1.C’është efekti serë
2.Pasojat e efektit serë
3.Ndikimi i ndryshimit
klimatik
4.Pasojat e ndryshimit
klimatik në ekonomi
dhe në jetën e
njerëzve

 Efekti i serës shkaktohet nga bllokimi i nxehtësisë në atmosferë.
 Në fillim rrezatimi diellor me frekuencë të lartë deperton në atmosferën
tokësore në trajtën e rrezeve të dukshme.
 Më pas toka i përthith këto rreze dhe më pas i cliron ato përsëri në atmosferë
në trajtën e rrezeve infra të kuqe dhe nxehtësisë.
 Meqënëse atmosfera tokësore përmban disa gazra, të cilat në sasi të vogla
janë në gjendje ti përthithin rrezet infra të kuqe, , si psh metani, gazi
karbonik,metani, gazi karbonik, fluorokarbonet dhe oksidi i azotit , atehere
rrezet infra se me energjinë termike që ato mbartin mbahen peng në
atmosfere .

 Së fundi sa më shumë nxehtësi të bllokojë atmosfera aq më tepër kjo ndikon
në rritjen e temperaturës në tokë.

 Efekti i serës shkaktohet nga veprimtaria njerëzore, me shkarkim të gazrave
CO2, metan, oksid azoti .
 Dioksidi i karbonit përfaqëson gazin sere kryesor i cili prodhohet nga djegja
e karburanteve, termocentralet, sistemet e ngrohjes, fabrikat dhe të gjitha
mjetet e transportit qe perdorin karburante. Shpyllezimi e perkeqeson me
shume problemin ,sepse pyjet e largojne dioksidin e karbonit nga atmosfera
me ane te procesit te fotosintezes. Metani perfaqeson nje tjeter gaz sere, i cili
lidhet me bujqesine, perfshire ketu edhe blegtorine, orizoret, kenetat etj.

 Fluorokarbonet jane gazra, te cilat clirohen nga perdorimi I frigorifereve dhe
i kondicionereve.
 Njerezimi prodhon ne vit 30 miliard ton dioksid karboni, 300-350 million
ton metan, dhe 7-13 million ton oksid azot, duke shenuar nje rritje drastike
pesedhjete vjecarin e fundit.
 Oksidi i azotit prodhohet nga shkarkimet e automjeteve, mbeturinat njerezore
dhe nga perdorimi i plehrave kimike me baze azoti .

 Ndryshimet klimatike do te gjenerojne uri dhe semundje qe do te prekin
miliona njerez. Alarmi vjen nga ekspertet e Ipcc, qe merren me ndryshimet
klimatike dhe pasojat e tyre.
 Parashikimet e tyre konfirmojne friken qe prej kohesh qarkullonte mes
studiuesve te ketyre skenareve globale: kequshqyerje dhe epidemi do te rriten
nen ndikimin e efekteve te mbingrohjes se planetit dhe do te kene pasoja te
jashtezakonshme.
 Kjo eshte ne qender te diskutimeve ne nje seminar per ndryshimet klimatike
dhe ndikimin e tij ne ushqim dhe uje, qe hap edhe javen e nismave nga Fao
per diten Boterore te Ushqimit, qe kete vit i dedikohet ndryshimit klimatik dhe
bioenergjise.
 Edhe pse ne Evrope, sipas parashikimit te bere, te gjithe do te preken, jo te
gjithe do te ndikohen nga keto ndryshime ne te njejten menyre. Natyrisht qe
me te goditurit do te jene vendet me te varfera.

 Sipas eksperteve, brenda fundit te ketij shekulli, kostoja globale e
ndryshimeve klimatike do te jete alarmante. Ne seminarin e fundit, mbajtur
per kete qellim eshte theksuar se pavaresisht masave qe mund te merren per
kete gje, varferia nuk mund te eleminohet, ndersa degradimi ambiental do te
vazhdoje te perhape semudnje qe do te transmetohen permes ujit dhe ushqimit.
 Sipas studimit te fundit te Ipcc, ne rajonin evropian parashikohet nje pakesim
i produkteve qe prodhohen. Shenjat do te duken edhe ne vende te tjera dhe do
ta ndjejne ne menyre te vecante ato familje qe jane te lidhura ngushtesisht me
token. Perkunder kesaj, temperaturat e larta do te favorizojne rritjen e
baktereve te ndryshme.

 Grate jane ato qe vuajne me shume pasojat negative te ndryshimeve
klimaterike, por injorohen ne debatet per kete ceshtje.
 Keshtu thote raporti i 2009-es i Fondit te Popullsise te Kombeve te
Bashkuara, ne te cilin theksohet se grate mund te jene decizive ne kete lufte,
fale planifikimit te lindjeve.
 Sipas raportit, pjesa me e madhe e 1.5 miliarde personave qe jetojne me nje
dollar ne dite jane gra.

 Në bazë të ecurisë së mëparshme, të matjeve aktuale dhe modeleve që tregojnë
skenarët e ardhshëm, është pranuar shkencërisht se temperatura globale po
rritet dhe se klima e Tokës ka potencial për ndryshim të shpejtë. Një pjesë e
madhe e kësaj janë pasoja direkte të shtimit të emisioneve të gazeve dhe
aktiviteteve të tjera njerëzore dhe ka të bëjë me provokime të ndryshimeve për
shoqërinë në përgjithësi.
 Për vendet e Europës Juglindore, duke përfshirë Shqipërinë, Bosnjë
Hercegovinën, Malin e Zi, Serbinë e Turqinë, ndikimet e ndryshimeve
klimatike mund të përfshijnë rritjen e temperaturës, shpeshtësimin e kushteve
ekstreme të kohës, rritjen e erozionit të bregdeteve dhe nivelit të deteve,
ndikimin në biodiversitetin detar, rritjen e nivelit të ujit nëpër lumenj, nën
ndikimin e hapur të baticës, shtimin e përmbytjeve, presionin e madh në
burimet e ujit, uljen e pasurisë së biodiversitetit, etj. Por, bazuar në studim,
përveç kësaj do të ketë probleme për komunitetet lokale dhe rajonale, që varen
nga shërbimet që i siguron ekosistemi (në formë të ujit për pije, karburanti,
materialit për ndërtim, si dhe resurseve që mundësojne korrjen) dhe të cilat
mbajnë kushtet e pranueshme të jetesës.

 Ndikimi i ndryshimeve klimatike në biodiversitet pritet të ketë pasoja direkte
dhe indirekte ekonomike. Mendohet se ndryshimet klimatike do të ndryshojnë
ofertën e shërbimeve te ekosistemit europian në vitet e para të periudhës 2000-
2050. Sipas studimit, vlerësohet se çdo vit do të humbasim shërbimet e
ekosistemit, vlera e të cilave do të jetë 50 miliardë euro vetëm nga ekosistemi i
tokës.
 Bota më e ngrohtë do të karakterizohet nga ndryshimet e radhitjes kohore të
ngjarjeve sezonale në natyrë. Shumë habitate do të jenë më pak të
përshtatshëm për jetë, ndërsa lëvizja e kushteve të përshtatshme klimatike për
disa lloje do të çojë drejt ndryshimeve të numrit të tyre dhe fushave të
përfaqësimit me ndikimet direkte në lidhjen ekologjike.

 Ndryshimi i klimës, do të sjellë një sërë problemesh në sektorin e bujqësisë
dhe të shëndetësisë. Rritja e temperaturës mesatare me 1.5 gradë ka sjellë
çrregullim të dukurive natyrore gjatë katër stinëve në vendin tonë. Ekspertët
pohojnë se vera do të jetë e nxehtë dhe e thatë dhe në disa zona do të kemi
rreshje të mëdha shiu që sjellin përmbytje e në disa të tjera breshër, çka
dëmton rëndë kulturat bujqësore. “Diku mund të shfaqen thatësira, diku shira
të shumtë, por problemi kryesor është që shfaqet në kushtet kryesore të motit,
qoftë thatësirat, qoftë përmbytjet, në kushtet ekstreme. Specialistët mendojnë
se nëse nuk do të merren masa për të gazrat, pritet të ketë një rritje 2.5 deri në
2 gradë për 50 vitet e ardhshme”, tha Laureta Dibra, shefe e sektorit për
ndryshimet klimaterike. Në këto kushte ekspertët e mjedisit deklarojnë se
masat duhet të merren në sektorin e bujqësisë dhe të shëndetësisë. “Për çdo
zonë janë përcaktuar masat konkrete që lidhen me menaxhimin e ujrave me
përmirësimin e sistemit të vaditjes me sistemete e kullimit, me mënyrën e
ushqimit të kafshëve. Për shkak të fermentimit dhe mënyrës së ushqimit të
kafshëve, kjo çon drejpërdrejt në mënyrën e shkarkimit të gazit që ndikimi i tij
është 20 herë më i lartë se sa vetë dioksidi i karbonit”, theksoi Dibra.
Ndryshimet e klimës do të prekin edhe sektorin enegjitik, pasi në vendin tonë
90% energjisë prodhohet nga sistemi hidrik

 Në Climate Change(2001b) janë të projektuara pasojat e mundshme nga
ndryshimet klimatike globale në tërë Tokën nëpër kontinente dhe regjione. p.
sh. për Evropën:
1- Sistemet e njeriut në Evropën Jugore dhe Arktiku do të jenë me pasoja më të
mëdha në krahasim me pjesët tjera të Evropës.
2- Rënia e burimeve të ujërave, lagështia më e dobët e trollit dhe verërat më të
gjata priten në Evropën Jugore.
3- Afër gjysma e gëlqereve të alpeve dhe sipërfaqet e mëdha të dëborës do të
zhdukeshin në fund të shekullit XXI.
4- Do të ketë vërshime më të shpeshta dhe më të mëdha të lumenjve
5- Do të rriten rreziqet nga vërshimet dhe erozionet në sipërfaqet bregdetare me
pasoja për popullatën, industrinë, bujqësinë dhe turizmin.
6- Do të ketë disa efekte pozitive për bujqësinë në Europën veriore, por në
Europën jugore dhe lindore do të ketë rënie të prodhimtarisë.
7- Kurse në Maqedoni do të ketë efekte negative me pasoja në shumë sektorë:
bujqësi, pylltari, biodiverzitet, resurse ujore, shëndetësi etj.
8- Akujt e përjetshëm dhe ata polarë shkrihen.
9- Përforcohet qarkullimi global ujor: në tropik avullon më shumë ujë, i cili bie
në formë reshjesh në brezat veriorë; tipologjitë e reshjeve ndryshojnë.

10- Ulet përbërja e kripës në Atlantikun Verior; po dobësohet Rryma e Gjirit dhe
bashkë me të edhe sjellja e rrymave të ngrohta në drejtim të Evropës, që mund
të shkojë deri në një ndërprerje të plotë.
11- Shfaqje të shpeshta të fenomeneve ekstreme të motit: ciklone, shira të
fuqishme, përmbytje, thatësira.
12- Ndryshim i bimësisë: mund të zhduken sipërfaqe shumë të mëdha pyjore. Kjo
do të çonte në çlirimin e sasive të mëdha të dyoksidit të karbonit, që do ta
përforconin edhe me tej efektin serë (shih poshtë) dhe do të çonin në një
ngrohje më të shpejtë të tokës ("efekti serë galopant ")
13- Zgjerimi i shkretëtirave (humbje e sipërfaqes, refugjatë mjedisi)
14- Dëmtim i mundshëm i shtresës së ozonit: supozohet që ngrohja e tokës të
sjellë një ftohje të stratosferës (pjesë e Atmosferës në lartësinë 15-25 km), gjë
që do të përshpejtonte prishjen e shtresës së ozonit.

 Shkencëtarët thonë se shumë nga
pasojat afatgjatë të rritjes së
temperaturës janë ende të panjohura
për njerëzit. Paralajmëron se një rritje
temperature po ashtu mund të sjellë
një rritje të insekteve të dëmshme që
sulmojnë të mbjellat. Me rritjen e
temperaturës, rajonet mund të humbin
periudhën e ngricave që ndihmojnë të
kufizimin e numrit të insekteve.
Ndërsa barërat e këqia, shtohen shumë
më tepër në kushtet e shtimit të
dioksidit të karbonit në mjedis.
Përparësi të tjera janë shfrytëzimi i
tokës, bioteknologjia, humbjet në
ushqimet e magazinuara dhe përgatitja
teknike e studjuesve, fermerëve dhe të
tjerëve, që ta trajtojnë më mirë
ngrohjen globale
 Klima, rritet 3 përqind vdekshmëria
 Shoqatat Ndërkombëtare të
Mjekëve për Ambientin, Greenpeace
dhe Isde konfirmojnë në raportin "Të
shpëtojë kush të mundet", efektet e
rënda të shkaktuara nga ndryshimet
klimatike që po ndodhin.
 Sipas dy shoqatave, ndryshimet
klimaterike provokojnë rritje të
sëmundjeve nga ndotjet atmosferike,
ngjarjet meteorologjike si valët e të
nxehtit apo humbjes se
biodiversitetit. "Të dhënat
konfirmojnë se vdekshmëria
njerëzore rritet 3 përqind cdo vit për
shkak të rritjes së temperaturës së
tokës. Ndryshimet klimaterike
përfaqësojnë një problem planetar
dhe pasojat i përkasin edhe jetës së
përditshme të secilit prej nesh",

PUNOI:
SAJMIRA BAJRAKU
ELSENA LUKAJ
MUHARREM OKAJ
ERDIS BENGU