1. กฎหมายความรับผิดทางละเมิด
ของเจ้าหน้าที่
โดย นายอาริยารักษ์ จันทะเขต
นิติกร (ผู้ชํานาญการพิเศษ)
รักษาการแทนหัวหน้างานวินัยและคดี กองกฎหมาย

2. หนวยงานของรัฐและเจาหนาที่ของรัฐที่อยูใตบังคับ
พ.ร.บ.ความรับผิดละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙
และฐานะทางกฎหมายของบุคลากร
มหาวิทยาลัยมหิดล
การทําละเมิดของเจาหนาที่ของรัฐที่ไดรับความคุมครอง
ตามพ.ร.บ.ความรับผิดละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙
ขั้นตอนเกี่ยวกับความรับผิดละเมิดของเจาหนาที่
การทําละเมิดของเจาหนาที่
ในมหาวิทยาลัยมหิดล
สาเหตุสําคัญที่ทําใหเกิดการทุจริตของเจาหนาที่
แนวทางปองกันความเสียหายที่จะเกิดขึ้น
วัตถุประสงคของ พ.ร.บ.ความรับผิด
ละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙
เจตนารมณ
ขอบเขตและความเกี่ยวของ
ความรับผิดละเมิดของเจาหนาที่ ตัวอยางคดีที่เกิดขึ้นและ
ความรับผิดอยางอื่น
สาเหตุการทุจริตและแนวทางการปองกัน
1
2
3
4
5

3. เจตนารมณ
01

4.  เจาหนาที่ตองรับผิดเมื่อปฏิบัติหนาที่ดวย
ความบกพรองแมความเสียหายจะเกิดขึ้น
เพียงเล็กนอย
 หากความเสียหายเกิดจากการกระทําของ
เจาหนาที่หลายคนเจาหนาที่ตองรับผิด
แบบลูกหนี้รวม
 หากไมชําระตองถูกฟองเปนผูลมละลาย
 เจาหนาที่รับผิดชดใชเต็มจํานวน
ความเสียหายที่เกิดกอนมี พ.ร.บ.ฯ
เจ้าหน้าที่ไม่กล้าปฏิบัติหน้าที่อย่างเต็มที่
พ.ร.บ.ความรับผิดละเมิดของเจาหนาที่
พ.ศ. ๒๕๓๙
พ.ร.บ.นี้ ใชบังคับตั้งแตวันที่ ๑๕ พฤศจิกายน ๒๕๓๙

5. มิไดมุงหมายใหหนวยงานของรัฐไดรับเงินครบถวนโดยไมคํานึงถึงความ
เปนธรรม
เจาหนาที่กลาตัดสินใจในการดําเนินงานมากขึ้น หากไมตั้งใจหรือ
ผิดพลาดเล็กนอย ไมตองรับผิด
ไมนําหลักลูกหนี้รวมตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชยมาใช
พ.ร.บ.ความรับผิดละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙

6. ขอบเขต
และ
ความเกี่ยวของ
02

7. ขอบเขตของพ.ร.บ.ละเมิดเจาหนาที่
หนวยงานของรัฐ
+ + > พ.ร.บ.ละเมิดเจาหนาที่
ส่วนราชการ รัฐวิสาหกิจ
หน่วยงานอื่นของรัฐ
1
1 2 3

8. มาตรา ๔ “หน่วยงานของรัฐ” หมายความว่า กระทรวง ทบวง กรม หรือส่วน
ราชการอื่นที่เรียกชื่ออย่างอื่นและมีฐานะเป็นกรม ราชการส่วนภูมิภาค ราชการ
ท้องถิ่น และรัฐวิสาหกิจที่ตั้งขึ้นโดยพระราชบัญญัติหรือพระราชกฤษฎีกา และ
ให้หมายความรวมถึงหน่วยงานของรัฐที่มีพระราชกฤษฎีกากําหนดให้เป็ น
หน่วยงานของรัฐตามพระราชบัญญัตินี้ด้วย
พระราชกฤษฎีกากําหนดหน่วยงานของรัฐตามพ.ร.บ.ความรับผิด
ละเมิด ฯ พ.ศ. ๒๕๕๐ มาตรา ๓/๑ (๒) มหาวิทยาลัยหรือ
สถาบันอุดมศึกษาของรัฐซึ่งไม่เป็นส่วนราชการและอยู่ในกํากับของรัฐ
พ.ร.บ ความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ พ.ศ.๒๕๓๙
1
2
3
มหาวิทยาลัยมหิดล = หน่วยงานของรัฐ

9. ขอบเขตของพ.ร.บ.ละเมิดเจาหนาที่
บุคคลที่ปฏิบัติงานในหน่วยงานของรัฐ
เจาหนาที่
หนวยงานของรัฐ
+ + > พ.ร.บ.ละเมิดเจาหนาที่
ส่วนราชการ รัฐวิสาหกิจ
หน่วยงานอื่นของรัฐ
1
1 2 3
2

10. มาตรา ๔ เจ้าหน้าที่ หมายความว่า ข้าราชการ พนักงาน ลูกจ้าง หรือ
ผู้ปฏิบัติงานประเภทอื่นไม่ว่าจะเป็นการแต่งตั้งในฐานะเป็นกรรมการหรือ
ฐานะอื่นใด
บุคลากรทุกประเภทของมหาวิทยาลัยมหิดล
ถือเป็นเจ้าที่ของรัฐประเภทหนึ่งที่ได้รับความ
คุ้มครองตามพระราชบัญญัตินี้
พ.ร.บ ความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ พ.ศ.๒๕๓๙

11. ขอบเขตของพ.ร.บ.ละเมิดเจาหนาที่
บุคคลที่ปฏิบัติงานในหน่วยงานของรัฐ
เจาหนาที่
หนวยงานของรัฐ ปฏิบัติหนาที่
+ + > พ.ร.บ.ละเมิดเจาหนาที่
ส่วนราชการ รัฐวิสาหกิจ
หน่วยงานอื่นของรัฐ
1
1 2 3
2
3
ความเสียหายเกิดจาก
การปฏิบัติหน้าที่

12. • ละเมิดหรือไม่ต้องพิจารณาองค์ประกอบ ๓ ข้อ
• ๑. กระทําโดยจงใจ หรือ ประมาทเลินเล่อ
• ๒. โดยผิดกฎหมาย
• ๓. ก่อให้เกิดความเสียหายแก่บุคคลอื่น และความ
เสียหายนั้นต้องเป็นผลโดยตรงจากการกระทําละเมิด
การกระทําละเมิดคืออะไร ?
(ป.พ.พ. มาตรา ๔๒๐)

13. จงใจ
การกระทําโดยรู้สํานึกและรู้ถึง
ผลเสียหายที่จะเกิดขึ้นจากการ
กระทําของตน
การกระทําประมาทที่เบี่ยงเบน
ไปจากเกณฑ์มาตรฐานอย่าง
มาก เช่น พึงคาดหมายได้ว่า
ความเสียหายจะเกิด หรือหาก
ระวังสักเล็กน้อยความเสียหาย
ย่อมไม่เกิด
ประมาท
การกระทําที่มิได้มีเจตนา
แต่กระทําโดยปราศจาก
ความระมัดระวังซึ่ง
บุคคลในภาวะเช่นนั้น
จะต้องมีตามวิสัยและ
พฤติการณ์ และผู้กระทํา
อาจใช้ความระมัดระวัง
เช่นว่านั้นได้ แต่หาได้ใช้
เพียงพอไม่
ประมาทเลินเล่อ
อย่างร้ายร้ายแรง

14. คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๗๑๕/๒๕๕๙ การกระทําของเจ้าหน้าที่ที่เป็นความ
ประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง หมายความว่า นอกจากจะมีลักษณะของการกระทํา
โดยมิใช่เจตนาแล้ว ยังจะต้องมีลักษณะของการกระทําโดยขาดความระมัดระวังที่
เบี่ยงเบียนไปจากเกณฑ์มาตรฐานอย่างมาก ซึ่งถ้าหากบุคคลที่อยู่ในภาวะและวิสัย
เช่นนั้นได้ใช้ความระมัดระวังสักเพียงเล็กน้อยก็คงพอคาดเห็นได้ว่าอาจเกิดความ
เสียหายขึ้นเรื่องนี้เป็นกรณีที่คณะกรรมการตรวจการจ้างตรวจรับงานโดยไม่ตรวจสอบ
รายการก่อสร้างให้ครบถ้วนก่อนตรวจรับงานว่าถูกต้องตามแบบแปลนของสัญญา
หรือไม่ ถือเป็นการประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง เมื่อเกิดความเสียหายขึ้นต้องรับผิด
ชดใช้ค่าเสียหายแก่ทางราชการ ดังนั้น การกระทําโดยประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง
จึงแตกต่างจากการประมาทเลินเล่อธรรมดา ซึ่งประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรงจะต้อง
มีพฤติการณ์ที่ขาดความระมัดระวังเบี่ยงเบนไปจากเกณฑ์มาตรฐานอย่างมาก
ตัวอย่างประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง

15. • หากมิได้มีเจตนาให้เกิดความเสียหาย หรือไม่ได้ประมาทเลินเล่อ
อย่างร้ายแรง เจ้าหน้าที่ไม่ต้องรับผิดในความเสียหายที่เกิดขึ้น
• หากความเสียหายเกิดจากเจ้าหน้าที่หลายคน เจ้าหน้าที่รับผิดเฉพาะ
ส่วนของตนเท่านั้น ไม่ต้องรับผิดในส่วนของเจ้าหน้าที่ผู้อื่น
• เจ้าหน้าที่ไม่ต้องรับผิดในความเสียหายเต็มจํานวน โดยคํานึงถึงระดับ
ความร้ายแรงแห่งการกระทําและความเป็ นธรรม และหาก
หน่วยงานของรัฐหรือระบบดําเนินงานมีส่วนบกพร่องก็ให้หักความรับผิด
ของหน่วยงานออกด้วย
• หากเจ้าหน้าที่ไม่ชําระหนี้ ห้ามหน่วยงานของรัฐฟ้องล้มละลาย ยกเว้น
เป็นผู้ประพฤติชั่วอย่างร้ายแรง
ความคุ้มครองในการปฏิบัติหน้าที่

16. หนาที่กํากับดูแลของผูบังคับบัญชา
คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๓๑๖/๒๕๕๑ ผูบังคับบัญชามีหนาที่รับผิดชอบควบคุม
กํากับดูแลการปฏิบัติงานของผูใตบังคับบัญชา ไมใหเกิดขอบกพรองหรือการทุจริตขึ้น
หากพบวาระบบงาน ขั้นตอนการปฏิบัติงานในหนวยงานไมเปนระบบ หรือเอื้อตอการ
ปฏิบัติงาน ตองจัดระบบงานใหเหมาะสมโดยกําหนดแนวทางปฏิบัติใหเจาหนาที่ปฏิบัติได
อยางถูกตอง และตองควบคุมตรวจสอบการปฏิบัติงานของผูใตบังคับบัญชาอยางใกลชิด
กรณีที่ผูบังคับบัญชาไมอาจดําเนินการดวยตนเองไดก็อาจมอบหมายใหผูใตบังคับบัญชา
ดําเนินการแทน แตผูบังคับบัญชาก็ตองควบคุมตรวจสอบการปฏิบัติงานที่มอบหมายนั้นอยาง
สมํ่าเสมอและรอบคอบ การที่ผูบังคับบัญชามอบหมายใหผูใตบังคับบัญชาปฏิบัติหนาที่
การเบิกจายเงินของหนวยงานและมีการเบิกจายเงินจํานวนมากตอเนื่องกันหลายรายการ
รวมทั้งใหผูใตบังคับบัญชา ๒ คน มีอํานาจรวมกันสั่งจายเงินในบัญชีธนาคารที่เปดไวได
แสดงวาใหความไววางใจเปนอยางมากอันอาจเปนชองทางใหเกิดการทุจริตไดงาย
ผูบังคับบัญชาจึงมีหนาที่ตองควบคุม ตรวจสอบการปฏิบัติงานของผูใตบังคับบัญชาทั้ง
สองอยางสมํ่าเสมอ การที่ผูบังคับบัญชาปลอยปละละเลยไมตรวจสอบควบคุมการปฏิบัติงาน
ของผูใตบังคับบัญชาอยางสมํ่าเสมอและถี่ถวนเพียงพอจนเปนเหตุใหเกิดการทุจริตเบียดบังเงิน

17. ตัวอย่างคดีละเมิดต่อหน่วยงานของรัฐ
คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่อ.๑๓/๒๕๔๘ การที่กรรมการตรวจการ
จ้างทํารายงานเสนอผู้มีอํานาจเกี่ยวกับการเพิ่มและลดงานตามสัญญาจ้าง
ก่อสร้างอาคาร โดยไม่เป็นไปตามระเบียบและไม่ตรวจสอบราคาที่แท้จริง
จนเป็นเหตุให้ราชการได้รับความเสียหาย เนื่องจากเสนอให้ลดงานตอก
เสาเข็ม แต่กลับไม่หักค่าตอกเสาเข็มและค่าเสาเข็มออก จึงทําให้งานส่วนที่
ลดมีราคาสูงกว่างานส่วนที่ผู้รับจ้างต้องทําเพิ่มเติม ถือเป็นการกระทําด้วย
ความประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง

18. คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่อ.๓๓๘-๓๓๙/๒๕๔๙ การที่กรรมการ
ตรวจรับสินค้าลงชื่อตรวจรับสินค้าโดยไม่ได้ตรวจสินค้าจริง ถือเป็นการ
กระทําโดยประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง

19. คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่อ. ๕๘๓-๕๘๔/๒๕๔๔ คณะกรรมการ
ตรวจการจางไมเพียงแตตรวจรายงานผลการปฏิบัติงานของผูควบคุมงาน
เทานั้น หากเห็นวารายงาน มีขอบกพรองหรือมีขอสงสัยจะตองออกไปตรวจ
งานจางเพื่อดูวา การดําเนินงานของผูรับจางเปนไปตามรายละเอียดของ
สัญญา หรือ ขอกําหนดในสัญญาหรือไม นอกจากนี้หากเห็นวาไมมีความ
เชี่ยวชาญ ในการตรวจสอบงานไดอยางครบถวน ก็ควรจะดําเนินการ
เพื่อให ผูเชี่ยวชาญในเรื่องนั้น ๆ เขามาตรวจสอบ เพราะการที่ราชการ
ไดรับ ความเสียหายอันเนื่องมาจากการไมใชความระมัดระวังและไม
ตรวจสอบงานจางดวยความละเอียดรอบคอบตามวิสัยและพฤติการณการทํา
หนาที่เปนกรรมการตรวจการจาง

20. คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๓๙๙/๒๕๕๑ การที่ผู้ถูกฟ้องคดี ไม่ต่อ
สัญญาจ้างผู้ฟ้องคดี ซึ่งเป็นลูกจ้างชั่วคราว ตําแหน่งเจ้าหน้าที่การเงินและ
บัญชี แต่ต่อสัญญาจ้างกับลูกจ้างชั่วคราวรายอื่นทั้งที่บุคคลดังกล่าวผ่าน
เกณฑ์การประเมินผลการปฏิบัติงานได้คะแนนร้อยละตํ่ากว่าผู้ฟ้องคดี อัน
เป็ นการเลือกปฏิบัติและใช้ดุลพินิจโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย เป็ นเหตุให้ผู้
ฟ้องคดีได้รับความเสียหาย จึงเป็นการกระทําละเมิดต่อผู้ฟ้องคดีตามมาตรา
๔๒๐ แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ผู้ถูกฟ้องคดีจึงต้องรับผิด
ชดใช้ค่าสินไหมทดแทนในกรณีไม่จ้างผู้ฟ้องคดีปฏิบัติงานต่อ ๑
ปีงบประมาณ ให้แก่ผู้ฟ้องคดี เท่ากับจํานวนเงินค่าจ้างและระยะเวลาการ
จ้างในปีงบประมาณก่อน เป็นเวลา ๑๒ เดือน

21. ตัวอย่างการกระทําละเมิดต่อบุคคลภายนอก
คําพิพากษาศาลฎีกาที่ ๕๗๘๒/๒๕๓๘ การที่จําเลยดําเนินการขยายถนน
โดยขุดดินกองไว้ในช่องเดินรถในลักษณะที่ย่อมคาดการณ์ได้ว่าจะทําให้
เกิดอันตรายแก่ประชาชน แต่ไม่จัดทําป้ายหรือสัญญาณเตือนให้เห็นได้
อย่างชัดเจน ย่อมเป็นการกระทําที่ประมาทเลินเล่ออย่างมาก จึงต้องรับผิด
ชดใช้ค่าเสียหายที่เกิดขึ้นจากการกระทําดังกล่าวอันได้แก่ ค่าปลงศพและ
ค่าขาดไร้อุปการะให้แก่โจทก์ซึ่งเป็นมารดาของผู้ได้รับอันตรายเสียชีวิต
โดยไม่อาจนําเงินทําบุญที่โจทก์ได้รับมาคํานวณหักออกจากค่าปลงศพเพื่อ
ลดภาระหนี้ของจําเลยได้

22. คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๕๑๘/๒๕๕๑ การที่พนักงาน
สอบสวนยึดรถยนต์ไว้เป็นของกลางในคดีอาญา พนักงาน
สอบสวนมีหน้าที่ดูแลรักษารถยนต์ของกลางมิให้สูญหาย เมื่อ
ไม่ระมัดระวังดูแลรถยนต์ของกลางเป็นเหตุให้รถยนต์ของกลาง
สูญหายไป จึงเป็ นการกระทําละเมิดต่อเจ้าของรถยนต์
สํานักงานตํารวจแห่งชาติเป็นหน่วยงานของรัฐจึงต้องรับผิดโดย
การใช้ราคารถยนต์ที่สูญหายไป

23. คําพิพากษาศาลฎีกาที่ ๖๐๙๒/๒๕๕๒ แพทย์รักษาคนไข้โดย
สอบถามอาการคนไข้ทางโทรศัพท์จากพยาบาล ทําให้การรักษา
ผิดพลาด เป็นประมาทเลินเล่อ เป็นละเมิด ต้องรับผิดชดใช้ค่า
สินไหมทดแทน

24. ความรับผิด
ทางละเมิดของ
เจาหนาที่
03

25. การกระทําละเมิด
ต่อเอกชน
(บุคคลภายนอก)
การกระทําละเมิด
ต่อหน่วยงานรัฐ
หลักเกณฑ์การ
ปฏิบัติเกี่ยวกับ
ความรับผิด
ทางละเมิดของ
เจ้าหน้าที่

26. การกระทํ
า
ละเมิ
ด
ต่
อ
เอกชน
กระทําในหน้าที่
หน่วยงานของรัฐต้อง
รับผิดต่อผู้เสียหาย
โดยตรง
(มาตรา ๕)
ยื่นคําขอต่อหน่วยงาน
ของรัฐ (มาตรา ๑๑)
ยื่นฟ้องคดีต่อศาล
มิได้เกิดจากการกระทําในหน้าที่
เจ้าหน้าที่ต้องรับผิดเป็นการส่วนตัว
เมื่อหน่วยงานของรัฐชดใช้ค่าเสียหายแทนแล้วสามารถใช้สิทธิเรียกร้องเอากับ
เจ้าหน้าที่ถ้าได้ทําจงใจหรือประมาทเลินเล่ออยางร้ายแรง(มาตรา ๘)
อายุความใช้สิทธิเรียกร้องภายใน ๑ ปี นับแต่วันที่รู้ถึงการละเมิดและรู้ตัวผู้จะพึงต้องชดใช้ค่าเสียหาย
หรือเมื่อพ้น ๑๐ ปี นับแต่วันทําละเมิด (ป.พ.พ. มาตรา ๔๔๘)

27. •คําพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ.๑๕/๒๕๕๕ การขอ
อนุญาตใช้รถราชการไปดูงานต่างจังหวัด ระหว่างทางได้เอา
รถราชการไปใช้ในงานศพ จนเกิดความเสียหายขึ้นไม่ถือเป็น
การปฏิบัติหน้าที่ราชการ ผู้ขอใช้รถต้องรับผิดส่วนตัวแก่ทาง
ราชการตาม ป.พ.พ.มาตรา ๔๒๐

28. กรณีทีเจาหนาที
สรุปกรณีละเมิดตอบุคคลภายนอกกระทําละเมิดตอ
บุคคลภายนอก
การปฏิบัติหนาที่
(มาตรา ๕)
• หนวยงานของรัฐตองรับผิด
ตอผูเสียหาย
• ฟองหนวยงานของรัฐได
โดยตรง
• ฟองเจาหนาที่ไมได
• เ จ า ห น า ที่ ไ ม ไ ด สั ง กั ด
หนวยงานใด ตองฟอง
กระทรวงการคลังใหรับผิด
มิใชการปฏิบัติหนาที่(มาตรา ๖)
• เจาหนาที่ตองรับผิดตอผู
เสียเปนการเปนสวนตัว
• ฟองเจาหนาที่โดยตรง
• ฟองหนวยงานของรัฐไมได

29. การกระทํ
า
ละเมิ
ด
ต่
อ
หน่
ว
ยงานของรั
ฐ
(ปฏิ
บ
ั
ต
ิ
ห
น้
า
ที
่
)
กรณีจงใจหรือประมาท
เลินเล่ออย่างร้ายแรง
เจ้าพนักงานต้องรับผิด
(มาตรา ๑๐ ประกอบ
มาตรา ๘)
คํานึงถึงความร้ายแรง
แห่งการกระทําและ
ความเป็นธรรม
(มาตรา ๘ วรรคสอง)
หักส่วนความเสียหาย
(มาตรา ๘ วรรคสาม)
ไม่นําหลักเรื่องลูกหนี้
ร่วมมาใช้บังคับ
(มาตรา ๘ วรรคสี่)
กรณีประมาทหรือไม่
จงใจ
หน่วยงานของรัฐรับผิด
กระทรวงการคลังได้มีหนังสือ ด่วนที่สุด ที่ กค ๐๔๐๖.๒/ว.๖๖ ลงวันที่ ๒๕ กันยายน ๒๕๕๐
เรื่อง แนวทางการกําหนดสัดส่วนความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่

30. ความบกพร่องของหน่วยงานหรือระบบการดําเนินการของส่วนรวม
ระบบการตรวจสอบไม่ดี
แต่งตั้งบุคคลไม่เหมาะสมกับงาน
ไม่ได้วางระเบียบหรือวิธีควบคุมดูแล คําสั่งไม่มีความชัดเจน
เป็นเรื่องที่ตรวจพบได้ยาก เนื่องจากกระทําทุจริตต่อเนื่องมาเป็นเวลานาน
การคัดเลือบุคคลเข้ามาปฏิบัติงานมีความบกพร่อง ได้คนไม่มีประสิทธิภาพ
มีกฎระเบียบมาก ภาระงานเยอะ แต่มีระยะเวลาการปฏิบัติจํากัด
มีเจ้าหน้าที่ปฏิบัติงานไม่เต็มอัตรา จํานวนคนไม่สัมพันธ์กับงาน

31. อายุความใช้สิทธิเรียกร้องของหน่วยงานของรัฐให้เจ้าหน้าที่ชดใช้ค่าเสียหาย
(มาตรา ๑๐)
• ภายใน ๒ ปี นับแต่วันที่หน่วยงานของรัฐรู้ถึงการละเมิดและรู้ตัวเจ้าหน้าที่ผู้จะพึงต้องชดใช้
ค่าสินไหมทดแทน หรือภายใน ๑ ปี นับแต่วันที่หน่วยงานของรัฐมีคําสั่งตามความเห็นของ
กระทรวงการคลัง
การเรียกให้เจ้าหน้าที่ชดใช้ค่าสินไหมทดแทน
• ทําโดยออกคําสั่งเรียกให้ชดใช้(คําสั่งทางปกครอง)
• หากเจ้าหน้าที่ไม่เห็นด้วยสามารถอุทธรณ์คําสั่งได้/ คําสั่งถึงที่สุดแล้ว หน่วยงานสามารถใช้
มาตรการบังคับทางปกครอง ยึดอายัดทรัพย์สินของเจ้าหน้าที่ได้(พ.ร.บ.วิธีปฏิบัติราชการ
ทางปกครองฯ มาตรา ๕๗)
การรายงานความเสียหาย
• ไม่เกิน ๑ ล้านบาท ไม่ต้องรายงานให้กระทรวงการคลังตรวจสอบ
• ต้องรายงานความเสียหายในระบบความรับผิดทางละเมิดและแพ่งตามแนวทางและ
หลักเกณฑ์ที่กรมบัญชีกลางได้แจ้งเวียนและให้ถือปฏิบัติ ตามประกาศกระทรวงการคลัง

32. ตัวอยางคดีละเมิด
และความรับผิดอยางอื่น
ของมหาวิทยาลัยมหิดล
04

33. เจ้าหน้าที่ผู้มีหน้าที่รับเงินค่ารักษาพยาบาลกระทําทุจริต (คําพิพากษาศาล
ปกครองสูงสุดที่อ.๒๙๒/๒๕๔๙)
เจ้าหน้าที่ผู้มีหน้าที่รับเงินค่าสินค้าของร้านค้ากระทําทุจริต
เจ้าหน้าที่ผู้มีหน้าที่รับผิดชอบการเบิกจ่ายเงินโครงการพิเศษกระทํา
ทุจริต
กรรมการจัดซื้อจัดจ้างทางพัสดุ บกพร่องในหน้าที่
เจ้าหน้าที่การเงิน ไม่ปฏิบัติหน้าที่ตามระเบียบ

34. ● ความรับผิดทางวินัยตามข้อบังคับ
มหาวิทยาลัย
● ค ว า ม รับ ผิ ด ท า ง อ า ญ า ต า ม
พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ
ว่าด้วยการป้องกันและปราบปราม
การทุจริต พ.ศ. ๒๕๖๑
ความรับผิดอยางอื่นของผูทําละเมิด

35. ตองปฏิบัติหนาที่ของตนตามนโยบาย คําสั่ง กฎ ขอบังคับ ประกาศ และแบบ
ธรรมเนียมของมหาวิทยาลัย ตามขอ ๓๒
กระทําผิดวินัยกรณีใดกรณีหนึ่งเปนเหตุใหเกิดความเสียหายแกมหาวิทยาลัย
อยางรายแรง ตามขอ ๔๕(๑)
ปฏิบัติหรือละเวนการปฏิบัติหนาที่โดยมิชอบเพื่อใหตนเองหรือผูอื่นไดรับ
ประโยชนที่มิควรได ซึ่งถือวาเปนการทุจริตตอหนาที่ ตามขอ ๔๕(๓)
ข้อบังคับมหาวิทยาลัยมหิดล ว่าด้วยการบริหารงานบุคคลพนักงานมหาวิทยาลัย พ.ศ. ๒๕๕๑

36. มาตรา ๓ ความหมายของเจาพนักงานของรัฐ
มาตรา ๑๗๒ ความผิดฐานปฏิบัติหรือละเว้นการปฏิบัติหน้าที่โดย
มิชอบ
มาตรา ๙๑ การออกคําสั่งลงโทษทางวินัยผูทุจริต ตามมติของคณะกรรมการ
ป.ป.ช. โดยไมจําตองสอบสวนอีก
พ.ร.บ.ประกอบรัฐธรรมนูญ ว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการทุจริต พ.ศ. ๒๕๖๑

37. • รับเงินแล้วไม่ออกใบเสร็จรับเงิน
• ใช้สําเนาใบเสร็จรับเงินปลอม
• ใช้ใบเสร็จจริง แต่ยักยอกเงินบางส่วนไว้ไม่ลงทะเบียนคุมทั้งหมด
• แก้ไขใบเสร็จให้มีจํานวนตํ่ากว่าที่ได้รับจริง
• จัดทําคําขอเบิกเงิน หลักฐานการเบิกจ่าย เช็ค โดยไม่มีหนี้ที่ต้องจ่ายจริง
• แก้ไขปลอมลายมือชื่อผู้สั่งจ่าย
• จัดทําหลักฐานการเบิกจ่ายเท็จ เช่น ทําหลักฐานการจัดฝึกอบรมโดยไม่
มีการฝึกอบรมจริง
• เบิกจ่ายเงินแล้ว ไม่นําเงินไปจ่ายให้แก่เจ้าหนี้
วิธีการทุจริตที่เกิดขึ้นบ่อย

38. • ผู้มีอํานาจมอบรหัสให้ดําเนินการในระบบอิเล็กทรอนิกส์แทนตนเอง
โดยไม่มีการกํากับดูแลตรวจสอบ
• สร้างหลักฐานการจัดซื้อจัดจ้าง(PO) อันเป็นเท็จ
• รายงานถูกต้องครบถ้วน แต่ไม่โอนเงินเข้าบัญชี แต่ใช้วิธีโอนเงิน
รายการใหม่หหมุนเวียนชดใช้รายการเดิมที่ทุจริตไป
• ไม่จัดทํารายงานคงเหลือประจําวัน
• ไม่ตรวจสอบตัวเงินกับหลักฐานการรับเงินให้ถูกต้องตรงกัน
• ไม่นําเงินเข้าเก็บในตู้นิรภัย

39. สาเหตุการทุจริตและแนว
ทางการปองกัน
05

40. ● ระบบการดําเนินงานภายในเกิดความบกพร่อง ไม่
มีมาตรการในเชิงป้องกันความเสียหายที่อาจ
เกิดขึ้นจากการทุจริต
● การมอบหมายหน้าที่ให้เจ้าหน้าที่ปฏิบัติงานยังไม่
เหมาะสมกับงานที่ได้รับ
● การไม่ปฏิบัติหน้าที่ตามกฎระเบียบหรือแนวปฏิบัติ
ที่มหาวิทยาลัยได้กําหนดไว้อย่างเคร่งครัด
● ผู้บังคับบัญชาขาดการสอดส่องดูแลพฤติกรรมของ
ผู้ใต้บังคับบัญชา
สาเหตุการทุจริตและแนวทางปองกัน

41. ขอบคุณครับ

42. “หลักเกณฑ์และวิธีปฏิบัติ
เมื่อเกิดความเสียหายทางด้านการคลังและพัสดุ”
ผู้บรรยาย
นายวัชรพงศ์ พิพิธพรรณพงศ์
นิติกร(ผู้ชํานาญการพิเศษ)
กองกฎหมาย สํานักงานอธิการบดี มหาวิทยาลัยมหิดล
๓๑ มีนาคม ๒๕๖๖
ณ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล

43. กรณีที่ ๑
กรณีเจ้าหน้าที่กระทําละเมิดต่อหน่วยงานของรัฐ

44. ข้อ ๔ ในระเบียบนี้
“เจ้าหน้าที่” หมายความว่าข้าราชการ
พนักงาน ลูกจ้าง หรือผู้ปฏิบัติงานประเภทอื่น
ไม่ว่าจะเป็นการแต่งตั้งในฐานะเป็นกรรมการ
หรือฐานะอื่นใด บรรดาซึ่งได้รับแต่งตั้งหรือ
ถูกสั่งให้ปฏิบัติงานให้แก่หน่วยงานของรัฐ

45. ข้อ ๗ เมื่อเกิดความเสียหายแก่หน่วยงาน
ของรัฐ ให้เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องแจ้งต่อ
ผู้บังคับบัญชาโดยไม่ชักช้า และให้มีการ
รายงานตามลําดับชั้นถึงหัวหน้าหน่วยงาน
ของรัฐแห่งนั้น

46. ข้อ ๘ เมื่อเกิดความเสียหายแก่หน่วยงานของรัฐ
แห่งใด และหัวหน้าหน่วยงานของรัฐแห่งนั้นมีเหตุ
อันควรเชื่อว่าเกิดจากการกระทําของเจ้าหน้าที่ของ
หน่วยงานของรัฐแห่งนั้น ให้หัวหน้าหน่วยงานของ
รัฐดังกล่าวแต่งตั้งคณะกรรมการสอบข้อเท็จจริง
ความรับผิดทางละเมิดขึ้นคณะหนึ่งโดยไม่ชักช้า
เพื่อพิจารณาเสนอความเห็นเกี่ยวกับผู้ต้องรับผิด
และจํานวนค่าสินไหมทดแทนที่ผู้นั้นต้องชดใช้
คณะกรรมการตามวรรคหนึ่ง ให้มีจํานวน
ไม่เกินห้าคน โดยแต่งตั้งจากเจ้าหน้าที่ของ
หน่วยงานของรัฐแห่งนั้นหรือหน่วยงานของรัฐอื่น
ตามที่เห็นสมควร ...

47. ข้อ ๑๒ ในกรณีที่ผู้มีอํานาจ แต่งตั้งคณะกรรมการตาม
ข้อ ๘ ข้อ ๑๐ หรือข้อ ๑๑ แต่งตั้งคณะกรรมการหรือเห็น
ว่าไม่มีเหตุที่จะแต่งตั้งคณะกรรมการ ให้ผู้มีอํานาจ
แต่งตั้งคณะกรรมการรายงานไปยังผู้บังคับบัญชาหรือผู้
กํากับดูแลหรือควบคุมการปฏิบัติงานของผู้มีอํานาจ
แต่งตั้งนั้นเพื่อตรวจสอบความถูกต้องของการแต่งตั้ง
หรือไม่แต่งตั้งคณะกรรมการ หากการนั้นไม่ถูกต้องให้
สั่งแก้ไขใหม่ให้ถูกต้อง ...

48. ข้อ ๑๕ คณะกรรมการต้อง
ให้โอกาสแก่เจ้าหน้าที่
ที่เกี่ยวข้องหรือผู้เสียหายได้
ชี้แจงข้อเท็จจริงและโต้แย้ง
แสดงพยานหลักฐานของตน
อย่างเพียงพอและเป็นธรรม

49. ข้อ ๑๖ เมื่อคณะกรรมการพิจารณาเสร็จแล้วให้
เสนอความเห็นไปยังผู้แต่งตั้ง ถ้าผู้แต่งตั้งขอให้
ทบทวนหรือสอบสวนเพิ่มเติม ให้
คณะกรรมการรีบดําเนินการให้เสร็จสิ้นภายใน
เวลาที่ผู้แต่งตั้งกําหนด
ความเห็นของคณะกรรมการต้องมี
ข้อเท็จจริงและข้อกฎหมายที่แจ้งชัด และต้องมี
พยานหลักฐานที่สนับสนุนประกอบด้วย
ความเห็นของคณะกรรมการไม่ผูกมัด
ผู้แต่งตั้งหรือรัฐที่จะมีความเห็นเป็นอย่างอื่น

50. ข้อ ๑๗ เมื่อผู้แต่งตั้งได้รับผลการพิจารณาของคณะกรรมการแล้ว
ให้วินิจฉัยสั่งการว่ามีผู้รับผิดชดใช้ค่าสินไหมทดแทนหรือไม่ และ
เป็นจํานวนเท่าใด แต่ยังมิต้องแจ้งการสั่งการให้ผู้ที่เกี่ยวข้องทราบ
ให้ผู้แต่งตั้งส่งสํานวนภายในเจ็ดวันนับแต่วันวินิจฉัยสั่งการให้
กระทรวงการคลังเพื่อตรวจสอบ เว้นแต่เป็นเรื่องที่กระทรวงการคลัง
ประกาศกําหนดว่าไม่ต้องรายงานให้กระทรวงการคลังตรวจสอบ
ให้กระทรวงการคลังพิจารณาโดยไม่ชักช้า และให้มีอํานาจ
ตรวจสอบพยานหลักฐานที่เกี่ยวข้อง ในกรณีที่เห็นสมควรจะให้
บุคคลใดส่งพยานหลักฐานหรือมาให้ถ้อยคําเพื่อประกอบการ
พิจารณาเพิ่มเติมอีกก็ได้
ในระหว่างการพิจารณาของกระทรวงการคลัง ให้ผู้แต่งตั้งสั่ง
การให้ตระเตรียมเรื่องให้พร้อมสําหรับการออกคําสั่งให้เจ้าหน้าที่
ชําระค่าสินไหมทดแทน หรือดําเนินการฟ้องคดีเพื่อมิให้ขาดอายุ
ความสองปีนับจากวันที่ผู้แต่งตั้งวินิจฉัยสั่งการ …

52. ข้อ ๒๒ ในกรณีที่ความเสียหายเกิดแก่
เงิน ให้ใช้เป็นเงินแต่เพียงอย่างเดียว

53. ข้อ ๒๓ ในกรณีที่ความเสียหายมิได้เกิดแก่เงิน จะดําเนินการดังต่อไปนี้
แทนการชําระเงินก็ได้
(๑)ชดใช้เป็นทรัพย์สินอย่างเดียวกันโดยมีสภาพคุณภาพ ปริมาณ
และลักษณะเดียวกันกับทรัพย์สินที่สูญหายหรือเสียหายและใช้งานแทนได้
เช่นเดียวกับทรัพย์สินที่สูญหายหรือเสียหายโดยทําสัญญายินยอมชดใช้
ค่าสินไหมทดแทนเป็นทรัพย์สินดังกล่าว
(๒) ซ่อมแซมหรือบูรณะทรัพย์สินที่ชํารุดเสียหายให้คงสภาพเดิม
โดยทําสัญญาว่าจะจัดการให้ทรัพย์สินคงสภาพเหมือนเดิมภายในเวลาไม่
เกินหกเดือน
(๓) การชดใช้เป็นทรัพย์สินหรือการซ่อมแซมหรือบูรณะทรัพย์สิน
ที่แตกต่างไปจาก (๑) หรือ (๒) ต้องได้รับความเห็นชอบจาก
กระทรวงการคลังก่อน
การชดใช้ค่าเสียหายเป็นทรัพย์สินหรือการซ่อมแซมหรือบูรณะ
ทรัพย์สินตามวรรคหนึ่ง ให้มีการตรวจรับตามระเบียบว่าด้วยการพัสดุ
ของทางราชการหรือของหน่วยงานของรัฐนั้น ๆ
การทําสัญญาตามวรรคหนึ่งต้องจัดให้มีผู้คํ้าประกัน และในกรณีที่
เห็นสมควรจะให้วางหลักประกันด้วยก็ได้

54. ข้อ ๒๕ ในกรณีที่เจ้าหน้าที่ต้องรับผิดและขอผ่อน
ชําระค่าสินไหมทดแทน ไม่ว่าจะเกิดขึ้นในขั้นตอนใด
ให้หน่วยงานของรัฐที่เสียหายกําหนดจํานวนเงินที่ขอ
ผ่อนชําระนั้นตามความเหมาะสม โดยคํานึงถึงรายได้
ค่าใช้จ่ายในการดํารงชีพตามฐานานุรูปของเจ้าหน้าที่
ความรับผิดชอบที่บุคคลนั้นมีอยู่ตามกฎหมายหรือ
ศีลธรรมอันดี และพฤติการณ์แห่งกรณีประกอบด้วย
ในการให้ผ่อนชําระ ต้องจัดให้มีผู้คํ้าประกัน และ
ในกรณีที่เห็นสมควรจะให้วางหลักประกันด้วยก็ได้

56. กรณีที่ ๒
กรณีเจ้าหน้าที่ของรัฐกระทําละเมิดต่อบุคคลภายนอก

57. ข้อ ๓๑ ในกรณีที่เจ้าหน้าที่ทําให้เกิดความ
เสียหายต่อบุคคลภายนอก ถ้าเจ้าหน้าที่ผู้นั้นเห็น
ว่าความเสียหายเกิดขึ้นเนื่องในการที่ตนได้
กระทําในการปฏิบัติหน้าที่ ให้เจ้าหน้าที่ผู้นั้นแจ้ง
ต่อผู้บังคับบัญชาโดยไม่ชักช้า และให้มีการ
รายงานตามลําดับชั้นถึงหัวหน้าหน่วยงานของ
รัฐแห่งนั้น แต่ในกรณีที่เจ้าหน้าที่เป็นรัฐมนตรี
หรือกรรมการที่ตั้งขึ้นเพื่อปฏิบัติงานใน
หน่วยงานของรัฐหรือผู้ซึ่งไม่สังกัดหน่วยงาน
ของรัฐแห่งใดหรือผู้ซึ่งไม่มีผู้บังคับบัญชา ให้
ดําเนินการตามข้อ ๙ (๑) (๒) (๓) หรือ (๔) และ
ให้นําข้อ ๘ ถึงข้อ ๒๐ มาใช้บังคับโดยอนุโลม

58. ข้อ ๓๒ ในกรณีที่ผู้เสียหายยื่นคําขอให้
หน่วยงานของรัฐชดใช้ค่าสินไหมทดแทน ให้
หน่วยงานของรัฐที่เจ้าหน้าที่ผู้นั้นสังกัด หรือ
กระทรวงการคลัง ในกรณีที่เจ้าหน้าที่มิได้
สังกัดหน่วยงานใด หรือหน่วยงานของรัฐแห่ง
ใดแห่งหนึ่ง ในกรณีที่ความเสียหายเกิดจากผล
การกระทําของเจ้าหน้าที่หลายหน่วยงาน
รับคําขอนั้นและดําเนินการตามระเบียบนี้โดย
ไม่ชักช้า

59. ข้อ ๓๓ เมื่อได้รับคําขอตามข้อ ๓๒ และ
หน่วยงานของรัฐที่ได้รับคําขอไว้เห็นว่าเป็น
เรื่องที่เกี่ยวกับตน ให้แต่งตั้งคณะกรรมการ
เพื่อดําเนินการต่อไปโดยไม่ชักช้า

60. ข้อ ๓๔ ในกรณีที่ต้องชดใช้ค่าสินไหม
ทดแทนให้แก่ผู้ยื่นคําขอ ให้หน่วยงานของ
รัฐที่ต้องชดใช้ค่าสินไหมทดแทนปฏิบัติ
ตามที่กระทรวงการคลังกําหนด
ให้คิดดอกเบี้ยตามอัตราดอกเบี้ยผิด
นัดนับแต่วันกระทําละเมิดในจํานวนเงินที่
ต้องชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่ผู้ยื่นคํา
ขอจนถึงวันชําระค่าสินไหมทดแทน

61. ข้อ ๓๕ ในกรณีที่ผู้เสียหายฟ้องคดีต่อศาล
ให้ผู้มีอํานาจแต่งตั้งตั้งคณะกรรมการโดยไม่
ชักช้า เว้นแต่จะได้มีการตั้งคณะกรรมการ
ดังกล่าวไว้แล้ว และให้ประสานงานกับ
สํานักงานอัยการสูงสุดเพื่อเตรียมการต่อสู้
คดีต่อไป พร้อมทั้งรายงานให้
กระทรวงการคลังทราบและปฏิบัติตามที่
ได้รับคําแนะนําจากกระทรวงการคลัง

62. ข้อ ๓๖ ถ้าผู้แต่งตั้งเห็นว่าความเสียหาย
เกิดจากเจ้าหน้าที่มิได้กระทําในการปฏิบัติ
หน้าที่ หรือเมื่อได้ฟังความเห็นของ
คณะกรรมการหรือได้รับทราบผลการ
พิจารณาของกระทรวงการคลังแล้ว เห็นว่า
ความเสียหายเกิดจากเจ้าหน้าที่มิได้กระทํา
ในการปฏิบัติหน้าที่ ให้เรียกเจ้าหน้าที่ผู้นั้น
เข้ามาเป็นคู่ความในคดีด้วย

63. ข้อ ๓๗ ถ้าผลการพิจารณาของผู้แต่งตั้งยุติเป็น
ที่สุดว่า ความเสียหายเกิดจากเจ้าหน้าที่ได้
กระทําในการปฏิบัติหน้าที่ จะต้องไม่มีการเรียก
เจ้าหน้าที่เข้ามาเป็นคู่ความในคดี แต่ถ้า
ผู้เสียหายได้ฟ้องเจ้าหน้าที่ต่อศาลก่อนแล้วหรือ
มีการเรียกเจ้าหน้าที่เข้ามาเป็นคู่ความในคดีก่อน
แล้ว ให้ผู้แต่งตั้งแจ้งผลการพิจารณาให้พนักงาน
อัยการเพื่อแถลงต่อศาล เพื่อให้เจ้าหน้าที่มี
โอกาสพ้นจากการเป็นคู่ความในคดี และขอให้
พนักงานอัยการช่วยเหลือทางคดีแก่เจ้าหน้าที่ใน
ระหว่างนั้นด้วย

64. ข้อ ๓๘ ในกรณีหน่วยงานของรัฐต้องรับผิดต่อ
บุคคลภายนอกในความเสียหายที่เกิดขึ้นจากการ
ปฏิบัติหน้าที่ของเจ้าหน้าที่นั้น ความรับผิดของ
เจ้าหน้าที่จะมีหรือไม่ และเพียงใด เป็นกรณีที่
หน่วยงานของรัฐจะพิจารณาไล่เบี้ยเอาจาก
เจ้าหน้าที่ในภายหลัง ซึ่งคณะกรรมการ ผู้แต่งตั้ง
และกระทรวงการคลัง แล้วแต่กรณี ต้องพิจารณา
ด้วยว่าจะมีการไล่เบี้ยหรือไม่ หรือจะไล่เบี้ยให้
ชดใช้เพียงใด และให้นําข้อ ๒๒ ถึงข้อ ๒๙ มาใช้
บังคับกับการชดใช้ค่าสินไหมทดแทนที่หน่วยงาน
ของรัฐได้ใช้ให้แก่ผู้เสียหาย โดยอนุโลม

65. การรับผิดตามสัดส่วน (ว.๖๖)

72. เริ่มต้น
1
เกิดความเสียหาย
2
3 หัวหน้าหน่วยงานของรัฐพิจารณาเบื้องต้นว่ามีเหตุอัน
ควรเชื่อว่าเกิดจากการกระทําของเจ้าหน้าที่หรือไม่
ยุติเรื่อง
ผู้บังคับบัญชาชั้น
เหนือขึ้นไปทบทวน
ยุติเรื่อง สิ้นสุด
ตั้งคณะกรรมการสอบข้อเท็จจริง
ความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่
สอบสวน
พิจารณา
เสนอผู้สั่งแต่งตั้ง
ผู้สั่ง
แต่งตั้ง
พิจารณา
ส่งกระทรวงการคลัง
ออกคําสั่งให้ชดใช้ค่าสินไหมทดแทน
บังคับคดี

73. Thank You!
Q & A