1. Համբարձումն եկավ , ծաղկունքը ալվան
Զուգել են հանդեր նախշուն գորգերով :
Փունջ -փունջ աղջիկներ սարերը ելան
Վիճակ հանելու աշխույժ երգերով :
Համբարձում յա՛յլա , յա՛յլա ջան , յա՛յլա …
ՀԱՄԲԱՐՁՈՒՄ

2. Սուրբ Համբարձման տոնը Հայ առաքելական եկեղեցու Տերունի
տոներից է: Հիսուս Քրիստոսի հարության օրվանից քառասուն
օր հետո` հինգշաբթի օրը, Հայ եկեղեցին տոնում է Հիսուսի
երկինք համբարձվելու հիշատակը: Համբարձման տոնը Զատկի
հետ 35 օրվա շարժականություն ունի և նշվում է ապրիլի 30-
ից մինչև հունիսի 3-ն ընկած ժամանակահատվածում:
Քրիստոսը, հարությունից հետո քառասուն օր երկրի վրա
մնալով, քառասուներորդ օրը Ձիթենյաց լեռան վրա իր վերջին
պատգամները, հորդորներն ու օրհնություններն է տվել իր
առաքյալներին, համբարձվել երկինք ու նստել Հայր Աստծո աջ
կողմում :

3. Համբարձման տոնը Հայաստանում, իր մեջ ներառելով հեթանոսական շրջանի մի շարք
սովորություններ ու ավանդություններ, վերածվել է ժողովրդական տոնակատարության:
Համբարձման օրը ժողովուրդը կոչում է նաև «Վիճակ», «Ծաղիկ գովել», «Ջան գյուլում»: Այդ
օրը աղջիկները, գույնզգույն, հատկապես կարմիր ու կանաչ զգեստներ հագած, գարնանային
ծաղկած դաշտերում կամ այգիներում կազմակերպել են զբոսանք և վիճակախաղ:

4. Անցյալում Համբարձման «Ջան գյուլումը» մեծ տոնախմբություն է եղել և միայն աղջիկներին
վերաբերող տոն համարվել: Այդպես է կոչվել, որովհետև վիճակի համար երգվող տաղերը
վերջացել են «Ջան գյուլում»-ով, ինչը ծաղկի, մասնավորապես` վարդի փառաբանությունն էր:
Համբարձման նախընթաց օրը (չորեքշաբթի) աղջիկները դաշտերից, այգիներից հավաքել են 7
գույնի ծաղիկ և փնջեր կապել, որոնցից մեծը և խաչաձևը կոչվել է Ծաղկամեր: Ապա 7
աղբյուրի ջրից լցրած կժի մեջ յուրաքանչյուրը որևէ իր է գցել: Կուժը ծաղիկների հետ պահել
են և հսկել, որ տղաները չգողանան:

5. Մյուս օրը` Համբարձման տոնին, նստել են բոլորակ` իրենց առաջ դնելով կուժն ու
ծաղկեփնջերը, և սկսվել է վիճակը (վիճակահանությունը): Երգել են մի-մի տուն ժողովրդական
երգ, որի մեկ տողն էր «Ջան գյուլում, ջան, ջան», մյուս տողը` «Ջան ծաղիկ, ջան, ջան»:
Ամեն մի տունը երգելուց հետո մի փոքրիկ աղջիկ կժից
հանել է մի իր: Այդ իրի տիրոջ բախտը որոշվել է երգի կամ
արտասանված քառյակի բովանդակությամբ: Այս
արարողությունը կոչվել է «Ծաղիկ գովել»: Ծաղիկների,
ծառերի, տերևների միջոցով հմայություն և գուշակություն
են արել, իսկ ծաղիկներն ու տերևները գործածել որպես
բուժիչ դեղ: Բոլոր ծաղիկները բաժանելուց հետո
Ծաղկամերը նվիրել են եկեղեցուն:

6. «Վիճակը», «Ջան գյուլումը», «Ծաղիկ գովելը» հայկական սովորությունների և կենցաղի մաս
են կազմել: Դրանք, ինչպես Կանաչ և Կարմիր կիրակիները և գարնանային այլ տոներ,
սերտորեն կապվել են գարնան զարթոնքի, բնության զարդարանքի և ծաղկումի հետ: Այդ օրերին
եփել են կաթնապուր, և տոնը կոչվել է նաև կաթնապուրի տոն:

7. Ջան գյուլումը և ծաղիկ գովելը գրեթե մոռացվել են, և մնացել է միայն զբոսանքի
սովորությունը դպրոցական տարիքի երեխաների և ժողովրդի մի մասի մոտ: Մինչդեռ
ժամանակին մեծ տոնախմբություն է եղել Համբարձման «Ջան գյուլումը», որը միմիայն
աղջիկներին վերբերող տոն էր համարվում: Հենց այս սովորությունն է գեղեցկորեն պատկերել
մեծն Հովհաննես Թումանյանը իր անմահ «Անուշ» պոեմում:
Հայաստանում Համբարձման օրը շատերը գնում էին Ծաղկավանք, որտեղ կազմակերպվում էր
«Ջան գյուլումի» մեծ տոնակատարություն: Ծաղկավանքը Արայի լեռան ստորոտին է, ուր, ըստ
ավանդության, գտնվում է Վարվառե կույսի գերեզմանը

8. ՇՆՈՐՀԱԿԱԼՈՒԹՅՈՒՆ
Ղարագյոզյան Ալբերտ
«Մխիթար Սեբաստացի » կրթահամալիրի
հիմնական դպրոցի 1-ին դասարան
Դասվար ` Սեդա Խաչատրյան