2. Skóli og fjarkennsla
• Skólinn þarf að hafa skýr markmið með fjarkennslu
• Leiðirnar að markmiðunum þurfa að vera ljósar
• Verkefnið þarf að vera í sterkum tengslum við skólann og
– byggjast á hefðum hans og venjum
– vera sýnilegt í skólanum
– sem flestir starfsmenn þurfa að taka þátt
• Fjarnemandi er hluti af skólanum og hann þarf að finna fyrir
því, skólabragurinn þarf að smitast út í fjarnámið
• Stoðkerfi skólans þurfa að vera tiltæk fjarnemendum
– Bókasafn
– Námsráðgjöf
– Tækniaðstoð
Sigurlaug Kristmannsdóttir 2
3. Skipulag fjarnáms í VÍ
• Þrjár annir á ári og hverri önn skipt í 10 vikur
• Um 130 áfangar í boði og áfangi kenndur fyrir einn nemanda
• Í hverjum áfanga er námsáætlun og þar er gerð grein fyrir
– markmiðum
– efnisatriðum
– námsefni
– verkefnum
– námsmati
– vikuáætlunum
• Kennslukerfið (WebCT/Blackboard) er skóli í netheimum með
– skólastofum fyrir hvern áfanga
– miðrými þar sem nemendur hittast í frímínútum - Marmarinn
– gagnasmiðju fyrir kennara
• Í kennslukerfinu er
– námsefni og möguleiki á samskiptum
– reynt að búa til námssamfélag (bekk) nemenda
Sigurlaug Kristmannsdóttir 3
4. Fjarnemendur á haustönn 2008
• 810 nemendur í fjarnámi á haustönn 2008
– 6% einnig í dagskóla VÍ
– 18% í grunnskólum landsins
• 64% konur og 36% karlar
• Meðalaldur 23,9 ár
– Sá elsti fæddur 1930
– Þau yngstu fædd 1996
• Fjölmennustu árgangar
– 1989, þau eru á 4. ári í framhaldsskóla
– 1993, þau eru í 10. bekk grunnskóla
• 65% nemenda býr á Stór-Reykjavíkursvæðinu, flestir í pnr 220
• Hver nemandi tekur að meðaltali 6 einingar
• Sundurleitur hópur nemenda
– Vanir námsmenn með langa skólagöngu að baki
– Óöruggir nemendur eftir langt námshlé
Sigurlaug Kristmannsdóttir 4
5. Aldursdreifing fjarnemenda á haustönn 2008
• Sjá nánar http://www.verslo.is/fjarnam/flytivisanir/nemendur/
Sigurlaug Kristmannsdóttir 5
6. Hópar fjarnemenda
• Grunnskólanemendur
• Nemendur VÍ og annarra framhaldsskóla
• Nemendur sem hætt hafa námi og eru að safna einingum til
lokaprófs
• Nemendur með stúdentspróf sem eru að bæta við sig áföngum
vegna framhaldsnáms
• Nemendur háskóla sem eru að styrkja undirstöður sínar
• Nemendur sem eru að bæta við sig vegna vinnu sinnar
• Nemendur sem eru að læra sér til ánægju
Sigurlaug Kristmannsdóttir 6
7. Mæting í próf
Sigurlaug Kristmannsdóttir 7
• Meðalmæting í próf á önn: 61,4 %. Tölur miðast við einingar.
9. Mæting í próf eftir aldri nemenda
Sigurlaug Kristmannsdóttir 9
• % mæting í próf eftir aldri nemenda á haustönn 2007
10. Fjarnám
• Fjarnám gerir kröfur til nemandans varðandi
– ábyrgð á eigin námi
– námstækni
– sjálfsaga
– sjálfstæði
– skipulagningu náms og tíma
• Einn nemandi orðaði þetta svona:
– Munurinn á fjarnámi og dagskóla er í sjálfu sér ekki mjög mikill. Þú
ert í skóla til þess að ná árangri og þeim árangri nærðu bara með
stöðugri vinnu og aga. Dagskólinn er auðvitað félagslegri og þar er
skyldumæting. Þar finnst mér reginmunurinn liggja. Í dagskóla er
maður skyldugur til að mæta í tíma. Tíma sem manni finnst kannski
betur nýttur í þau fög sem maður er slakur í. Þarna nýtist fjarnámið
hrikalega vel. Ég á t.d. mjög auðvelt með lestur. Ég get lesið bók
daginn fyrir próf og náð mjög góðum árangri. Annað gildir um
stærðfræði, eðlisfræði og efnafræði. Þar af leiðandi gat ég nýtt
meiri tíma í raungreinarnar og skipulagt tíma minn þannig.
Sveinn Óskar Hafliðason
Sigurlaug Kristmannsdóttir 10
11. Námsefni
• Námsefni í samræmi við Aðalnámskrá framhaldsskóla
• Námsgögn
– Bækur og tímarit
– Rafræn námsgögn á netinu
• Vefsíður með efni sem öllum er frjálst að nota
• Rafrænt námsefni framleitt í VÍ og vistað í kennslukerfinu
• Dæmi um rafræn námsgögn á neti framleidd í VÍ
– Ritvinnsluskjöl: Word, Excel, Power Point
– Töflukennsla (Smartboard), stærðfræði
– Talglærur (Articulate), jarðfræði
– Hljóðskrár (Audacity), spænska
– Kvikmyndir, setningarávarp skólastjóra
– Upptaka úr tölvu (Camtasia), upplýsingar fyrir nýnema
– Vélritunarforrit
Sigurlaug Kristmannsdóttir 11
12. Kröfur og gæði
• Sömu námskröfur í fjarnámi og dagskóla
– Sama námsefni
– Sams konar verkefni
– Sambærileg próf
– Sami matskvarði
• Deildir bera ábyrgð á innihaldi áfanga, prófum, námsmati
• Sömu kennarar í fjarkennslu og dagskólakennslu
• Skólinn ber faglegt traust til kennara, þeir eru fagmenn og
tryggja gæðin
• Áhersla lögð á að efla fagmennsku kennara
– Tölvunámskeið
– Fyrirlestrar um fjarkennslu
– Samræður um fjarkennslu
– Kennslureynsla
– Vettvangsheimsóknir og jafningjamat
Sigurlaug Kristmannsdóttir 12
13. Jafningjamat byggt á vettvangsheimsóknum
• Fjarkennarar gestir í áföngum hverra annarra, í þeim tilgangi að
– læra af því sem þar er vel gert
– benda á það sem betur mætti fara
• Fjarkennarar fengu
– gátlista, þar sem bent var á ýmis atriði sem betur mættu fara í
kennslukerfinu
– matsblað sem nota átti við úttektina á áföngum
• Vinnunni var skipt í þrjá fasa
– Tiltektarfasi, hver kennari lagaði til í sínum áfanga með gátlistann
og matsblöðin til hliðsjónar
– Matsfasi, kennarar fengu aðgang að áföngum annarra og
framkvæmdu matið með því að fylla út matsblöð
– Úrvinnslufasi, kennarar fengu matsblöð sinna áfanga í hendurnar
og betrumbættu þá eftir því sem við átti. Fjarnámsstjóri fékk
matsblöðin og vann úr þeim skýrslu sem allir fengu
Sigurlaug Kristmannsdóttir 13
14. Jafningjamat
• Jafningjamatið var tilraun til að auka umræðu um fjarkennslu
og fjarnám innan Verzlunarskóla Íslands
• Áfangar eru mismunandi og þeir eiga að vera þannig
– Þeir fjalla um mismunandi efni
– Þeir eru misefnismiklir
– Kennarar eru ólíkir og þeim lætur misvel að skipuleggja efnið sem þeir setja
fram og þeir eru mislagnir við að „performera“ í kennslukerfinu
• Fjarkennarar eru að læra að tileinka sér þá tækni sem felst í fjarkennslu
og þurfa tíma til að ná tökum á henni. Allir leggja sig fram við að gera sitt
besta og vinna sitt starf af fagmennsku
• Á einu matsblaðinu kom fram þessi setning
– Þegar ég opnaði viku eitt, leið mér eins og kennarinn væri við hliðina á mér!
• Það ætti að vera markmið hvers fjarkennara að búa áfangann sinn
þannig úr garði að nemanda finnist kennarinn standa við hlið sér þegar
hann er í kennslukerfinu
Sigurlaug Kristmannsdóttir 14
Notes de l'éditeur
Í fyrirlestrinum er fjallað um fjarkennslu sem Verzlunarskóli Íslands hefur boðið uppá undanfarin ár.
Gerð er grein fyrir skipulagi fjarkennslunnar og námsefnisgerð sem fer fram í skólanum.
Reynt er að greina hvaða nemendur eru í fjarnámi og hvernig þeim hefur gengið að stunda námið.
Að lokum verður fjallað um með hvaða hætti reynt er að trygggja gæði fjarkennslunnar og í því sambandi komið inn á vettvangsheimsóknir og jafningjamat fjarkennara.
Skólinn þarf að hafa skýr markmið með fjarkennslu: Hvers vegna er hann að bjóða fjarkennslu, fyrir hverja er hún hugsuð,
Leiðirnar að markmiðunum þurfa líka að vera skýrar, hvernig á skipulagið að vera, hvað margar annir, hvenær eru próf, hve marga nemendur á að taka inn
Verkefnið þarf að vera í sterkum tengslum við skólann
byggjast á hefðum hans og venjum
vera sýnilegt í skólanum
sem flestir starfsmenn þurfa að taka þátt, verkefnið má ekki afmarkast við fámennan hóp kennara
Nemendur í fjarnámi VÍ á haustönn 2008
Fjöldi Á haust önn 2008 eru 795 nemendur skráðir í fjarnám hjá Verzlunarskóla Íslands og er þetta fjölmennasta haustönnin til þessa.. Þar af eru 47 (5,9%) líka í dagskóla Verzlunarskólans, hinir 748 (94,1%) koma annars staðar frá. 144 (18,1%) eru nemendur grunnskóla
Kyn Af 795 nemendum sumarannar eru konur 507 (63,8%) og karlar 288 (36,2%).
Aldur Meðalaldur fjarnemenda er 23,9ár. Yngsti nemandi fjarnámsins er fæddur 1996, það er stúlka sem stundar nám í þýsku og verður hún 12 ára í lok ársins 2008. Elsti nemandi fjarnámsins er fæddur 1930 herramaður, sem leggur stund á frönsku og spænsku. Á milli þessara nemenda er 66 ára aldursmunur.
Þegar aldursdreifing fjarnemenda er skoðuð kemur í ljós að fjölmennustu árgangarnir eru:
fæddir 1989 (109 nemendur), en það eru nemendur sem eru núna á fjórða ári í framhaldsskóla og
fæddir 1993 (109 nemendur), en það eru nemendur í 10. bekk grunnskólans.
Næst fjölmennasti árgangurinn er fæddur 1988 (96 nemendur), síðan kemur árgangur 1990 (66 nemandi) og fimmtii fjölmennasti árgangurinn er fæddur 1987 (46 nemendur). Sjá þessa mynd: http://www.verslo.is/fjarnam/afangar/haust_2008/
Búseta Ef marka má póstnúmer sem nemendur skrá, býr um 70% fjarnemenda í póstnúmerum á bilinu frá 100-270. Um 30% nemenda býr annars staðar á landinu eða erlendis: 6% á Vesturlandi, 2% á Vestfjörðum, 8% á Norðurlandi, 3% á Austfjörðum, 10% á Suðurlandi. Rúmlega 1% nemenda býr erlendis. Flestir búa í póstnúmerum: 200, 220, 105, 108 og 300. Einingar Að meðaltali tekur hver nemandi tæpar 6 einingar.
Samantekt Meðalfjarnemandinn okkar er því 24 ára gömul kona sem býr í Kópavogi og tekur hún tvo þriggja eininga áfanga.
Sundurleitur hópur nemenda:
Vanir námsmenn með langa skólagöngu að baki
Óöruggir nemendur eftir langt námshlé, sumir með slæmar minningar úr skóla. Prófkvíði, hræðsla við skóla og kennara, slæm reynsla af fyrra námi. Lífseyndir, vinnu- og áhugasamir
Fjarkennarinn þarf að
þekkja nemendahópinn, aldur, kyn, búsetu
sýna einstaklingum hópsins áhuga og vera tilbúinn til að taka tillit til mismunandi þarfa þeirra, t.d. varðandi skilafrest verkefna
Ef lokaeinkunnir fyrir þessa áfanga eru skoðaðar kemur í ljós að rúm 10% þeirra fá einkunn 1 og 32,4% falleinkunnir (einkunnir 1 til 4). Fyrir 67,6% áfanga fá nemendur einingar sem nýtast þeim í framhaldsskólanámi.
50 kennarar
3. mars: Fundur með fjarkennurum þar sem fjarnámsstjóri kynnti verkefnið.
4. mars: Fjarnámsstjóri sendi kennurum gátlista sem þeir gátu notað til að taka til í áföngum sínum og lagfæra þá áður en matsvinnan færi í gang. Fjarkennarar fengu þá einnig í hendurnar drög að matsblaði sem nota ætti við matið og voru þeir beðnir um að senda fjarnámsstjóra ábendingar um það sem betur mætti fara.
3. - 14. mars: Fjarkennarar tóku til í áföngum sínum. Fjarnámsstjóri aðstoðaði þá sem þess óskuðu, ýmist á vinnutíma, eða í lok vinnudags í fyrirfram auglýstri vinnustofu.
26. mars: Matsmenn voru settir í áfanga sem gestir (auditor) og þeir fengu matsblað í hendurnar. Matsblaðið hafði reyndar ekkert breyst frá því að drög þess voru birt þann 4. mars, því engin ábending kom um eitthvað sem betur mætti fara.
27. mars – 11. apríl: Fjarkennarar framkvæmdu matið.
14. apríl: Matsblöðum skilað til fjarnámsstjóra, kennarar sem kenna áfanga fengu matsblöð sín í hendurnar.
21. apríl: Fjarnámsstjóri skilaði skýrslu um almennar niðurstöður mats. Fjarkennarar voru teknir úr áföngum sem þeir mátu. Jafningjamati var þar með formlega lokið.
Það er bjargföst skoðun mín að fjarnámsáfangar sem Verzlunarskóli Íslands býður nemendum sínum uppá, séu þegar á heildina er litið, vel úr garði gerðir og að fjarkennarar sinna sínum störfum með sóma.
Áfangar eru mismunandi og þeir eiga að vera þannig: Þeir fjalla um mismunandi efni, þeir eru misefnismiklir, kennarar eru mismunandi manneskjur, þeim lætur misvel að skipuleggja efnið sem þeir setja fram og þeir eru mislagnir við að „performera“ í kennslukerfinu.
Fjarkennarar eru að læra að tileinka sér þá tækni sem felst í fjarkennslu og þurfa tíma til að ná tökum á henni. Allir leggja sig fram við að gera sitt besta og vinna sitt starf af fagmennsku. Niðurstöður úr jafningjamatinu gefa tilefni til mikillar bjartsýni um að við séum á réttri leið. Ég vil leggja út af setningu sem kom frá einum fjarkennara á matsblaði í lokaorðum, mínum:
„Þegar ég opnaði viku eitt, leið mér eins og kennarinn væri við hliðina á mér“.
Það ætti að vera markmið hvers fjarkennara að búa áfangann sinn þannig úr garði að nemanda finnist kennarinn standa við hlið sér þegar hann er í kennslukerfinu.