1.
RADYO, TV VE SİNEMA
BÖLÜMÜ
İLETİŞİM FAKÜLTESİ
RTS213 – İletişim Psikolojisi
Dr.Öğr. Üyesi M. Nur ERDEM

2.
İletişim ve Psikoloji
Hafta-3
RTS213 – İletişim Psikolojisi

3.
Ders İçeriği
3. Hafta
- İletişim ve psikoloji ilişkisi
- Psikoloji alanının kısa tarihçesi
- İletişim alanındaki önemi – İletişim
Psikolojisi

4.
İletişim ve Psikoloji İlişkisi
• İnsanlar arası ilişkilerde ve bu ilişkilerin gerçekleşebilmesi
için bir gereklilik olan iletişimde, birbiriyle iç içe olan birden
fazla bağlamlar vardır.
• Kişilerarası duygular, anlık veya süregelen psikolojiler,
istemler, beklentiler, iş bölümü ve roller, statü, mekanın
örgütlenişi ve düzenlenişi, mekandaki güç/iktidar ilişkileri,
iletişim mekanındaki zamanın örgütlenişi, kültürler ve alt-
kültürler, dini ve siyasal inançlar, etnik ve diğer grup bağları
ve benzerleri bir iletişimle ilgili bağlamları oluştururlar
(Erdoğan, 2011).

5.
İletişim ve Psikoloji İlişkisi
• Psikolojinin iletişim alanındaki rolü de bu eksende
değerlendirilebilir.
• Ancak bu iki alan arasındaki ilişkiye değinmeden önce, -özellikle
de psikolojinin bireye odaklanan bir bilim dalı olmasından dolayı-
iletişimin insan hayatındaki önemi konusunu daha detaylı ele
almak gerekmektedir.
• İnsan, sosyal bir varlıktır. Ve bir ortakyaşarlık durumu içerisinde
yaşamını sürdürmesi gerekmektedir.
• Bu nedenle «İletişim, insan için bir ‘tercih’ değil, bir zorunluluktur:
Dolayısıyla, iletişime neden (a) biyolojik/fiziksel varoluşu ve (b)
toplumsal varoluşu sürdürmektir (Erdoğan, 2011).

6.
İletişim ve Psikoloji İlişkisi

7.
Psikolojinin Tanımı ve Kısa Tarihçesi
Gerrig ve Zimbardo (2012), psikoloji kavramını tanımlarken, psikolojinin
bireysel davranışların ve zihinsel süreçlerin bilimsel incelemesi
olduğunu belirtirler. Ve bu tanımın en önemli kısımlarının; bilimsel,
davranış, bireysel ve zihinsel kavramları olduğunu ifade etmektedirler.
• Psikolojinin bilimsel yönü, psikolojik sonuçların bilimsel
yöntemlere uygun kanıtlarla ortaya çıkarılmasını gerektirir. Bilimsel
yöntem tarafsız bilgi toplanması ve yorumlanması için kullanılan,
hata ihtimalini azaltıp güvenilir genellemeler yaptıran yöntemler
bütünüdür. İçinde problemlerin analiz edilmesi ve çözülmesini
sağlayan adımlar bulundurur. Bu yöntem, objektif olarak toplanmış
bilgileri gerçekler olarak kabul eder ve sonuçlar ortaya çıkarır.

8.
Psikolojinin Tanımı ve Kısa Tarihçesi
• Davranış, organizmaların çevrelerine uyum sağlama yollarıdır.
Davranış harekettir. Psikolojinin konusunun büyük bölümü
davranışları gözlenebilen insanlar ve hayvanlardır. Gülümseme,
ağlama, koşma, vurma, konuşma ve dokunma gözleyebileceğiniz
bariz davranışlara örnektir. Psikologlar bireyin ne yaptığını, bunu
yaparken genel bir sosyal ve kültürel içeriğe bakarak nasıl
davrandığını inceler.
• Psikolojik analizin öznesi genellikle bireydir-yeni doğmuş bir bebek,
genç bir atlet, yatakhane hayatına alışmaya çalışan üniversite
öğrencisi, orta yaşlarında kariyer değişikliği yaşayan bir adam,
kocasının Alzheimer hastalığı sebebiyle stresli olan bir kadın. Ancak
bu özne aynı zamanda iletişim kurmak için sembolleri öğrenen bir
şempanze, küçük bir labirentte gezinen beyaz fare, tehlike sinyalin
cevap veren sümüklü böcek de olabilir. Özne hem doğal ortamında
hem de kontrol edilen şartlar altında bir araştırma laboratuvarında
incelenebilir.

9.
Psikolojinin Tanımı ve Kısa Tarihçesi
• Bir çok psikoloji araştırmacısı zihinsel süreçleri ve insan
zihninin çalışma şeklini anlamadan insan davranışlarının
anlaşılmasının mümkün olmadığı kanısına vardılar.
Düşünme, planlama, usavurma, yaratma ve hayal etme
gibi birçok insan aktivitesi bireysel ve gizli yaşanır. Birçok
psikolog zihinsel süreçlerin psikolojik araştırmanın en
önemli yanı olduğunu düşünür. Çok kısa zamanda
göreceğiniz gibi, psikolojik araştırmalar bu özel
deneyimleri ortaya çıkarmak ve bu zihinsel aktivite ve
süreçleri incelemek için üstün teknikler kullanır.

10.
Psikolojinin Tanımı ve Kısa Tarihçesi
• Yine Gerrig ve Zimbardo’ya göre (2012), bu konuların tüm
kombinasyonları psikolojiyi benzersiz bir bilim dalı yapmaktadır.
• Sosyal bilimler çerçevesinde psikologlar büyük ölçüde bireylerin
değişik ortamlardaki davranışlarını inceler.
• Sosyologlar grup ve kurumların sosyal davranışları üzerine
odaklanırken antropologlar ise davranışların kültürler arasındaki
farklılığını incelerler.
• Durum böyle iken, psikologlar diğer akademisyenlerin bakış
açılarından da yararlanırlar.
• Psikologlar biyoloji bilim dalıyla, özellikle de beynin çalışma
süreçlerini ve davranışların biyokimyasal sebeplerini inceleyenlerle
birçok ortak ilgi alanı paylaşırlar.
• Psikologların, bilişsel bilime bağlı olarak, insan zihninin nasıl
çalıştığı hakkındaki soruları bilgisayar mühendisliği, felsefe, dil bilimi
ve nörobilim dallarıyla ilgilidir. Davranışsal kısmı ise iletişim bilimi
çerçevesinde incelenir.

11.
Psikolojinin Tanımı ve Kısa Tarihçesi
Psikologların temel bir araştırma yaparken hedefleri
davranışı tanımlamak, açıklamak, tahmin etmek ve kontrol
etmektir. Bu hedefler psikolojinin temelini oluşturur.
• Ne Olduğunu Tanımlamak: Psikolojideki ilk hedef
davranış hakkında net gözlemlemeler yapmaktır.
Psikologlar bu tür gözlemlemeleri veri olarak
değerlendirirler.
• Ne Olduğunu Açıklamak: Tanımlamalar gözlemlenen
bilgilerden çıkarılabilirken, açıklamalar detaylı bir biçimde
gözlemlerin ötesine geçer. Psikolojinin birçok alanında
ana hedef davranışsal ve zihinsel süreçlerdeki rutin
yolları bulmaktır.

12.
Psikolojinin Tanımı ve Kısa Tarihçesi
• Ne Olacağını Tahmin Etmek: Psikolojide tahminler,
davranışların olabilecek şartlarda ve ilişkilerde nasıl
olabilecekleri hakkındaki bildirimlerdir. Genelde bir
davranışın sebebinin net bir açıklaması ileride
gerçekleşecek diğer bir davranış hakkında tahminler
yapmayı sağlar.
• Ne Olduğunu Kontrol Etmek: Birçok psikolog için
kontrol çok önemli, hatta en önemli hedeftir. Kontrol,
davranışı ortaya çıkarmak veya çıkarmamaktır
(başlatmak, sürekliliğini sağlamak, durdurmak, yapısını
ve güçlülüğünü etkilemek, oluş sıklığını belirlemek vs.)
Davranışın sebepsel açıklaması, davranışı yaratan
etkenleri kontrol edebilmekten geçer.

13.
Psikolojinin Tanımı ve Kısa Tarihçesi
• Deneysel psikologlardan Hermann Ebbinghaus (1858–1909),
1908’de şöyle bir ifade kullanmıştır:
“Psikolojinin geçmişi uzun, tarihi kısadır” (Ebbinghaus, 1908/1973).
• Akademisyenler uzun zaman boyunca insan doğası (insanlar
gerçekleri nasıl algılar, farkındalık doğası, deliliğin kaynağı vs.)
hakkında önemli sorular sormuşlardır. Ancak hiçbiri bunlara cevap
verebilmek için uygun araçlara ulaşamamışlardır.
• Milattan önce 4. ve 5. yüzyıllarda klasik Yunan filozofları olan Plato
(MÖ 427–347) ve Aristotales (MÖ 384–322);Zihin nasıl çalışır?
Özgür iradenin doğası nedir? Birey vatandaşlar ile grup veya devlet
arasındaki ilişki nedir? Gibi sorular sormuşlardır.

14.
Psikolojinin Tanımı ve Kısa Tarihçesi
• John Locke (1632–1704) ve Immanuel Kant (1724–1804) gibi
isimler de psikoloji biliminin düşünsel temellerini Platon ve
Aristotales’in söylemlerinden esinlenerek geliştirmişlerdir.
• Modern psikolojinin evrimindeki en önemli aktörlerden biri ise 1879
Leipzig Almanya’da ilk resmi deneysel psikolojiye adanmış
laboratuvarını kuran Wilhelm Wundt2tur.
• Fizyolojist olarak eğitilmiş olsa da araştırma kariyeri sorularının
bedenden zihne geçmesiyle yön değiştirmiştir. Kendisi, duyum, algı
ve zihinsel sürecin hızını anlamaya odaklanmıştır.
• Wundt, psikoloji laboratuvarını kurmasından itibaren birçok
araştırmayı sonuçlandırmayı başarmış ve “Principles of
Physiological Psychology (Kendler, 1987)” adlı kitabının birden fazla
baskısını yayınlamıştır.
• Wundt, Liepzig’deki psikoloji laboratuvarının kurulmasından itibaren
psikoloji dalındaki ilk yüksek lisans öğrencilerini yetiştirmiştir. Bu
öğrenciler sonradan dünyadaki önemli psikoloji laboratuvarlarının
kurucuları olmuşlardır.

15.
Psikolojinin Tanımı ve Kısa Tarihçesi
• Psikolojinin ayrı bir bilim dalı olmaya başlamasından itibaren, 1883’de
ilk olarak Johns Hopkins Üniversitesi ile, Kuzey Amerika’daki
üniversitelerde psikoloji laboratuvarları kurulmaya başlamıştır.
• Bu psikoloji laboratuvarları genellikle Wundt’un etkisi ile kurulmuşlardır.
Örneğin, Edward Titchener, Wundt ile çalışmasından sonra 1892’de
Cornell Üniversitesi’nde bir laboratuvar açmıştır. Ancak, aynı
zamanlarda Harvard Üniversitesi’nde ilaç, edebiyat ve din konularına
ilgi duyan genç bir felsefe profesörü oldukça farklı bir Amerikan bakış
açısı ile konuya yaklaşmıştır.
• Bu genç, ünlü yazar Henry James’in erkek kardeşi William James’dir.
Kendisi “The Principles of Psychology (1890/1950)” adında iki ciltlik bir
eser ortaya koymuştur ve bu eser birçok uzman tarafından psikolojinin
en önemli eseri olarak görülmektedir.
• Kısa bir zaman sonra, 1892 yılında, G. Stanley Hall, American
Psychological Association’ı kurmuş ve 1900 yılında da Kuzey
Amerika’da toplam 40 psikoloji labrotuvarı faaliyet göstermeye
başlamıştır (Hilgard, 1986).

16.
Psikolojinin İletişim Alanındaki
Önemi – İletişim Psikolojisi
• Psikoloji biliminin bir dalı olarak daha fazla sosyal (toplumsal)
davranış biçimleri üzerinde inceleme yapan birey-toplum ve
insanlar arası etkileşimi inceleyen daha somut bir ifade ile
başka insanları nasıl algıladığımızı, bizim onlara onların bize
karşı nasıl tepki gösterdiklerini, sosyal durum ve ortamlarda
bulunmaktan bizim ve başkalarının nasıl etkilendiğini
inceleyen bir bilim dalıdır.
• Kısacası İletişim Psikolojisi; bireyin sosyal çevresi ile kültürel
ortamı arasındaki korelasyonu inceleyen bir bilim dalıdır.

17.
Psikolojinin İletişim Alanındaki Önemi –
İletişim Psikolojisi
• Kişinin davranışlarının, hislerinin, düşüncelerinin, başkalarının
davranış ve(ya) özelliklerinden etkilenme şekillerini ve onlar
tarafından belirlenme şekillerini inceleyen modern bir psikoloji
dalıdır.
• İletişim disiplinler arası bir çalışma alanıdır ve en çok temas halinde
olduğu bilim dallarının başında psikoloji gelir.
• İletişim psikolojisi, kişilerarası ve grupsal iletişimdeki psikolojik yapı
ve oluşumları inceleten ya da iletişim süreçlerini psikoloji
bağlamında irdeleyen bir alandır.
• Bireylerin insanlar arası ve sosyal çevreyle olan ilişkilerini, sosyal
tecrübe ve davranışlarını, grup üyeliğinin nitelikleri veya bir toplum
içinde bulunmanın bireyin tutum ve davranışları ile inançları
üzerindeki etkilerini araştıran, psikolojik içerikli ve sosyal nitelikli bir
bilim dalıdır. Kişilerarası iletişim, ikna stratejileri, kitle psikolojisi
çalışma alanlarından bazılarıdır.

18.
Psikolojinin İletişim Alanındaki Önemi –
İletişim Psikolojisi
• İletişim psikolojisi bir insanın davranışı duyguları ve düşüncelerinin diğer
insanların davranış veya özelliklerinden nasıl etkilendiğini belirlemeye
çalışır.
• Hem fertlerin toplum içindeki davranışlarını (kişilere yönelik Sosyal
Psikoloji) hem de insanların sosyal gruplara katılmaları sonucu ortaya
çıkan davranışları (topluma yönelik) inceler.
• İletişim Psikolojisi, sosyal olgulardan yola çıkarak insana ve topluma
yönelir; insanın içinde yaşadığı toplumun veya sosyal grubun özelliklerini
ortaya çıkarır.
• Örn: Belli sosyal gruplardaki ön yargılı davranışları inceleyen İletişim
Psikolojisi önce o grupların iktisadî imkânları toplumda gördüğü itibar gibi
sosyal özelliklerinden hareket eder ve sosyal şartların ortaya attığı
engellenmeleri ortaya koyar. Ardından ferde yönelir v bu engellenmelerin
fertte meydana getirdiği duyguları araştırır. Böylece psikolojinin diğer
uzmanlık dallarından farklı olarak fertte oluşan duygular ve bunların yön
değiştirmesinin incelenmesinin ötesinde yine topluma yönelir.