قصو حضرت نوح عليه السلام جو

1. ‫تحرير ۽ تحقيق : عبدالرزاق ميمڻ‬ ‫باب پهريون‬ ‫۽اسان نوح ۽ابراهيمکي پيغمبر ٺاهي موڪليو ۽ اسان رکي ڇڏيو ٻنهين نسلن جي وچ ۾ نبوت۽ڪتاب،بس ان‬ ‫مان ڪي هدايت وارا آهن ته ڪي نافرمان‬ ‫حضرت نوح عليه السالم جو شجرو هن طرح آهي. نوح بن المڪ بن متو ّ بن خن ّ بن يرو بن مهاييل بن انوش بن‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫شيش بن آدم. حضرت نوح ع جي والدت با سعادت حضرت آدم ع جي وفات کان 126 سال پوِء ٿي. (ابن حرير ۽‬ ‫ُ‬ ‫ٻين تفسيرن سان اهوئي ثابت آهي) مٿئين اهل ڪتاب وارن تاريخي شجرن متابق پاڻ حضرت آدم جي وفات جي‬ ‫.146 سالن کان پوِء پئدا ٿي. واهلل اعم بثواب‬ ‫ابو سالم چئي ٿو ته مون حضرت ابو مامه رضيه کان ُٻڌو اهي ته هڪ شخص نبي صلي اهلل عليه وسلم جن کان‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫سوال ڪيو ته “ حضرت نوح ع نبي هئا؟“ ته پاڻ ص فرمايو ته ـ ها ۽ پاڻ ع اهلل ج سان ڪالم به ڪندا هئا“‬ ‫هن شخص ٻيو سوال ڪيو ته “ يا رسول اهلل ص “حضرت آدم ع ۽ حضرت نوح ع جي وچ ۾ ڪيترو عرصو‬ ‫ُ‬ ‫“گذريو؟” پاڻ ص فرماو ته ” ڏه قرن‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫قرآن شريف مان ثابت آهي ته قرن مان مراد آهي انسانن جو گروه. “وڪم اهلڪنا من القرون من بعد نوه (سوره‬ ‫االسراِء) ۽ ڪيتريون قومون آهن، جن کي اسان هالک ڪري ڇڏيو نوح کان پوِء. “ ثم انثانا من بعد هم قرنا‬ ‫آخرين” پوِء اسان پئدا ڪئي ان کان پوِء هڪ ٻي جماعت (سوره مومنون). ”و قرونا بين ذالڪ ڪثيرا“ ۽ ان تمام‬ ‫ُ‬ ‫گهڻي تعداد قومن جي جيڪي ان وچ مان گذريون (سوره فرقان) “ وڪم اهلڪنا قبلهم من قرن” ڪيتريومن‬ ‫ُ‬ ‫قومون ان کان پهريون هيون جن کي اسان برباد ڪري ڇڏيو (سوره مريم). هن سڀني قرآني مثالن مان قرن تعداد کي‬ ‫نه پر، قوم، گروه يا جماعت الِء استعمال ڪيو ويو آهي. حضرت محمد صلي اهلل عليه وسلم جي حديث آهي ته‬ ‫ُ‬ ‫“ خير القرون قرني...“ بهترين جماعت آهي مهنجي جماعت. اهڙي طرح يقينن حضرت نوح کان پهرين جيڪو تاريخ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫جو وڏو عرصو گذريو هوندو ان مطابقت سان حضرت آدم ع ۽ حضڙٽ نوح ع جي وچ ۾ هزاري سال گذريا هوندا.‬ ‫سنڌي آرٽسٽس ويلفيئر ايسوسيئشن (ساوا) جي پيشڪش‬ ‫1 ‪Page‬‬

2. ‫.واهلل اعلم بثواب‬ ‫صحيح بخاريَء ۾ حضرت ابن عباس کان روايت آهي ته حضرت آدم ع ۽ حضرت نوح عليه اسالم جي وچ جو‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫عرصو “ ڏه قرنن” تي محيط هو ۽ ان جي وچ ۾ جيڪي به ماڻهو پئدا ٿيا هئا اهي سڀئي جا سڀئي اسالم تي هئا ۽‬ ‫ُ‬ ‫.عيساين ۽ نصارن جو اهو خيال ته قابيل ۽ ان جا پُٽ باه جا پُڄاري هئا قطئي غلط آهي. واهلل اعلم بثواب‬ ‫اهلل تعالي حضرت نوح ع ۽ ان جي قوم ۽ منڪرن الِء عذاب، اهل ايمان وارن الِء نجات وغيره جا موضوع قرآن‬ ‫مجيد ۾ مختلف جڳهين تي بيان ڪيا آهن . سوره االعراف، سوره يونس، سوره هود، سوره انبياَء، سوره مومنون،‬ ‫سوره شعرا، سوره عنڪبوت، صوره صافات، سوره اقتربت ۾ پاڻ مخلف سببن سان ذڪر ڪيو آهي.حضرت نوح‬ ‫.ع جي قصي ۾ هڪ سوره به نازل فرمائي‬ ‫کين اهلل تعالي ان وقت دنيا ۾ آندو جڏنهن دنيا ۾ بت پرستي شروع ٿي وئي ۽ نسل آدم ضاللت ۽ گمراهيَء ۾‬ ‫ُ‬ ‫گهيرججي وئي. پاڻ زمين وارن وٽ ايندڙ پهريان رسول هئا ۽ قيامت جي روز به کين “ رسول اول” چئي شفاعت الِ‬ ‫چيو ويندو. بت پرستيَء جو رواج جو اصل سبب اهوئي ئي هو جيڪو امام بخاري ابن جرح جي حديثن جي حوالي‬ ‫.سان بيان ڪيو اهي‬ ‫اقالو اال تذرن االهتڪم ال تذرن ودا وال يغوث و يعوق و نسرا (سوره نوح). حضرت ابن عباس رضيه جي روايت آهي‬ ‫ُ‬ ‫ته سواع، يغوث، يعوق ۽ نسر حضرت نوح جي قوم جا نيڪ ماڻهو هئا، جڏنهن هنن جي وفات ٿي ته شيطان ماڻهن‬ ‫جي دلين ۾ وسوسا وجهي انهن جي مجلسن ۾، ويهڻ جي جڳهين تي پٿر بهاري ڇڏيا ته کين ياد ڪري عبادت‬ ‫ڪجي ۽ انهن پٿرن کي انهن نيڪ ماڻهن جي نالن سان به موسوم ڪري ڇڏيائون، اهڙيِء طرح پوِء جي نسل،‬ ‫جنهن کي پٿرن رکڻ جو مقصد معلوم نه ٿيو، انهن پٿرن جي عبادت ڪرڻ لڳا. حضرت ابن عباس چئي ٿو ته قوم‬ ‫ُ‬ ‫.نوح ع کان پوِء به عرب جا ماڻهو الِء اهي بُت معبود قرار ٿيا هئا‬ ‫ابن حرير پنهجي تفسيرن ۾ ُٻڌائي ٿو ته “ حضرت آدم ع ۽ حضرت نوح ع جي وچ واري صدين ۾ ڪي اهلل جا‬ ‫سنڌي آرٽسٽس ويلفيئر ايسوسيئشن (ساوا) جي پيشڪش‬ ‫2 ‪Page‬‬

3. ‫ُ‬ ‫نيڪ ٻانها تمام گهڻي شهرت رکندا هئا، جڏنهن انهن جي وفات ٿي ته سندن پيروڪارن سوچيو ته ڇو نه سندن‬ ‫تصويرون ٺاهيو ته جڏنهن انهن جي تصويرن کي سامهون آڻي اهلل جي بندگي ، انهن جي ياد سان ڪريون ته عبادت‬ ‫جو شوق گهڻو پئدا ٿيندو. جڏنهن اهي وفات ٿي ويا ته ابليس انهن جي پوئنرن جي دلين ۾وسوسو وڌو ته هن جا‬ ‫ُ‬ ‫وڏا انهن تصويرن جي ئي عبادت ڪندا هئا ۽ انهن جي وسيلي سان ئي بارش وغيره ٿئي ٿي اهو سڻي انهن جي‬ ‫.نئين نسل انهن بُتن جي عبادت شروع ڪري ڏني. ي‬ ‫ُ‬ ‫ابن ابي حاتم، عروه بن زبير کان روايت ڪري ٿو ته “ ود، يعوث، سواع ۽ نسر ، حضرت آدم ع جا پُٽ هئا ۽ هو ع‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫انهن سڀني کان عمر ۾ وڏا هئا ۽ وڌيڪ متقي ۽ پرهيزگار هو. ابي ابن حاتم چئي ٿو ته “ حضرت امام باقر نماز‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫پڙهي رهيا هئا ته اتي ويٺل ماڻهن يزيد بن مهلب جو ذڪر شروع ڪري ڏنو. جڏنهن پاڻ نماز کان فارغ ٿيا ته پُڇڻ‬ ‫لڳا ته ڃا هو يزيد بن مهلب متعلق پيا ڳالهائين؟ يزيد بن مهلب هن سر زمين تي قتل ٿيو هو، جنهن ۾ سڀ کان‬ ‫ُ‬ ‫پهرين بت پرستي شروع ٿي هئي ۽ پوِء پاڻ “ود” جو ذڪر شروع ڪيائون ته فرمايائون ته “ود هڪ نيڪ انسان‬ ‫ُ‬ ‫هو، هو پنهنجي قوم ۾ نهايت عقيدت ۽ محبت سان سڃاتو ڄاتو ويندو هو، جڏنهن هن جي وفات ٿي ته پوِء لڳ‬ ‫هن جي قبر جوي چوڌاري طواف ڪري رئڻ پٽڻ لڳا. ود جي قبر بابل ۾ هئي جڏنهن ابليس انهن جي اها آه و زاري‬ ‫ڌٺي ته انساني شڪل ۾ انهن وٽ آيو ۽ انهن الِء هڪ تصوير ٺاهي جنهن کي هنن گهر ۾ رکي ڇڏيو ۽ جڏنهن‬ ‫ڪجه عرصي تائن ان تصوير کي پوڄڻ لڳا ته هن کين آسانيَء ڪرڻ الِء هر گهر الِء تصويرون ڄاهي ڏنيون ۽ اها‬ ‫ُ‬ ‫تصوير هر گهر ۾ عبادت الِء رکي وئي اهڙيِء طرح ود جي تصوير پهرين ۽ پوِء ٻين جون تصويرون وقت سان گڏ‬ ‫عبادت جو روپ ڌارينديون رهيون اهڙيَء طرح شيطان جي ورغالئڻ تي ماڻهو اهلل جي عبادت ڇڏي بُتن کي پوڄڻ‬ ‫.لڳا‬ ‫ُ‬ ‫ّاري ۽ مسلم ۾ روايت آهي ته جڏنهن حضرت امه سلمه ۽ امه حبيبه رصيه اهلل عنهن نبي سائين جن جي خدمت‬ ‫ب‬ ‫۾ حبشه جي سرزمين ۾ “ ماريه” نالي ڪليسيا جو ذڪر ڪيو ۽ ان جي خوبصورتي ۽ ان ڪليسا ۾ رکيل‬ ‫تصويرن جو ذڪر ڪيو ته پاڻ ص فرمايو “ زمانه قديم ۾ جڏنهن ڪو نيڪ شخص مري ويندو هو ته ماڻهو هن‬ ‫ُ‬ ‫جي قبر تي عبادت گاه تعمير ڪري پوِء ان جي عبادت شروع ڪري ڇڏيندا هئا ۽ پوِء ان عبادت گاه ۾ ان جي‬ ‫ُ‬ ‫تصوير ٺاهي رکندا هئا. اهلل جي مخلوق ۾ اهلل ج جي ويجهو اهي ماڻهو وڌ ۾ وڌ بد بخت آهن” پوِء اهلل حضرت نوح‬ ‫سنڌي آرٽسٽس ويلفيئر ايسوسيئشن (ساوا) جي پيشڪش‬ ‫3 ‪Page‬‬

4. ‫ع کي آندو جنهن ته کين ورائي اهلل جي بندگيَء جي دعوت ڏين ۽ کين ُٻڌائن ته “ اهلل کان سوا عبادت جي الئق‬ ‫ڪو به غير اهلل ناهي“ انهن ماڻهن کي حڪم ڏنائون ته اهلل سان ڪنهن کي به شريڪ نه ٺاهيو، اهلل کان سواء‬ ‫.ڪوب پروردگار ناهي سڀ صرف ۽ صرف اهلل ج جي عبادت ڪريو‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫وما ارسلنا من رسول اال نوحي اليه انه ال له اال انا فاعبدون ” (سوره انبياَء). “عبدو اهلل مالڪم من اله غير، اني اخاف‬ ‫عليڪم عذاب يوم اليم” (سوره هود) نه عبادت ڪريو ڪنهن جي سوا اهلل جي، بيشڪ آئون ڊڄان ٿو ته‬ ‫توهان تي دردناڪ عذاب جو ڏينهن نه اچي وڃي. ـ“يا قوم اني لڪم نذير مبين. ان اعبد اهلل والتقوه و اطيعون” ـ‬ ‫ُ‬ ‫(سوره نوح) اي مهنجي قوم مان توهان کي بلڪل ڊيڄاريان ٿو ته عبادت ڪريو اهلل جي ۽ انکان ئي ڊڄو ۽ مهنجي‬ ‫ُ‬ ‫پيروي ڪريو هن آيتن ۾ حضرت نوح جي دعوت جي بنيادي تعليم کي بيان ڪيو ويو آهي. ، پاڻ مشرڪن کي‬ ‫طريقه بدالئي بدالئي دعوت حق ڏني، انهن کي ڪڏنهن رات جي اونداهين ۽ ڏينهن جي روشنين طرف متوج ڪيو‬ ‫ته هو اهلل جي نظام کي ڏسي هن اعلي هستيَء جو يقين ڪري سندس ئي عبادت ڪن، غرض هر طريقو‬ ‫استعمال ڪيو پر مشرڪن کي سمجه ۾ نه آيو ماڻهو ضاللت ۽ سرڪشي ۾ مگن رهيا ۽ بُتن ۽ مورتين جي‬ ‫عبادت کا پري نه هٽيا ۽ سند تبليغ جي مذاق اڏائيندا رهيا ۽ سندن تحقير ۽ تنقيص شان ڪري دل جون ڀڙاسون‬ ‫ڪڍڻ لڳا ۽ ڌمڪي ڏني ته جي هن ع عبادت جو سلسلو بند نه ڪيو ته يا شهر نيڪالي ڏبي يا پٿرن سان ماري‬ ‫هالک ڪبو.‬ ‫باب ٻيو‬ ‫حضرت نوح ع پنهنجي قوم تي 950 سال رهيو ۽جڏنهن اها طويل جدوجهد سودمند ثابت نه ٿي سوا چند‬ ‫خوشنصيبن جي ته اهلل نوح قوم تي عذاب الٿو‬ ‫واصنع الفلڪ با عيننا و وحينا وال تخاڀيني في الذين ظلموا انهم مغرقون “ ۽ ٻيڙي ڄاهيو اسان جي سامهون “‬ ‫اسان جي حڪم سان ۽ ظالمن الِ موسان ھاله نه ڪجئين ضرور ٻوڙيا ويندا (القرآن). حضرت نوح عليه اسالم‬ ‫ُ‬ ‫اصالح ۽ فالح جي اميد وڃائي ويٺا ۽ سمجهي ويا ته هنن ۾ ڀالئيَء الِء ڪا به رنگ باقي ناهي بچي ۽ هنن جي‬ ‫ُ‬ ‫دشمني مخالفت سڀئي حدون اورانگهي چڪي ۽ جڏنهن هنن اهل ايمان جو جيئڻ جنجال بڻائي ورتو ته هنن الِء بد‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫“ دعا ڪئي جيڪا اهلل جي غضب و جالل سان ڀڙڪي اٿي ۽ قبول پئي. ـ‬ ‫سنڌي آرٽسٽس ويلفيئر ايسوسيئشن (ساوا) جي پيشڪش‬ ‫4 ‪Page‬‬

5. ‫ُ‬ ‫قال رب اني قومي ڪذبون . فا فتح و نجني و من معي من المومنين “ (سوره الشعراِء) چيائين اي مهنجا رب، قوم “‬ ‫ُ‬ ‫مونکي جهٺاليو آهي تون مون ۾ ۽ انهن ۾ پورو فيصلو ڪر ۽ مونکي ۽ مون سان گڏ وارن کي نجات ڏيي “ و نوح‬ ‫اذ نادي من قبل فاستجبنا له فنجيناه و اهله من الڪرب العظيم “ ۽ نوح کي جڏنهن ان کان پهرين هن اسانکي‬ ‫.پُڪاريو، ته اسان ان کي قبول ڪيو ۽ ان جي گهروارن کي وڏي سختيَء کان آجو ڪيو‬ ‫مما خطيئتهم اغرقو ا فادخلوا.... ال يلدوا اال فاجرا ڪفارا (سوره نوح) پنهنجن خطائن تي ٻوڙيا ويا ۽ پوِء باه ۾ وڌا ويا‬ ‫ته هنن اهلل جي ڀيٽ ۾ ڪوبه مددگار نه لڌو ۽ نوح عرض ڪيو ته اي منهنجا رب زمين تي ڪافرن مان‬ ‫ڪنهن رهاشيَء کي نه ڇڏ. بيشڪ اگر تو هنن کي رهڻ ڏيندي ته نيڪ ٻانهن کي گمراه ڪندا ۽ جي انهن جو‬ ‫اوالد هوندو ته اهو به هوندا ، پر بدڪار، وڏا ناشڪر ڪافرن جا ڀائيوار ۽ نبيَء جي بد دعا جي نتيجي ۾ هنن جون‬ ‫خطائون جُڙي عذاب االهي جي صورت اختيار ڪري ويون تڏنهن اهلل حڪم ڏنو ته اهڙي بي نظير ٻيڙي ٺاه‬ ‫ُ‬ ‫.جيڪا زماني جي اکين نه قيامت تائين ڏٺي هجي نه ڏسندا‬ ‫جڏنهن اهلل تعالي نوح ع جي دعا قبول ڪري ورتي ته کين حڪم ڏنو ته هڪ وڻ پوک ته حضرت نوح ع‬ ‫هڪ وڻ پوکيو ۽ سئو سالن تائين هن جي وڏي ٿيڻ جو انتظار ڪيو ۽ پو هن جي ڪاٺ کي ڪٽي تختا ٺاهيا.‬ ‫ِ‬ ‫(ڪن هيَء مدت 94 سال ُٻڌائي آهي) واهلل اعلم بثواب. محمد بن اسحاق حضرت سفيان ثوري رضيه کان روايت‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ڪري ٿو ته جنهن ڪاٺ مان ٻيڙي ٺاهي وئي هئي اها ساک نالي وڻ جي هئي. ڪن روايت ڪئي آهي ته اها‬ ‫ُ‬ ‫صنوبر جي وڻ جي هئي. تورات ۾ صنوبر جو ذڪر آهي. وڌيڪ فرمائن ٿا ته کين حڪم ٿيو هو تهٻيڙيَء جي‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ڊيگه 90 وال هجي ۽ ان کي ٻاهران ڏامر لڳايو وڃي، سندس اڳيون حصو نوڪدار هجي ته جيئن هو پاڻيَء کي‬ ‫ُ‬ ‫آسانيَء سان چيري سگهي. تورات ۾ آهي ته نوح ع جي ٻيڙيَء جي ڊيگه 990 وال ۽ ويڪر 95 وال هئي. حضرت‬ ‫ُ‬ ‫ابن عباس رضيه کان روايت آهي ته ٻيڙيءَء جي ڊيگه 9926 وال ۽ ويڪر 990 وال هئي. حضرت حصن بصري‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ڊيگه 991 وال ۽ ويڪر 990 وال هئي(واهلل اعلم بثواب) پر سڀ ان تي متفق آهن ته هن جي اوچائي 90 وال هئي،‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫هن ۾ ٽي منزلون هيون ۽ هر منزل 96 والن تي هئي، هٺين منزل چوپائي مال ۽ ٻين جانورن الِء، وچين منزل انسانن‬ ‫ُ‬ ‫الِء جڏنهن ته آخري منزل پکين ال مخصوص هئي. ٻيڙيَء جو دروازو ڊيگه ۾ هو جنهن تي هڪ ڍڪڻ لڳائي بند‬ ‫ِ‬ ‫.ڪيو ويو هو ته جيئن پاڻ اند نه وڃي سگهي‬ ‫حتي اذا جاَء امرنا وفار التنور قلنا احمل فيها من ڪل روجين اثنين و اهلڪ اال من سبق عليه القول و من امن، “‬ ‫وما امن معه اال قليل (سوره هود) حڪم اهو مليو ته جڏنهن اهلل جو عذاب نازل ٿئيڻ لڳي ته ٻيڙيَء ۾ سڀني شين‬ ‫سنڌي آرٽسٽس ويلفيئر ايسوسيئشن (ساوا) جي پيشڪش‬ ‫5 ‪Page‬‬

6. ‫جا جوڙا جوڙا سوار ڪرائجو. حضرت ابن عباس رضيه کان روايت آهي ته پکين مان سڀ کان پهرين داخل ٿيندڙ‬ ‫.پکي “طوطو ” هو ۽ حيوانن مان سڀني کان آخر ۾ “گڏه” داخل ٿيو ۽ شيطان گڏه جو پُڇ پڪڙي ٻيڙيَء ۾ پُهچي ويو‬ ‫ابن ابي حاتم، زيد بن اسلم کان ۽ هن پنهنجي والد کان روايت ڪئي آهي ته حضور ص فرمايو ته “جڏنهن نوح ع‬ ‫هر شي جي جوڙي مان ٻيڙيَء م سوار ڪرايا ته سندس ساٿين عرض ڪيو ته ع اسان اطمينان سان ڪيئن‬ ‫وهنداسون جڏنهن ته شينهن به گڏ آهي، ته اهلل تعالي شينهن کي بخار ۾ موبتال ڪري ڇڏيو، اهڙيَء طرح دنيا ۾‬ ‫ُ‬ ‫سڀ کان پهريون بخار شينهن کي ٿيو. وري ماڻهن ڪوئن جي شڪايت ڪئي ته هو سند کاڌو پيتو ۽ ٻيون شيون‬ ‫۽ سامان خراب پيا ڪن ته اهلل ج شينهن کي ڇڪ ڏيڻ جو حڪم ڏنو ته ان مان ٻلي نڪري آئي، جنهن کي‬ ‫ُ‬ ‫ڏسي ڪئا لڪي ويا. حضرت ابن عباس رضيه ٻيڙيَء ۾ سوار ماڻهن جو تعداد مرد ۽ عورتون مالئي 90 ٿو ُٻڌائي‬ ‫جڏنهن ته حضرت ڪعب رضيه 22 ُٻڌائين ٿا. هڪ قول مطابق ان ۾ حضرت نوح عليه جي خاندان جا به 990‬ ‫ُ‬ ‫ماڻهو هئا، جن مان هڪ ّخود حضرت نوح عليه اسالم، سندن ٻيا ٽي پُٽ ، ٽنهين پُٽن جون زالون ۽ سندن هڪ‬ ‫ُ‬ ‫پُٽ “يام” جي زال ڇو جو يام مومنن جي هن جماعت کان جُدا ٿي ڪافرن سان ملي ويو ۽ هالک ٿي ويو. “ونجني‬ ‫ُ‬ ‫و من معي من المومنين (سوره شعراَء) اهو به چئجي ٿو ته ساڻن شامل ٿيندڙ مڙني اهل ايمان جو تعدا 990 هئو. (واهلل‬ ‫. )اعلم بثواب‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫حضرت نوح عليه اسالم جي هڪ زال هئي، جيڪان سندن مڙني اوالدن جي ماُء هئي، سند پُٽن جا ناال هئا،‬ ‫ُ‬ ‫حام، سام، يافث ۽ يام.“ يام جيڪو منڪرن سان گڏ هو، اهل ڪتاب يام جو نالو ڪنعان سان موسوم ڪيو‬ ‫آهي .“ فاذا استويت انت و من معڪ الفلڪ فقل الحمد اهلل الذي نجاني من القوم الظالمين، وقل رب انزلني منزال‬ ‫مبارڪا و انت خير المنزلين (سوره مومنون) ۽ پوِء جڏنهن تون ۽ تنهنجا ساٿي سڀئي ٻيڙيَء ۾ سوار ٿي وڃن چئو‬ ‫سڀ خوبيون اهلل جون جنهن اسانکي هنن ظالمن مان نجات ڏياري ۽ موهنجا رب مونکي برڪت واري جڳه تي اله‬ ‫۽ تون بهتر الهڻ وارن مان آهين. “ و قل رب ادخلني مدخل صدق وا خرجني مخرج صدق و اجعل لي من لدنڪ‬ ‫سلطانا نصيرا (سوره االسراِء) ۽ چوندا رهو اي منهنجا رب جتي به تو مونکي پُهڇائين، سالمتيَء سان پهچاِء ۽ جتان‬ ‫مونکي آڻي سالمتيَء سان آڻجاِء ۽ عطا ڪر مونکي اها طاقت جيڪا مدد ڪرڻ واري هجي. وهي تجري بهم موج‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ڪا لجبال (سوره هود) ۽هوَء هلڻ لڳي انهن کي کڻ اهڙين موجن ۾ جيڪي جبلن جيان اوچيون هيون. مفسرين‬ ‫ُٻڌائين ٿا ته طوفان جو پاڻي ايترو ته هو جو سٻئي جبل ان ۾ لڪي ويا ۽ دنيا ۾ ڪو جبل نح ڏسڻ ۾ آيو. زمين تي‬ ‫ُ‬ ‫ڪو به جاندا بچي نه سگهيو هئا ته صرف نوح جي ٻيڙي ۽ ان ۾ سوار باقي انسان ، پکي، حيوان، چرندا، درندا.‬ ‫سنڌي آرٽسٽس ويلفيئر ايسوسيئشن (ساوا) جي پيشڪش‬ ‫6 ‪Page‬‬

7. ‫باب ٽيون‬ ‫۽ حڪم ڪيو ويو ته اي زمين پاڻي پي ڇڏ ۽ آسمان وسڻ بند ڪر ۽ پاڻي خشڪ ڪيو ويو ۽ ڪم پورو ٿيو ۽‬ ‫)ٻيڙي جودي جبل تي بيٺي ..(سوره هود‬ ‫وقيل يا ارض ابلعي ماَء ڪ و يا سماَء اقلعي و عيض الماَء و قضي االمر و استوت علي الجودي و قيل بعد اللقوم‬ ‫الظالمين. ( سوره هود) جڏنهن اهل زمين جو خاتمو ٿي ويو ۽ ڪو مشرڪ نه بچيو ته اهلل زمين کي حڪم ڏنو ته‬ ‫.هو پاڻيَء کي پنهنجي تحن ۾ جذب ڪري ڇڏي ۽ آسمان کي حڪم مليو ته هو وسڻ بند ڪري‬ ‫امام ابو جعفر بن جرير ۽ امام ابو محمد بن ابي حاتم پنهنجي تفسيرن ۾ حضرت عائشه صديقه رضي اهلل عنها کان‬ ‫ُ‬ ‫روايت ڪن ٿا ته حضور صلعم فرمايو “ اگر اهلل ج قوم نوح ع جي ڪنهن فرد تي رحم ڪري ها ته اها “ماُء”‬ ‫هجي ها” پاڻ ي فرمايو “ حضرت نوح ع پنهنجي قوم ۾ 950 سال رهيا ۽ هڪ “صري” نالي وڻ جي جي حفاظت‬ ‫ُ‬ ‫ڪندا رهيا ۽ جڏنهن اهو وڻ وڌي وڏو ٿيو ۽ هن جو ٽاريو ن پري پري تائين ڦهلجي ويون ته پاڻ ع انهن کي ڪٽيو‬ ‫۽ ٻيڙي ٺاهڻ شروع ڪري ڏني، ماڻهو جڏنهن اتان گذرڻ لڳا ته مٿائن ع ٺٺليويون ۽ مذاقون ڪرڻ لڳا پڇڻ لڳا ته “‬ ‫ته اي نوح ع اها ٻيڙي خشڪيَء تي هلندي ڪيئن؟. چوڻ لڳا ته ع تون خشڪيَء الِء ٻيڙي پيو ٺاهين؟ هيَء‬ ‫هلندي ڪيئن؟‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫جڏنهن حضرت نوح ع ٻيڙي ٺاهي چڪا ته زمين به پاڻي اڇالئڻ لڳي ۽ هڪ طوفاني شڪل اختيار ٿي وئي ته‬ ‫هڪ ماُء اهو ڏسي ڊڄي وئي ته ڪٿي سندس ٻار کي ڪو نقصان نه رسي هوَء پنهنجي ٻار سان نهايت گهڻو پيار‬ ‫ڪندي هئي هوَء ٻار کي گهر کان ٻاهر آڻي هڪ جبل طرف رواني ٿي ۽ طويل سفت ڪري جڇنهن چوٽيَء تي‬ ‫ُ‬ ‫پهتي ته پاڻي اوستائن به بهرجي ويو، پاڻي بهرجي سندس ڳچيَء تائين پهتو ته هن ٻار کي ٻنهين هٿن سان معي کنيو‬ ‫پر پوِء ٻئي ٻار ۽ ماُء پاڻيَء ۾ غرق ٿي ويا. جي اهلل تعالي ڪافرن تي رحم ڪري ها ته هن ٻار ۽ ماُء تي رحم ڪري‬ ‫ها (واهلل اعلم بثواب) هن مفهوم سان حديث ڪعب الحبار، مجاهد ۽ ٻين مفسرن به روايت ڪئي آهي غرض‬ ‫.بيان هي ته روئي زمين تي ڪو ڪافر زنده نه رهيو ۽ سڀ ڪجه فنا ، تباه و برباد ٿي ويو‬ ‫اهبت بسالم منا و برڪات عليڪ و علي امم معڪ و امم ممن معڪ و امم سنمتعهم ثم يمسهم منا‬ ‫عذاب اليم (سوره هود) اي نوح! لهي اچو امن ۽ سالمتيَء سان اسانجي، اسان جي طرفان ۽ برڪتن سان گڏ جيڪي‬ ‫اوهان تي آهن ۽ انهن قومن تي جيڪي اوهان سان گڏ آهن ۽ آئينده به ڪي قومون هونديون اسان مزا‬ ‫سنڌي آرٽسٽس ويلفيئر ايسوسيئشن (ساوا) جي پيشڪش‬ ‫7 ‪Page‬‬

8. ‫.وٺارائنداسون انهن کي به ۽ پوِء پهچندو انهن ڏي به اسان جي طرفان دردناڪ عذاب‬ ‫جڏنهن پاڻَء جي سطح زمين ته خشڪ ٿي وئي ته حضرت نوح ع کي ٻيڙيَء کان ٻاهر نڪري اچڻ جو حڪم ٿيو‬ ‫۽ کين چيو ويو ته هو ع ۽ ٻيڙيَء وارا هاڻ زمين تي رهن. ٻيڙي هڪ اهڙي جبل تي اچي بيٺي جنهن کي جبل “‬ ‫الجودي” جي نالي سان سڏيو ويو جنهن الِء مشهور آهي ته اها “ارض جزيري” ۾ واقع آهي. روئي زمين تي وسڻ وارن‬ ‫ُ‬ ‫انسانن جو تعلق حضرت نوح ع جي ٽنهين پُٽن مان آهي جن جا ناال“ سام، حام ۽ يافث” هئا. امام احمد، حضرت‬ ‫سمره رضيه کان روايت ڪن ٿا ته حضور يلعم فرمايو ته “سام عربن جو ابو، حام حبشين جو ابو ۽ يافث رومين جو‬ ‫.ابو آهن‬ ‫ُ‬ ‫حضرت عمران بن حصين کان روايت آهي ته حضور صلعم فرمايو “ روم مان مراد اتي وسڻ وارا پهريان رومي هئا،‬ ‫يعني يوناني جيڪي رومي بن لبطي بن يونان بن يافث بن نوح ع جي طرف منسوب آهن. حضرت سعيد بن مسيب‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫رحه چون ٿا ته حضرت نوح ع جا ٽي پُٽ سام، ياثف ۽ حام هوا ۽ کين پوِء به ٻيا ٽي ٻار ڄاوا هئا. ٿرب، فارس (ايران)،‬ ‫روم سام جي اوالد مان آهن ۽ ترڪ، مالدي ۽ ياجوج و ماجوج جو تعلق يافث جي اوالد مان آهي. جڏنهن ته‬ ‫.)قبطي، سوڊاني ۽ بربري (يعني تاتاري) حام جي نسل مان آهن (واهلل اعلم بثواب‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫چيو وڃي ٿو ته حام ٻيڙيَء ۾ ئي پنهنجي زال سان مباشرت ڪئي هئي ته حضرت نوح ع کيس بد دعا ڏني هئي‬ ‫ته تنهنجي اوالد قبيح صورت ۾ پئدا ٿيندو ته جڏنهن ان کي ٻار ٿيو هو ته هو ڪاري رنگ جو پئدا ٿيو جنهن جو‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫نالو “ ڪنعان” رکيو ويو. هي اهو آهي ته جڏنهن حضرت نوح ع جي ستر مباڪ کليل رهجي وئي هئي ته هن‬ ‫ُ‬ ‫سندن شرم کي نه ڍڪيو ۽ ٻيا ڀائر اڳيان آيا جن اها کليل ستر ڍڪي. ان ڪري حضرت نوح ع کيس‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫(ڪنعان) کي بد دعا ڏني ته تنهنجو متغير ٿئي ۽ تنهنجو اوالد تهنجي ڀائرن جي اوالد جو غالم ٿئي (واهلل اعلم‬ ‫)بثواب‬ ‫علباِء بن احمر، حضرت عڪرمه ۽ حضرت ابن عباس رضيه اهلل عنهم روايت ڪن ٿا ته “ حضرت نوح سان گڏ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ٻيڙيَء ۾ 90 مرد ۽ ان جو اهل عيال هو. اهي ٻيڙيَء ۾ 956 ڏينهن سوار رهيا . اهلل تعالي ٻيڙيَء جو منهن مڪي‬ ‫ُ‬ ‫مڪرمه طرف موڙي ڇڏيو هو جيڪا نيت اهلل جي چوڌاري 94 ڏينهن تائين گهمندي رهي ۽ پوِء ان جو رخ “‬ ‫ُ‬ ‫جودي” جبل طرف ڪيو ويو. جڏنهن اها اتي بهي رهي ته حضرت نوح ع هڪ ”ڪانگ“ کي موڪلي ته ٻاهر‬ ‫نڪري زمين جي خبر ڪري، هو ويو ۽ وڃي هڪ مردار جي مٿان ويهي رهيو ۽ اچڻ ۾ ڪافي دير ڪيائين. پوِء‬ ‫پاڻ ع هڪ ڪبوتر کي موڪلي ، هو ويو ۽ واپسي تي پاڻ سان زيتون جي وڻ جا پن کڻي آيو، ۽ سندس ٻئي پير‬ ‫سنڌي آرٽسٽس ويلفيئر ايسوسيئشن (ساوا) جي پيشڪش‬ ‫8 ‪Page‬‬

9. ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫مٽيَء ۾ لت پت هئا. اهڙيَء طرح حضرت نوح ع سمجهي ويا ته زمين تان پاڻي ختم ٿي چڪو آهي ۽ پوِء پاڻ‬ ‫“جودي” جبل تي لهي پيا، اتي هڪ ڳوٺ آباد ڪيائون ۽ ان ڳوٺ جو نالو ثمانين (90) رکيائون. جڏنه هو صبح جو‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫بيدار ٿيا ته ماڻهو 90 زبانون (ٻوليون) ڳالهائي رهيا هئا جن ۾ هڪ ٻولي ”عربي“ به هئي. پوِء ماڻهو هڪ ٻئي سان‬ ‫پنهنجي پنهنجي ٻولين ۾ ڳالهائڻ لڳا ۽ ڪوبه ٻئي جي ٻلي نه پئي سمجهي سگهيو ته حضرت نوح ع سڀني جو‬ ‫.)ترجمو ڪندو ويو. (واهلل اعلم بثواب‬ ‫ُ‬ ‫حضرت قتاده ۽ ٻين مفسرين چيو آهي ته اهل اسالم رجب جي 96 تاريخ ٻيڙيَء ۾ سوار ٿيا هئا جي ڪي 956‬ ‫ڏينهن تائي سواري ڪندا رهيا ۽ پوِء جودي جبل تي اها ٻيڙي 90 ڏينهن تائن بيٺي رهي ۽ آخر محرم جي 96 تاريخ‬ ‫هي سڀ؟ي سوار ٻيڙيَء کان ٻاهر نڪري آيا. ابن حرير روايت ڪري ٿو ته پوِء 96 محرم تي سڀني روزو رکيو هو.‬ ‫امام احمد، حضرت ابو هريره رضيه کان روايت ڪري ٿو ته حضور يلعم هڪ دفعي يهودين جي هڪ گروه جي‬ ‫ُ‬ ‫ڀرسان گذري رهيا هئا ته انهن کي يوم عاشوره (ڏهين محرم) جو روزو رکيل هو، پاڻ ص پُڇين ته هي ڇا جو روزو‬ ‫آهي ته هنن چيو ته ان ڏينه اهلل ج حضرت موسي ع ۽ بني اسرائيل کي غرق ٿيڻ کان بچايو هو، موسي ع۽ ان ڏينهن‬ ‫ُ‬ ‫فرعون غرق ٿيو هو، ان ڏينهن ئي حضرت نوح ع جڏنهن ان جي ٻيڙي “ جود” جبل تي اچي بيٺي هئي ته حضرت‬ ‫ُ‬ ‫نوح ع موسي ع شڪر جي طور ڏهين محرم جو روزو رکيو هو . حضور نبي ڪريم صلي اهلل عليه صسلم‬ ‫فرمايو ته “ مان حضرت موسي جي پيرويَء جو گهڻو حقدار آهيان ۽ مان ص ان ڏينه جو روزه رکڻ جو وڌيڪ حق‬ ‫رکان ٿو، پوِء پاڻ صحابين رضيه کي چيو ته جنهن شخص به کائڻ پيئڻ کان سواِء صبح ڪئي آهي اهي پنهنجو‬ ‫ُ‬ ‫روزو مڪمل ڪن ۽ جنهن، پنهنجي گهر واريِء سان مباشرت نه ڪئي آهي به باقي ڏينهن روزي سان رهن. (واهلل‬ ‫ُ‬ ‫.)اعلم بثواب‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫انه ڪان عبداشڪورا (سوره االسراِء) بيشڪ هو (نوح) هڪ شڪر گذار بندو آهي. روايتن ۾اچي ٿو ته حضرت‬ ‫نوح ع هر ڳاله تي اهلل ج جو شڪر ادا ڪندو رهندو هو، جڏنهن ماني کائيندو هو يا پاڻي پيئندو هو يا لباس‬ ‫پائيندو هو. امام احمد، حضرت انس بن مالڪ کان روايت ڪري ٿو ته حضور ص فرمايو ته “ اهلل تعالي ان ٻانهين‬ ‫کان ضرور راضي رهي ٿو جيڪو ماني کائي ته اهلل ج جي حمد و ثنا بيان ڪري، ڪا شي پئي تب حمد و ثنا‬ ‫)ڪري (مسلم، ترمذي، نسائي‬ ‫ُ‬ ‫سند عمر مبارڪ متعلق قرآن شريف ۾ ايترو اچي ٿو ته ته پاڻ نبوت کان طوفان جي اچڻ واري ڏينهن تائين‬ ‫پنهنجي قوم ۾ مسلسل 950 سال تبليغ ڪندا رهيا پر طوفان کان پوِء ڪيترو عرصو زنده رهيا خبر نه پئجي‬ ‫سنڌي آرٽسٽس ويلفيئر ايسوسيئشن (ساوا) جي پيشڪش‬ ‫9 ‪Page‬‬

10. ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫سگههي آهي. اهل ڪتاب وارا چون ٿا ته پاڻ جڏنهن ٻيڙيَء ۾ سوار ٿيا هئا ته سندن عمر مبارڪ 951 سال هئي‬ ‫، حضرت ابن عباس کان روايت آهي ته پاڻ طوفان کان پو به 950 سال جيئرا رهيا. جڏنهن نبوت ملي ته پاڻ ععمر‬ ‫ِ‬ ‫بارڪ وڃي 9026 سال بهندي‬ ‫904 سال ۽ طوفان کان پوِء جي عمر 950 سال جوڙيون ته ان مڀابق سندن عمر مُ‬ ‫ُ‬ ‫)(واهلل اعلم بثواب‬ ‫سندن قبر متعلق ڪئين قول آهن. عالمه ابن جرير ۽ ازرقي عبالرحمان بن سابط کا روايت آهي ته سندن قبر مسجد‬ ‫حرام ۾ واقع آهي ڪي چون ٿا ته سندن قبر شهر بقاع ۾ ان جڳه تي آهي جنهن کي اڄ “بڪرڪ نوح” سڏيو‬ ‫وڃي ٿو، ان جڳه تي هڪ جامع مسجد به تعمير ڪئي وئي آهي. (واهلل اعلم بثواب‬ ‫پُڄاڻي‬ ‫سنڌي آرٽسٽس ويلفيئر ايسوسيئشن (ساوا) جي پيشڪش‬ ‫01 ‪Page‬‬

قصو حضرت نوح عليه السلام جو

قصو حضرت نوح عليه السلام جو

قصو حضرت نوح عليه السلام جو

Recommandé

Contenu connexe

Plus de Sollywood Production Publication research center New Saidabad Sindh

Plus de Sollywood Production Publication research center New Saidabad Sindh(20)

قصو حضرت نوح عليه السلام جو