HỆ SINH THÁI
ĐỔI MỚI SÁNG TẠO
&
TINH THẦN KHỞI NGHIỆP
Trần Trí Dũng
Cán bộ Giám sát & Đánh giá Kết quả; tran@jeaustin.com
Chương trình Khởi nghiệp Thụy Sỹ
Hà Nội, 10/12/2018

Khái niệm & Câu hỏi
Hệ Sinh thái
Đổi mới Sáng tạo
Tinh thần Khởi Nghiệp
Ai?
Việc gì?
Làm như thế nào?

 Làm việc nhóm
 Trao đổi tích cực
 Không có Đáp án

Từ Môi trường Kinh Doanh
đến Hệ Sinh thái Khởi nghiệp Đổi mới Sáng tạo
 Môi trường Kinh doanh
 Hệ Sinh thái Khởi nghiệp – Đổi mới Sáng tạo
 Khởi nghiệp & Đổi mới Sáng tạo: Động lực kép cho tăng trưởng kinh tế

Môi trường Kinh doanh
 Doanh nghiệp >> Ngành >>
Thị trường Quốc giá >> Thị
trường Thế giới
 Cạnh tranh
 Thích ứng

Hệ Sinh thái

Hệ Sinh thái Khởi nghiệp:
Daniel Isenberg
 Chính sách
 Tài chính
 Văn hóa
 Hỗ trợ (dịch vụ)
 Vốn con người
 Thị trường
Innovation

 Chính sách:
 Chính phủ
 Việc làm? Thuế?
 Tài chính:
 Nhà đầu tư
 Lợi nhuận? Bảo toàn vốn?
 Văn hóa:
 Người truyền cảm hứng, KOLs
 Nhân rộng và phát triển giá trị văn hóa?
 Hỗ trợ (dịch vụ):
 Vườn ươm, Chương trình Tăng tốc
 Hoàn thành mục tiêu? Kinh doanh bền
vững?
 Vốn con người:
 Viện, Trường
 Sinh viên? Cựu học viên?
 Thị trường
 Doanh nghiệp, tập đoàn
 Cạnh tranh hơn?
Innovation

TỐC ĐỘ
Dầu thô

Dòng máy Hệ điều hành Phát hành Thời gian
iPhone iOS 1.0 29-Jun-07
iPhone 3G iOS 2.0 11-Jul-08 378
iPhone 3GS iOS 3.0 19-Jun-09 343
iPhone 4 iOS 4 21-Jun-10 367
iPhone 4S iOS 5 14-Oct-11 480
iPhone 5 iOS 6 21-Sep-12 343
iPhone 5C iOS 7 20-Sep-13 364
iPhone 5S iOS 7 20-Sep-13 0
iPhone 6/6+ iOS 8 19-Sep-14 364
iPhone 6S/6S+ iOS 9 25-Sep-15 371
iPhone SE iOS 9.3 31-Mar-16 188
iPhone 7/7+ iOS 10 16-Sep-16 169
iPhone 8/8+ iOS 11 22-Sep-17 371
iPhone X iOS 11.0.1 03-Nov-17 42
iPhone XS/XS Max iOS 12 21-Sep-18 322
iPhone XR iOS 12 26-Oct-18 35

CẠNH TRANH & THÍCH ỨNG
Điều chỉnh
Hoàn thiện
Gieo giá trị
Kiến tạo
TỐC ĐỘ = ÁP LỰC

TINH GỌN TRUYỀN THỐNG
CHIẾN LƯỢC
Mô hình kinh doanh Kế hoạch kinh doanh
Dẫn dắt bởi giả thuyết Dẫn dắt bởi thực thi
QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM
Phát triển khách hàng Quản trị sản phẩm
Xâm nhập thị trường, kiểm tra giả thuyết Chuẩn bị tung sản phẩm ra thị trường với kế hoạch
chuẩn bị từng bước kỹ lưỡng
KỸ THUẬT & CÔNG NGHỆ
Phát triển mau chóng và đơn giản Phát triển mau chóng hoặc ào ạt
Linh hoạt và sẵn sàng điều chỉnh Linh hoạt và sẵn sàng điều chỉnh hoặc phát triển
đầy đủ các tính năng sản phẩm theo kế hoạch định
sẵn
TỔ CHỨC
Đội phát triển sản phẩm và khách hàng Các phòng ban chức năng
Tuyển dụng nhân sự sẵn sàng học hỏi, linh hoạt,
tốc độ
Tuyển dụng nhân sự có kinh nghiệm và năng lực
triển khai
BÁO CÁO TÀI CHÍNH
Các chỉ tiêu, kết quả là quan trọng Hạch toán kế toán
Chi phí phát triển khách hàng, tiền mặt Bảng cân đối kế toán, Lưu chuyển tiền tệ, Kết quả
kinh doanh
THẤT BẠI
Kỳ vọng xảy ra Ngoại lệ
Khắc phục bằng điều chỉnh linh hoạt và từ bỏ các
sản phẩm không như mong đợi
Thay đổi điều hành, thực thi
TỐC ĐỘ
Rất nhanh Được đo lường cẩn trọng
Vận hành trên các dữ liệu/thông tin vừa đủ Vận hành khi đầy đủ thông tin

“Lõi kép” cho tăng trưởng
Định hướng phát triển
Nguồn lực Triển vọng Cộng
Thất bại
Tìm kiếm đặc lợi
(rent-seeking)
8 29 37
ĐMST
(Innovation)
0 10 10
Lừa đảo
Tìm kiếm đặc lợi
(rent-seeking)
181 19 200
ĐMST
(Innovation)
5 4 9
194 62 256
Phương pháp kinh doanh: Tìm kiếm đặc lợi vs. Nỗ lực đổi mới sáng tạo
Định hướng phát triển của doanh nghiệp: Tiếp cận, khái thác nguồn lực tài nguyên vs.
Khai phá các triển vọng thị trường
Mục tiêu của M&A: Thâu tóm tài sản, thương hiệu vs. Thâu tóm năng lực ĐMST và đội ngũ mong muốn theo đuổi
các ý tưởng sáng tạo
* Vuong, Q.H., Napier, N.K. & Samson, D.E. (2013). Innovation as determining factor of post-M&A performance: The case of Vietnam. International Journal of Business and Management, 8 (18).
* Vuong, Q.H., Napier, N.K., Tran, T.D. & Nguyen, T.H.K. (2013). A Categorical Data Analysis on Financial Failures in Vietnam, 2007-2013. International Journal of Business and Management, 8(18)

Sáng tạo Hủy diệt (Destructive Creation)
 Lời nguyền tài nguyên
 Phương thức kinh doanh tìm kiếm đặc quyền (rent-seeking)
 Ngộ độc nguồn lực
 Tập trung nguồn lực của tổ chức để có cơ hội tiếp cận nguồn lực dồi dào
–> Phát hiện ra sức mạnh cạnh tranh là khả năng áp đảo về nguồn lực –>
Mọi nguồn lực nhận được đều giành cho việc duy trì và mở rộng cơ hội có
được nguồn lực mới –> Xây dựng năng lực cạnh của các hoạt động sản
xuất, kinh doanh chỉ là thứ yếu –> Kết quả: Nguồn lực giành giật được
ngày càng nhiều; Năng lực cạnh tranh ngày càng giảm –> Hệ lụy: Tỷ lệ
nợ/vốn cao. Lỗ lũy kế gia tăng.

Kích hoạt
o Vấn đề nền tảng:
 Tinh thần khởi nghiệp, Tiếng Anh
thành thạo, Giáo dục, Văn hóa.
 Điều chỉnh luật thuế và đơn giản thủ
tục kinh doanh.
o Tập trung:
 Kết nối các cộng đồng trong nước;
 Vốn đầu tư hạt giống, Series A
 Hiểu biết về hệ sinh thái toàn cầu:
 Các chương trình vào-ra

“Ideas are welcome. But
execution is worshipped.”

Innovation
STARTUPS

Trao đổi về đổi mới sáng tạo (ĐMST)
 Sáng tạo vs. Đổi mới Sáng tạo
 Đổi mới Sáng tạo: Quá trình lao động kỷ luật
 Sáng tạo và không gian khởi nghiệp

Sáng tạo: “Độc nhất vô nhị”
 Nhà sáng chế:
 Ý tưởng hoàn toàn mới
 Chứng minh ý tưởng có thể trở thành hiện thực
 Không cần thiết phải có số đông sẵn sàng chi trả
 Sản phẩm của Sáng tạo:
 Phát minh
 Bằng sáng chế
 “Ngộ độc sáng tạo”
 Không quản lý được thời gian
 Mất tập trung

New Coke: April 1985 – July 2002
 1985: Áp lực cạnh tranh từ Pepsi và các đối thủ khác
 Giảm từ 60% xuống dưới 24% thị phần toàn cầu
 Thay đổi công thức trong 03 tháng: New Coke
 Thành công trong 77 ngày
 Khách hàng phản đối mạnh mẽ
 1992: Coke II
 July 2002: Kết thúc giới thiệu New Coke (Coke II)

ĐMST = Phát minh * Thương mại hóa
 ĐMST:
 Phù hợp và Hữu dụng
 Sản phẩm mới và/hoặc cách làm mới
 Thương mại hóa
 Khách hàng
 Doanh thu
 Lợi nhuận
1. Vấn đề của ai?
2. Tốt đến thế nào là tốt?
3. Có lợi nhuận không?

Sáng tạo!

Ô tô chạy bằng bã cà phê
Xe hơi có động cơ hoạt động bằng bã cà phê espresso.
Tốc độ tối đa: 96km/h. Nạp nhiên liệu sau 64km.
Quãng đường dài nhất: 336km

Đổi mới Sáng tạo
Thương mại hóa sản phẩm

Đồng lúa Việt Nam: Đẹp tự nhiên
Hà Giang
An Giang

Nhật Bản Hàn Quốc
Việt Nam?
Tình yêu đồng ruộng + Sáng tạo + Quyết tâm + Lao động cần cù

VOV.vn (28/05/2016): 500đ/kg muối
tại Đức Phổ, Quảng Ngãi
100gram: 20.000 đ
ĐMST trong đời sống

Muốn thành công phải thực thi có kỷ luật
 15 năm tham dự hội chợ tại Frankfurt:
o Hội chợ lâu đời nhất với người mua và người bán tốt nhất thế giới
o Dự hội chợ không phải để bán hàng
o Kiên trì và kỷ luật để đạt mục tiêu
 Quyết đoán nhưng không mạo hiểm:
i. Đơn giản và hiệu quả
ii. An toàn hai lần (cân nhắc thấu đáo, nghĩ dọc và nghĩ ngang)
iii. Làm cho bằng được
iv. Vui vẻ và cởi mở
v. Chân tình và thực lòng

ĐMST: Quá trình lao động kỷ luật
Vuong, Q.H. and Napier, N.K. (2014). Making creativity: the value of multiple filters in the innovation
process. International Journal of Transitions and Innovation Systems,3(4), pp.294–327.
Tư duy vượt ra
ngoài khuôn
khổ
Gắn kết những
điểm tốt nhất
Thực thi quá trình kỷ luật lao
động sáng tạo
Mong muốn tạo
khác biệt
Thông tin Thành tựu
ĐMST
Dịch
vụ
Sản
phẩm
Quy
trình

Thành tựu ĐMST không đến “tình cờ”

Thách thức của quản trị ĐMST
 Quan điểm kinh viện, cứng nhắc về ĐMST
 ĐMST là đầu tư máy móc thiết bị tiên tiến? ĐMST là lực lượng R&D
hoành tráng?
 ĐMST = Hành trình dài, cần sự bền bỉ và phương pháp hệ
thống.
 Thiếu vắng hệ sinh thái thích hợp có các ý tưởng ĐMST
hình thành và phát triển
 Không gian khởi nghiệp cổ vũ ĐMST
 ĐSMT là nguồn lực cần được quản trị hiệu quả
 Các phương pháp và công cụ đo lường, đánh giá hiệu quả
quá trình ĐMST
Think out of the box!!!

“Tốt Nhất là kẻ thù của Tốt”

6.0
6.5
7.0
7.5
8.0
8.5
9.0
Output
Differentiation
Trend-setting
Innovator
F-Resources
Supports
Multi-Filtering
Mindsponge
Implementation
C-Readiness
i2M Large Size i2M Small Size
• Thành tựu ĐMST:
 Thị trường
Sự khác biệt
 Xu thế
• Doanh nghiệp có tổng tài sản trên 100 tỷ đồng
 Xử lý, khai thác thông tin
Chiến lược quản trị ĐMST
• Doanh nghiệp có tổng tài sản dưới 100 tỷ đồng
 Xử lý, khai thác thông tin
 Năng lực “hấp thụ” nguồn lực hỗ trợ
ĐMST: Đo lường được thì Quản trị được
Học được và Rèn luyện được
Vuong, Q.H., Napier, N.K., Vu, K.H., Nguyen, M.C., & Tran, T.D. (2014). Measuring corporate innovation capacity: Experience and implications
from i2Metrix implementation in Vietnam. ASEAN Journal of Management and Innovation, 1(1), pp. 1-17.

Hạt Sáng tạo và
Không gian khởi nghiệp
 Lõi kép tăng trưởng: khởi nghiệp-
sáng tạo
 Nguồn lực sáng tạo:
 Cơ hội tạo khác biệt, bứt phá
 Vô hình, trừu tượng, khó nắm bắt
 Không gian khởi nghiệp:
 Sản sinh các “hạt” sáng tạo
 Giảm thiểu ma sát chuyển động sáng tạo
Mô hình tổ chức linh hoạt để thực
thi các kỷ luật lao động sáng tạo

Trao đổi về Tinh thần Khởi nghiệp
 Tinh thần khởi nghiệp
 ĐMST trong không gian tinh thần khởi nghiệp

Ai là Người khởi nghiệp?
???
???
???
???

Nhà kinh doanh
Người khởi nghiệp
Businessman
Entrepreneur

Tinh thần khởi nghiệp Khát vọng
tạo giá trị
Chấp nhận
bất trắc
Năng lực biến
cơ hội thành
hiện thực

Marie Curie (1867-1934)
 “Trong khoa học, điều quan trọng là phát minh ra
cái gì, chứ không phải là bản thân nhà nghiên
cứu”
 Sinh hoạt kham khổ khiến Marie bị bệnh thiếu máu,
hay bị ngất. Cô cũng không có thì giờ để tính
chuyện yêu đương và hôn nhân.
 Hành trình tìm Radi:
 Phải chạy vạy mãi mới mượn được một gian hầm
ẩm thấp để làm phòng thí nghiệm.
 Hàng ngàn phép tính toán và đo đạc.
 Gần 10 năm: phát hiện Poloni và Radi
 4 năm thiếu thốn, vất vã nữa để luyện thành công
Radi
 Radi được áp dụng chữa ung thư  Rất nhiều tiền
 Công bố toàn thế giới phương pháp luyện Radi
 “phát minh khoa học là để mưu cầu hạnh phúc cho
nhân loại, chứ không phải mưu lợi cho cá nhân.”
 14 -7-1934, Marie Curie qua đời. Các bác sĩ cho
biết, bà bị trúng độc Radi. Do bị bức xạ lâu dài,
nội tạng của bà bị tổn thương nghiêm trọng.
1903: Nobel Vật lý
1911: Nobel Hóa học

Hwang Woo-Suk (1953)
 2005: Anh hùng dân tộc
 2009: Nhà khoa học gian dối
 2012: Dự án hồi sinh voi Mamut
 Tinh thần khởi nghiệp:
 Khát vọng và kiên trì với mục tiêu
 Lao động bền bỉ
 Dám đương đầu với thách thức
 Năng lực huy động và điều phối nguồn
lực

“Rủi ro lớn nhất là thái độ với rủi ro”
o Rủi ro: Khác biệt giữa Kỳ vọng và Thực tế
o Bất trắc: kết cục chưa biết trước
Chấp nhật bất trắc và quản trị rủi ro

 Entrepreneurs don’t save the world. Successful
entrepreneurs save the world.
 Entrepreneurship is about changing the way
things are into the way they should be.
 Entrepreneurship is the shovel you use to dig a
path to a brighter future.

Đổi mới sáng tạo trong
không gian tinh thần
khởi nghiệp

Sẵn sàng và Ngạc nhiên
 Hãy sẵn sàng: Sẵn sàng!
 Nghiên cứu khả thi:
 Kế hoạch chi tiêu?
 Mô phỏng tài chính vận hành?
 Ngạc nhiên ít thôi!
 Chuẩn bị cho tương lai
 Từ hộp sọ đến Excel

0
100
200
300
400
500
600
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Securities Comp. Listed Comp.
Số tài khoản chứng khoán:
-2008: 550.000
- 2009: 730.000
Số lượng công ty niêm yết và
công ty chứng khoán tăng nhanh

2006-2008: Hạnh phúc quá.
Mình mới mua được cổ phiếu
2009-2011: VNIndex
đâm thủng túi mình rồi
2012: Chào nhé và
hẹn không gặp
lại???

Bầy đàn: Vì sao?
 Thiếu vắng cơ hội kinh doanh:
 Ngân hàng
 Bất động sản
 Vàng và ngoại tệ
 Tâm lý
 Truyền thông
 Thông tin vs. Tin đồn
 Phương pháp xử lý thông tin
 “Tinh thần khởi nghiệp”:
 Chấp nhận rủi ro
 Nhạy bén với cơ hội kinh doanh
 Tạo giá trị
 Bài học quá khứ:
 Nuôi chó Nhật
 Phản ứng của xã hội: Thay đổi theo thời
gian

Động viên người chủ doanh nghiệp
 Trật tự xã hội:
 Sỹ -- Nông – Công –
Thương
 Thiên kiến của cộng đồng
 Phi thương bất phú
 Buôn gian bán lận
 Áp lực:
 Phải hoàn thành công việc
 Hình ảnh với đời sống
 Phải có thành công
 Nguồn động viên:
 Gia đình
 Đồng nghiệp
 Cộng đồng
 Thành công
 Chính bản thân

 Khởi nghiệp giả vờ:
 Rất nhiều ý tưởng
 Vô vàn đề xuất
 Không muốn rủi ro
 Không muốn thực thi
 Cố gắng ở phía an toàn
Tác hại :
-- Quan niệm sai về khởi nghiệp
-- Không còn nguồn lực cho những người khởi
nghiệp chân chính

Phá hủy Kiến tạo (Creative Destruction)
 Tiến bộ khoa học  năng suất lao động tăng và
đầu tư mở rộng  thị trường bão hòa  kinh tế
suy giảm, kinh doanh thoái trào  lực đẩy nào
để bứt phá?
 Lực đẩy đó là lực lượng khởi nghiệp, đội ngũ
doanh nhân.
 Sức mạnh tinh thần khởi nghiệp mang lại những
phát minh và cải tiến mới  sản phẩm và
phương pháp sản xuất cũ bị phá bỏ  số lượng
việc làm cần thiết để tạo ra một sản phẩm mới
giảm đi nền kinh bắt đầu một chu kỳ mới dựa
trên sản phẩm mới và đầu vào sản xuất mới.
Joseph Alois Schumpeter
1883 - 1950

Hệ sinh thái KN-ĐMST và các dịch vụ hỗ trợ
 Ươm tạo và tăng tốc kinh doanh (Incubator & Accelerator)
 Đầu tư thiên thần (Angel Investor)
 Cố vấn bảo trợ (Mentor)

Niềm tin: Quá trình xây dựng

KHỞI NGHIỆP BẰNG
CÔNG VIỆC HỖ TRỢ KHỞI NGHIỆP
The New Yorker’s Cartoon
 Hệ sinh thái mới hình thành
 Tăng trưởng nhanh
 Đầy đủ các thành phần
 Tiếp nhận các ý tưởng mới
 Hợp tác
 Cần rất nhiều kiên nhẫn
 Dịch vụ hỗ trơ:
 Chương trình ươm tạo và tăng tốc
kinh doanh
 Dịch vụ cố vấn khởi nghiệp
(mentorship)
 Đầu tư thiên thần

Ươm tạo và tăng tốc kinh doanh
 Ươm tạo:
o Tập trung vào Ý tưởng & Sản phẩm mẫu
o Thời gian: dài và (có thể) không hạn định
 Tăng tốc:
o Tập trung vào Thị trường & Mở rộng, Tăng trưởng
o Thời hạn: 3 hoặc 6 tháng và hữu hạn với mục tiêu cụ thể
 Dịch vụ:
o Hạ tầng vật chất
o Đào tạo, huấn luyện, cố vấn
o Vốn đầu tư hạt giống
o Kết nối kinh doanh và đầu tư
Mô hình kinh doanh bền vững?

Đầu tư thiên thần
o Đầu tư vốn cổ phần tới các mô hình kinh doanh có
ĐMST và cơ hội tăng trưởng cao
o Đang hình thành các mạng lưới nhà đầu tư thiên thần
tại Việt Nam
o Đầu tư thông minh:
 Tiền + Cố vấn khởi nghiệp (mentorship)
 Thách thức:
 Chất lượng startups
 Hành lang pháp lý
 Chiến lược và cơ hội thoái vốn

Cố vấn khởi nghiệp
 Dịch vụ nền tảng
 Tác động rõ ràng:
 Doanh thu tăng 3,5 lần
 Cơ hội gọi vốn thành công
tăng 7 lần

 Kết hợp thực hành ngay trong quá trình đào tạo để tăng tỷ lệ chuyển đổi (30%)
 Nhu cầu hợp tác và tận dụng nguồn lực giữa các chương trình và đơn vị hỗ trợ khởi nghiệp ĐMST
 Nỗ lực giám sát và đo lường kết quả giúp cải thiện hiệu quả và chất lượng
Hoạt động 2018 BKH DNES
Kis-
Startu
p
NSCI
SME
Mentoring
SHI SVF SYS WISE VMCG Cộng
Startup được cố vấn 8 5 15 25 66 15 42 20 23 15 234
Cố vấn hoạt động 30 13 8 7 55 9 36 9 17 6 190
Người tham gia đào tạo 50 0 8 21 15 9 199 5 2 3 312

Xây dựng hệ sinh thái:
Nghệ thuật cân bằng
 Tác động gián tiếp
 Tiếp cận hệ thống:
 Sự kiện
 Dịch vụ
 Chương trình
 Mô hình kinh doanh bền vững

Triple Helix
 Chính phủ:
 Hỗ trợ rủi ro giai đoạn đầu
 Đơn giản thủ tục hành chính
 Viện, Trường:
 Giải pháp kỹ thuật khả thi
 Hình thành tư duy thương mại, hợp
tác
 Doanh nghiệp:
 Thương mại hóa
 Xây dựng tầm nhìn dài hạn

Người Tiên Phong
vs. Nhà Vô Địch