VERNIER CALIPER, MICROMETER, BORE GAUGE, AND HEIGHT GAUGE ARE EXPLAINED IN MARATHI LANGUAGE.

1. श्री . शु र ज मा रु ती थि टे .
डड ऩा टट में ट - क्ळा लऱ टी

2. नेहमी ऱागणारी इन्स्ट्रुमेंट
• व्षर्नटअर कॅ ऱीऩर
• मायक्रोमीटर
• टीऩीजी आणि टीआरजी
• फोर गेज
• डडजजटऱ षाईट गेज

3. व्हर्निअर कॅ ऱीपर
 व्षर्नटअर कॅ ऱीऩरचे प्रकार: -
1. अनाऱॉग व्षर्नटअर कॅ ऱीऩर
2. डायऱ व्षर्नटअर कॅ ऱीऩर
3. डडजजटऱ व्षर्नटअर कॅ ऱीऩर

4. 1. अनाऱॉग व्हर्निअर कॅ ऱीपर
 व्षर्नटअर कॅ ऱीऩरचे ऩाटटश :-
1. Internal jaws:- आतीऱ मोजमाऩ चेक
करण्याशाठी या jaw चा
उऩयोग षोतो.
2. External jaws:- फाषेरीऱ मोजमाऩ चेक
करण्याशाठी या jaw चा
उऩयोग षोतो.

5. 3. Main scale:- जॉफ ची शाईझ मीमी मध्ये चेक करण्याशाठी याचा उऩयोग षोतो.
4. Vernier scale:- जॉफ ची शाईझ मायक्रो मीटर मध्ये चेक करण्याशाठी याचा
उऩयोग षोतो.
5. Stem :- जॉफ ची उंची चेक करण्याशाठी
याचा उऩयोग षोतो.
 LEAST COUNT (ककमान मोजिे): - शाधनाने मोजऱे जािारे शळाटत
ऱषान मूल्य.
एऱ शी = कमीतकमी ररडींग मुख्य स्के ऱ ळरीऱ / टोटऱ व्षर्नटअर स्के ऱ ररडींग्श
= 1/50 = 0.02 लममी

6. 2.डायऱ कॅ ऱीपर:-
LEAST COUNT (ककमान मोजिे) : - शाधनाने मोजऱे जािारे शळाटत ऱषान मूल्य.
एऱ शी = कमीतकमी ररडींग मुख्य स्के ऱ ळरीऱ / टोटऱ डायऱ स्के ऱ ररडींग
= 1/50 = 0.02 लममी

7. 3.डडजिटऱ कॅ ऱीपर:-

8. मायक्रोमीटर
 मायक्रोमीटरचे ऩाटटश :-
1. Anvil face and Spindle Face: जॉफ ऱा ऩकडण्याशाठी याचा ळाऩर षोतो.
2. Sleeve: याच्या ळरती लमऱी मीटर मध्ये रेवा दिऱेल्या अशतात.

9. 3. Thimble: याच्या ळरती मायक्रो मीटर मध्ये रेवा दिऱेल्या अशतात.
4. Ratchet: प्रत्येक ळेली शमान प्रेऴर ऱाळण्याशाठी याचा ळाऩर षोतो.
5. Lock nut: मोजून झाल्याळर ररडींग ऱॉक करण्याशाठी याचा ळाऩर षोतो.

10.  LEAST COUNT (ककमान मोजिे): - शाधनाने मोजऱे जािारे शळाटत
ऱषान मूल्य.
एऱ शी = कमीतकमी ररडींग मुख्य स्के ऱ ळरीऱ / ळतुटलाकार स्के ऱ ररडींग
= 0.5/50 = 0.01 लममी
DIMENSION = मुख्य स्के ऱ ळरीऱ ररडींग + (ळतुटलाकार स्के ऱ ररडींग x LC)
= 7.5 + (24 x 0.01)
= 7.74 लममी
मुख्य रके ऱ
ळर्ुिलाकार रके ऱ

11. डडजिटऱ मायक्रोमीटर

12. थ्रेड प्ऱग गेि
 थ्रेड प्ऱग गेजचे प्रकार:
1. मेदिक थ्रेड प्ऱग गेज
उिा: M8X1.25
M10X1.5
M12X1.75
2. NPT थ्रेड प्ऱग गेज (NATIONAL PIPE THREAD)
उिा: 1/16 27 NPT
1/8 27 NPT

13. 3. BSP थ्रेड प्ऱग गेज (British Standard Pipe)
उिा: 1/4 19 BSP
1/8 28 BSP
3/8 19 BSP

14. थ्रेड ररिंग गेि
 थ्रेड ररंग गेजचे प्रकार:
1. मेदिक थ्रेड ररंग गेज
उिा: M8X1.25
M10X1.5
M12X1.75
2. NPT थ्रेड प्ऱग गेज (NATIONAL PIPE THREAD)
उिा: 1/16 27 NTP
1/8 27 NTP
3/8 18 NPT

15. 3. BSP थ्रेड प्ऱग गेज (British Standard Pipe)
उिा: 1/4 19 BSP
1/8 28 BSP
3/8 19 BSP

16. प्ऱग गेि
 प्ऱग गेजचा ळाऩर आतीऱ व्याश
(diameter) मोजण्याशाठी षोतो.
उिा: Ø 20 लममी
Ø 10 लममी

17. ररिंग गेि
 ररंग गेजचा ळाऩर फाषेरीऱ व्याश
(diameter) मोजण्याशाठी षोतो.
उिा: Ø 20 लममी
Ø 12 लममी

18. बोर गेि
 फोर गेजचा उऩयोग अंतगटत फोर (षोऱ) शाईझ मोजण्याशाठी षोतो.
 फोर गेजचे ऩाटटश :-
1. Head (षेड ):- षेड मध्ये प्ऱंजर अशतो
आणि एक्स्टेंऴन रॉड आऩि फशळतो.
2. Handle (षॅन्डऱ ):- फोर ऱा षातामध्ये
ऩकडण्याशाठी षॅन्डऱ अशतो.
3. Dial (डायऱ):- याच्या ळरती मोजऱेऱी
ररडींग ऩाषायची.
4. Clamp nut (क्ऱॅम्ऩ ):- डायऱऱा षॅन्डऱ
मध्ये घट्ट ऩकडण्याशाठी ऱॉक नटऱा
टाइट करायचं.

19.  शेदटंगची ऩद्धत :-
1. ऩदषल्यांिा जी शाईज मोजायची आषे त्याचा एक्स्टेंऴन रॉड घ्याळा आणि तो षेड
मध्ये व्यळजस्ति फशळाळा.
2. त्यांनतर डायऱऱा षॅन्डऱ मध्ये व्यळजस्ति फशळून क्ऱॅम्ऩ नटने क्ऱॅम्ऩ कराळे.
3. जी शाईज मोजायची आषे त्या शाईज ची शेदटंग ररंग घ्याळी ळ डायऱऱा त्याच्या
मितीने णझरो शेट कराळे.
4. नंन्तर जी शाईज मोजायची आषे त्यामध्ये षेडऱा फरोफर शरल ठेळा ळ डायऱ ळरीऱ
ररडींग ऩषा.

20. डायऱ ररडींगची योग्य ऩद्धत
 डायऱ मध्ये िोन प्रकारचे काटे अशतात घड्यालआ प्रमािे
मोठा काटा आणि छोटा काटा, मोठ्या काट्याची एक पे री
झाल्याळर छोट्या काटा 0 ळरून 0.2 ळरती येतो.
 मोट्या काट्याची स्के ऱ दष मायक्रॉन मध्ये आषे आणि
छोट्या काट्याची स्के ऱ दष 0.2 लममी आषे.
 मोठ्या काट्याची एक पे री ऩूिट झाल्याळर छोटा काटा 0
ऩाशून 0.2 मीमी ळरती ऩोषोचतो.

21. फोर चेक करायची फरोफर ऩद्धत कोिती?

22. डडजजटऱ षाईट गेज
 डडजजटऱ षाइट गेजचे ऩाटटश :-
1. Column:- उभ्या कॉऱम ळरती
मेन स्के ऱ ररडींग लममी मध्ये
दिऱेऱी अशते.
2. Scriber (जस्क्रफर):- याच्या मितीने
आऩि जॉफची उंची मोजतो,
म्षिजे जस्क्रफरऱा जॉफ ळर टेकळून
आऩि डडस्प्ऱे मध्ये उंची ऩाषता येते.
3. Handwheel:- याच्या मितीने आऩि
स्ऱायडर डडस्प्ऱेऱा ळर खाऱी करू ऴकतो.

23. 4. Locking lever:- ऱॉककं ग लऱव्षर च्या मितीने आऩि ररडींग ऱॉक करतो.
5. Digital display:- डडस्प्ऱे ळरती इंच आणि लममी मध्ये ररडींग ऩाषता येते.
स्ऱायडर ळर 5 फटन आषेत
1. Inch/mm (इंच / लममी )
2. On/zero (चाऱू / ऴून्य )
3. ADD (फेरीज )
4. SUB (ळजाफाकी )
5. Off (फंि )
LEAST COUNT (ककमान मोजिे):- शाधनाने मोजऱे जािारे शळाटत ऱषान मूल्य.
एऱ शी = कमीतकमी ररडींग मुख्य स्के ऱ ळरीऱ / टोटऱ व्षर्नटअर स्के ऱ ररडींग्श
= 1/100 = 0.01 लममी