Karadag ulke raporu_2013

KARADAĞ
ÜLKE RAPORU

Hazırlayan : Behiye Tülin PULAT

Ankara - January, 2013

KARADAĞ
Temel Sosyal ve Ekonomik Göstergeler
Temel Sosyal Göstergeler
Resmi Adı

Karadağ Cumhuriyeti

Nüfus

620.029 (2011)

Dil

Karadağca (Montenegrin)

Yüzölçümü

13.812 km 2

Başkent (nüfus)

Podgorica (186 bin)

Önemli Şehirler (nüfus)

Niksic (72 bin), Bijelo Polje (46 bin), Bar (42 bin)

Yönetim Şekli

Cumhuriyet; Parlamenter Demokrasi

Para Birimi

Avro (€)

Kaynak: The Economist Intelligence Unit

Temel Ekonomik Göstergeler
2007

2008

2009

2010

2011a

GSYİH (milyon avro, cari fiyatlarla)

2.680

3.086

2.981

3.104

3.263

GSYİH (milyon dolar, cari fiyatlarla)

3.674

4.538

4.153

4.121

4.552

10,7

6,9

-5,7

2,5

1,9

Enflasyon (ortalama; %)

4,3

8,6

3,4

0,5

3,2

Nüfus (milyon)

0,6

0,6

0,6

0,6

0,6

Reel Büyüme Oranı (%)

İhracat (fob, milyon dolar)

707

687

413

473

672

İthalat (fob, milyon dolar)

-2.744

-3.749

-2.324

-2.222

-2.499

Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar)

-1.328

-2.3

-1.249

-1.032

-888

Kaynak: The Economist Intelligence Unit
a EIU tahmini

Karadağ 2006 yılında bağımsızlığını ilan etmiş, yeni bir Balkan ülkesidir.

Üyesi Olduğu Uluslararası Kuruluşlar
Karadağ'ın üyesi olduğu uluslararası kuruluşlar; UN (United Nations), IAEA (International Atomic
Energy Agency), WHO (World Health Organization), ILO (International Labour Organization),
INTERPOL (International Criminal Police Organization), IMF (International Monetary Fund ), WB (World
Bank Group), FAO (Food and Agriculture Organization).

Genel Bilgiler
Coğrafi Konum
Karadağ, Güneydoğu Avrupa'da bir ülkedir. Doğusunda Arnavutluk ve Kosova, kuzeyinde Sırbistan,
batısında Hırvatistan, Bosna-Hersek ve güneyinde Adriyatik Denizi yer alır. Başkenti, Podgorica'dır
(eskiden Titograd).

-, 2013

2 / 26

Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.

Siyasi ve İdari Yapı
Karadağ dağılan Yugoslavya'yı oluşturan altı cumhuriyetten biriydi. Karadağ, 2003 yılında
Sırbistan-Karadağ olarak daha esnek bir federasyonda yer almış, daha sonra 21 Mayıs 2006'da yapılan
referandum ile bu federasyondan bağımsızlık kararını almış, 3 Haziran 2006’da bağımsızlığını ilan
etmiştir.
Karadağ bugün Cumhuriyet idaresine sahiptir. Seçimler dört yılda bir yapılmaktadır.
Nüfus ve İşgücü Yapısı
Karadağ'ın nüfusu 2011 yılında yapılan seçimlere göre 620.029’dur. Toplam nüfusun %49,4’ünü erkek
nüfus, %50,6’sını kadın nüfus oluşturmaktadır. Erkek nüfusun %68,8’i, kadın nüfusun %67,3’ü 15-64
yaş arasındadır. Nüfusun %63’ü şehirlerde yaşamaktadır.
Nüfusun %45'ini Karadağlılar, %29'unu Sırplar, %9'unu Boşnaklar ve %5'ini Arnavutlar
oluşturmaktadır.
Dini açıdan nüfusun %72'sini Ortodokslar, %16'sını Müslümanlar ve %3’ünü Katolikler oluşturmaktadır.
Karadağ'da konuşulan dillerin %43'ü Sırpça ve %37'sini resmi dil olan Karadağca oluşturmaktadır.
Kaynak: Statistical Office of Montenegro (www.monstat.org)

Doğal Kaynaklar ve Çevre
Karadağ'ın doğal kaynakları arasında boksit, hidroelektrik enerji ve kereste en önemlileridir.
Ormanlar 627.168 hektarlık yer kaplamakta ve ülke için önemli bir yere sahiptir. Dağıtım ve türlerin
çeşitliliği açısından ülkeyi üç bölüme ayrılmaktadır: Akdeniz sahili, yerleşim yerleri ve karasal dağ
bölgesi. Gerçek ekonomik getiri üçüncü bölümden sağlanmaktadır. Ormanlık alanın üçte biri üretimde
hammadde olarak kullanılabilmektedir. Ormanlar ve orman arazileri Karadağ’ın toplam alanının
%54’ünü oluşturmaktadır. Ormanlar ve orman arazilerinin %67’si devlete ait olup, %33’ü özel
sektörün elindedir. Ormanlardaki ticari türler 72 milyon metreküp olup, bunların %41’i iğne yapraklı
ağaçlardan oluşurken, %59’u yaprak döken ağaçlardır.
Kaynak: Montenegrin Investment Promotion Agency (www.mipa.co.me)

Genel Ekonomik Durum
Ekonomik Yapı
Karadağ, Milosevic döneminde ekonomisini federal kontrolden ve Sırbistan'dan ayırarak kendi merkez
bankasını oluşturmuştur. Resmi para birimi olarak Yugoslav Dinarı yerine önce Alman Markını daha
sonra da Avro'yu benimsemiş, kendi gümrük tarifelerini oluşturup, kendi bütçesini kendisi idare etmeye
başlamıştır. Sırbistan ile olan politik bağların çözülmesi ile birlikte 2006 yılında Karadağ ve Sırbistan
pek çok uluslararası mali kurumdaki ortak üyeliklerini de ayırmışlardır. Karadağ daha sonra 18 Ocak
2007'de Dünya Bankası ve IMF'ye üye olmuştur. Ekim 2007 'de Dünya Ticaret Örgütü'ne üye olmuş,
AB ile üyelik anlaşması imzalamıştır. Karadağ 15 Aralık 2008'de AB’ye üyelik başvurusunu yapmıştır.
İşsizlik ve bölgesel eşitsizlik kalkınmada anahtar politik ve ekonomik problemlerdir.
Ülke ekonomisi; GSYİH’deki yüksek büyüme, bütçe fazlası, doğrudan yabancı yatırımların girişi,
istihdam sayısındaki artış, bankacılık sisteminin gelişmesi, kriz dönemi ve durgunluk yaşamıştır. 2007
ve 2008 yıllarında GSYİH’deki büyüme oranları pozitif iken, 2009 yılında -%5,7’ye düşmüştür. 2010
yılındaki reel GSYİH büyüme oranı %2,5 olup, 3.104 milyon avroya eşitti. 2011 yılında ekonomik
toparlanma devam ederek reel büyüme oranı %1,9’dur. 2012 yılında da büyümenin devam etmesi
öngörülmektedir.
GSYİH içindeki en büyük payı %12,2 ile ticaret almaktadır. Ardından ulaştırma, depolama ve iletişim
%9,6; gayrimenkul faaliyetleri %8,7; kamu yönetimi ve savunma %8,2; tarım, avcılık, ormancılık ve
balıkçılık %7,7; su tedariği %5,5 gelmektedir.
Karadağ, önde gelen sanayi kuruluşu olan alüminyum kompleksini ve mali sektörün önemli bir kısmını
özelleştirmiştir. Alüminyum sektöründeki yeni yapılanma Avro Bölgesi ve Balkan pazarına olan
ihracatın artırmasına katkıda bulunmuştur. Bu durum ekonomideki pozitif büyümeye katkı
sağlamaktadır. Turizm sektörü doğrudan yabancı yatırım çekmeye başlamıştır. Turizm gelirlerinin de
artması beklenmektedir.
Kaynak: Statistical Office of Montenegro (www.monstat.org), Montenegrin Investment Promotion
Agency (www.mipa.co.me), EIU

Ekonomik Performans
Karadağ İstatistik Ofisi verilerine göre 2010 yılı kişi başına GSYİH 5.006 avro olup, 2009 yılından
Karadağ Ülke Raporu

3 / 26


fazladır. Karadağ'ın 2011 yılı gayri safi milli hasılası cari fiyatlarla 3.263 milyon avro olup, reel büyüme
oranı 2011 yılında %1,9’dur. Kişi başına GDP 2011 yılında 11.228 dolardır.
Kaynak: Statistical Office of Montenegro (www.monstat.org), EIU

Enflasyon
Karadağ'da tüketici fiyatları enflasyon oranının 2011-2012 döneminde %3,5 civarında olacağı
öngörülmektedir.
Hayat Standardı ve İşsizlik
Karadağ'da kişi başına milli gelir 2011 yılında 11.228 dolardır. Aynı yıl itibariyle işsizlik oranı %19’dur.
Ülkede yoksulluk sınırı altında olanlar toplam nüfusun %5-10'unu oluşturmaktadır.

Sektörler
Tarım ve Hayvancılık
Karadağ'ın toplam yüzölçümü 13.812 kilometre kare olup, bu yüzölçümün yaklaşık %38'ini (515.798
hektar) tarım alanları kaplamaktadır. Bu tarım alanları Karadağ için önemli bir ekonomik kaynaktır.
Tarım alanlarının %37’si ekilebilir tarım arazisidir. Tarım alanlarının %65'i özel mülkiyettedir. Ortalama
işletme büyüklüğü 5 hektar olup, tarım arazilerinin sadece %12'si başta mısır, buğday ve patates
olmak üzere tek yıllık bitkilerin üretimi ile meyve bahçeleri ve üzüm bağlarına ayrılmıştır. Geriye kalan
%88 oranındaki tarım arazilerini çayır ve meralar oluşturmaktadır.
Karadağ'da tarımsal ürünlerin ticari maksatla üretimi/gıda sanayi, şarapçılık (en önemli ihraç kalemi)
ve kısmen de süt sanayi gelişmiştir.
Karadağ'da bitkisel üretimde patates önemli bir ürün olarak karşımıza çıkmaktadır. Tahıl üretimi ihmal
edilebilir boyutta olup, Karadağ’ın tarımsal üretimi esasen sığır, koyun ve keçi başta olmak üzere
hayvancılığa dayanmakta ve en önemli ürünler süt ve et olmaktadır. Tarımsal üretimin %60'ını
hayvancılık oluşturmaktadır.
Meyve ağaçlarının önemli bir kısmını ise narenciye ve zeytin ağaçları oluşturmaktadır. Karadağ'da
yetişen sebze ve meyveler arasında domates, biber, salatalık, erik, elma, üzüm, narenciye, yaban
mersini, orman ürünleri arasında, yenilebilir mantarlar, yabani tıbbi bitkiler sayılabilir. Ayrıca bal
üretimi, balıkçılık ve doğal kaynak suları da Karadağ’ın ekonomisine katkı sağlamaktadır.

Müteahhitlik Hizmetleri
Karadağ gibi küçük ve açık sistemlerin gelişmesi için inşaat sektörünün önemi, büyük ölçüde
reformların gerçekleştirilmesine ve ekonomik sisteminin Avrupa standartlarına uymasına bağlıdır. Bu
bağlamda, ülkenin kaynaklarının daha verimli kullanılması sağlanacak ve buna bağlı olarak ülkenin
rekabet etme gücü de artacaktır. Diğer tarafta, inşaat sektörü ekonominin büyümesi ve yatırımların
artması ile aktif hale gelmekte, ekonominin gerilemesi ise inşaat sektöründeki durgunluğa neden
olmaktadır.
Ekonominin gelişimi için uzun vadeli öncelikleri ve yatırım planlarını göz önünde bulundurarak inşaat
sektörü, ekonomi dalı olarak önemli perspektife sahiptir.
Potansiyel yatırımcıların artan dikkatli davranışı ve bu sektörde faaliyetlerin yavaşlaması 2011 yılındaki
inşaat sektörünün özelliklerinden bazılarıdır. 2008 yılında başlayan ve ikinci dalgasında Avro
bölgesinden Karadağ’a geçen ekonomik ve mali kriz inşaat sektöründeki durgunluğa yol açmıştır.
İstatistiki verilere göre 2011 yılında gerçekleşen toplam inşaat çalışmalarının değeri 2010 yılına göre %
10,7 oranında artarak 283,1 milyon euro olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılında etkin çalışma saatleriyle
ölçülen inşaat faaliyeti 2010 yılına göre % 19,4 oranında artmıştır. İnşaat sektörünü güçlendirmek
amacıyla Hükümet’in anti-kriz tedbir paketlerinin uygulamasıyla, inşaat sektöründeki faaliyetlerde hafif
bir artış kaydedilmiştir. Devlet “1000+ daire” isimli projesiyle banka faizlerini sübvanse ederek inşaat
sektörü ve banka kredi faaliyetlerini desteklemek istemiştir.
2011 yılında yeni binaların inşaatı için yapılan sözleşmelerinin değeri 2010 yılına göre % 26,3 oranında
azalmıştır. Bu azalışın sebebi kısmen 2011 yılında 2010 yılına göre yeni yapılan dairelenin satışının %
24,1 azalmasına ve yeni yapılan daire fiyatlarının % 2,8 artmasına bağlıdır. Bu göstergeler sermayenin
büyük miktarlarda bitmiş ama satılmamış olan dairelere ve askıya alınan inşaatlara bağlamasının ne
kadar problemli olduğunu göstermektedir. Söz konusu sermayelerinin kaynakları banka kredileri
olduğuna göre bankaların kredi faaliyetlerini sürdürme ve müşteriler tarafından kredilerin geri
ödenmesi gibi zorluklarla beraber likidite sorunu ortaya çıkmaktadır. Ek olarak, maliyetlerin artışı
(fiyatlar vs.), talebin azalması, satın alma gücünün azalması ve potansiyel alıcıların artan dikkatinin
ortaya çıkması gibi eğilimler yeni yatırımcılara teşvik etmemiştir. Diğer tarafta, zamanla var olan
yükümlükler artarak borç üzerindeki faizlerin büyümesine neden olmaktadır. Yukarıda belirtilen ve
diğer sorunlar, şu anda zor çözülen bütün bu ve diğer sorunlar, krizden sonra inşaat piyasasının
dayanıklı katılımcıların belirlenmesinde ve metre kare fiyatlarının arz ve talebe göre belirlenmesinde
katkı sağlayacaktır.
-, 2013

4 / 26


2011 yılında 2010 yılına göre diğer inşaatlarda yeni sözleşmelerin değeri %33 oranında azalmıştır.
2011 yılında verilen 90 inşaat ruhsatının tahmini değeri 195 milyon euro iken 2010 yılında verilen 85
inşaat ruhsatının tahmini değeri 295 milyon euro değerinde olmuştur. 2010 yılında inşaat sektörünün
GSYH içindeki payı 2009 yılına göre % 0,5 azalarak % 4,9 oranında olmuştur.
Bütün bunlar inşaat sektörindeki krizin olumsuz etkilerini ve yatırımcıların yatırım yapma ilgisinin
azalmasını yansıtmaktadır.Ekonomik faaliyetleri ve toplam tüketimi teşvik etmek amacıyla, Karadağ
Hükümeti Ekim 2011 yılında otel inşaatlarını desteklemek ve otel yatırımcılarını ve diğer dünyaca ünlü
markalarını Karadağ’a çekmek için önerilen tedbirleri kabul etmiştir. Söz konusu tedbirlerin
uygulanması (iş engellerinin kaldırılması, inşaat arsalarında alt yapının hazırlanması, kamu hizmet
şirketlerinin çalışması, yerel yönetimler düzeyinde hizmetlerinin verimliliğinin artırılması ve inşaat
ruhsatlarının alınmasında prosedürlerin hızlandırılması ve kolaylaştırılması) ekonomik ve yatırım
ortamının geliştirilmesine katkı sağlamıştır.
2011 yılında Karadağ’da İnşaat Sektörü Geliştirme Stratejisi için Eylem Planı tedbirlerinin uygu lama
çabaları kaydedilmiştir (Euro kodların eğitim sistemine kazandırılması, enerji verimliliği vb.). Bunun
amacı yenilikçi, bilgiye dayalı ve yüksek teknolojiyle organize edilen inşaat sektörü üzerinde Karadağ
inşaat piyasasının Avrupa piyasasına entegre olunmasıdır. Bu amaca uzun vadede Devlet ve bankaların
desteğiyle ulaşabilmektedir.
İnşaat sektörünün kesin olarak tanımlanmış bir ekonomi dalı olmasından dolayı daha iyi ekonomik
ortamın yaratılması amacıyla aşağıdaki kanun ve planlar kabul edilmiştir : Mekansal Planlama ve Bina
İnşaatları Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, Eylem Planı ile beraber 2011-2020 dönemi
için Ulusal Konut Stratejisi ve gayri resmi yerleşim yerlerinin resmi yerleşim yerlerine dönüştürülmesi
için Eylem Planı. Ayrıca AB standartlarına uyum sağlayan İnşaat Ürünleriyle İlgili Kanun önerisi
hazırlanmıştır.
Gelecek dönemde inşaat sektöründeki faaliyetlerinin artışı, büyük ölçüde Karadağ Hükümeti’nin mali
krizin etkilerine bağlı olarak uygulayacağı tedbir paketlerine ve uygun yatırım ortamının oluşturması
için uygulayacağı politikalarına bağlı olacaktır.*
*T.C. Podgorica Büyükelçiliği, Ticaret Müşavirliği tarafından hazırlanan, "Karadağ Müteahhitlik ve
Teknik Müşavirlik Sektörü 2010-2012 Raporu"nun tamamı için Ülke Sorumlusuna başvurabilirsiniz.
Turizm
Karadağ'ın ekonomisinde turizm önemli bir paya sahiptir. Karadağın 175 mil uzunluğundaki Adriyatik
sahili yaz turizmi için, iç kısımlardaki dağlık bölgeler kış turizmi için büyük olanaklar sunmaktadır. Bu
nedenle Karadağ turizmini geliştirmeye yönelik önemli projeler hazırlamış olup, yabancı yatırımcılar için
fırsatlar sunmakta, teşvikler vermektedir.
Karadağ turizminin en büyük sıkıntısı ulaşım olup, Tivat havaalanı uçuşları sınırlıdır. Dubrovnik
havaalanından turizm merkezlerine ulaşım 2,5 saat sürmektedir.
Budva Karadağ'ın en önemli tatil mekanıdır. Becici kumsalları ile ünlü olup, su sporları imkanı vardır.
Petrovac ise her yaştan ziyaretçi cezbetmektedir. Tara nehri üzerindeki 82 km uzunluğundaki kanyon
Colorado'daki Grand Kanyon'dan sonra dünyanın en büyük ve en derin kanyondur. Biogradska Gora
ulusal parkı Avrupa'daki en bakir ormanlardan biridir. Dört ulusal park Karadağ'ın %7 sini
kaplamaktadır. Kotor şehri UNESCO tarafından dünya mirası listesine alınmıştır. Tüm bunlar Karadağ'i
bir turizm ülkesi yapmaktadır.
Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi'nin (World Travel and Tourism Council, www.wtttc.org) 2011 yılı
raporuna göre turizm hizmetlerinin Karadağ'ın Gayri safi Yıllık Hasılasındaki payı 2010 yılında %20,3
olacaktır (678 milyon avro). Bu oranın 2020'den önce %26’ya ulaşacağı tahmin edilmektedir. 2010
yılında toplam iş gücünün % 17,4 ünü oluşturan 30.000 kişi turizm hizmetlerinde çalışmaktadır. Bu
oranın 2020 yılından önce %23,4’e çıkacağı ve sektörün 44.000 kişiye istihdam sağlayacağı
öngörülmektedir. Turizm sektörünün 2010 yılında -% 0,1 oranında küçüleceği, gelecek 10 yıl içinde
yılda yaklaşık % 6,9 oranında büyüyeceği tahmin edilmektedir. 2010 yılında toplam ihracatının %
40'ının (577 milyon avro) yabancı turistlere satışların oluşturduğu ve turizm yatırımları tutarının toplam
yatırımların %35'ini teşkil ettiği belirtilmektedir.

Doğrudan Yabancı Yatırımlar
Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü
Karadağ'a yapılan doğrudan yabancı yatırımların tutarı 2010 yılı itibariyle 935 milyon dolardır. Bu
değer ile Karadağ, kişi başına yapılan doğrudan yabancı yatırımlar tutarında Avrupa ülkelerinin önüne
geçerek ilk sıraya oturmuştur. Bununla beraber global ekonomik krizin etkisiyle yatırımlar son
zamanlarda yavaşlamıştır. Karadağ Yatırım, Destek ve Tanıtım Ajansı (Montenegrin Investment
Promotion Agency) tahminleri; Karadağ’daki doğrudan yabancı yatırımların 2011 yılında 660 milyon
avro ile 730 milyon avro arasında (892 milyon dolar ile 986 milyon dolar) olduğunu öngörmektedir.
2011 yılında yabancı yatırımların toplam değerini özelleştirme projeleri ve yeni yatırımlar etkilemiştir.
Karadağ’daki Doğrudan Yabancı Yatırımların Seyri (milyon avro)
2004


145

5 / 26


2005

384

2006

505

2007

678

2008

685

2009

1.070

2010

692

Kaynak: Montenegrin Investment Promotion Agency (MIPA)

Nisan 2011’de kabul edilen yeni Yabancı Yatırım Yasası Karadağ Karadağ Yatırım, Destek ve Tanıtım
Ajansı’na yabancı yatırımların geliştirilmesiyle ilgili görevlerle tüzel kişilik statüsü verilmiştir. Ajansın
görevleri:
1) Strateji ve Ajans’ın yıllık iş programı dahilinde yatırım olanaklarını tanıtmak için profesyonel
görevleri yürütmek,
2) Yatırımların desteklenmesi ve geliştirilmesi amacıyla, yerel özerk hükümet organları ve devlet
kurumları ile işbirliği yaparak yabancı yatırımların uygulanmasını izlemek,
3) Yatırım ortamının iyileştirilmesi amacıyla hükümete yabancı yatırımlar hakkında bilgi vermek,
4) Yabancı yatırımların ve yatırımcıların kaydını tutmak,
5) Kanun uyarınca yabancı yatırım alanında diğer faaliyetleri yürütmektir.
Kaynak: Statistical Office of Montenegro (www.monstat.org), Montenegrin Investment Promotion
Agency (www.mipa.co.me), EIU

Ülkeler İtibarı ile Doğrudan Yabancı Yatırımlar

Sektörler İtibarı ile Doğrudan Yabancı Yatırımlar
Yatırım tutarının önemli bir kısmının emlak sektörüne yapıldığı görülmektedir. Pek çok Karadağlı
sahildeki emlaklarını satıp, Başkent Podgorica'da daire satın almaktadırlar. Emlak satın alan
yabancıların başında Ruslar gelmekte olup, İngilizler ve İrlandalılar Karadağ'da emlak satın alan diğer
yabancılar olmaktadırlar.
Avusturya ve Sloven firmaları ise turizm alanında yatırım yapmaktadırlar.
Deutsche Telecom, Karadağ Telekom'u (Montenegrin Telecom) Macaristan'da faaliyet gösteren yan
kuruluşu vasıtası ile satın almıştır.
Fransız, Avusturya, Sloven ve Amerikan firmaları da Bankacılık sektörüne yatırım yapmaktadırlar.
Hintli çelik yatırmcısı Vinod ve Pramod Mittal, linyit madenlerine 1,1 milyar ABD Doları
tutarında yatırım yapmakta olup, bu yatırım Kuzeyde Berane'de yeni madenleri ve yeni bir enerji
santralını da içermektedir.
?
Sektörlere Göre Yabancı Yatırımlar (%)
2006

2007

2008*

Finans

2005
n.a.

33

30

28

Turizm

n.a.

25

23

22

İnşaat

n.a.

10

12

14

Sanayi

n.a.

10

12

10

Hizmet

n.a.

8

9

11

Nakliye ve Lojistik

n.a.

4

5

5

Tarım

n.a.

2

2

2

Diğer

n.a.

Toplam

8
384

7

8

505

678

685

Kaynak: Montenegrin Investment Promotion Agency (MIPA)
* Tahmini

Ülkedeki Serbest Bölgeler (Özel Ekonomik Bölgeler)

-, 2013

6 / 26


Karadağ'ın liman kenti Bar, serbest bölge işletmesine sahiptir (http://www.lukabar.me).
AD Luka Bar (Port of Bar Holding Co.) - Free Zone Department
85000 Bar, Obala 13.jula bb
Phone: (+382 30) 312 666

Yatırımlara Sağlanan Teşvikler
1- Serbest bölgedeki işletme gelir vergisinden (%9) muaftır.
2- Serbest bölgeye getirilen maldan gümrük vergisi, gümrük giriş harcı, katma değer vergisi (%17 )
v.b. vergi, harç v.s. alınmamaktadır. Bu durum Serbest bölgede inşa edilen binaların inşasında ve
bakımında kullanılan malzemelerin ithalatında da geçerlidir.
3- Dış ticarette ürün ithalatında ve ihracatında herhangi bir kontenjan, izin ve benzeri kısıtlama yoktur.
4- Serbest bölgede sermaye yatırımında, kar transferinde ya da iştiraklarda herhangi bir sınırlama
yoktur.
5- Serbest bölgede bulunan emlaklar ve mülk için emlak vergisi alınmamaktadır.
6- Serbest bölgedeki mülk millileştirilemez ve kamulaştırılamaz.
7- Sadece serbest bölgedeki işletmede çalışanlar için %6 oranında emeklilik ve maluliyet ile %4
oranında sağlık sigortası ödenmesi zorunludur.
Vergi kredileri: Sabit varlık yatırımlarının %25’i bir sonraki vergi periyodunda ödenecek vergiden
düşülebilmektedir. Vergiden düşülen bu miktar toplam ödenecek vergi miktarının %30’unu aşamaz.
Gelişmemiş bölge teşvikleri (ülkenin Kuzey bölümü): Üretim faaliyeti gösterecek yeni kurulan
firmalardan üç yıl boyunca vergi alınmaz.
Taşıma kaybı: Sermaye kazançları ve kayıpları hariç iş ilişkilerinden kaynaklanan kayıplar, beş yılı
geçmemek kaydıyla gelecek yıllardaki gelirlerine aktarılabilir.
Menkul değerlere yapılan yatırım: Sermaye yatırımlarından gelen kar yeni menkul kıymetlerin satın
alınması için kullanılması halinde, bu kar bir yıl içinde yeniden yatırımda olduğu koşullarda vergiye tabi
değildir. Menkul kıymetler satış karı iki yıldan fazla vergi mükellefi tarafından tutulursa vergiden
muaftır.
Karadağ’a yatırım hakkında ayrıntılı bilgi aşağıdaki kurumlardan alınabilir:
Petar Ivanovic, Director
Montenegrin Investment Promotion Agency (MIPA)
Jovana Tomasevica 2
81000 Podgorica, Montenegro
Tel/fax: (+382 20) 203 140, 203 141, 202 910
Website: www.mipa.cg.yu
E-mail: info@mipa.cg.yu
Branko Vujovic, Director
Montengrin Agency for Economic Restructuring
Jovana Tomasevica bb
81000 Podgorica Montenegro
Tel: (+ 382 20) 242 640; 246 411
Fax: (+ 382 20) 245 756
Website: www.agencijacg.org

Dış Ticaret
Ülkenin Dış Ticareti
Ülkenin Dış Ticareti (bin dolar)
2006

2007

2008

2009

2010

2011

İhracat

556.459

626.289

616.616

387.540

436.575

627.532

İthalat

1.841.505

2.867.310

3.731.168

2.313.139

2.181.940

2.544.044

Dış Ticaret Hacmi

2.397.964

3.493.599

4.347.784

2.700.679

2.618.515

3.171.576

-1.285.046

-2.241.021

-3.114.552

-1.925.599

-1.745.365

-1.916.512

Dış Ticaret Dengesi
Kaynak: www.trademap.org


7 / 26


İhracatında Başlıca Ürünler
Karadağ’ın İhracatında Başlıca Ürünler (bin dolar)
GTIP No GTIP Tanımı
Tüm ürünler
76 Alüminyum ve alüminyum eşya

2009

2010

2011

387.540 436.575 627.532
159.415 176.678 257.823

27 Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve müstahsalları, mumlar

11.729

44.119

87.561

72 Demir ve çelik

44.557

34.986

62.623

22 Meşrubat, alkollü içkiler ve sirke

29.448

27.749

31.551

44 Ağaç ve ağaçtan mamul eşya; odun kömürü

18.933

21.856

26.475

84 Nükleer reaktörler, kazan; makine ve cihazlar, aletler, parçaları

27.067

17.207

21.279

2.887

2.805

14.786

572

3.033

12.893

4.405

10.983

11.480

93 Silahlar ve mühimmat, bunların aksam, parça ve aksesuarları
26 Metal cevherleri, cüruf ve kül
74 Bakır ve bakırdan eşya
30 Eczacılık ürünleri

12.551

8.711

10.817

41 Ham postlar, deriler (kürkler hariç) ve köseleler

2.875

5.643

6.875

21 Yenilen çeşitli gıda müstahzarları

1.893

3.894

6.513

08 Yenilen meyveler, kabuklu yemişler, turunçgil ve kavun kabuğu

3.485

6.256

6.462

73 Demir veya çelikten eşya

10.673

3.880

5.960

07 Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular

5.185

4.555

5.710

87 Motorlu kara taşıtları, traktör, bisiklet, motosiklet ve diğer

3.753

4.948

5.202

19 Esasını hububat, un, nişasta, süt teşkil eden müstahzarlar

1.405

2.537

4.693

02 Etler ve yenilen sakatat

4.119

4.665

4.360

85 Elektrikli makine ve cihazlar, aksam ve parçaları

4.681

4.990

4.175

48 Kağıt ve karton; kağıt hamurundan kağıt ve kartondan eşya

2.698

2.376

4.032

16 Et, balık, kabuklu hayvan, yumuşakça vb hayvansal müstahzarlar

4.987

3.137

3.613

18 Kakao ve kakao müstahzarları

50

3.701

3.007

38 Muhtelif kimyasal maddeler

95

858

2.803

320

1.170

2.098

2.726

1.676

1.722

15 Hayvansal ve bitkisel yağlar ve bunların müstahsalları
49 Basılı kitap, gazete, resim vb baskı sanayi mamulü, el yazmaları
47 Odun hamuru; lifli selülozik maddelerin hamurları, hurdalar

673

938

1.719

68 Taş, alçı, çimento, amyant, mika vb maddelerden eşya

707

1.008

1.705

88 Hava taşıtları, uzay araçları, aksam ve parçaları

1.661

6.826

1.626

25 Tuz, kükürt, toprak ve taşlar, alçılar ve çimento

2.768

3.833

1.572

39 Plastik ve plastikten mamul eşya

720

1.534

1.447

20 Sebze, meyve, bitki parçaları, sert kabuklu yemiş konserveleri

1.120

1.651

1.294

94 Mobilyalar, aydınlatma, reklam lambaları, prefabrik yapılar

1.395

1.489

1.127

89 Gemiler, suda yüzen taşıt ve araçlar

1.995

1.731

1.109

33 Uçucu yağlar, rezinoitler, parfümeri, kozmetikler vb

1.662

1.654

830

163

175

733

62 Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarları

1.042

1.113

719

83 Adi metallerden çeşitli eşya

1.319

812

703

09 Kahve, çay, paraguay çayı ve baharat

17 Şeker ve şeker mamulleri
11 Değirmencilik ürünleri, malt, nişasta, inülin, buğday gluteni
64 Ayakkabılar, getrler, tozluklar vb eşya ve aksamı

383

398

696

1.841

798

694

667

456

620


-, 2013

8 / 26


İthalatında Başlıca Ürünler
Karadağ’ın İthalatında Başlıca Ürünler (bin dolar)
GTIP No GTIP Tanımı
TOPLAM

2009

2010

2011

2.313.139 2.181.940 2.544.044

27 Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve müstahsalları, mumlar

292.566

278.022

462.522

84 Nükleer reaktörler, kazan; makine ve cihazlar, aletler, parçaları

167.902

167.141

159.843

85 Elektrikli makine ve cihazlar, aksam ve parçaları

163.852

145.603

140.489

87 Motorlu kara taşıtları, traktör, bisiklet, motosiklet ve diğer

125.133

127.366

136.151

28 İnorganik kimyasal müstahsallar, organik, inorganik bileşikler

28.639

72.073

90.138

02 Etler ve yenilen sakatat

83.698

79.440

79.653

30 Eczacılık ürünleri

70.430

69.426

75.489

22 Meşrubat, alkollü içkiler ve sirke

65.240

61.340

71.410

73 Demir veya çelikten eşya

83.338

69.305

70.999

94 Mobilyalar, aydınlatma, reklam lambaları, prefabrik yapılar

75.602

66.354

70.461

39 Plastik ve plastikten mamul eşya

68.380

61.336

65.664

04 Süt ve süt mamulleri, kuş ve kümes hay. yumurtaları, bal vb.

48.619

48.963

58.970

72 Demir ve çelik

47.797

40.450

53.997

48 Kağıt ve karton; kağıt hamurundan kağıt ve kartondan eşya

37.977

38.298

41.849

62 Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarları

39.366

35.320

40.396

64 Ayakkabılar, getrler, tozluklar vb eşya ve aksamı

35.164

30.470

38.039

19 Esasını hububat, un, nişasta, süt teşkil eden müstahzarlar

36.907

34.857

37.889

21 Yenilen çeşitli gıda müstahzarları

33.406

33.103

36.803

69 Seramik mamulleri

38.992

32.074

36.803

01 Canlı hayvanlar

22.617

28.727

35.609

33 Uçucu yağlar, rezinoitler, parfümeri, kozmetikler vb

29.991

29.414

34.475

25 Tuz, kükürt, toprak ve taşlar, alçılar ve çimento

50.138

36.593

34.100

09 Kahve, çay, paraguay çayı ve baharat

26.223

33.768

32.694

44 Ağaç ve ağaçtan mamul eşya; odun kömürü

31.560

31.039

32.032

11 Değirmencilik ürünleri, malt, nişasta, inülin, buğday gluteni

22.116

22.675

30.731

16 Et, balık, kabuklu hayvan, yumuşakça vb hayvansal müstahzarlar

29.508

26.856

30.366

90 Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar cihazları, tıbbi alet.

38.113

24.736

30.190

34 Sabunlar, yüzey aktif organik maddeler, yıkama-yağlama madde.

24.782

24.657

28.055

32 Debagat ve boyacılıkta kullanılan hülasa, boya, macun, sakızlar

28.979

25.243

28.045

18 Kakao ve kakao müstahzarları

26.065

25.407

27.090

76 Alüminyum ve alüminyum eşya

31.384

26.784

26.792

20 Sebze, meyve, bitki parçaları, sert kabuklu yemiş konserveleri

27.130

21.916

24.503

15 Hayvansal ve bitkisel yağlar ve bunların müstahsalları

19.858

18.684

23.193

23 Gıda sanayi kalıntı ve döküntüleri, hazır hayvan gıdaları

16.691

18.026

22.805

49 Basılı kitap, gazete, resim vb baskı sanayi mamulü, el yazmaları

24.643

22.868

22.671

40 Kauçuk ve kauçuktan eşya

16.922

20.171

22.657

24 Tütün ve tütün yerine geçen işlenmiş maddeler

28.620

23.033

20.814

61 Örme giyim eşyası ve aksesuarları

17.195

17.331

20.558

38 Muhtelif kimyasal maddeler

19.327

21.011

19.591

70 Cam ve cam eşya

18.582

17.797

19.525



9 / 26


Başlıca Ülkeler İtibarı ile Dış Ticareti
Ülkelere Göre İhracat (bin dolar)
2009

2010

2011

Dünya

387.540

436.575

627.532

Sırbistan

130.887

122.958

110.931

Macaristan

16.312

38.278

106.805

Hırvatistan

12.762

5.344

63.772

Yunanistan

66.869

74.535

54.592

İtalya

46.094

64.536

43.167

Slovenya

33.962

27.185

42.096

Bosna-Hersek

24.925

31.865

31.145

3.610

4.129

28.498

310

2.913

20.256

Türkiye

1.943

6.601

15.604

Arnavutluk

8.513

10.871

14.397

930

864

13.652

Çek Cumhuriyeti

1.463

6.786

7.741

İngiltere

2.683

5.491

6.149

Almanya
İsviçre

Mısır

Polonya

472

1.278

5.193

Hollanda

6.671

9.761

4.511

Rusya Federasyonu

2.116

2.279

3.827

Avusturya

2.199

3.726

3.348

Fransa

1.202

2.408

2.436

Finlandiya

1.426

15

2.217

958

633

2.036

1.909

1.435

1.966

İsveç
Makedonya
Japonya
Çin Halk Cumhuriyeti
ABD
Romanya
Lüksemburg

17

719

1.573

133

197

1.039

10.363

610

847

967

3.212

658

20

104

603

713

870

566

Yemen

0

1.049

525

Belçika

80

201

510

175

97

437

0

89

383

Kıbrıs Rum Kesimi

816

227

262

Ukrayna

321

492

258

Slovakya

İspanya
Hong Kong

Beyaz Rusya
Malta
Cezayir
Suudi Arabistan
Avustralya

0

0

249

337

586

246

0

0

195

105

165

157

0

54

153


Ülkelere Göre İthalat (bin dolar)
-, 2013

10 / 26


2009

2010

2011

2.313.139

2.181.940

2.544.044

Sırbistan

625.501

571.770

723.748

Yunanistan

139.211

152.072

201.175

Bosna-Hersek

127.424

162.883

193.672

İtalya

148.663

130.648

149.856

Almanya

155.310

154.140

145.654

Çin Halk Cumhuriyeti

126.333

117.015

143.831

Hırvatistan

Dünya

113.150

105.715

125.617

Slovenya

88.483

79.419

85.829

Avusturya

66.325

64.915

46.383

Fransa

38.370

35.491

43.551

Romanya

26.653

28.110

38.200

Makedonya

28.582

30.585

37.664

Hollanda

34.210

33.720

36.436

Türkiye

34.322

37.018

35.776

Brezilya

42.337

38.698

35.064

İspanya

32.746

30.516

31.042

Çek Cumhuriyeti

28.558

20.950

27.723

Japonya

27.527

26.160

27.429

İsviçre

76.687

22.972

20.072

ABD

24.697

20.483

19.648

İngiltere

25.967

17.513

18.233

Polonya

15.404

13.263

17.814

Arnavutluk

12.308

11.874

17.625

Macaristan

23.113

16.868

17.231

Güney Kore

11.629

15.686

13.050

954

1.210

11.727

Mısır
Rusya Federasyonu

34.590

25.351

11.500

Slovakya

7.631

7.635

11.238

Hindistan

5.961

6.402

9.791

Bulgaristan

8.228

8.502

9.269

Belçika

9.672

8.617

8.513

İsveç

9.163

8.502

6.932

Tayland

5.533

4.493

6.299

Vietnam

5.908

4.967

5.949

Ukrayna

3.858

3.953

5.122

Tayvan

3.874

6.316

4.893

Endonezya

3.646

3.414

4.802

Ekvator

5.092

3.933

4.796

Danimarka

2.920

3.900

4.527



11 / 26


Dış Ticaret Politikası ve Vergiler
Dış Ticaret Politikası
Karadağ 2006 yılı Haziran ayında bağımsızlığını kazandıktan sonra, Batı ile ilişkilerini geliştirmeye
yönelmiş, bu amaçla serbest piyasa ekonomisinin gereklerinin yerine getirilmesi ve buna uygun
mevzuat değişikliklerin yapılması çabaları, ülkenin dış ticaret politikasına da yansımıştır. Ülke
halen IMF, WTO gibi çok sayıda uluslararası kuruluş ve örgütün üyesidir.
Karadağ ayrıca Avrupa Birliği'ne üyelik başvurusunda bulunmuş, dış ticaret politikalarını bu yönde
geliştirmektedir.
Gümrük Uygulamaları
Karadağ küçük fakat açık bir ekonomiye sahiptir. Ticaret politikasının temeli düşük gümrük vergileri ve
tarife dışı engellerin mevcut olmaması ile özetlenebilir. Gümrük vergileri Gümrük Vergileri Kanununda
düzenlenmiştir. Vergiler %0 ile %30 arasında değişmektedir. Ticari olmayan amaçlarla ithal edilen
mallara %5 oranında vergi uygulanmaktadır. Ortalama gümrük vergisi oranı %6’dır. Gümrük
uygulamaları AB ile uyumludur.
Daha detaylı bilgi için Karadağ Gümrük İdaresi web sayfası:
http://www.gov.me/

İthalat Rejimi
Ham madde ithalatı: İthal edilen hammaddelerden ihracat için son ürün elde edilecekse hammadde
ithalatı gümrük vergisinden muaftır. Bunun için yetkili gümrük otoritesinden alınmalıdır.
Yabancı yatırımcı olarak ekipman ithalatı: Söz konusu durumda gümrük vergisi ödenmemekle beraber
KDV ödenmesi zorunludur. Yetkili gümrük otoritesine başvurularak onay alınmalıdır.
İhracat Rejimi
İhracat: İhraç edilen ürünlerden herhangi bir gümrük vergisi alınmamakta, ancak KDV kanununa göre
%0 KDV ödemelidir. Bu demektir ki; hammaddeler için KDV ödenmekte ve son ürün ihraç edilirken KDV
ödenmemektedir. Aynı zamanda ihraç edilen ürünün hammaddesi için ödenen KDV’de geri
alınabilmektedir.

Tarifeler ve Diğer Vergiler
Ülkede standart katma değer vergisi (KDV) oranı %17 olup, azaltılmış KDV oranı ise %7 (turizm dahil
çeşitli hizmetlere uygulanan oran) olarak uygulanmaktadır.
Vergi Oranları
Dünya Bankası’nın Uluslararası Mali İşbirliği Yayınında Karadağ vergilerde en fazla indirim yapan
ülkeler arasında 31. sırada yer almaktadır. Yerel üretim ve yatırım teşvik edilmiş, vergi sistemi AB
direktifleri ve uluslararası standartlara uygun olarak düzenlenerek basit, etkin ve uygulaması kolay bir
sistem haline getirilmiştir.
Gelir vergisi: %12
Kurumlar vergisi: %9
Sosyal Güvenlik Primleri
Sosyal güvenlik primleri çalışanın aylık ücreti üzerinden çalışan için %12, personel çalıştıran için %8
olarak uygulanmaktadır.

Türkiye ile Ticaret
Genel Durum
Türkiye-Karadağ Dış Ticaret Değerleri (1 000 Dolar)
Yıl

İthalat Değişimi %

İhracat

İhracat Değişim %

Hacim

Denge

5.845

336,52

26.483

-45,39

32.328

20.638

2010
-, 2013

İthalat

2009

6.214

6,31

27.179

2,63

33.393

20.965
12 / 26


2011

14.588

134,76

26.934

-0,90

41.522

12.346

2011(1-11)

13,40

119,67

24,55

-2,62

37,96

11,15

2012 (1-11)

16,91

26,19

27,48

11,93

44,40

10,57

Kaynak:T.C. Ekonomi Bakanlığı

Türkiye’nin Karadağ’dan İthalatı (bin dolar)
2009
GTİP TOPLAM

2010

2011 2010-2011 2011
% Değişim % Pay

5.845 6.214 14.588

7204 Demir/ çelik döküntü ve hurdaları, bunların külçeleri
4102 Koyun ve kuzuların ham derileri
7224 Diğer alaşımlı çelik (ilk şekillerde ve yarı mamulleri)
7228 Alaşımlı çelikten çubuk, profil, içi boş sondaj çubukları

3.617 5.069 13.576

134,8 100,0
167,8

93,1

158

180

456

153,3

3,1

88

63

318

404,8

2,2

179

-41,7

1,2

259

307

8426 Gemi vinçleri, maçunalar, halatlı vinçler, döner köprüler

0

0

27 na

0,2

7211 Demir/ çelik yassı hadde mamul (< 600mm. Geniş,
kaplamasız)

0

0

17 na

0,1

8483 Transmisyon milleri, kranklar, yatak kovanları, dişliler, çarklar

0

1

6

8413 Sıvılar için pompalar, sıvı elevatörleri

0

0

4 na

0,0

0

0

3 na

0,0

4901 Kitap, broşür, risale vb. Matbua

0

0

1 na

0,0

8908 Sökülecek gemilerle, suda yüzen sökülecek diğer araçlar

0

274

0

-100,0

0,0

8523

Ses ve diğer fenomenleri kaydetmek için disk, bant, katı hal
kalıcı depolama aygı

7222 Paslanmaz çelikten çubuk ve profiller

500,0

0,0

0

217

0

-100,0

0,0

45

43

0

-100,0

0,0

9999 Başka yerde sınıflandırılmamış ürünler

0

24

0

-100,0

0,0

9406 Prefabrik yapılar

0

12

0

-100,0

0,0

4810 Bir/ iki yüzü kaolin, inorganik madde sıvanmış kağıtlar

9032 Otomatik kontrol ve ayar alet ve cihazları

0

12

0

-100,0

0,0

12

11

0

-100,0

0,0

8708 Kara taşıtları için aksam, parçaları

0

1

0

-100,0

0,0

3301 Uçucu yağlar, rezinoitler ve terpenli yan ürünler

0

1

0

-100,0

0,0

7207 Demir/ alaşımsız çelikten yarı mamuller

680

0

0 na

0,0

8606 Kendinden hareketli olmayan yük vagonları, vagonetleri

589

0

0 na

0,0

7214 Demir/ çelik çubuklar (sıcak haddeli, dövülmüş, burulmuş,
çekilmiş)
0909 Anason, rezene, kısnıs, kımyon, kımyonu tohumu ve ardıç
meyvelerı

375

0

0 na

0,0

20

0

0 na

0,0

3

0

0 na

0,0

8466 (84.56-84.65)de ki makineların aksam-parçaları

4821 Kağıt/ kartondan her cins etiketler
Kaynak: Trade Map

İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller
İki Ülke Arasındaki Ticaretin Altyapısını Düzenleyen Anlaşma ve Protokoller
Anlaşma Adı

İmza Tarihi

Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi

12.10.2005

Karşılıklı Vize Muafiyeti Anlaşması

18.01.2008

Serbest Ticaret Anlaşması

26.11.2008

Ekonomik İşbirliği Anlaşması

12.12.2009


13 / 26


Kaynak: TC Ekonomi Bakanlığı

TÜRKİYE- KARADAĞ SERBEST TİCARET ANLAŞMASI
Karadağ ile bir serbest ticaret alanı kurulmasına dair sürdürülen müzakereler sonunda Türkiye-Karadağ
Serbest Ticaret Anlaşması (STA) 26 Kasım 2008 tarihinde İstanbul’da imzalanmış, 1 Mart 2010
tarihinde yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Anlaşma metni 14 Ocak 2010 tarihli ve 27462 (Mükerrer)
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Anılan STA ile ihracatçılarımıza, Karadağ pazarında Avrupa Birliği ihracatçıları ile eşit rekabet imkânı
sağlanmıştır. Sanayi mallarında, Karadağ-AB İstikrar ve Ortaklık Anlaşmasında düzenlenen tercihli
rejim Türkiye-Karadağ STA’sına aynen yansıtılmıştır. Bu çerçevede, Anlaşmanın yürürlüğe girdiği
tarihte; Karadağ menşeli tüm sanayi mallarının Türkiye’ye ithalatında uygulanan gümrük vergileri
sıfırlanmıştır. Buna mukabil, Anlaşma eki listede yer alan Türkiye menşeli sanayi ürünlerinin Karadağ’a
ithalatında uygulanan gümrük vergileri üç ve beş yıllık geçiş süreci içeren iki indirim takvimi
kapsamında sıfırlanacak olup, anılan listelerin dışında kalan ürünlerin gümrük vergileri ise STA’nın
yürürlüğe girdiği tarihte kaldırılmıştır. Bu kapsamda, Anlaşma eki tablolarda yer alan Türkiye menşeli
sanayi ürünlerinin Karadağ’a ithalatında uygulanan gümrük vergilerinin 1 Mart 2010 tarihinden
başlamak üzere en geç 1 Ocak 2015 tarihinde sıfırlanması öngörülmektedir. Anlaşmada ayrıca, ülkemiz
menşeli sanayi mallarına Karadağ tarafınca AB’ye tanınan tavizlerin gerisinde bir tercihli rejim
uygulanmayacağı da hükme bağlanmıştır.
Anlaşmanın tarım ürünlerine ilişkin bölümünde, seçilmiş birkaç tarım ürününde taviz değişimi
konusunda mutabakata varılmış, taraflar birbirlerine sınırsız miktarda veya tarife kontenjanları
dâhilinde vergiden muaf olarak veya MFN vergi indirimi şeklinde tavizler tanımıştır. Bu kapsamda,
Karadağ tarafından ülkemize mercimekte sınırsız tarife kontenjanı, kuru kayısıda ise kota dâhilinde
taviz tanınmış, ülkemiz tarafından Karadağ’a ise şarap, reçel ve makarnada kota dâhilinde taviz
verilmiştir.
Kaynak: Ekonomi Bakanlığı
İhracat Potansiyeli Olan Başlıca Sektörler
Karadağ'da sanayi üretimi olarak, boksit, demir ve linyit madenlerine bağlı olarak alüminyum sanayi
ve demir çelik sanayi ile küçük çaplı gıda işleme sanayinden bahsetmek mümkündür. Ancak genel
olarak Karadağ bütün ihtiyaçlarını dışarıdan ithalat yolu ile karşılamak durumundadır. Türkiye'den de
her türlü tüketim ve yatırım malını Karadağ’ın komşuları ve Almanya, İtalya, Avusturya, gibi AB
ülkeleriyle rekabet etmek koşuluyla satmak mümkündür.
Türkiye'den Karadağ’a ihraç edilen ürünler arasında beyaz eşyalar, inşaat malzemeleri, hazır giyim
ürünleri, sebze, meyve, gıda sanayi ürünleri başta olmak üzere her türlü tüketim malzemesini saymak
mümkündür.

Türkiye-Karadağ Yatırım İlişkileri
Karadağ’daki doğrudan Türk yatırım stoğu 2002-2010 yılları arasında 11 milyon dolardır.
Bursa merkezli Gintaş Şirketler Grubu, Karadağ’ın başkenti Podgorica’ya toplam yatırım bedeli 36
milyon avro olan ve 58 bin metrekare toplam yapı alanına sahip ’Mall of Montenegro’ isimli bir alışveriş
merkezi kurmuştur. GİNTAŞ Grup’un Karadağ’daki inşaat ve taahhüt işlerini yürütmek üzere 2006
yılında kurulan GİNTAŞMONT, Karadağ’da birçok projenin yürütülmesinde lokomotif görevi üstlenecek
inşaat, taahhüt ve yatırım şirketidir. Mall of Montenegro; bir bölümünün sebze-meyve başta olmak
üzere, gıda alışverişinin yapılacağı pazar olarak tasarlanmış, bir bölümünün ise hipermarket, alışveriş
ve eğlence merkezleri olarak inşa edilmiştir. Podgorica Belediyesi projenin üçte birine ortaktır.
Karadağ’daki tek ağır sanayi fabrikası olan Niksic demir-çelik fabrikasının modernleştirme projesini
üstlenen CVS Makina, yakın zamanda fabrikanın hisselerine de ortak olacaktır.
Karadağ’da inşaat sektöründe gerçekleşen Türkiye yatırımları 2006 yılında 490.959 dolar olarak
kaydedilirken 2010 yılı toplamda 17.954.344 dolara ulaşmıştır.
Türkiye’de 11 adet Karadağ sermayesine sahip şirket faaliyet göstermekte olup, sermaye büyüklükleri
ağırlıklı olarak 50 bin dolardan azdır.
Türkiye’deki Karadağ sermayeli şirketler, toptan ve perakende ticaret, imalat ve sanayi sektörlerinde
faaliyet göstermektedir.

İki Ülke Arasındaki Ticarette Yaşanan Sorunlar
Türkiye ve Karadağ arasında ticarette yaşanan belirgin bir sorun yoktur. Karadağ küçük fakat açık bir
ekonomiye sahiptir. Gümrük uygulamaları AB ile uyumludur.

Pazar ile İlgili Bilgiler
-, 2013

14 / 26


Ulaştırma ve Taşımacılık Maliyetleri
Türkiye-Karadağ arasında TIR fiyatları ortalama 1500-1600 avro arasında değişmektedir. Türkiye’den
Karadağ’a konteyner fiyatları ise ortalama 1000-1100 dolar arasındadır.

Kamu İhaleleri
Kamu İhale Müdürlüğü web sayfasına ulaşmak ve kamu alımlarına ilişkin ayrıntılı bilgi
http://www.djn.gov.me/ adresinden alınabilir.
Kamu ihalelerine ilişkin şikayetleri sonuçlandırmakla görevli Kamu İhalelerine İlişkin İşlemleri İzleme
Komisyonu'nun web sayfasına http://www.kontrola-nabavki.me/_eng/ adresinden ulaşılabilir.

İşadamlarının Pazarda Dikkat Etmesi Gereken Hususlar
Para Kullanımı
1 Ocak 2002’den bu yana resmi para birimi avrodur.
Resmi Tatiller ve Çalışma Saatleri
1 Ocak yeni yıl, 7 Ocak Noel ( Ortodoks ), 16 Nisan Paskalya Tatili ( Ortodoks), 1-2 Mayıs İşçi
Bayramı, 9 Mayıs Zafer Bayramı, 29-30 Ekim Cumhuriyet Bayramı
Çalışma saatleri genel olarak Pazartesi- Cuma 08.00-16.00 arasındadır.
Kullanılan Lisan
Karadağ'ın resmi dili Karadağca (Montenegrin)’dır. Karadağ'da konuşulan dillerin %43'ünü Sırpça ve
%37'sini resmi dil olan Karadağca oluşturmaktadır.
Ulaşım
Türk Hava Yolları’nın haftanın üç günü (salı, perşembe, pazar) saat 11.05’de İstanbul-Podgorica
seferleri mevcuttur. Yine aynı günlerde saat 12.50’de Podgorica-İstanbul dönüş seferleri mevcuttur.
Yerel Saat
Karadağ'da yerel saat, GMT'den bir saat ileridedir.
Yerel Ölçü Birimleri
Karadağ'da metrik sistem kullanılmaktadır.
Telefon Kodları
Karadağ'ın telefon kodu:382'dir.
İklim
Karadağ'ın iklimi; kıyılarda Akdeniz İklimi görülmekte olup, yaz ve sonbahar ayları sıcak ve kuru, kış
ayları, ülkenin Kuzeyinde sert ve yoğun kar yağışlı, karasal iklim olarak özetlenebilir.
Ortalama hava sıcaklığı yaz aylarında 27,4ºC, kış aylarında ise 13,4ºC'dir.

Hukuki Yapı
Karadağ'da hukuki yapı sivil hukuki sistem içerisinde çalışmaktadır.

Genel Değerlendirme ve Öngörüler
YARARLI ADRESLER
Montenegrin Authorities:

15 / 26


PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF MONTENEGRO
81000 Podgorica, Bulevar Sv. Petra Cetinjskog 3
Phone: (+382 20) 243 117, 242 388; Fax: (+382 20) 246 894
E - mail: predsjednik@cg.yu
Mr. Filip Vujanovic, President
PRESIDENT OF THE PARLIAMENT OF THE REPUBLIC OF MONTENEGRO
81000 Podgorica, Bulevar Sv. Petra Cetinjskog 10
Phone: (+382 20) 242 182; Fax: (+382 20) 242 192
E - mail: predsjednik@skupstina.mn.yu
Mr. Ranko Krivokapic, President
PRIME MINISTER
81000 Podgorica, Jovana Tomasevica bb
Phone: (+382 20) 242 530, 242 388; Fax: (+382 20) 242 329
E - mail: kabinet.premijera@mn.yu
Mr. Milo Djukanovic, Prime Minister
DEPUTY PRIME MINISTER FOR ECONOMIC POLICY
81000 Podgorica, Jovana Tomaševi_a 2
Telephone: (+382 20) 202 195, 202 215; Fax:(+382 20) 202 218
E - mail: ivona.jovanovic@mn.yu
Mr. Vujica Lazovi_, Deputy Prime Minister and Minister of Information Society
DEPUTY PRIME MINISTER FOR FISCAL SYSTEM
81000 Podgorica Stanka Dragojevi_a br. 2
Telephone: (+382 20) 242 835; Fax: (+382 20) 224 450
Mr. Igor Lukši_, Deputy Prime Minister and Minister of Finance
DEPUTY PRIME MINISTER FOR EUROPEAN INTEGRATION
81 000 Podgorica, Jovana Tomaševi_a 2,
Telephone: (+382 20) 244 263; Fax: (+382 20) 224 552
Ms. Gordana Djurovi_, Deputy Prime Minister
MINISTRY OF JUSTICE
81000 Podgorica, Vuka Karad?i_a 3
Telephone: (+382 20) 407 501; Fax: (+382 20) 407 515
E - mail: pravda@cg.yu
Mr. Miraš Radovi_, Minister
MINISTRY OF FINANCE
81000 Podgorica Stanka Dragojevi_a br. 2
Telephone: (+382 20) 242 835; Fax: (+382 20) 224 450
E - mail: mf@mn.yu
Mr. Igor Lukši_, Minister
MINISTRY OF FOREIGN AFFAIRS
81000 Podgorica Stanka Dragojevi_a 2
Telephone: (+382 20) 224 609, 246 357; Fax: (+382 20) 224 670
E - mail: mip@mn.yu
Mr. Milan Ro_en, Minister
MINISTRY OF CULTURE, SPORT AND MEDIA
81000 Podgorica, Vuka Karad?i_a 3
Telephone:(+382 20) 231 538, 231 540; Fax: (+382 20) 231 540
E - mail: min.kulture.rcg@cg.yu
Mr. Branimir Micunovic, Minister
MINISTRY OF ECONOMIC DEVELOPMENT
81000 Podgorica, Rimski trg 46
Telephone: (+382 20) 242-104, 482-112; Fax: (+382 20) 242-028
E-mail: www.minprivrede@mn.yu
Mr. Branimir Gvozdenovi_, Minister
MINISTRY OF EDUCATION AND SCIENCE
Telephone: (+382 20) 405 301; Fax: (+382 20) 405 334
E-mail: mpin@cg.yu
Mr. Sreten Skuletic, Minister
MINISTRY OF INTERIOR AFFAIRS AND PUBLIC ADMINISTRATION
81000 Podgorica, Bul. Svetog Petra Cetinjskog
Telephone: (+382 20) 242-104, 482-112; Fax: (+382 20) 242-028
E-mail: mupkabinet@cg.yu
Mr. Jusuf Kalamperovic, Minister
MINISTRY OF INFORMATION SOCIATY
Telephone: (+382 20) 241 142, Fax: (+382 20) 241 790
Mr. Vujica Lazovic, Minister
MINISTRY OF MARITIME AFFAIRS, TRANSPORTATION AND
TELECOMMUNICATION
-, 2013

16 / 26


Telephone: (+382 20) 482 124; Fax:(+382 20) 230 650
E-mail: angelinaz@mn.yu
Mr. Andrija Lompar, Minister
MINISTRY OF AGRICULTURE, FORESTRY AND WATER SUPPLY
Telephone: (+382 20) 482 109; Fax:(+382 20) 234 306
E-mail: milutins@mn.yu
Mr. Milutin Simovic, Minister
MINISTRY OF TOURISM AND ENVIROMENTAL PROTECTION
Telephone: (+382 20) 482 145; Fax:(+382 20) 234 168
Mr. Predrag Nenezic, Minister
MINISTRY OF HEALTH, LABOR AND SOCIAL WELFARE
81000 Podgorica, Rimski trg, PC "Vektra"
Telephone: (+382 20) 242 276; Fax:(+382 20) 242 762
E-mail: mzdravlja@mn.yu
Mr. Miodrag Radunovic, Minister
MINISTRY OF DEFENSE
81000 Podgorica, Jovana Tomaševi_a 29,
Telephone: (+382 20) 224 042; Fax:(+382 20) 224 702
E-mail: kabinet@mod.cg.yu
Mr. Boro Vucinic, Minister
Financial Institutions:
CENTRAL BANK OF MONTENEGRO
81000 Podgorica, ul Svetog Petra Cetinjskog 7
Telephone: (+382 20) 224 488
Fax: (+382 20) 224 298
E-mail: info@cb-cg.org
Mr. Ljubisa Krgovic, President
THE SECURITIES COMMISSION OF THE REPUBLIC OF MONTENEGRO
81000 Podgorica, Novaka Miloseva n.n
Telephone: (+382 20) 231 525; Fax: (+382 20) 231 526
Web site: www.scmn.cg.yu
Mr. Zoran Djikanovic, President
MONTENEGRO STOCK EXCHANGE
81000 Podgorica, Zgrada Vektre 2A
Telephone: (+382 20) 235 051; Fax: (+382 20) 235 051
Web site: http://www.montenegroberza.com/
Mrs. Dejana Suskavcevic, Director
NEW SECURITIES EXCHANGE MONTENEGRO
81000 Podgorica, Miljana Vukova n.n
Telephone: (+382 20) 230 670; Fax: (+382 20) 230 640
Web site: http://www.nex.cg.yu/
Mrs. Danijela Laketic, Director
Agencies:
MONTENEGRIN INVESTMENT PROMOTION AGENCY
81000 Podgorica, Atinska 36
Telephone: (+382 20) 203 140; Fax: (+382 20) 203 141
Web site: www.mipa.cg.yu
Mr. Petar Ivanovic, Director
MONTENEGRIN AGENCY FOR RESTRUCTURING
81000 Podgorica, Jovana Tomasevica n.n
Telephone: (+382 20) 252 023; Fax: (+382 20) 245 756
Web site: www.agencijacg.org
Mr. Branko Vujovic, President
ENERGY REGULATORY AGENCY
Bulevar Svetog Petra Cetinjskog 96
81000 Podgorica
Tel: (+382 20) 201 360
Fax: (+382 20) 201 365
Web site: www.regagen.cg.yu
AGENCY FOR TELECOMMUNICATION AND POSTAL SERVICES
Bulevar revolucije, 81000 Podgorica
Tel: (+382 20) 241 786
Fax: (+382 20) 241 805
Web site: www.agentel.cg.yu
REPUBLICAN STATISTICAL OFFICE OF MONTENEGRO
81000 Podgorica, Cetvrte Proleterske 2

17 / 26


Web site: www.monstat.cg.yu
COMMERCIAL COURTS
Podgorica, Cetvrta Proleterska 2
Bijelo Polje, M. Kucevica n.n.
Free zones:
AD Luka Bar (Port of Bar Holding Co.) - Free Zone Department
85000 Bar, Obala 13.jula bb
Phone: (+382 30) 312 666
Business Associations and Chamber of Commerce:
CHAMBER OF COMMERCE AND INDUSTRY OF MONTENEGRO
Novaka Miloseva 29, 81000 Podgorica
Phone: (+382 20) 230 545 / 230 545; Fax: (+382 20) 230 493
Mr. Vladimir Vukmirovic, President
Web site: www.pkcg.org
MONTENEGRO BUSINESS ALLIANCE
Kralja Nikole 27a/4, 81000 Podgorica
Phone: (+382 20) 622 728; Fax: (+382 20) 622 738
Mr. Slobodan Radovic, President
E-mail: mba@cg.yu
Web site: www.visit-mba.org
UNION OF EMPLOYERS
Marka Miljanova 46a/25, 81000 Podgorica
Phone: (+382 20) 210 555; Fax: (+382 20) 210 556
Mr. Predrag Mitrovic, President
E - mail: upcg@cg.yu
Web site: www.upcg.cg.yu

Tarım ve Gıda Ürünleri İhraç Potansiyelimiz

-, 2013

18 / 26


Sektör

GTİP

Potansiyel
Ürün

Ülkenin Türkiye'nin Türkiye'nin
Türkiye'nin
Ülkenin
Türkiye'nin Türkiye'nin
Ülke
Toplam
Ülkeye
Toplam
Dünya
Ülkeye
Toplam
Ülkenin Türkiye'ye
Ülkeye
Ülkeye
İthalatında
İthalatı
İhracatı
İhracatı
İthalatında İhracatındaki İthalatındaki
ve Rakip Ülkelere
İhracatı
İhracatı
İlk 5 Ülke
2011
2011
2011
Ülkenin
Değişim
Değişim
Uyguladığı Gümrük
2011 Aylık 2012 Aylık
ve Pazar
(milyon
(milyon
(milyon
Payı 2011
2010-2011
2010-2011
Oranları
Veriler*
Veriler*
Payları (%)
dolar)
dolar)
dolar)
(%)
(%)

Sırbistan
(53),
Hırvatistan
(13),
Sırbistan,
Çikolata ve
Bosna
Hırvatistan, Bosna
Şekerli ve Çikolatalı
kakao içeren
1806 diğer gıda
27
0,2
434
0,1
19,8
6,5
0,12
0,16 Hersek
Hersek:% 0
Mamuller
(4),
Polonya, Almanya:
müstahzarları
Almanya
%4,4Türkiye:%23,4
(3),
Polonya
(2),
Sırbistan
(58),
Sırbistan,
Bulgaristan Bulgaristan, İtalya,
Bisküvi
1905 Bisküvi
25
0,3
622
0,1
97,8
9,0
0,19
0,16 (11),
Bosna Hersek,
İtalya (7), Makedonya: %0
Makedonya Türkiye:%10,1
(5), Bosna
Hersek (5),
Yunanistan
(30),
Türkiye
(17),
Türkiye, Arjantin,
İspanya
Güney Afrika:
Yaş Meyve Sebze
0805 Turunçgiller
4,6
1,0
1.065
0,0
23,5
36,3
0,60
0,75 (14),
%15,4 Yunanistan,
Arjantin
İspanya: %6,1
(14),
Güney
Afrika
Cum. (6),
Hırvatistan
(25),
Kakao
Sırbistan
içermeyen
Hırvatistan,
(22),
şeker
Sırbistan,
Şekerli ve Çikolatalı
Türkiye
1704 mamulleri
4,0
0,4
329
0,0
3,3
17,4
0,31
0,33
Makedonya: %0
Mamuller
(13),
(beyaz
İspanya: %5
Makedonya Türkiye:%25
çikolata
(7),
dahil)
İspanya
(5),
Kaynak : Tablonun hazırlanmasında Türkiye'ye ilişkin rakamlarda TUİK, diğer ülkelere ilişkin istatistik rakamlarında UN-ITC TradeMap, gümrük vergisi konusunda AB ülkeleri için TARIC diğer ülkeler için kendi
gümrük idarelerinin verileri kullanılmıştır.
* Veriler 9 aylıktır.
Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir ortamda dağıtımı yasaktır.

19 / 26

-, 2013

20 / 26

Bisküvi
Karadağ’ın 1905 GTİP kodlu ürünlerine ait ithalatı incelendiğinde toplam ithalatın tamamına yakınını
tatlı bisküviler, gofretler ve diğer ekmekçi ürünlerin oluşturduğu görülmektedir.
Karadağ bu ürünleri daha çok CEFTA(Merkezi Avrupa Serbest Ticaret Anlaşması) ve AB üye
ülkelerinden gümrük vergisi uygulamadan ithal etmekte olup; ithalatının büyük çoğunluğunu
Sırbistan’dan karşılamaktadır. Sırbistan’ı sırasıyla Bulgaristan, İtalya, Bosna Hersek ve Hırvatistan
izlemektedir.
Karadağ’ın 1905 GTİP alt kodları incelendiğinde özellikle tatlı bisküvi ve gofret ithalatında Türkiye,
CEFTA ve AB ülkeleri ardından öne çıkmaktadır.

Şekerli ve Çikolatalı Mamuller
Karadağ’ın şekerli ve çikolatalı mamuller ithalatının yaklaşık % 85’ini çikolatalar oluşturmaktadır.
Yoğun bir rekabetin yaşandığı pazarda, şekerli mamuller sektöründe yerli üreticilerin daha güçlü bir
pozisyonda bulundukları ve ithal şekerli mamullerin pazara girişte zorlandıkları görülmektedir.
Çikolatalı mamuller sektöründe ise uluslararası firmalar pazara hakim durumdadır. Ancak, tanınmış
çikolata markalarının yanında pek çok ithal çikolata da pazarda satış fırsatı bulabilmektedir. Küresel
firmalarla yoğun rekabetin yaşandığı çok sayıda ülkede Türkiye’den ithal edilen çikolatalı mamuller
pazardan başarıyla pay alabilmektedir. Karadağ pazarı da bu ürün grubunda ülkemiz ürünleri için
potansiyel arz etmektedir.

Sanayi Ürünleri ve Hizmetler İhraç Potansiyelimiz


21 / 26


Sektör

Ülkenin Türkiye'nin Türkiye'nin
Türkiye'nin
Ülkenin
Türkiye'nin Türkiye'nin
Ülke
Ülkenin
Toplam
Ülkeye
Toplam
Dünya
Ülkeye
Toplam
Ülkeye
Ülkeye
İthalatında
Türkiye'ye ve
İthalatı
İhracatı
İhracatı
İthalatında İhracatındaki İthalatındaki
GTİP Potansiyel Ürün
İhracatı
İhracatı
İlk 5 Ülke ve Rakip Ülkelere
2011
2011
2011
Ülkenin
Değişim
Değişim
2011 Aylık 2012 Aylık
Pazar
Uyguladığı
(milyon
(milyon
(milyon
Payı 2011
2010-2011
2010-2011
Veriler*
Veriler*
Payları (%) Gümrük Oranları
dolar)
dolar)
dolar)
(%)
(%)

Demir Çelik

7308 Demir-çelikten
inşaat aksamı

Elektronik

Televizyon
alıcıları, video
8528 monitörleri ve
projektörler

15,7

0,9

1.872

0,0

45,8

-0,2

0,52

1,06

Beyaz Eşya

Buzdolabı,
8418 soğutucu ve
dondurucu

14,4

0,9

1.811

0,0

40,8

3,5

0,82

1,06

Kozmetik ve Kişisel
Bakım Ürünleri

Güzellik/makyaj
3304 ve cilt bakımı
için müstahzarlar

Ocaklar, pişirme
sacları,
Elektrikli Makineler ve
8516 kaynatma
Kablolar
halkaları, ızgara
cihazları

18,3

0,4

1.102

0,0

113,4

-5,9

0,30

0,11

12,8

0,3

125

0,0

131,3

28,8

0,27

0,28

12,6

0,5

856

0,0

17,2

3,0

0,42

0,53

Sırbistan
(35), İtalya
(16), Bosna
Hersek (9),
Hırvatistan
(7),
Almanya
(6),
Çin (31),
Güney Kore
(18),
Macaristan
(12), Çek
Cumhuriyeti
(10),
Slovakya
(6),
Sırbistan
(18),
Slovenya
(18), İtalya
(13),
Türkiye
(11), Çin
(8),
Sırbistan
(19), İtalya
(8), Fransa
(7),
Almanya
(5),
Hırvatistan
(2),
Çin (23),
Sırbistan
(14), İtalya
(12),
Slovenya
(8), Türkiye
(7),
Sırbistan
(29), Bosna
Hersek

AB: %0 MFN:%
5
Bosna-Hersek,
Hırvatistan,
Sırbistan,
Türkiye: %0

AB: %0 MFN:
%1 Güney
Kore, Çin: %3
Türkiye:
%0

AB: %1,9 Çin:
%7,7 Türkiye:
%3,4
Sırbistan: %0

AB: %3,3
Sırbistan,
Hırvatistan:
%0 Türkiye:
%5,8

Çin: %2,4 AB,
Sırbistan ve
Türkiye: %0

AB: %0 Bosna

-, 2013

22 / 26

İnşaat Malzemeleri

Alüminyum
7604 Çubuk Profil

Plastik ve Kauçuk
İşleme Sanayi

Tarifenin başka
yerinde
belirtilmeyen
veya yer
3925 almayan
plastikten
inşaat
malzemesi

Demir Çelik

Demir veya
çelikten diğer
7306 ince ve kalın
borular ve içi
boş profiller

5,9

0,8

1.337

0,0

190,6

5,7

0,76

Plastik ve Kauçuk
İşleme Sanayi

Plastikten sofra
eşyası, mutfak
3924 eşyası, diğer ev
eşyası

4,8

0,5

222

0,0

110,0

17,9

0,36

TemizlikMaddeleri

Sabunlar ve
3401 Deterjanlar

4,5

0,3

401

0,1

55,7

9,4

0,22

Hazır Giyim

Kazaklar,
süveterler,
hırkalar,
6110 yelekler ve
benzeri eşya
(örme,
pamuktan)

12,4

0,6

629

0,1

82,3

0,0

0,42

6,3

0,7

288

0,1

12,5

-2,9

0,53

3,9

0,3

1.321

0,0

419,8

10,5

0,21

(18),
0,32 Yunanistan
(17),
Arnavutluk
(13),
Türkiye (5),
Sırbistan
(31),
Türkiye
(18), Bosna
1,05 Hersek
(16), İtalya
(9),
Yunanistan
(4),
Makedonya
(50),
Sırbistan
(25), Bosna
0,00 Hersek (5),
Almanya
(4),
Hırvatistan
(3),
Sırbistan
(42), Çin
(11), İtalya
0,46 (10),
Türkiye (9),
Bosna
Hersek (7),
Sırbistan
(18),
Türkiye
(11), İtalya
0,25 (9),
Slovenya
(7),
Almanya
(4),
Çin (32),
İspanya
(14),
0,05 Bangladeş
(12), İtalya
(8), Türkiye
(8),
Çin (16),
Almanya
(15),

Hersek,
Arnavutluk,
Sırbistan: %0
Türkiye: %0,8

Sırbistan,
Bosna Hersek,
AB ve Türkiye:
%0

Makedonya,
Sırbistan,
Bosna Hersek,
AB ve Türkiye:
%0

Bosna Hersek,
Sırbistan, AB
ve Türkiye: %0
Çin: %10

AB: %1,1
Sırbistan: %0
Türkiye: %1,9

Çin,
Bangladeş:
%10 AB ve
Türkiye: %0

Çin: %2,4 AB:


23 / 26

(15),
Çin: %2,4 AB:
%0,6
0,36 Türkiye
(13),
Sırbistan: %0
Sırbistan
Türkiye: %1
(12), İtalya
(9),
Almanya
(37),
Sırbistan
Sırbistan,
Vinil klorür
Plastik ve Kauçuk
Bosna Hersek,
3916 polimerlerinden
3,8
0,6
296
0,1
130,8
-4,3
0,42
0,34 (13),
İşleme Sanayi
Türkiye (7), AB ve Türkiye:
plastik mamuller
Avusturya
%0
(5), Bosna
Hersek (4),
Çin (24),
Sırbistan
(15),
Çin, Tayvan,
Almanya
Singapur: %5
Elektronik
8523 Optik mesnetler
3,7
0,5
60
0,0
1.344,7
17,0
0,34
0,33
(13),
Sırbistan, AB
Tayvan (9), ve Türkiye: %0
Singapur
(9),
Türkiye
(18), İtalya
Cam
(14), Çin
Çin: %5
Sofra ve Mutfak
7013 seramiğinsen
3,1
0,8
470
0,0
28,6
11,5
0,64
0,28 (11),
Sırbistan, AB
Eşyaları
sofra ve mutfak
Almanya
ve Türkiye: %0
eşyası
(7),
Sırbistan
(6),
Türkiye
(23),
Çin: %10
Sırbistan
Pamuktan
Türkiye: %2,1
(17),
Ev Tekstili
6302 tuvalet ve
2,8
0,5
1.208
0,0
7,2
-3,1
0,41
0,48
Sırbistan,
Makedonya Makedonya:%0
mutfak bezleri
(13), Çin
AB: %1,2
(12), İtalya
(6),
Kaynak : Tablonun hazırlanmasında Türkiye'ye ilişkin rakamlarda TUİK, diğer ülkelere ilişkin istatistik rakamlarında UN-ITC TradeMap, gümrük vergisi konusunda AB ülkeleri için TARIC diğer ülkeler için kendi
gümrük idarelerinin verileri kullanılmıştır.
Beyaz Eşya

8422 Bulaşık yıkama
makineleri

3,8

0,3

463

0,0

1,2

-5,3

0,28

* Veriler 9 aylıktır.

-, 2013

24 / 26

Beyaz Eşya
Karadağ’da kişi başına düşen milli gelirin hızlı bir şekilde artmakta olması beyaz eşya talebini
artırmaktadır. Bunun yanı sıra, hızla gelişen turizm sektörü sonucu endüstriyel ürünlere yönelik talebin
artmakta olduğu da ortadadır.
Karadağ ile imzalamış olduğumuz Serbest Ticaret Anlaşması yürürlüğe girdiği takdirde, bu ürünlere
uygulanan gümrük vergi oranlarının kademeli olarak düşürülmeye başlanmasıyla sektörün Karadağ’a
ihracatının önündeki en önemli engel olan AB ve Türkiye’ye farklı gümrük vergisi oranları uygulamasını
ortadan kaldıracaktır.

Demir Çelik
Karadağ’a demir çelik sektöründe demir- çelikten inşaat aksamı ve demir veya çelikten diğer ince ve
kalın borular ve içi boş profiller potansiyel ürünler olarak görülmektedir. Ancak ülkenin ithalatı göz
önüne alındığında potansiyelimizin çok altında ihracat yaptığımız görünmektedir.
Elektronik
TELEVİZYONLAR
8528 GTİP’li ürün grubu içerisinde her türlü televizyon cihazları/setleri, monitörler, video projektörleri,
alıcı cihazı bulunmayan görüntü tüpleri/ekranları, televizyon yayınları için alıcı cihazlar (uydu alıcısı,
set-top box, çeviriciler vb.) televizyon yayınlarıyla ilgili diğer teçhizat ve diğer görüntü (video) cihazları
yer almaktadır.
Karadağ’ın yaklaşık 16 milyon dolar değerinde “televizyon, monitör ve projektörler” ithalatı mevcuttur.
İthalat yapılan başlıca ülkeler: Güney Kore, Çin, Slovakya, Macaristan ve Çek Cumhuriyeti’dir.

İnşaat Malzemeleri
KABLO VE TELLER
Elektrik talebinin bir kısmını üretebilen Karadağ, geri kalan enerji ihtiyacını özellikle komşu ülkelerden
sağlamaktadır. Potansiyel enerji üretiminin sadece %17’sinden faydalanan Karadağ, güneş ve rüzgar
enerjisi tesislerinin yanı sıra özellikle hidroelektrik santrallerinin kurulması ile artan talebin
karşılanmasını hedeflemektedir. Ülkenin henüz faydalanılmamış su kaynaklarındaki potansiyelin
değerlendirilmesi konusunda Karadağ hükümetinin önemli projeleri mevcuttur. Örneğin, Moraça Nehri
üzerine dört tane hidroelektrik güç tesisi yapılması öncelikli projeleri arasında yer almakta ve buradan
yıllık 693 GWh üretim yapılması tahmin edilmektedir. Yeni santrallerin kurulması ve mevcut elektrik
iletim ve dağıtım ağlarının yenilenmesi kapsamında Karadağ’ın elektrik iletkenlerine olan talebinin
artması beklenmektedir.

Kozmetik ve Kişisel Bakım Ürünleri
Pazarda, yerli firmaların dışında birçok irili ufaklı yabancı firma pazarlama faaliyetleri yürütmektedir.
L'Oréal, Procter & Gamble ve Unilever gibi uluslararası bilinen ve dağıtım ağı çok geniş olan firmaların
yanı sıra Aroma (Bulgaristan), Dr.Scheller (Almanya), Erkul Kozmetik (Türkiye), Alfar Kozmetik
(Türkiye), Keune Haircosmetics (Hollanda), Kozmetika Afrodita (Slovenya), Kozmetika Alisa (Sırbistan),
Kozmetika Mirjana (Sırbistan), L’erbario Toscano (İtalya), Mega Disposables (Yunanistan), Swiss
Arabian Parfumes (BAE) gibi küçük ve orta büyüklükteki firmalar da çok yoğun faaliyet göstermektedir.
Son yıllarda ulusal markaların ve lüks yabancı markaların dışında pazarda Avon, Loccitaine ve Lush gibi
markaların çeşitli temsilcilikleri faaliyet göstermeye başlamıştır. Ayrıca pazarda son birkaç yıldır özel
dükkanlar da satılan doğal kozmetik ürünlere olan talep artmaya başlamıştır.
Türkiye son yıllarda saç bakım ürünleri başta olmak üzere, tıraş ürünleri, tüy dökücüler, banyo ve duş
ürünleri özellikle el sabunları, dudak ve göz makyaj malzemeleri, deodorantlar ve ter önleyici ürünler,
parfümler, kolonyalar ve bebek bakım ürünleri üretiminde çok önemli gelişmeler kaydetmiştir.
Karadağ’ın ithal etmekte olduğu kozmetik ürünlerinin Türkiye'nin ihracat potansiyeli ile örtüşmesi,
pazarın konumu dikkate alınarak yapılacak tanıtım çalışmalarıyla, Türk kozmetik ürünlerinin ihracatının
ülkeye artacağı düşünülmektedir.
Temizlik Maddeleri
Temizlik maddeleri sabun vb. kişisel temizlik maddeleri ile çamaşır, çamaşır, bulaşık makinesi
deterjanları, yüzey temizlik maddeleri vb. ürünleri kapsamaktadır.
Karadağ ekonomisinin büyüyeceği yönünde beklentiler bulunmaktadır. Ayrıca Karadağ serbest piyasa
ekonomisine geçiş sürecini yaşamaktadır. Yeniden yapılanma sürecinde olan Karadağ pazarının yeni
ürün ve markalara açık konumda olması ve pazarın henüz doyum noktasına ulaşmamış olması temizlik
maddeleri ihraç eden firmalarımız açısından fırsat yaratmaktadır. Pazarın şu anki konumu uzun vadeli

25 / 26


olarak pazara yönelmek isteyen firmalarımız açısından uygun bir ortam yaratmaktadır. Bu nedenle
mevcut bulunan ortamdan yararlanabilmek için pazarın yakından takip edilmesi gerektiği
düşünülmektedir.

Karadağ - Düzenlenen Önemli Fuarlar

-, 2013

26 / 26


Karadag ulke raporu_2013

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Karadag ulke raporu_2013

Similar to Karadag ulke raporu_2013 (20)

More from UlkeRaporlari2013

More from UlkeRaporlari2013 (13)

Karadag ulke raporu_2013