1.
จัดทำโดย
นางสาวทยิดา นุชทรวง เลขที่ 7
นางสาวนันท์นภัส ฟังสุวรรณรักษ์ เลขที่ 9
นายภคิน คลอดเพ็ง เลขที่ 36
นายหมั่นยิน แซม เลขที่ 41
งานกลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
สไลด์ให้ความรู้เกี่ยวกับระบบสืบพันธุ์ของสัตว์
ยาเม็ดคุมกำเนิด
สไลด์นี้เป็นส่วนหนึ่งของรายวิชาชีววิทยา 4 [ ว30244 ]
ภาคการเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2565
โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา

2.
นายวิชัย ลิขิตพรรักษ์ ตำแหน่ง ครู
วิทยฐานะ ครูชำนาญการ สาขาวิชาชีววิทยา
กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และ
เทคโนโลยี โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา
ครูผู้สอน
ก

3.
สมาชิกกลุ่ม
1. นางสาวทยิดา นุชทรวง เลขที่ 7
2. นางสาวนันท์นภัส ฟังสุวรรณรักษ์ เลขที่ 9
3. นายภคิน คลอดเพ็ง เลขที่ 36
4. นายหมั่นยิน แซม เลขที่ 41
ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ห้อง 335
แผนการเรียนวิทยาศาสตร์-คณิตศาสตร์
6
ข

4.
คำนำ
งานนำเสนอฉบับนี้เป็นส่วนหนึ่งของ วิชาวิทยาศาสตร์ และ เทคโนโลยี
สาขาชีววิทยาเพื่อใช้ในการเรียนรู้ในระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5
(ว 30244) โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและให้ความรู้เกี่ยวกับระบบสืบพันธุ์ของสัตว์
คณะผู้จัดทำหวังเป็นอย่างยิ่งว่า งานนำเสนอฉบับนี้จะเป็นประโยชน์อย่าง
ยิ่งกับผู้อ่าน หรือนักเรียนที่กำลังศึกษาหาข้อมูลเรื่องนี้อยู่ หากมีข้อแนะนำหรือข้อผิด
พลาดประการใด คณะผู้จัดทำขอน้อมรับไว้และขออภัยมา ณ ที่นี้ด้วย
คณะผู้จัดทำ
27 ธันวาคม 2565
ค

5.
ครูผู้สอน
สมาชิกกลุ่ม
คำนำ
สารบัญ
ทำความรู้จักยาคุมกำเนิด
ประเภทของยาคุมกำเนิดและวิธีใช้
เปรียบเทียบยาคุม 21 เม็ดและ 28 เม็ด
สารบัญ
หัวข้อ หน้าที่
ง
ก
ข
ค
ง
1
2
5

6.
หลักการรับประทานยาคุมกำเนิด
หลักการเลือกยาคุมกำเนิด
ผลข้างเคียงจากการรับประทานยาคุมกำเนิด
ข้อแนะนำในการรับประทานยาคุมกำเนิด
บรรณนานุกรม
กิตติกรรมประกาศ
ภาคผนวก
สารบัญ
หัวข้อ หน้าที่
จ
6
8
11
12
13
14
15

7.
ยาเม็ดคุมกำเนิดประกอบด้วยฮอร์โมน 2 ชนิด คือ
เอสโตรเจน และโปรเจสเตอโรน ออกฤทธิ์ร่วมกันใน
การคุมกำเนิด โดยผ่าน 3 กลไก คือ
1.ควบคุมระดับฮอร์โมนของร่างกายเพื่อไม่ให้เกิดการ
ตกไข่
2.เพิ่มความเหนียวข้นให้กับของเหลวบริเวณปากมดลูก
เพื่อให้อสุจิเข้าไปปฏิสนธิได้ลำบาก
3.ทำให้ผนังมดลูกบางเพื่อไม่ให้ไข่ที่ปฏิสนธิแล้ว
สามารถฝังตัวได้
ทำความรู้จัก
ยาคุมกำเนิด
??
1

8.
1 ) ยาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม
(Combined Oral Contraceptive - COC)
ยาคุมกำเนิดมีกี่ประเภท และใช้อย่างไร
1 แผงมีทั้งหมด 21 เม็ด ทุกเม็ดจะมีตัวยา ซึ่งจะประกอบ
ไปด้วยฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสโตเจนรวมกันในเม็ด
เดียว ไม่มีเม็ดแป้ง โดยยาคุมชนิดนี้จะมีประสิทธิภาพในการ
ป้องกันการตั้งครรภ์สูงมาก หากรับประทานอย่างสม่ำเสมอ และ
ยังมีผลดีทำให้ประจำเดือนมาเป็นปกติ (จะมาหลังจากหยุดยาไป
แล้ว 1-3 วัน) อาจปวดประจำเดือนน้อยลง ซึ่งยาคุมประเภทนี้เมื่อ
รับประทานยาจนหมดแผงแล้วต้องหยุด 7 วันก่อนเริ่มแผงใหม่
2

9.
2 ) ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนเดี่ยว
(Progestrogen-only pills - POP)
ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนเดี่ยวแผงละ 28 เม็ด
โดยทั่วไปมีตัวยาฮอร์โมนจำนวน 21 เม็ดและไม่มีตัวยาหรือ
เรียกว่า “เม็ดแป้ง” อีก 7 เม็ด (มีเป็นส่วนน้อยที่ต่างจากที่กล่าว
มา เช่น ชนิดแผง 24/4 เม็ด คือมีตัวยา 24 เม็ดและเม็ดแป้ง 4
เม็ด) ซึ่งเม็ดแป้งจะมีสีหรือขนาดเม็ดที่แตกต่างจากเม็ดที่มีตัว
ยาอย่างชัดเจน รับประทานยาในเวลาเดียวกันทุกวัน
วันละ 1 เม็ด จนหมดแผงแล้วขึ้นแผงใหม่ต่อเนื่องกันไป
ช่วงที่รับประทานเม็ดแป้งไปประมาณ 1-3 เม็ดจะเริ่มมีประจำ
เดือนมา
ยาคุมกำเนิดมีกี่ประเภท และใช้อย่างไร
3

10.
3) ยาคุมกำเนิดชนิดเม็ดแบบฉุกเฉิน
(Emergency contraception pill)
มักใช้เฉพาะในยามฉุกเฉิน เช่น ถุงยางแตก
หรือรั่ว เป็นต้น รับประทานเม็ดแรกให้เร็วที่สุด
ภายหลังมีเพศสัมพันธ์แบบที่ไม่ได้ป้องกันภายใน
72 ชั่วโมง และรับประทานเม็ดที่2หลังจากเม็ดที่1
ภายใน 12 ชั่วโมง และ ไม่แนะนำให้รับประทานยา
เกิน 4 เม็ด หรือ 2 กล่องต่อเดือน สามารถรับประทานยาคุมฉุกเฉิน 2 เม็ด
พร้อมกันในครั้งเดียวได้ โดยที่ประสิทธิภาพและความปลอดภัยไม่แตกต่างจาก
การแบ่งรับประทานเป็น 2 ครั้ง แต่อาจมีอาการคลื่นไส้ อาเจียนได้ง่ายขึ้น
ยาคุมกำเนิดมีกี่ประเภท และใช้อย่างไร
4

11.
เปรียบเทียบยาคุม 21 เม็ดและ 28 เม็ด
สิ่งที่เหมือนกัน สิ่งที่ต่างกัน
ต้องรับประทานยาเวลาเดียวกัน
ทุกวันติดต่อกัน วันละ 1 เม็ด
มีตัวยาในแผงทั้งหมด 21 เม็ด
หลังหยุดยาประมาณ 1-3 วันจะ
เริ่มมีประจำเดือน
ในยาคุมแบบ 21 เม็ดจะไม่มีเม็ด
แป้ง เมื่อกินหมดแผงแล้วจะต้อง
หยุด 7 วัน ก่อนเริ่มแผงใหม่
ยาคุมแบบ 28 เม็ดจะมีเม็ดแป้ง 7
เม็ด เมื่อกินครบหมดแผงไม่ต้อง
หยุดยา สามารถกินยาต่อได้เลย
5

12.
โดยทั่วไปผู้ที่มีประจำเดือนมาปกติและสม่ำเสมอ เมื่อเริ่มรับประทานยาเม็ดคุม
กำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมเป็นครั้งแรก แนะนำให้เริ่มในวันแรกที่มีประจำเดือนหรือ
ไม่เกินวันที่ 5 นับตั้งแต่วันแรกที่มีประจำเดือนโดยไม่จำเป็นต้องใช้วิธีการคุม
กำเนิดอย่างอื่นร่วมด้วยเมื่อมีเพศสัมพันธ์
ส่วนผู้ที่เริ่มรับประทานยาเป็นครั้งแรกเกินวันที่ 5 นับตั้งแต่วันแรกที่มีประจำ
เดือน แนะนำให้หลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์เป็นเวลา 7 วัน หรือหากมีเพศสัมพันธ์
ให้ใช้วิธีการคุมกำเนิดอย่างอื่นร่วมด้วย อาจรับประทานยาคุมใน
วันใดๆก็ได้แต่ต้องไม่ตั้งครรภ์
เริ่มต้นรับประทานยาเม็ดคุม
กำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมได้เมื่อไร
?? 6

13.
หากลืมกินยาคุม
ต้องทำอย่างไร ?
ลืมทานยา 1 เม็ด ให้รีบทานยาทันที แต่
หากลืมทานยาเกิน 1 วันให้ทานพร้อม
กัน 2 เม็ด
หากลืมทานยา 2 วัน ให้ทานยา 2 เม็ด
ทันที และให้ทานอีก 2 เม็ดในวันต่อไป
ในระหว่างนี้ ให้ใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้ง
เมื่อมีเพศสัมพันธ์จนกว่าจะเริ่มกินยาแผง
ใหม่
เมื่อลืมทานยามากกว่า 2 วันขึ้นไป ให้
เลิกทานยาแผงนั้นไปเลย และใช้ถุงยาง
อนามัยแทน แล้วเริ่มทานยาแผงใหม่ใน
รอบประจำเดือนต่อไป
7

14.
สตรีมีปัญหาสิว หน้ามัน
ขนดก แนะนำยาคุมที่มีส่วน
ประกอบ cyproterone
acetate, drospirenone,
chlormadinone เช่น Diane-35,
Preme, Tina, Sucee, Yasmin,
Yaz, Belala ถ้าเป็นสิวรุนแรง
แนะนำ Diane-35, Preme,
Tina, Sucee
1.
หลักการเลือกยาคุมกำเนิด
8

15.
หลักการเลือกยาคุมกำเนิด
2. สตรีที่มีปัญหาประจำเดือนออก
มากหรือมีผลข้างเคียงจากฮอร์โมน
เอสโตรเจน (คลื่นไส้อาเจียน เวียน
ศีรษะ คัดเต้านม ตัวบวม) แนะนำยา
คุมที่มีส่วนประกอบเอสโตรเจนขนาด
ต่ำ เช่น Mercilon, Meliane, Yaz
3. สตรีที่กลัวน้ำหนักขึ้นและต้องการ
รักษาสิวไม่รุนแรง แนะนำยาคุมที่มี
ส่วนประกอบ Drospirenone เช่น
Yasmin, Yaz, Synfonia
9

16.
หลักการเลือกยาคุมกำเนิด
4. สตรีที่มีอาการแปรปรวนทาง
ร่างกายและอารมณ์ก่อนมีประจำ
เดือน(premenstrual Dysphonic
Disorder, PMDD) เช่น ซึมเศร้า
แนะนำยาคุมสูตร 24/4 เช่น YAZ,
Synfonia
5. กรณีหลังคลอด ≥ 6 สัปดาห์
และให้นมบุตรพิจารณาให้ยาคุม
ชนิดที่มีฮอร์โมนโปรเจสโตรเจน
อย่างเดียว
10

17.
ผลข้างเคียงจากการ
รับประทานยาคุมกำเนิด
ยาคุมทำให้อาเจียน เพราะส่วนประกอบของ
ยาคุมจะมีฮอร์โมนในปริมาณมากผู้ใช้บาง
รายอาจมีอาการคลื่นไส้ อาเจียนได้ โดย
อาการนี้มักจะเกิดในคนที่อายุมากกว่า 35 ปี
ขึ้นไป หรือในคนที่สูบบุหรี่
ยาคุมเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดลิ่มเลือดอุด
ตัน ทำให้เกิดโรคหัวใจ และหลอดเลือด
สมอง
11

18.
ข้อแนะนำในการรับประทานยาคุมกำเนิด
ควรทานยาคุมกำเนิดในเวลาเดิมทุกวัน
หากลืมทานยาให้ทำตามคำแนะนำข้างต้น
ห้ามทานยาคุมกำเนิดหลังวันหมดอายุที่แจ้ง
ไว้บนแผงยา
ควรงดการสูบบุหรี่ เพราะการสูบบุหรี่เป็น
ปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคลิ่มเลือดอุดตัน
ในหลอดเลือดดำ เนื่องจากยาคุมกำเนิดมี
ฮอร์โมนที่เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรค
ลิ่มเลือดอุดตัน
หากมีอาการท้องเสีย ถ่ายเหลว และ
อาเจียนจะมีผลทำให้การดูดซึมของยา
น้อยลง จึงควรใช้วิธีการคุมกำเนิดอื่น
ๆ ร่วมด้วย เช่น ใช้ถุงยางอนามัย
เป็นต้น
สำหรับสตรีให้นมบุตร ควรใช้ยาคุมกำเนิด
ชนิดที่มีฮอร์โมนโปรเจสโตเจนเพียงอย่าง
เดียว
12

19.
13
https://www.siphhospital.com/th/news/article/share/birt
h-control-pill
https://pharmacy.mahidol.ac.th/th/knowledge/article/417
/ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม/
https://www.petcharavejhospital.com/th/Article/article
_detail/Birth_control_pill
https://ram-hosp.co.th/news_detail/644
บรรณนานุกรม

20.
14
กิตติกรรมประกาศ
การศึกษาครั้งนี้สำเร็จลุ่วงได้ด้วยความอนุเคราะห์จากอาจารย์ วิชัย
ลิขิตพรรักษ์ ที่ได้ให้คำปรึกษาและข้อคิดเห็นต่างๆในการศึกษามาโดยตลอด
รวมทั้งแก้ไขข้อบกพร่องจนการศึกษาครั้งนี้สำเร็จลงได้ คณะผู้จัดทำขอกราบ
ขอบพระคุณ ณ โอกาสนี้
ขอขอบคุณครอบครัวของคณะผู้จัดทำที่คอยให้กำลังกาย กำลังใจและคำ
แนะนำต่างๆ
สุดท้ายนี้ขอขอบคุณสมาชิกในกลุ่มที่ช่วยปรับปรุงแก้ไขและทำให้การ
ศึกษาครั้งนี้สำเร็จลุล่วงได้ด้วยดี
คณะผู้จัดทำ

21.
15
ภาคผนวก
ภาพการประชุมงานของคณะผู้จัดทำ

22.
16
ภาพการทำงานของคณะผู้จัดทำ
ภาคผนวก

23.
17
ภาพขณะตัดต่อของคณะผู้จัดทำ
ภาคผนวก

24.
18
ภาพขณะทำโปสเตอร์ของคณะผู้จัดทำ
ภาคผนวก