1. Chương 7: MỘT SỐ SÂU HẠI CÂY TRỒNG
CHỦ YẾU VÀ BIỆN PHÁP PHÒNG TRỪ
TÌM HIỂU VỀ: NHÓM SÂU ĐỤC THÂN LÚA
Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh
Nguyễn Hồng Nhung
Lớp: SP Sinh-KTNN k16
Trường: CĐSP Hà Nam

2. Mục đích lớn nhất trong làm nông nghiệp và cụ thể là trồng
lúa nước là tạo ra những mùa màng bội thu, đảm bảo an
toàn vệ sinh thực phẩm. Nhưng trong quá trình chăm sóc
không thể tránh khỏi việc cây trồng bị phá hoại bởi các loài
sâu bệnh. Một trong những loài sâu có ảnh hưởng lớn đến
năng suất lúa cao nhất là nhóm sâu đục thân.
Trong nhóm sâu đục thân ở nước ta phổ biến 4 loài:
+ Sâu đục thân hai chấm.
+ Sâu đục thân năm vạch đầu nâu.
+ Sâu đục thân năm vạch đầu đen.
+ Sâu đục thân cú mèo.

3. 1. Sâu đục thân hai chấm.
- Loài sâu này gây hại phổ biến
ở vùng trồng lúa nhiệt đới và á
nhiệt đới như: Nhật Bản,
Philippin, Inddonexxia,
Mianma…
- Ở nước ta, loài sâu này có
mặt trên tất cả các vùng trồng
lúa.
- Sâu đục thân hai chấm chỉ
phá hại trên lúa.
Bướm sâu đục thân hai chấm

4. 1.1. Đặc điểm hình thái
- Trưởng thành: là loại ngài cỡ nhỏ, toàn cơ thể có màu
vàng nhạt. Giữa mỗi cánh trước có một chấm đen nhỏ
nổi rất rõ. Chiều dài thân khoảng 8-13mm.
- Trứng: có hình bầu dục, dài khoảng 0,8-0,9mm, được
xếp thành từng ổ, mỗi ổ khoảng 50-150 trứng.
- Sâu non đẫy sức: dài khoảng 21mm, màu trắng sữa hay
vàng nhạt, đầu nâu vàng. Chân bụng ít phát triển.
- Nhộng: Có màu vàng nâu nhạt, hình thon, dài khoảng
10-15mm.

5. Sâu đục thân hai chấm

6. 1.2. Đặc điểm sinh vật
- Trưởng thành:
+ Vũ hóa về đêm, ban ngày ẩn nấp ở các khóm lúa hay cỏ dại ven bờ.
+ Thời gian hoạt động mạnh nhất từ 8-11 giờ đêm.
+ Có xu tính dương với ánh sáng đèn có bước sóng ngắn.
+ Sau khi vũ hóa, ngài có thể giao phối và đêm sau bắt đầu đẻ trứng.
Mỗi bướm cái mỗi đêm đẻ một ổ, liền trong 5-6 đêm
- Trứng: Được đẻ thành từng ổ ở phía ngọn lá, giữa phiến lá.
- Sâu non: Khi mới nở, sâu non gặm phá chất keo và lông phủ bên
ngoài để chui ra. Khi mới nở thường bò quanh ổ sau đó mới phân
tán xuống thân hoặc sang cây khác đục vào thân gây hại.

7. Ở giai đoạn mạ hoặc lúa con gái, sâu đục vào phần non và gây hiện
tượng nõn héo.
Lúa ở giai đoạn làm đòng đến trước trỗ bông thì sâu đục vào phần
cuống bông và gây hiện tượng bông bạc. Khi ăn ht thức ăn ở cây này,
sâu di chuyển sang cây khác.
Sâu non thường có 5 tuổi, khi sắp hóa nhộng, sâu chui xuống phía gốc
để hóa nhộng trong gốc cây
Hiện tượng bông bạc do sâu
đục thân
Thân lúa bị sâu đục thân
phá hại

8. 1.3. Quy luật phát sinh gây hại
- Trong một năm sâu đục thân hai chấm có từ 5-7 lứa.
- Yếu tố thời tiết khí hậu có liên quan chặt chẽ với hoạt động sống
của sâu.
- Điều kiện để:
+ Sâu hoạt động tốt: Độ ẩm cao, ấm áp, sâu phát dục nhanh, tích lũy
nhiều, sinh trưởng nhanh và gây hại nặng.
+ Sâu hoạt động kém: Mưa nhiều, bão lớn lúc bướm ra rộ sẽ làm số
lượng sâu giảm, mức độ gây hại nhẹ.
- Ngoài yếu tố thời tiết khí hậu cần chú ý đến yếu tố thời vụ: thời vụ
gieo trồng các giống lúa càng tập trung càng gọn và thời gian chuyển
tiếp từ vụ này sang vụ sau càng dài thì số lượng sâu ở vụ sau sẽ giảm,
gây hại ít và ngược lại.

10. 2. Sâu đục thân năm vạch.
- Có hai loại sâu đục thân năm vạch là sâu đục thân năm vạch đầu
nâu và sâu đục thân năm vạch màu đen
- Phổ biến khá rộng: có ở các nước ôn đới, nhiệt đới và á nhiệt đới.
- Ngoài lúa, sâu còn phá hoại trên ngô, mía, sả, cao lương…
Bướm sâu đục thân năm chấm

11. 2.1. Đặc điểm hình thái
- Trưởng thành: Ngài màu nâu xám nhạt, mép ngoài cánh
trước có 7-9 chấm đen nhỏ, chiều dài thân từ 10-15mm.
- Trứng: Hình bầu dục dẹt, mới đẻ có màu trắng, sau
chuyển dần sang nâu và lúc sắp nở có màu đen.
- Sâu non: Có màu nâu hồng hoặc nâu nhạt. Trên thân có
năm vạch dọc màu nâu sẫm

12. Sâu đục thân năm vạch

13. 2.2. Đặc điểm sinh vật
- Ngài thường vũ hóa vào buổi chiều tối, thích ánh sáng đèn, có tập
tính giống sâu đục thân hai chấm.
- Mỗi ngài cái thường đẻ từ 4-5 ổ trứng, mỗi ổ 40-80 quả.
- Ở sâu non trứng thường nở vào buổi sáng. Sau khi nở sâu non bò
xuống phía dưới đục vào thân cây lúa gây hại.
- Lúa có hiện tượng nõn héo, bông bạc, thối nhũn bẹ lá lúa khi bị loài
sâu này tấn công phá hoại.
- Sâu non thường có 5 tuổi và làm nhộng trong thân cây lúa. Hóa
nhộng ở nơi cao hơn mặt nước 7-13cm

14. 2.3. Quy luật phát sinh, gây hại.
Quá trình sinh trưởng phát dục của sâu non thuận lợi ở nhiệt độ 20-
30˚C. Nếu nhiệt độ cao hơn 30˚C, sâu thường bị chết. Vì thế loài sâu
này phá hoại lúa chiêm xuân nhiều hơn lúa mùa.
Vòng đời sâu dài ngắn khác nhau tùy thuộc vào thời tiết từng vùng
khoảng 34-65 ngày.

15. 3. Sâu đục thân cú mèo
- Loài sâu này phân bố hầu hết các nước trồng lúa trên thế giới như:
Triều Tiên, Trung Quốc, Nhật bản, Việt Nam…
- Ngoài lúa ra còn phá hoại nhiều loại cây khác như ngô, mía, đậu…
3.1. Đặc điểm hình thái
- Trưởng thành: Bướm ngài có màu nâu vàng, cánh sau màu trắng
bạc. Đầu có lông xù, mặt giống mặt chim cú mèo.
- Trứng: hình bánh bao dẹt, đỉnh hơi lõm. Trứng được xếp thành ổ
trong bẹ lá lúa.
- Sâu non: đầu màu nâu đậm hay đỏ vàng, mình có màu tím hồng,
dài 30-35mm
- Nhộng: màu cánh dán

16. Ngài đục thân cú mèo

17. 3.2. Đặc điểm sinh vật
- Trưởng thành: Có xu tính ánh sáng dương nhưng kém hơn sâu đục
thân hai chấm và năm vạch. Sau khi giao phối hai ngày, bướm cái
đẻ trứng.
- Trứng: Đẻ trong bẹ lá, mỗi con đẻ trung bình từ 200-250 quả.
- Sâu non: Vì trứng được đẻ trong bẹ lá nên tỷ lệ nở rất cao. Sâu đục
thân cú mèo gây hiện tượng héo nõn, bông bạc.
- Sâu non có 5 tuổi, khi đẫy sức sâu làm nhộng ngay trong bẹ lá hoặc
trong thân lúa

18. Các biện pháp phòng trừ sâu đục thân lúa
 Biện pháp phòng trừ bằng kỹ thuật canh tác
- Cày lật đất, gốc rạ, làm dầm và cho nước vào trước khi gieo cấy.
- Thu hoạch lúa phải cắt sát gốc, phơi khô đốt.
- Dọn sạch cỏ, phát quang bờ, cắt bỏ bớt lá mạ trước khi cấy.
- Điều chỉnh thời vụ để lúa trỗ lệch thời gian trưởng thành ra rộ của
sâu.
- Bón cân đối NPK, không nên bón quá nhiều đạm và bón đạm kéo dài.
- Bố trí cơ cấu mùa vụ thích hợp. Sau khi gặt lúa, cày lật gốc rạ, phơi ải
hoặc ngâm nước để diệt nhộng
- Bảo vệ thiên địch sâu đục thân 2 chấm: như các loài ong ký sinh
trứng: Tricchogramma japonicum; Tri. Dendrolimi mats; Tri.Chilonis…

19.  Phòng trừ bằng bẫy đèn: Cần theo dõi, điều tra, dự tính, dự báo để
phát hiện chính xác các đợt bướm ra rộ.

20.  Dùng thuốc hóa học
- Cần sử dụng thuốc hóa
học theo dự báo và ngưỡng
phòng trừ.
- Việc tiến hành phun thuốc
phòng trừ nên làm kép 2-3
lần mới có hiệu quả.
- Khi phun thuốc hóa học
cần chú ý bảo vệ thiên địch,
ký sinh.

21. Một số thuốc hóa học được sử dụng để phòng trừ
sâu đục thân