KİŞİLİK FARKLARI VE
İŞ HAYATINDAKİ ÖNEMİ
Dr. Sina Kuseyri

PSİKOLOJİDE KİŞİLİK
KONUSUNDAKİ KURAMLAR
● Psikanalitik Yaklaşım
● Ayırıcı Özellik Yaklaşımı
● Biyolojik/Genetik Yaklaşım
● İnsancıl Yaklaşım
● Davranışsal/Sosyal Öğrenme Yaklaşımı
● Bilişsel Yaklaşım
Sınıflandırma kusursuz olmasa da, bilinen temel
kişilik kuramlarının herbiri, bu altı yaklaşımdan
birine yerleştirilebilir.

PSİKOLOJİDE KİŞİLİK
KONUSUNDAKİ KURAMLAR
İnsanların kişilikleriyle doğmakta oldukları fikri, ucu M.Ö 370’lere, Hipokrat’a kadar
dayanan çok eski bir inanıştır. Öte yandan 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkan bir
görüşe göre ise, insanoğlu tümüyle şekillendirilmeye hazır boş bir beyaz kağıt gibi
doğmaktadır. Örneğin; İvan Pavlov, davranış biçimlerinin çevreden bireye ulaşan
uyarımlara verilen mekanik yanıtlardan ibaret olduğunu söyler. Davranışsal
Psikoloji’nin ilk figürü sayılan Amerikalı John Watson da, bir çocuğu şartlayarak
istediği gibi şekillendirebileceğini iddia etmiştir.
Daha sonra gelen birçok araştırmacı ise, temelde birbirimize benzediğimizi ve tek
bir temel güdüyle hareket ettiğimizi öne sürdüler. Sigmund Freud da bunlardan
biriydi. Alfred Adler insanoğlu olarak bizim üstünlük çabası içinde olduğumuzu iddia
ederken, Harry Sullivan sosyal dayanışmanın temel içgüdümüz olduğunu
söylüyordu. Son olarak, Carl Rogers ve Abraham Maslow gibi varoluşçu psikologlar
“kendimizi gerçekleştirmenin” peşinde olduğumuzu dile getirdiler. Bütün bu
araştırmacılar farklı farklı güdülerle yönetildiğimizi ifade ediyor olmakla birlikte
davranışlarımızı dayandırdığımız içgüdünün tek bir tane olduğu görüşünde
birleştiler.

PSİKOLOJİDE KİŞİLİK
KONUSUNDAKİ KURAMLAR
Nihayet 1920’de İsviçreli Carl Jung buna itiraz ederek kitabı; “Psychological
Types”da (Psikolojik Tiplemeler) insanların bazı ana konularda birbirlerinden
ayrıldıklarını ve asıl önemli olanın bireysel bilinçaltı değil, ortaklaşa bilinçdışı
olduğunu söyledi. Jung’a göre, ortaklaşa bilinçdışının içeriğini oluşturan arketipler,
bilincin ortaya çıkışından önce var olan kavrayış biçimleri, ya da sezginin doğuştan
gelen koşullarıdır. Jung asıl önemli olanın içedönüklüğe (içselliğe) mi, yoksa
dışadönüklüğe (dışsallığa) mi eğilimli olduğumuz ve “thinking” (mantıksal), “feeling”
(duygusal), “sensation” (duyusal) ve “intuition” (sezgisel) olarak sıralanan dört
temel fonksiyona dair tercihimiz olduğunu vurgulamıştır. Ayrıca söz konusu
tercihimizin karakteristik özelliklerimiz konusunda belirleyici olduğunu ve bu
tercihlerimize göre kategorize edilebileceğimizi iddia etmiştir.
Ardından birçok araştırmacı tarafından yapılan çeşitli çalışmalar olmasına rağmen,
bu çalışmalar Freud’un psikodinamikleriyle Pavlov’un şartlı refleks modeli arasında
sıkışıp kalırken, insanların tutum ve davranışlarının doğuştan getirdikleri bazı
özelliklere bağlı olarak değişim gösterebileceği fikri pek rağbet görmemiştir.

PSİKOLOJİDE KİŞİLİK
KONUSUNDAKİ KURAMLAR
Bu noktada davranış bilimlerine gereken taze kan alan dışından geldi. Psikoloji
veya benzer bir alanda akademik bir eğitimi olmayan Isabel Myers, geçtiğimiz
yüzyılın ortalarına doğru, Jung’un teorisini tozlu raflardan kurtararak yeniden gün
ışığına çıkardı ve annesi Kathryn Briggs’le birlikte farklı kişilik tiplerini belirleyen
başarılı bir test oluşturdu. Söz konusu teste “The Myers-Briggs Type Indicator”
(Myers-Briggs Kişilik Endikatörü) adını verdiler. Anne-kızın onaltı kişilik tipini
belirlemek üzere oluşturmuş oldukları ve 1962 yılında kullanılmaya başlayan test
2000’li yıllara kadar milyonlarca kişiye uygulandı ve çok başarılı sonuçlar alındı.
Buradan yola çıkarak insanların tutum ve davranış kalıpları açısından
birbirlerine pek benzemediklerini ve sahip oldukları kişilik modelinin de en az
bedensel özellikleri kadar doğuştan geldiğini söyleyebiliriz. Ayrıca bu noktada
akla şu sorular geliyor:
- Acaba insanlar farklı zeka türlerine sahip olabilirler mi ?
- Severek yapıp başarılı olabileceğimiz meslekler kişiye göre farklı mı ?
- Birbirimizle iletişim kurarken farklı diller kullanıyor olabilir miyiz ?
- Flört ederken, anne-babalık yaparken, ya da iş hayatındaki tarzımızda farklı
öncelik ve yöntemlerimiz mi var ?

KİŞİLİK
ÖZBENLİK
Aile Okul
Diğer Eğitim
ve Deneyimler
Mesleki Formasyon
Sosyokültürel
Ortam
Fiziksel Görünüm

KİŞİLİĞE İLİŞKİN BAZI TANIMLAR
Özbenlik: Kişinin doğuştan var olan potansiyel
yetenek ve ilgi alanlarını gösteren özellikleri.
Mizaç: Bazı özbenlik tiplerinin, diğer özbenlik
tipleri ile farklı, kendi aralarında ise benzer olan
özellikleri.
Karakter: Eğitim, aile, sosyal çevre, tecrübe vs.
etkisiyle yaşamda olgunlaşma esnasında
edinilen özellikler.
Kişilik: Özbenlik ve karakterin etkileşimli bütünü.

DÖRT TEMEL MİZAÇ
● Korumacılar (Pistic, Proprietri, Traditional, Economic,...)
● Deneyimciler (Iconic, Hedone, Innovative, Artistic,...)
● Akılcılar (Dianoetic, Dialogike, Sceptic, Theoretic,...)
● İdealistler (Noetic, Ethikos, Doctrinaire, Religious,...)

DÖRT TEMEL MİZAÇ
Dört farklı mizacın oluşumunda insanların hayvanlardan
temel farkı olan konuşma ve alet/araç kullanma özelliği
baz alınabilir.
● Konuşurken tercih ettiğimiz kelime ve ifadeler somut
(açık, net, detaylı, spesifik) veya soyut (kavramsal,
kategorik, genel, metaforik, analojik) olabilir.
● Belirli bir amaç için alet/araç seçip kullanırken bazı
insanlar pragmatik biçimde işlevsel ve faydacı tercihler
yaparken, bazıları da kooperatif (başkalarıyla uyumlu,
işbirlikçi) tercihlerde bulunur.

DÖRT TEMEL MİZAÇ
İdealistler Korumacılar
Akılcılar Deneyimciler
Kelimeleri Kullanım
Soyut Somut
Araçları Kullanım
Kooperatif
Faydacı

DÖRT TEMEL MİZAÇ
Korumacıların Temel Özellikleri:
Gerçekçi, Tutarlı, Güvenilir, Detaycı, Konservatif,
Çalışkan, Kararlı, Düzenli, Hedeften Sapmayan,
İşini Tam Yapan, Dikkatli, Aidiyet Duygusu Gelişmiş,
Pesimist, Sorumluluklarını İhmal Etmeyen.
Korumacıların Oranı: %45
Zeka (Potansiyel Yetenek) Türü: Lojistik.
İlgi alanları: İdari Bilimler, Ticaret, Bankacılık,
Kamu Yönetimi.

DÖRT TEMEL MİZAÇ
Deneyimcilerin Temel Özellikleri:
Uyumlu, Açık Görüşlü, Anı Yakalayan, Uzlaşmacı,
Önyargısız, İkna Edici, Fiziksel Becerisi Gelişkin,
Yeniliklere Açık, Gerçeklerle Barışık, Bağımsız,
Hedonizme Yatkın, Esnek, Pratik.
Deneyimcilerin Oranı: %30
Zeka (Potansiyel Yetenek) Türü: Taktiksel.
İlgi Alanları: Satış, Spor, Tasarım, Müzisyenlik,
Güzel Sanatlar, Görsel Medya ve
Eğlence Sektörü.

DÖRT TEMEL MİZAÇ
Akılcıların Temel Özellikleri:
Analitik, Nesnel, Zeki (IQ), Uzak Görüşlü, Mantıksal,
Özgün, Teorik, Bilimsel, Sistematik, Esnek, Açık
Görüşlü, Yenilikçi, Pragmatik, Şüpheci, Kavramsal,
Matematiksel, Sakin.
Akılcıların Oranı: %10
Zeka (Potansiyel Yetenek) Türü: Stratejik.
İlgi Alanları: Bilim, Felsefe, Mühendislik, Mimarlık,
Üstdüzey Yönetim.

DÖRT TEMEL MİZAÇ
İdealistlerin Temel Özellikleri:
Tutkulu, Öznel, Ahlaki Değerlerine Önem Veren,
Nazik, Empatik, Zeki (EQ), Renkli, Güvenilir,
Karizmatik, Uyumlu, Hoşgörülü, Hayal Gücü Geniş,
Duyarlı, Kibar, Hümanist, Sanatsever.
İdealistlerin Oranı: %15
Zeka (Potansiyel Yetenek) Türü: Diplomatik.
İlgi Alanları: Psikoloji, Sosyoloji, Tıp, Öğretmenlik,
Sanat, Edebiyat, Hukuk.

YETENEK GELİŞİM SÜRECİ
İlgi ve İstek
Egzersiz/Pratik
Beceri/Yetenek
Uzmanlık/Kendini Gerçekleştirme

LOJİSTİK ZEKA (Korumacılar)
Lojistik çeşitli malzemenin temini, dağıtımı,
yenilenmesi ve kullanımına ilişkin hizmetleri içeren
faaliyetlerdir. Bu faaliyetler herhangi bir kurum, okul
veya evde işlerin sorunsuz biçimde yürütülebilmesi
için en önemli unsurlardan biridir. Korumacılar
işlerin sorun çıkmadan yürüyebilmesi için, ilgili
kişiye doğru malzeme veya hizmeti tam zamanda
temin etmek konusunda çok yetenekli olabilirler.
Uğraşmaktan zevk aldıkları bu konu veya düzeni
sorunsuz olarak sürdürmeyi sağlayacak olan
benzeri konularda kendilerini zevkle geliştirerek
uzmanlaşabilirler.

TAKTİKSEL ZEKA (Deneyimciler)
Taktik içinde bulunulan pozisyonu, kısa zamanda,
daha iyiye götürebilme sanatıdır. Bu anlık beceri
tuvale sürülecek boyanın en doğru seçimi, kötü
hava şartlarında uçağa hakim olabilme, ani bir
hücumda basket potasına topu beceriyle
bırakabilme veya karşısındaki insandan istediğini
kısa sürede alabilme olarak kendisini gösterebilir.
Her durumda uyanık olmak ve fırsatları sürekli
izleyip değerlendirmek gerekir. Deneyimciler anın
imkanlarını değerlendirebilme becerisine yönelik
güçlü bir potansiyele sahiplerdir.

STRATEJİK ZEKA (Akılcılar)
Strateji belirlenen bir amaca ulaşmak için gerekli
ve yeterli olan yöntem ve araçları belirleyip etkili
biçimde kullanmaya ilişkin bir kavramdır. Ancak,
akılcılar için uygun olan amaçlar sistemleri
geliştirmeye yöneliktir. Bazı akılcılar daha çok
sosyal sistemlere (kurumlar, insanlar) ilgi duyarken,
bazıları organik sistemlere (doğa, canlılar), bir diğer
grup da teknolojik sistemlere (bilgisayarlar,
arabalar, vs.) veya temel/mühendislik bilimlerine ilgi
duyabilir. Ancak, neye ilgi duyarlarsa duysunlar,
amaçları mevcudu geliştirmeye veya daha verimli
kılmaya yöneliktir.

DİPLOMATİK ZEKA (İdealistler)
Diplomasi insan ilişkilerini, kısa ve uzun vadede,
amaçlanana uygun ve sorunsuz biçimde
yürütebilme becerisidir. İdealistler insan ilişkilerini
yönetmeyi ve geliştirmeyi sağlayan diplomasi
yeteneğine ve kişisel empati duygusuna neredeyse
doğar doğmaz sahiptirler. İnsanların potansiyelini
geliştirmelerini teşvik etmek için fırsat kollar ve
akıcı konuşma ve empati becerilerileriyle insanlar
arası olası çatışmalarda uzlaşmayı sağlarlar.
İdealistler insanların tavır ve davranışlarındaki
farklılıkları kabullenmeyi ve isterlerse olumlu yönde
etkilemeyi başarabilirler.

Dört Temel Mizacın Zeka Türü
Karşılaştırması
Deneyimciler İdealistler Akılcılar Korumacılar
: Taktiksel Zeka
: Lojistik Zeka
: Stratejik Zeka
: Diplomatik Zeka

Özbenlik Tipolojisi Grupları
● Korumacılar (ESTJ, ISTJ, ESFJ, ISFJ)
● Deneyimciler (ESTP, ISTP, ESFP, ISFP)
● Akılcılar (ENTJ, INTJ, ENTP, INTP)
● İdealistler (ENFJ, INFJ, ENFP, INFP)

Özbenliği Oluşturan Unsurlar
PSİŞİK ENERJİ AKIŞI
KİŞİ
Dışadönük : Extraversial (E)
(Enerji akışı daha çok içe)
Sosyal ortamlarda aktif
İçedönük : Introversial (I)
(Enerji akışı daha çok dışa)
Sosyal ortamlarda mesafeli
İNSANLAR

Özbenliği Oluşturan Unsurlar
ÖZBENLİKTE İŞLEVSEL AKIŞ
ÖZBENLİK
Sezgiler
Mantıksal
Duygusal
Duyular

Özbenliği Oluşturan Unsurlar
ÖZBENLİKTE İŞLEVSEL AKIŞ
Duyular: Duyu organları yoluyla edinilen (dokunma
görme, işitme, vs.) somut veri ve gözlemler.
Sezgiler: Somut verilere dayalı olması gerekmeyen
kavramsal/soyut bilgi, öngörü ve çağrışımlar.
Duygusal: Tutum ve davranışları ortaya koyarken,
toplumsal veya kişinin kendisine has insani
değer/önceliklerin ağırlık kazanması.
Mantıksal: Tutum ve davranışları ortaya koyarken
kişiye göre pek değişmeyen objektif mantıksal
kıstaslar veya tutarlılığın ağırlık kazanması.

Özbenliği Oluşturan Unsurlar
ÖZBENLİKTE İŞLEVSEL AKIŞ
Her özbenlik tipi, yapısından kaynaklanan doğal
bir tercihle, algılamaya yönelik işlevlerden birini
ve tutum/davranışlara yönelik işlevlerden birini
daha ağırlıklı olarak kullanır.
Özbenliğin yaşamda kullandığı temel işlev ve
diğer işlevlerinin (bilişsel işlevler) hangileri
olduğunu, işlevsel akışa ek olarak, içedönüklük
veya dışadönüklük ile 'hayat tarzı' unsurlarındaki
doğal tercihi belirler.

Özbenliği Oluşturan Unsurlar
HAYAT TARZI
● Planlı ve Programlı Yaşamayı Seven, Kategorize
Eden, Kararsızlığı Sevmeyen, Prensipleri Olan,
Düzenli, Gerçekçi:
Kararlı (Judging) J
● Kararsızlıktan Rahatsız Olmayan, Spontane,
Kategorize Etmeyen, Planlı Yaşamayı Sevmeyen,
Düzensiz, Esnek, Hayal Gücü Geniş:
Araştıran (Probing) P

ÖZBENLİK TİPOLOJİSİ KODLARI
- - - -
E N T P
I S F J
● E: Dışadönük (Extraverted) %55, I: İçedönük (Introverted) %45
● N: Sezgisel (INtuitive) %25, S: Duyusal (Sensational) %75
● T: Mantıksal (Thinking) %40, F: Duygusal (Feeling) %60
● P: Araştıran (Probing) %45, J: Kararlı (Judging) %55

KULLANILAN BİLİŞSEL İŞLEVLER
ENFJ ISTP
Dışadönük Duygu İçedönük Mantık
İçedönük Sezgi Dışadönük Duyu
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Dışadönük Duyu İçedönük Sezgi
.......... ..........

BİLİŞSEL (Cognitive) İŞLEVLER
Dışadönük Mantık (Sol Beyin)
- - TJ (Korumacılar, Akılcılar)
Dışadönük mantık hayatımızın çoğu alanını
kategorize edip amaçlarımıza ulaşmak için
yapmamız gerekenleri belirlememizi sağlar.
Sebep-sonuç ilişkileri kurmak, gözlem ve
deneyimlere dayalı prensipler oluşturmak ve
sistemleştirmek bu işlevin temel faaliyetidir.
Olması gereken şeyleri belirlemek ve yokluklarını
farketmek bu işlevle gerçekleşir. İletişimde (sözlü
ve yazılı) karşı tarafın mantığını kısa zamanda
doğru anlamak da bu işlev sayesindedir.

BİLİŞSEL (Cognitive) İŞLEVLER
İçedönük Mantık (Sağ Beyin)
- - TP (Deneyimciler, Akılcılar)
İçedönük mantık spesifik bir konu üzerine
yoğunlaşarak öğrenmek, problem varsa çözmek
veya esasını anlamaya yöneliktir. Bu işlevi
gerçekleştirirken, ilgilenilen konu, hayatın diğer
alanlarından izole edilerek farklı yönleriyle analiz
edilir. Kişi, içedönük mantık kullanarak, ilgilenilen
şeyle kendisine has yöntemle fiziksel veya
zihinsel bir yakınlık kurar. Bu süreç sırasında
ilgilenilen konu, nesne veya kavram hakkında
uzmanlık oluşur.

BİLİŞSEL (Cognitive) İŞLEVLER
Dışadönük Duygu (Sol Beyin)
- - FJ (Korumacılar, İdealistler)
Dışadönük duygu insanlarla bağlantı kurmak
(veya bağlantıyı kesmek) için kullanılır ve
genellikle sıcak/soğuk ancak, açıkça görülen
tavırlarla kendisini gösterir. Kibarlık, cana yakınlık,
sempatiklik, ortama uyum, nezaket gibi sosyal
kavramlar dışadönük duygu kapsamındadır.
Bu işlevi kullanarak insanların ifade ettiği veya
etmediği ihtiyaç ve isteklerine cevap veririz.
Sosyal olarak paylaşılan değer ve normlara
uyarak bu işlevi kolaylaştırırız.

BİLİŞSEL (Cognitive) İŞLEVLER
İçedönük Duygu (Sağ Beyin)
- - FP (Deneyimciler, İdealistler)
İçedönük duygu kişi için kıymetli olan, istenilen
veya inanmaya değer bulunan bilgiler ve insanlar
konusunda seçim yapma faaliyetidir. Bu işlev
tamamen kişinin iç dünyasında gerçekleşir ve
söz/tavırdan ziyade eylemlerle dışa vurulur.
İnsanların samimi veya iyi niyetli olup olmadıkları
bu işlevle belirlenir. Çeşitli nesne, kavram veya
insanlara kendimize has anlamlar yüklemeyi de
bu işlevle gerçekleştiririz.

BİLİŞSEL (Cognitive) İŞLEVLER
Dışadönük Duyu (Sağ Beyin)
-S-P (Deneyimciler)
Dışadönük duyu fiziksel ortamda var olanları
zengin bir detayda hissetmekle başlar. Bir somut
algıyı yaşamak için bazen hemen harekete geçer,
bu kapsamda var olanları bütünüyle hissederek
yaşamak isteriz. İlgilenilen konu bizim için
tamamen tükenene veya başka birşey ilgimizi
çekene kadar bu fiziksel olguyu yaşama süreci
devam eder. Bu konuyla ilgilendiğimiz sırada
kendimizi fiziksel dünyayla bütünleşmiş ve mutlu
hissederiz.

BİLİŞSEL (Cognitive) İŞLEVLER
İçedönük Duyu (Sol Beyin)
-S-J (Korumacılar)
İçedönük duyu mevcut duruma ilişkin veri ve
bilgileri toplamak ve daha önce toplanan benzer
bilgilerle mukayese ederek eksiklikleri/farklılıkları
ayrıntılı olarak belirlemektir. Hafızamızın etkili
kullanımını gerektirir. Belirlenen amaca yönelik
ayrıntılı veriler zihinde biriktirilir ve mevcut
durumla mukayese edilerek kısa süre sonrasında
olacaklar konusunda bize ışık tutar. Bu bilgilerin
toplanmasındaki temel güdü, içinde bulunulan
ortamla bütünleşmek ve düzeni sürdürmektir.

BİLİŞSEL (Cognitive) İŞLEVLER
Dışadönük Sezgi (Sağ Beyin)
-N-P (Akılcılar, İdealistler)
Dışadönük sezgi somut biçimde veya bütünüyle
var olmayan bir olgu, fikir veya davranışın anlam
veya anlamlarını bulmaya yöneliktir. Çoğu zaman
sanki bir yap-bozun (puzzle) eksik parçalarını
birleştirir gibi bütünlemek ve anlamlandırmak
şeklinde yaşanır. Daha önce hiç görülmemiş veya
duyulmamış fikir, düşünce ve inanç bu işlev
kullanılarak birlikte yorumlanıp bütünleştirilebilir.
'Beyin fırtınası yapmak', esas olarak, bu işlevi
kullanmayı ifade etmektedir.

BİLİŞSEL (Cognitive) İŞLEVLER
İçedönük Sezgi (Sol Beyin)
-N-J (Akılcılar, İdealistler)
İçedönük sezgi bir kavrama ilişkin birbiriyle ilintili,
karşıt veya çelişkili görülen bilgileri toplayarak
sentezlemek ve farklı bir anlayış seviyesine
gelmektir. Bu işlevi kullanarak yeni veya bugüne
kadar hayal edilmeyen gerçeklikleri keşfedebiliriz.
Toplanılan bilgi sadece duyuların kullanılmasıyla
elde edilen ayrıntısal ve ham veri değil, bütünsel
anlama ilişkin enformasyondur. Mevcut
anlayışları/yapıyı geliştirmek ve geleceğe yönelik
öngörülerde bulunmak bu işlevle sağlanır.

BİR TİPOLOJİDE İŞLEVSEL AKIŞ
ESFJ
ÖZBENLİK
Sezgiler
Sezgiler
Duygusal
Duyular

BİR TİPOLOJİDE İŞLEVSEL AKIŞ
INTJ
ÖZBENLİK
Sezgiler
Mantıksal
Sezgiler
Duygusal

BİR TİPOLOJİDE İŞLEVSEL AKIŞ
ESTP
ÖZBENLİK
MantıksalDuyular
Duygusal
Mantıksal

BİR TİPOLOJİDE İŞLEVSEL AKIŞ
INFP
ÖZBENLİK
Duyular
Sezgiler Duygusal

İŞLEVLERİN KULLANIM DÖNEMİ
● Çocukluktan itibaren diğerlerine göre daha çok
kullanılması nedeniyle en fazla gelişen temel işlevdir.
● Yardımcı işlevin de sık kullanılması sonucunda temel
işleve yakın biçimde gelişmesi, genellikle, gençlik
döneminin başlarında tamamlanır.
● Bazı insanlar olgunluktan sonra ve yaşlılık dönemlerinde
üçüncü işlevlerini daha fazla kullanıp geliştirebilirler.
● Diğer beş işlev bilinçli ve istekli olarak değil, ihtiyaç
hissedildiği zaman kullanılır. Bilinçli ve daha sık kullanılıp
geliştirilmeleri için özel gayret ve çalışma gereklidir.

TİPOLOJİ
Korumacı
ESTJ (Organizatör) %10 E
Dışadönük Mantıksal, İçedönük Duyusal
Stabil, tutarlı ve mantıksaldır. Genellikle hareketli bir yapısı ve
aktif bir tarzı vardır. Pratik ve organizedir. Pratik bir uygulama
alanı görmediği sürece teori ve soyut kavramlardan uzak durur.
Olması gereken şeyler konusunda net ve somut fikirleri vardır.
Hemen her işe müsait bir yapısı olmakla beraber, özellikle aktivite
organizasyonu ve yönetimi konusunda çok yeteneklidir.
Paylaşımcıdır ve ortamının değer ve standartlarıyla barışıktır.
Gösterdiği Tavır: Mantıksal

TİPOLOJİ
Korumacı
ISTJ (Müfettiş) %10 E
İçedönük Duyusal, Dışadönük Mantıksal
Ciddi ve kararlıdır. Emniyetli ve huzurlu bir yaşamı arzu eder.
Risk almaktan hoşlanmaz. Oldukça detaycı, sorumluluk duygusu
gelişmiş ve güvenilirdir. Planlı, düzenli ve çalışkandır. Uzun süreli
konsantrasyon yeteneği gelişkin ve hafızası güçlüdür. Hedeflerine
ulaşma konusunda kararlı ve azimlidir. Ortamındaki norm ve
gelenekleri koruma ve destekleme eğilimindedir. Sıradışı bulduğu
tarz ve insanlardan uzak durur ve empatik davranmaz.
Gösterdiği Tavır: Mantıksal

TİPOLOJİ
Korumacı
ESFJ (Tedarikçi) %12 K
Dışadönük Duygusal, İçedönük Duyusal
Sıcakkanlı, popüler ve iyilikseverdir. Tipolojiler arasında en
sosyalidir. Başkalarının ihtiyaçlarını kendisininkinin önüne koyma
eğilimindedir. Çevresindeki insanların somut ihtiyaçlarını temin
etmekten zevk alır. Toplumsal değerlerle uyumlu ve kararlarında
temkinlidir. Sorumluluklarını ve görevlerini kesinlikle ihmal etmez.
Görünümüne ve cazibesine önem verir. Kendisini iyi hissetmek
için başkalarının fikrine ihtiyaç duyar. Eleştirilmekten hoşlanmaz.
Gösterdiği Tavır: Duygusal

TİPOLOJİ
Korumacı
ISFJ (Koruyucu) %13 K
İçedönük Duyusal, Dışadönük Duygusal
Nazik, güvenilir ve yumuşak kalplidir. Genellikle yakın çevresinin
ihtiyaçlarını kendi ihtiyaçlarının önüne koyar. Emniyetli ve risksiz
bir yaşam ister. Toplumsal norm ve değerlere önem verir. Statüko
ile uyumludur. Mekansal ve estetik duyuları gelişkindir. İnsanlara
ait gözlemlere dayanan bir iç dünyası vardır. Kariyer konusunda
hırsı yoktur. Çatışmaktan hoşlanmaz. Kendisini ait hissettiği
ortamlarda yaşayarak yakınlarını mutlu etmekten zevk alır.
Gösterdiği Tavır: Duygusal

TİPOLOJİ
Deneyimci
ESTP (Satış Uzmanı) %6 KE
Dışadönük Duyusal, İçedönük Mantıksal
Uyumlu ve yakınlık gösteren tavırdadır. Eylem insanıdır. Teori
ve soyutlamalardan hoşlanmaz. Kısa vadeli sonuçlarla ilgilidir.
Uzun vadeli beklentiler için sabır göstermez. Temposu yüksek
bir yaşamı tercih eder ve rahatça risk alır. Geliştirdiği pratik
çözümlere engel oluşturduklarını düşündüğü takdirde sosyal
norm ve kurallara riayet etmeyebilir. İnsanlardan kısa vadede
istediğini alma konusunda (nabza şerbet) oldukça yeteneklidir.
Gösterdiği Tavır: Duygusal !

TİPOLOJİ
Deneyimci
ISTP (Teknisyen) %6 E
İçedönük Mantıksal, Dışadönük Duyusal
Sessiz ve mesafelidir. Mekanizma ve aletlerin çalışma mantığını
merak eder ve beceri geliştirir. Anı yaşar ve risk almaktan
çekinmez. Pratiktir. Müzik, el becerisi gerektiren sanatlar, spor
ve hatta ekstrem sporlara ilgi duyabilir. Arkadaşları ve yakın
çevresine değer verir ancak aidiyet duygusunu önemsemeyebilir.
Anlam veremediği ve yapmak istediği işe engel olacağını
düşündüğü takdirde, toplumsal norm ve kurallara uymayabilir.
Gösterdiği Tavır: Belirsiz

TİPOLOJİ
Deneyimci
ESFP (Aktrist) %9 K
Dışadönük Duyusal, İçedönük Duygusal
İnsan canlısı ve eğlencelidir. Bulunduğu ortama neşe ve enerji
katar. Anı yaşar ve yeni deneyimlere açıktır. Teoriden ve insan
içermeyen konulardan hoşlanmaz. İnsanları mutlu etmekten ve
eğlendirmekten zevk alır. Sosyal ortamlarda ilgi merkezi
olmaktan hoşlanır. Sorunlara, genel olarak tutarlı olması
gerekmeyen, anlık pratik çözümler bulmaktan yanadır. Güçlü
duygu ve düşüncelerden kolay etkilenir ve etrafına yansıtır.
Gösterdiği Tavır: Mantıksal !

TİPOLOJİ
Deneyimci
ISFP (Sanatçı) %9 KE
İçedönük Duygusal, Dışadönük Duyusal
Sessiz, ciddi ve duyarlıdır. Gerilimli ortamlardan ve çatışmadan
çok rahatsız olur ve uzak kalmaya çalışır. Uyumlu, sadık ve
güvenilirdir. Estetik duyarlılığı oldukça gelişmiştir. Sanata ve
özellikle görsel sanatlar ve el sanatlarına yatkındır. Özgün ve
yaratıcıdır. Başkalarını kontrol etmek veya yönetmek hiç ilgisini
çekmez. Açık görüşlü ve esnektir. Önyargıları azdır. Anı yaşar
ve uzun vadeli plan ve beklentilerden uzaktır.
Gösterdiği Tavır: Belirsiz

TİPOLOJİ
Akılcı
ENTJ (Yönetici) %2 E
Dışadönük Mantıksal, İçedönük Sezgisel
Aktif, bilgili ve mantıklıdır. Lider olmak için güçlü bir motivasyonu
vardır. Karmaşık organizasyonel problemleri kavramak ve somut
çözümler geliştirmek konusunda çok yeteneklidir. İddialıdır ve
sözünü sakınmaz. Hitabeti güçlü ve etkileyicidir. Akılcılık, bilgi ve
uzmanlığa değer verir. Akılcı olmayan insan ve organizasyonlara
hoşgörüsü yoktur. Mükemmelliyetçidir ve ehil olmadığını
düşündüğü birinin onu yönetmesine tahammül edemez.
Gösterdiği Tavır: Mantıksal

TİPOLOJİ
Akılcı
INTJ (Direktör) %1 E
İçedönük Sezgisel, Dışadönük Mantıksal
Bağımsız, analitik ve kararlıdır. Teorileri, uzun vadeli planlarla,
pragmatik biçimde realize etme konusunda çok yeteneklidir.
Kendisine çok güvenir. Öngörüleri gelişkin ve iradesi güçlüdür.
Bilgi, uzmanlık ve bütünselliğe değer verir. Başkaları için olduğu
gibi kendi performansı konusunda da beklenti ve standartları çok
yüksektir. Mükemmelliyetçidir ve kendisini sürekli geliştirir. Doğal
liderdir, ancak ortamındaki lidere güvenirse onu takip eder.
Gösterdiği Tavır: Mantıksal

TİPOLOJİ
Akılcı
ENTP (Mucit) %4 KE
Dışadönük Sezgisel, İçedönük Mantıksal
Çok yönlü, yaratıcı ve zekidir. Birçok alanda kendisini geliştirmesi
mümkündür. Karmaşık sistem ve kavramları algılama ve özgün
mantıksal çözümler geliştirme konusunda çok yeteneklidir. Yeni
fikirler ve projeler onu cezbeder. Ancak projelerin, ve genelde
hayatın, rutin yönlerini sevmez ve ihmal eder. Özgüveni yüksek,
iddialı ve açık sözlüdür. Statükoya meydan okumaktan zevk alır.
İnsanlarla etkileşim halinde olmayı sever ve onları da motive eder.
Gösterdiği Tavır: Duygusal !

TİPOLOJİ
Akılcı
INTP (Düşünür) %3 E
İçedönük Mantıksal, Dışadönük Sezgisel
Özgün, yaratıcı ve mantıksal bir düşünürdür. Sessiz ve mesafeli
olduğundan tanınması kolay değildir. Bireyseldir ve kendi
dünyasında yaşar. Bilgi, uzmanlık ve akılcılığa değer verir.
Herkese zor gelen problemleri çözmekten zevk alır. Çoğu insan
için anlaşılması zor bir teori veya çözülememiş bir sorun onu
heyecanlandırabilir. İlgisini çeken teknik veya sosyal sorunlara,
gerekirse uzun zaman ve emek harcayarak, çözüm bulur.
Gösterdiği Tavır: Belirsiz

TİPOLOJİ
İdealist
ENFJ (Öğretmen) %4 K
Dışadönük Duygusal, İçedönük Sezgisel
Popüler ve hareketlidir. Empatisi gelişkindir ve insan ilişkilerinin
genelinde çok yeteneklidir. Etrafındaki insanların duygu ve
düşüncelerine çok duyarlıdır. Otoritesini yumuşak biçimde
sağlar. Duygusal anlamda çok güçlüdür ve etrafına yansıtır.
Hemen her konuya insani perspektiften yaklaşır. Çevresinin
istek ve ihtiyaçlarına kendisininkilerden daha fazla değer
vermesi nedeniyle kendi ihtiyaçlarını ihmal edebilir.
Gösterdiği Tavır: Duygusal

TİPOLOJİ
İdealist
INFJ (Hekim) %1 KE
İçedönük Sezgisel, Dışadönük Duygusal
Özgün, sofistike ve naziktir. Gücünü yumuşak biçimde gösterir.
Çeşitli alanlardaki karmaşık sorunlara farklı açılardan bakıp
kökten çözümler geliştirebilir. Sezgileri, öncelikle insanlara ilişkin
olarak, çok güçlüdür. Kuvvetli biçimde bağlı olduğu değer
yargıları vardır. Özel hayatıyla ilgili konuları kimseyle paylaşmaz.
Doğru işi yapmak ve en doğru biçimde yapmak konusunda
ısrarlıdır. İnsanları kontrol etmeyi ve kontrol edilmeyi sevmez.
Gösterdiği Tavır: Duygusal

TİPOLOJİ
İdealist
ENFP (Gazeteci) %7 KE
Dışadönük Sezgisel, İçedönük Duygusal
Tutkulu, idealist ve yaratıcıdır. İlgisini çektiği taktirde hemen her
alanda başarılı olabilir. İnsan ilişkileri konusunda çok yeteneklidir.
Hayatını kendisine özgü değer yargılarına uygun yaşamak
ihtiyacındadır. Yeni fikirler ilgisini çeker ancak detaylardan sıkılır.
Açık fikirli ve esnektir. İlgi alanları geniştir. Güzel yazar ve
konuşur. Çoğu insan onu karizmatik ve etkileyici bulur. Spesifik
bir alanda uzmanlığa dayalı bir yaşam tarzı ona dar gelir.
Gösterdiği Tavır: Mantıksal !

TİPOLOJİ
İdealist
INFP (Şair) %3 KE
İçedönük Duygusal, Dışadönük Sezgisel
Sessiz, nazik ve duyarlı bir idealisttir. İnsanlığa hizmet etmek en
temel motivasyonudur. Etik değerlerine çok bağlıdır. Değerleriyle
çelişik bir durumla karşılaşmadığı sürece sadık ve uyumludur.
Soyut sanatlar ve edebiyat konusunda çok yeteneklidir. İnsanların
ihtiyaçlarını kendisinin ideallerine uygun biçimde anlamaya ve
yardım etmeye çalışır. Romantiktir ve görünümüne kendisine has
biçimde özen gösterir. Zengin iç dünyasında yaşamaya eğilimlidir.
Gösterdiği Tavır: Belirsiz

ÖZBENLİK TİPOLOJİSİ TESBİTİ
● Tipoloji testi ile.
● Kısa süre içerisinde; bilgi, gözlem ve sezgi
kullanarak.
● Uzun sürede; kişinin tipolojik özellikleriyle
özbenlik tiplerinin karşılaştırılması yoluyla.

TİPOLOJİNİN İŞ HAYATINDAKİ
ÖNEMİ
● Tipolojiye Uygun Meslek Seçimi
● Tipolojiye Uygun Görev/Kariyer Belirleme
● Grup Çalışması ve Takımları Doğru Oluşturma
● İnsan İlişkileri ve Etkili İletişim

TİPOLOJİLERE UYGUN
MESLEKLER
Kişiye en uygun meslek, tipolojisinin ait olduğu mizaç tipinde
belirtilen doğal ilgi alanlarındadır. Bununla beraber, aynı
mizaç grubu içerisindeki tipolojilerin en iyi performans
göstereceği iş/meslekler öncelikler açısından bazı farklılıklar
gösterir. Ayrıca, bir mizaç grubundaki tüm tipler için geçerli
olmayıp yalnızca gruptaki bir tipolojiye ait bazı potansiyel
yetenekler de vardır. Örneğin, istediği takdirde, bir ENTP
çok iyi bir avukat, bir ISFJ çok iyi bir dekoratör olabilir.
Diğer taraftan, insanlar doğal ilgi alanlarının dışındaki bazı
mesleklerde de başarılı olabilirler. Örneğin; tüm - -TJ lerden
iyi mühendisler çıkabilir. Ancak, en başarılı ve mutlu insanlar
mizaç ve tipolojilerine en uygun olan doğal ilgi alanlarına
yönelik işler yaparak yaşayanlardır.

TİPOLOJİYE UYGUN
GÖREV/KARİYER
Tipolojilerine en uygun meslek/görevleri yapan insanlar şanslı insanlardır.
Kişi kendisine en uygun işi yapmasa bile, yapısına uyumlu görevlerde daha
başarılı olur. Bu konu ile ilgili olarak aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:
● İçedönük insanların fazla hareketli ve yüksek tempolu işlerde başarılı
olması zordur. Dışadönük insanlar da başkalarıyla paylaşım gerektirmeyen
ve bireysel olarak yoğun konsantrasyon isteyen görevlerde zorlanırlar.
● Sezgisel algılayıcıların detayları kaçırmamak gereken ve pratik yönü ağır
basan işlerde, duyusal algılayıcıların bütünsel bakış ve öngörü gerektiren
işlerde başarılı olmaları daha zordur.
● İnsanlarla yoğun iletişim ve uyum gerektiren işlerde mantıksalların, objektif
tutum ve mantıksal tutarlılığın ön planda olması gereken işlerde ise
duygusalların başarılı olması zordur.
● Planlı ve programlı olunması gereken işlerde kararlılar, anlık doğru
seçimler ve yaratıcılık gerektiren işlerde araştıranlar daha başarılı olur.

GRUP ÇALIŞMASI VE TAKIM
OLUŞTURMA
Grup çalışmalarında ve bazı işlere yönelik oluşturulan
takımlarda, en etkili sonuçların yaratılabilmesi için, sinerji
oluşturan ve grup içerisinde biribirini tamamlayan insanları
bir araya getirmek gerekir.
Bu amaçla, her mizacın kendisine has üstün yönleri dikkate
alınarak, takım içerisinde farklı mizaçtan insanlara yer
vermek olumlu sonuçlar verebilir.
Takım çalışmalarında, takımda yer alacak insanların en
gelişmiş bilişsel işlevlerinden faydalanmak doğru olur.
Dolayısıyla, bilişsel işlevlerden hangileri ele alınacak konu
için gerekliyse, takım, bu işlevleri temel işlev olarak kullanan
kişilerden oluşturulmalıdır.

Takımdaki Roller
YÜRÜTÜCÜ (Dışadönük Mantık) ESTJ, ENTJ
İşlerin yapılması için gerekli mantıksal yapıyı kurar ve
organizasyonu sağlarlar. Gerekli planları yapar, yöntemleri
belirler ve sistemleştirirler. Takım içerisindeki sorumluluk ve
rollerin doğru ve tam olarak tanımlanmasını ve işin yapılması
için gerekli beceri ve kaynakların varlığını temin ederler.
AÇIKLAYICI (İçedönük Mantık) ISTP, INTP
Olguların nasıl ve neden oluştuklarına dair açıklamalar
getirirler. Olayları analiz eder, belirli hipotezler geliştirir ve
açıklamalarının doğruluk ve tutarlılığına ilişkin kanıtları
toplarlar. Belirli bir olguya ilişkin neden-sonuç ilişkilerini kurar
ve karşılaşabilecek tüm karmaşık konuları iyice anlayıp izah
etmeye çalışırlar.

Takımdaki Roller
KOÇ (Dışadönük Duygu) ESFJ, ENFJ
Takımdaki insanlar arasında olması gereken uyumu temin
eder, işlerin yürütülmesi sırasında ihtiyaç duyulabilecek
çeşitli hizmetleri sağlarlar. Pozitif ilişkiler kurar, olası
çatışmaları giderir ve takımdakilerin görevlerini en iyi biçimde
yapmalarına yönelik motivasyonlarını sağlamak için gayret
sarfederler.
KAMPANYACI (İçedönük Duygu) ISFP, INFP
Belirli fikir, düşünce veya inançlara gönülden destek vererek
ilgili konunun takım içerisinde yeterince ve öncelikli olarak
ele alınmasını sağlarlar. Yeni fikirlere açık olmaları ve güçlü
biçimde bağlı oldukları değer ve kanaatleriyle, takımın işin
önceliklerlerini ihmal etmemesini temin ederler.

Takımdaki Roller
ŞEKİLLENDİRİCİ (Dışadönük Duyu) ESTP, ESFP
Yapılan çalışmaların pratik olarak ve mümkün olan en erken
zamanda gerçekleştirilmesini sağlarlar. Eyleme yönelik
tavırlarıyla, takımdaki insanların enerji ve motivasyonlarını
arttırırlar. Deneyimlerinden elde ettikleri bilgilerin ışığında,
işlerin somut sonuçlara ulaşmasında itici güç oluştururlar.
İYİLEŞTİRİCİ (İçedönük Duyu) ISTJ, ISFJ
Konuya ilişkin bilgileri ve verileri hiçbir ayrıntıyı ihmal
etmeden toplar, mevcut durumu açık ve net olarak ortaya
koyarlar. Amaca yönelik işlerin yapılmasında, geçmiş
deneyim ve çalışmalarından elde ettikleri bilgi birikiminden
de faydalanarak, olması gerekenle olan arasındaki farkı
somut olarak ve detaylı biçimde belirlerler.

Takımdaki Roller
KEŞFEDİCİ (Dışadönük Sezgi) ENTP, ENFP
İşlerin yapılmasında yeni ve daha iyi yolları keşfeder, çeşitli
durum, nesne veya insanların gizli potansiyellerini ortaya
çıkartırlar. Hayal güçlerini kullanarak mevcut durumun
ötesindeki olası tüm gelişmeleri araştırır, statükoya meydan
okuyarak yenilikleri hayata geçirmeye çalışırlar.
GELİŞTİRİCİ (İçedönük Sezgi) INTJ, INFJ
Bilgi ve sezgilerini kullanarak, olgulara ilişkin yeni veya farklı
fikir ve bakış açıları geliştirirler. Hemen her konuda gözlem
yapar, ilgilenilen konuyu farklı perspektiflerden ele alır, bu
şekilde yeni veya farklı fikir ve sonuçlara ulaşırlar. Sorunlara
kökten çözümler bulur, öngörülerde bulunur ve uzun vadeli
vizyon oluştururlar.

İNSAN İLİŞKİLERİ
Kendi kişiliğinin (tipolojisinin) en doğrusu olduğuna inanan insan
sayısı ne yazık ki çok fazladır. Oysa her tipolojinin hem olumlu
hem de olumsuz sayılabilecek özellikleri vardır.
İnsanların kişiliklerinin temel özelliklerini (tipolojilerini) bilerek ve
olduğu gibi kabul ederek yaşamak, hayata zorluk değil renk
katar. Herkesin kişiliğinin biribirine benzediği bir hayat, en
azından, çok sıkıcı olurdu.
Hayatın tüm alanlarında olduğu gibi, iş hayatında da, birlikte
çalışmak durumunda olduğumuz insanların kişilik tipolojilerini
bilerek tutum ve davranışlarını bu çerçeve içerisinde
değerlendirmek ve iletişimde onların tarzına yakın bir üslup
kullanmaya çalışmakla elde edilecek faydaların hepimizce
farkedilmiş olduğunu ümit ediyorum.

İlginiz için Teşekkürler
skuseyri@mekatek.com.tr
Mekatek Eğitim ve Danışmanlık
http://mekateked.com
Tel:216-6400782