu İslam ülkelerini ele geçirmeyi hedeflemiştir. Geleneksel yapısıyla kendi içine kapanmış ve Mısır milliyetçiliğini seslendiren Mısır Millî Hareketi; Bilâdüşşâm’ın güneybatısında yer alan Filistin’de, bir “yahudi devleti”nin kurulmasını ciddiye almayarak, bu durumun gelecekte Mısır için sınır ötesi bir tehlike olmayacağını sanmıştır. Fakat bunun aksine “yahudi devleti”; askerî, siyasî, iktisadî, toplumsal ve kültürel açıdan Mısır için bir tehdittir. Mısır Millî Hareketi, kendisini Bilâdüşşâm’dan tecrit eden 1840 yılındaki antlaşmaya [Londra Antlaşması] bağlı kaldı. Bu anlaşma gereğince Mısır, komşuları ile ortak geleceği sağlayacak bir işbirliği ve tek düşman olan “yahudi devleti”ni yok edecek bir siyasî olgunluk mertebesine yükselemedi. Bunun 1 El-Awaisi, Mısr ve’l-Kadiyyetü’l-Filistînîyye Kable ‘Âm 1936, ss. 6-15. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 35. yerine ise kendi dar sınırlarına çekilerek iç meselelerini önemsedi. Adeta Mısır, kendi kendine yeterliliği tercih etti.1 Bilâdüşşâm ve Mısır bölgesinin tarih, coğrafya ve jeopolitiğini bu şekilde anlamak; Arap bölgeleri arasındaki birliği tekrar sağlamak için ayrılığı yok etmeyi ve bu ayrılığın sebeplerini ortadan kaldırmayı gerekli kılmaktadır. Bu da ancak, Arapların birliğini engellemek üzere Batılılar’ın himayesi altında bu bölgede oluşturulan bu “yahudi devleti” engelinin yok edilmesi ile gerçekleşecektir. Kısacası, Beytülmakdis’te istikrar, kuvvet ve varolmayı sağlamak için şunu göz önüne almak gerekir; Beytülmakdis’e hükmeden, Mısır ve Bilâdüşşâm’a nüfuz ederek bunlar üzerinde egemenlik sağlar. Bu ise bir başka ifade ile şu anlama gelir; Beytülmakdis’teki hâkimiyeti ve istikrarı sabitlemek için Mısır ve Bilâdüşşâm’ın her ikisi de önemlidir. Mısır ve Bilâdüşşâm olmaksızın Beytülmakdis’e hâkim olan kuvvet, zayıf kalarak yok olmaya maruz kalır. Beytülmakdis bu coğrafyada kalp konumunda olduğundan, Mısır ve Bilâdüşşâm arasında gerçekleşecek her türlü birlik ve ittifak için merkez olmak zorundadır. Ayrıca, bu bölgedeki her türlü işgalci Batılı kuvvete son vermek için atılması gereken esas stratejik adım, ikinci dairenin kısımları arasında hakikî birliğin sağlanmasıdır: Bu da Kıbrıs ile stratejik ilişkilerin sağlandığı Mısır ve Bilâdüşşâm birliğidir. 1 El-Awaisi, Mısr ve’l-Kadiyyetü’l-Filistînîyye Kable ‘Âm 1936, ss. 43-44. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 36. 3. Üçüncü Daire: Doğu İslam Ülkeleri; Mescid-i Harâm’dan Mescid-i Aksa’ya İsrâ suresinin ilk âyetinde önem arzeden “min” (‫)ﻣﻦ‬ ve “ilâ” (‫)اﻟﻰ‬ kelimeleri, Mekke-i Mükerreme ve Beytülmakdis arasındaki eşdeğer derecedeki benzerliği ortaya koymaktadır. Bu âyetin ifadesine göre Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem bir gece Mekke’deki Beytülharâm’dan (Mescid-i Harâm) Beytülmakdis’e (Mescid-i Aksa) yolculuk yapmıştır. Bu konu hakkında görüşümü şu şekilde özetleyebilirim: “Min” (‫)ﻣﻦ‬ kelimesi (isrâ ve mirac için) hem başlangıç hem de dönüş noktasıdır. “İlâ” (‫)اﻟﻰ‬ kelimesi ise (isrâ ve mirac için) hem bitiş noktasına hem de beşeriyetin hayatındaki son döneme işaret etmektedir. İslam inancına göre Mekke-i Mükerreme, Âdem aleyhisselamın yeryüzünde ibadet için ilk mabedi (beyt) inşa etmesiyle beşeriyetin hayatında başlangıç noktası oldu; bir anlamda insanlığın ilk dönemi oldu. Oysaki insanlığın son dönemi yani yeryüzü ile ilişkisinin kesilmesi Beytülmakdis’te gerçekleşecektir. Kur’ân-ı Kerîm’de Kâf suresinin 41. âyetiP43F 1 P ve hadis-i şerifler uyarınca Beytülmakdis; mahşer yani insanların ölümden dirildikleri yer ve menşer yani dirildikten sonra insanların dağılacakları yer olacaktır.P44F 2 P Ayrıca Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem mirac yolculuğuna Mescid-i Aksa’dan çıktığı için, Beytülmakdis’in gökyüzüne açılan en yakın çıkış (kapısı) olduğu iddia edilebilir. Burada zikrettiğimiz Kâf suresi 41. âyetten ve daha birçok hadis-i şeriften apaçık bir şekilde şunu biliyoruz ki; Mekke’deki Kâbe ile Beytülmakdis’teki Mescid-i Aksa arasında çok güçlü bir bağ bulunmaktadır. Bana göre bu iki mescid arasında birbirinin ikizi olacak derecede bir alaka söz konusudur. Nitekim Ebu Zer’in rivayet ettiği sahih bir hadis de buna işaret eder.3 Mescid-i Aksa ve Kâbe arasındaki bu güçlü bağ Âdem aleyhisselamın dönemine yani insanlık tarihinin başlangıcına dayanmaktadır. Nitekim Âdem aleyhisselam Mekke’de Mescid-i Harâm’ı inşa ettikten kırk yıl sonra, Beytülmakdis’te Mescid-i Aksa’yı inşa eden, ilk 1 “Bir çağırıcının yakın bir yerden herkesin duyacağı şekilde çağıracağı o günle ilgili şu çağrıya kulak ver” (el-Kâf 50/41). Müfessirler bu âyette zikredilen İsrafil’in sura üfleyeceği “yakın bir yer”in Mescid-i Aksa’daki kaya (Kubbetü’s-Sahra) olduğunu söylerler [âyetin tefsiri için bkz. Muhammed b. Cerîr et-Taberî, Câmi‘u’l-Beyân, thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Mü’essesetü’r-Risâle, Beyrut 2000 c. 22, ss. 381-382; Muhammed b. Ömer ez- Zemahşerî, el-Keşşâf, Darü’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut 2006, c. 4, s. 299]. Ayrıca konu ile ilgili açıklamalar için Bkz. Abd al-Fattah El-Awaisi, Mekânetu ve Târîhu Beytilmakdis fî’l-İslâm: Merca‘ İslâmî, Mecma‘ü’l-Buhûsü’l- İslâmiyye, Dunblane 1997, ss. 18-19. 2 [Beytülmakdis’in mahşer ve menşer yeri olduğuna dair hadis için bkz. İbn Mâce, “İkâmetü’s-Salât ve’s-Sünnetü fîhâ”, 196] Ayrıca bkz. El-Awaisi, Mekânetu ve Târîhu Beytilmakdis fî’l-İslâm: Merca‘ İslâmî, s. 19. 3 Ebu Zer radıyallahu anh diyor ki, “Resulullah sallallahu aleyhi ve selleme, yeryüzünde inşa edilen ilk mescidin hangisi olduğunu sordum, “Mescid-i Harâm” diye cevap buyurdu. Sonra hangisi diye sordum, “Mescid-i Aksa” diye cevapladı. Ben, İkisi arasındaki süre ne kadardır diye sordum; “kırk yıl” dedi”. Buhâri, “Enbiyâ”, 12; Müslim, “Mesâcid”, 1; Nesâî, “Mesâcid”, 3; İbn Mâce, “Mesâcid”, 7. Ayrıca bu konudaki bir çalışma için bkz. Haithem Fathi Al-Ratrout, “el-Mescidü’l-Aksâ fî’l-Asâri’l-Kur’âniyye”, Mecelletu Dirâsât Beytilmakdis, c. 6, sayı 1, 2005, ss. 11-14 (editör notu). ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 37. insandır.1 İki mescid arasında bu kadar benzerliğin olması imkânsız bir durum değildir. Hatta bu benzerliğin tarih boyunca gelişip güçlendiği görülmektedir. Örneğin İbrahim aleyhisselam Beytülmakdis’e gelmiş, oradan da oğlu İsmail aleyhisselam ile birlikte Kâbe’ye yönelmiş ve Kâbe’nin sütunlarını (temellerini) yükseltmiştir. Aynı zamanda İbrahim aleyhisselamın Beytülmakdis’e hicreti, Mekke ile Beytülmakdis arasındaki ilişkiyi ve irtibatı görünür kılan, bir dönüm noktasıdır. Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem de isrâ yolculuğu ile Kâbe ve Mescid-i Aksa arasında bulunan bu irtibatı bizzat ortaya koymuş ve bunun güçlenmesini sağlamıştır. Bir başka deyişle Kâbe ile Mescid-i Aksa arasındaki bağı kuran ilk peygamber Âdem aleyhisselam iken; bu iki mukaddes yerin Mekke’de ve Beytülmakdis’te varlığını ve yapısını tekrar ortaya çıkartan ise Efendimiz İbrahim aleyhisselam ve çocuklarıdır. Muhammed aleyhisselam ise isrâ yolculuğuyla bu bağlantıyı apaçık bir biçimde ortaya çıkartan son peygamberdir. Günümüzde, genç ve başarılı bilim adamı Haithem Al-Ratrout, “Kur’ânî Eserlerde Mescid-i Aksa” başlıklı makalesinde, bu gerçeği bir daha ortaya çıkarmıştır. Al-Ratrout tarihî, arkeolojik ve mimarî bir metoda dayanarak hazırladığı bu araştırmasında, Kâbe ile Mescid-i Aksa’nın mimari planını incelemiş ve sonuç olarak her ikisinin planını, birbirine benzer bulmuştur. Al-Ratrout bu araştırmasında Mescid-i Aksa’nın sınırlarını (çevresini) incelemiş ve Mescid-i Aksa’nın bazı kısımlarının Kâbe ile uyumlu olduğunu, Mescid-i Aksa’nın yönünün Kâbe’ye doğru olduğunu keşfetmiştir. Nitekim Al-Ratrout bu durumdan yola çıkarak, yapılardan birinin (Kâbe) geometrik planının bir diğeri için (Mescid-i Aksa) model konumunda olduğu sonucuna ulaşmıştır.2 Al-Ratrout, bu tesbitlerine şunu da eklemektedir; Mescid-i Aksa ile Kâbe’nin geometrik planını çizen kişinin bu yapıları kurduğu tarih kıyaslandığında; bu kişiler arasında mutlak bir biçimde benzerlik olduğu anlaşılmaktadır. Bu tesbit ise Kâbe ile Mescid-i Aksa’nın; sütunlarının kenar oranları, yönleri, aynı şekilde bu kenarlar arasındaki dar açılar arasında bulunan benzerlikten anlaşılmaktadır.3 Özetlemek gerekirse, Kâbe ile Mescid-i Aksa’nın mimarî yönden karşılaştırıldığında şu sonuçlara ulaşılır: Her iki mescid de tek bir plan üzere inşa edilmiştir. Bu durum her iki 1 Müslim, “Mesâcid”, 1. 2 Al-Ratrout, “el-Mescidü’l-Aksâ fî’l-Asâri’l-Kur’âniyye”, ss. 1-36, özellikle bkz. s. 13. 3 Haithem Fathi Al-Ratrout, “el-Alâkatu beyne’l-Mescidi’l-Aksâ bi-Beytimakdis ve’l-Ka‘beti’l-Müşerre bi-Mekketi’l- Mükerreme”, el-Bu‘dü’l-Akâdîmî ve’l-Ma‘rifî li-Beytilmakdis: et-Ta‘rîf bi-Erkâni’l-Hakli’l-Ma‘rifîyyi’l-Cedîd fi’l- ‘Alemi’l-‘Arabî, ed. Abd al-Fattah El-Awaisi, Merkezi’l-Buhusi’l-İctimâ‘iyye ve’l-İnsâniyye bi-Cami‘ati’l-Ulûm ve’t- Teknûlûciyâ - Mecme‘ü’l-Buhûsü’l-İslâmiyye (ISRA), Yemen - el-Memleketü’l-Müttehide 2008, s. 133-134, 137. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 38. mescidin planının tek bir şahıs tarafından çizildiğini ortaya koyar. Ya da bu durum, bu iki mescidden birini inşa eden kişinin -bir süreliğine de olsa- her iki yerde de yaşamış ve onun her iki mescidden de haberdar ve onlar hakkında bilgisi olduğuna işaret eder. Ayrıca Beytülmakdis ve Kâbe’nin coğrafi konumu incelendiğinde Mescid-i Aksa’nın dört ana duvarının Kâbe’ye dönük olduğu ve güneydeki duvarlarının Kâbe ile uyumlu olduğu fark edilir. Bu Mescid-i Aksa’nın inşasının Kâbe’den sonra yapıldığını ortaya koyan kesin bir delildir. Eğer Kâbe’nin inşası Mescid-i Aksa’dan sonra olsaydı, Kâbe Mescid-i Aksa’ya dönük olurdu. Zaten böyle bir iddia da günümüzde her iki mescidin yapısına aykırıdır.1 1 Aslında bu keşif, daha önce bahsi geçen, Resullah aleyhisselamdan Ebu Zer’in rivayet ettiği [Yeryüzünde ilk mescidin Kâbe, ikincisinin Mescid-i Aksa olduğu ve ikisinin inşası arasında kırk yıl bulunduğuna dair olan] hadis-i şerifin doğruluğunu gösteren, bir başka somut delilidir. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 39. Harita 5. Irak ve Türkiye’nin Bulunduğu Üçüncü Bereket Dairesi. Abd al-Fattah El-Awaisi, The Barakaah Circle Theory, Haziran 2005 (çizim: Haithem Al-Ratrout, en-Nacah Üniversitesi, Filistin).∗ ∗ Bereket Daireleri Teorisi haritası için bkz. El-Awaisi, Introducing Islamicjerusalem, s. 33 (editör notu). ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 40. Bu harita üçüncü dairenin Doğu İslam ülkelerini kapsadığını göstermektedir. Haritada görüldüğü gibi bu dairede (Mekke ve Medine’yi de kapsayan) Hicaz; Türkiye ve Irak’ın tamamı; (Tobruk, Derne ve Cağbûb’dan oluşan) Libya’nın küçük bir kısmı; (Mersâ Matrûh, Sîdî Barrâni, Sîvâ, el-Minyâ, Asyût, el-Hârica, el-Uksur ve Asvân’ın dâhil olduğu) Mısır’dan çok büyük bir coğrafi alan; (Vâdî Halfâ, Kızıldeniz üzerindeki Dunkunâb, Mısır ve Sudan arasındaki ihtilaflı bölge olan Halâyib’in içinde bulunduğu) Sudan’dan çok küçük bir kısım; Kuveyt’in bazı bölgeleri; (Bâhterân ve Tebriz şehirleri ile üçüncü dairenin hattına yakın olan Abadân, Ahvâz ve Dezfûl’u kapsayan) İran’dan küçük bir kısım yer almaktadır. Mekke’nin bulunduğu daire hattı üzerinde Kuveyt, Basra, Abadân, Ahvâz, Tebriz, İstanbul şehirleri ile Libya’dan Derne ve Sudan’dan Dunkunâb şehirleri -yaklaşık olarak- yer almaktadır. Aynı şekilde Medine’nin bulunduğu daire hattı üzerinde Kerkük, Erbil, Ankara şehirleri ile Libya ve Mısır’ın bir kısmı -yaklaşık olarak-, Bağdat ve Musul -biraz uzak olarak- bulunmaktadır. Üçüncü bereket dairesine yakınında Ermenistan, Gürcistan, Bulgaristan, Yunanistan, Kuzeybatı Afrika ülkeleri (Mağrîb yani Kuzey Afrika ve Güney Sahrâ’daki İslam ülkeleri; Libya, Tunus, Cezayir, Fas ve Moritanya) yer almaktadır. Ayrıca üçüncü daire etrafında yer alan Erivan/Ermenistan, Batum/Gürcistan, Atina/Yunanistan ve Azerbaycan’ın bir kısım bölgeleri, Beytülmakdis’in dış siyaseti belirlenirken önem kazanmaktadır. Aynı şekilde üçüncü bereket dairesi Kızıldeniz, Akdeniz, Karadeniz, Ege Denizi ve Arap Körfezi gibi önemli deniz havzalarını kapsamaktadır. Dünyada önemli bir konuma sahip olan bu denizler, Doğu İslam ülkeleri için önemli bir güç teşkil eder. Zira bu deniz havzaları, uluslararası ticaretin önemli bir kısmını kapsadığından; uluslararası ticaret hareketliliğinin hem kesişme noktalarına hem de geçiş yollarına egemen konumdadır. Özetle, bizim burada bahsetmeye çalıştığımız Doğu İslam ülkeleri; üçüncü bereket dairesi haritası tarafından bir bütün olarak önümüze konulmaktadır. Üçüncü bereket dairesi Bilâdüşşâm, Hicaz, Türkiye, Irak, Kıbrıs ve İran’ın bir kısmı ile Gürcistan, Azerbaycan, Ermenistan, Bulgaristan ve Yunanistan sınırlarına ulaşacak şekilde; Batı Asya’daki önemli yerleri kapsamaktadır. Aynı şekilde üçüncü bereket dairesi Mısır, Sudan’ın bir kısmı gibi Kuzeydoğu Afrika’dan önemli bölgeleri içermektedir. Son olarak bu daire, Kuzeybatı Afrika’dan Libya’nın küçük bir kısmına şâmildir. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 41. Ayrıca üçüncü bereket dairesi Kâbe ile Mescid-i Aksa arasında bulunan mesafenin; İstanbul ile Mescid-i Aksa arasındaki mesafe takriben aynı olduğunu göstermektedir.1 Bilindiği üzere İslam’ın evrensel daveti miladî 610 yılında Mekke’de, Muhammed sallallahu aleyhi ve selleme inen vahiyle başlamıştır. Bu evrensel davet, 1924’te İstanbul’da müslümanların siyasi nizamının (Osmanlı Devleti’nin) yıkılmasıyla sonlanmıştır. Siyasi nizamın yıkılması, Beytülmakdis’in Britanya tarafından kuşatılmasından yedi yıl sonraya tekabül etmektedir. Nitekim Resûlullah aleyhisselamın bir hadis-i şerifinde de bildirildiği üzere, sıkıntı ve fitnelerin arttığı ahir zamanda, Beytülmakdis İslam hilafetinin merkezi olacaktır.2 Bu durumda, üçüncü dairenin kuzey kısmında bulunan İstanbul ile bu dairenin güney kısmında yer alan Mekke arasında bir alakanın bulunduğunda hiç şüphe yoktur. Tam burada açık bir şekilde gündeme gelen soru - ki bu soru üzerinde daha fazla araştırma yapmak ve derinleşmek gerekir- şudur: “Bu iki mekân arasındaki alaka bize ne söylemek istemektedir?” Özetlemek gerekirse, üçüncü dairenin birinci derecedeki ağırlık merkezi Hicaz, Irak, Türkiye, Mısır ve Kıbrıs iken; ikinci derecede ise Kuveyt, Libya, Sudan ve İran’dır. Bu durumda ortaya çıkan resim bize şunu söylemektedir; Kuveyt, Libya, Sudan ve İran’ın yanında Bilâdüşşâm, Mısır, Kıbrıs, Hicaz, Irak ve Türkiye ekseninde birliği ya da en azından stratejik işbirliğini tamamlayacak ilişkilerin sağlanması gerekmektedir. Burada ikinci ve üçüncü daireyi birbirine bağlayan noktanın Mısır olduğuna işaret etmek gerekir. Mısır ikinci ve üçüncü daireye dağılırken, coğrafyasının daha büyük kısmı üçüncü dairede yer almaktadır. Bu durum şunu ortaya koymaktadır ki; Mısır’ın jeopolitik konumunun önemi, ümmetin birliği ile kalkınmasındaki lider rolü iyice anlaşıldığında; bölgeye liderlik etme potansiyeli açısından Mısır merkezi bir öneme sahiptir. İşte tam bu noktada, yeryüzünde seçkin üç mekân arasında açık bir bağ bulunduğunu vurgulamak gerekir. Bu üç mekân; Mekke’de nazil olan Tîn suresinde Allah Teâla’nın üzerine yemin ettiği, Beytülmakdis, Sina ve Mekke’dir: “İncire ve zeytine (Bilâdüşşâm); Sina dağına (Mısır) ve bu emin beldeye yemin olsun (Mekke-i Mükerreme)!” (et-Tîn 95/1-3). Bu âyetler merkezinin Beytülmakdis olduğu Bilâdüşşâm ve Mısır ile merkezinin Mekke olduğu Hicaz arasında birliğin bulunduğuna işaret etmektedir. Böylece “incir” (tîn) ve “zeytin” (zeytûn), Sina dağı (tûru Sinîn) ve emin belde (el-beledü’l-emîn) bölgesinin uzandığı alan Nil ve Fırat 1 Kâbe ve Mescid-i Aksa arasındaki mesafe 1292.5 km iken İstanbul ve Mescid-i Aksa arasındaki mesafe 1269 km’dir. 2 El-Awaisi, Mekânetu ve Târîhu Beytilmakdis fî’l-İslâm: Merca‘ İslâmî, ss. 17-18. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org
  • 42. arasını kapsamaktadır. Bir anlamda Tîn suresinin âyetleri, dünyanın hidayet merkezini temsil eden isrâ yolculuğunun başlangıç noktasını (Mekke’deki Mescid-i Harâm); dünyanın bereket merkezi sayılan isrâ yolculuğunun bitiş noktasına (Beytülmakdis’teki Mescid-i Harâm) bağlamaktadır. Özetle Doğu İslam ülkelerinin sahip olduğu konum; arazileri, kuşattığı denizleri, doğal zenginlikleri, enerjisi, çeşitliliği, medeniyeti ve değerleri sayesinde egemen olan, hükmeden bir coğrafî mevkidir. ‫اﻟﻤﻘﺪس‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ‬ ‫اﻟﻤﻌﺮﻓﻲ‬ ‫ﻟﻠﻤﺸﺮوع‬ ‫اﻹﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﺔ‬ ‫اﻟﻤﻜﺘﺒﺔ‬ www.isravakfi.org