2015 оны 10 сарын 29-ны өдөр батлагдсан Өршөөл үзүүлэх тухай хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийн талаарх мэдээллийг орууллаа.

1. 2015 ОН
АНХНЫ АРДЧИЛСАН СОНГУУЛЬ БОЛЖ БАЙНГЫН
АЖИЛЛАГААТАЙ ПАРЛАМЕНТ БАЙГУУЛАГДСАНЫ 25
ЖИЛИЙН ОЙГ ТОХИОЛДУУЛАН ӨРШӨӨЛ ҮЗҮҮЛЭХ
ТУХАЙ ХУУЛЬ

2. Өршөөлийн тухай хууль
батлагдсан он, дараалал
1.1991-06-21-ний өдөр
2. 2000-07-07-ны өдөр
3. 2006-06-23-ны өдөр
4. 2009-07-09-ний өдөр
батлагдаж байсан.

3. ХУУЛИЙН ҮЙЛЧЛЭХ ХУГАЦАА
ХАМААРАХ ЭТГЭЭД
• Энэ хууль 2015 оны 07 дугаар сарын 02-ны
өдрийн 24 цаг 00 минутаас өмнө гэмт хэрэг
үйлдсэн хүнд хамаарна.
• “Гэмт хэрэг үйлдсэн хүн” гэдэгт 2015 оны 07
сарын 02-ны өдрийн 24 цаг 00 минутаас
өмнө гэмт хэрэг үйлдсэн болон ял
шийтгүүлсэн, захиргааны зөрчил гаргасан
болон шийтгэл хүлээсэн хүн хамаарна.

4. ӨРШӨӨЛ ҮЗҮҮЛЭХ ХЭЛБЭР
Ял, шийтгэлээс
өршөөн
хэлтрүүлэх
Ялаас өршөөн
хасах
Зарим хугацааг
хэрэгсэхгүй болгох
Эрүүгийн хэргийг
хэрэгсэхгүй болгох

5. НЭГ. ЯЛ, ШИЙТГЭЛЭЭС ӨРШӨӨН
ХЭЛТРҮҮЛЭХ
• Хуулийн 5.1, 9.1-д зааснаас бусад гэмт хэрэг
үйлдэж ял шийтгүүлсэн ялтны шүүхээс
оногдуулсан болон биечлэн эдэлсэн ялын
хугацааг үл харгалзан эдлээгүй үлдсэн үндсэн
болон нэмэгдэл ялыг өршөөн хэлтрүүлнэ.
• Хорихоос өөр төрлийн хөнгөн ял шийтгүүлсэн
этгээдийн гүйцэтгээгүй ялыг өршөөн хэлтрүүлнэ.
• Хууль тогтоомж зөрчиж захиргааны зөрчил
гаргасан болон шийтгэл хүлээсэн этгээдийг
өршөөн хэлтрүүлнэ.

6. ХОЁР. ЯЛААС ӨРШӨӨН ХАСАХ
1. Бусдын бие махбодид санаатай хүнд гэмтэл учруулах
/ЭХ-96/, Насанд хүрээгүй хүнийг гэмт хэрэг үйлдэхэд
татан оруулах /ЭХ-114.3/, Биеэ үнэлэхэд бусдыг татан
оролцуулах, биеэ үнэлэхийг зохион байгуулах /ЭХ-
124.3/, Бусдын эд хөрөнгийг хулгайлах /ЭХ-145.3/,
Бусдын эд хөрөнгийг булаах /ЭХ-146.4/, Бусдын эд
хөрөнгийг дээрэмдэх /ЭХ-147.2/, Танхайрах /ЭХ-181.2,
181.3/, гэмт хэрэг үйлдэж ял шийтгүүлсэн ялтны
эдлээгүй үлдсэн хорих ялаас 2 жилийг хасна.

7. ГУРАВ.ЗАРИМ ХУГАЦААГ ХЭРЭГСЭХГҮЙ
БОЛГОХ
Эрүүгийн хуулийн 78 дугаар зүйлд заасан ялгүй болох
хугацаанаас үлдсэн хугацааг;
1
Хорих ялыг тэнссэн хүний хянан харгалзах хугацаанаас үлдсэн
хугацааг
2
Хорих газраас тэнсэн суллагдсан хүний хянан харгалзах
хугацаанаас үлдсэн хугацааг
3
Жирэмсэн эмэгтэй, 3 хүртэлх насны хүүхэдтэй эх буюу ганц бие
эцэг, насанд хүрээгүй хүнд хорих ял оногдуулсан шүүхийн
шийтгэх тогтоол биелүүлэхийг хойшлуулсан хугацаанаас
Үлдсэн хугацааг
4

8. ДӨРӨВ. ЭРҮҮГИЙН ХЭРГИЙГ
ХЭРЭГСЭХГҮЙ БОЛГОХ
• Энэ хуулийн 5.1, 9.1.3-т зааснаас бусад гэмт
хэрэг үйлдсэн хүний хэрэг бүртгэх, мөрдөн
байцаах болон шүүхээр хянан хэлэлцэх шатанд
байгаа эрүүгийн хэргийг тус тус хэрэгсэхгүй
болгоно.

9. ХОХИРОЛ НӨХӨН ТӨЛӨХ
• Энэ хуулийн 4.1, 4.2-т заасны дагуу ялаас өршөөн
хэлтрүүлэх, энэ хуулийн 7.1-д заасны дагуу эрүүгийн
хэргийг хэрэгсэхгүй болгох нь тухайн гэмт хэргийн
улмаас бусдад учирсан хохирлыг нөхөн төлөхөөс
чөлөөлөхгүй бөгөөд иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллага
нь иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх
ажиллагааны журмын дагуу нэхэмжлэл гаргах эрхтэй.

10. Цаазаар авах ял шийтгүүлсэн этгээдийн хүний
ял нь уучлагдан хорих ялаар солигдсон этгээд;
Онц аюултай гэмт хэрэгтэнээр тооцогдсон
этгээд;
ӨРШӨӨЛД ҮЛ ХАМААРУУЛАХ ЭТГЭЭД

11. ӨРШӨӨЛД ҮЛ ХАМААРУУЛАХ ГЭМТ ХЭРЭГ
Эрүүгийн хуулийн 79 дүгээр
зүйл
Эх орноосоо урвах гэмт хэрэг
МУ-ын иргэн тус улсын тусгаар тогтнол, үндэсний аюулгүй байдал,
батлан хамгаалах хүчин чадалд хохирол учруулах зорилгоор гадаад
улсын тагнуулын албанд элссэн, төрийн нууцыг гадаад улс, түүний
тагнуулын албанд шилжүүлэн өгсөн, МУ-ын эсрэг дайсагнасан үйл
ажиллагаа явуулдаг гадаад улсын байгууллагатай хамтран ажилласан,
дайны байдал зарласан үед дайсны талд шилжин орсон этгээд ;
Эрүүгийн хуулийн 80 дугаар
зүйл
Тагнуул хийх
Гадаад улсын иргэн буюу харьяалалгүй хүн МУ-ын тусгаар тогтнол,
үндэсний аюулгүй байдал, батлан хамгаалах хүчин чадалд хохирол
учруулах зорилгоор төрийн нууц, түүнд хамаарах мэдээ, баримт бусад
зүйлийг хулгайлсан, цуглуулсан, тэдгээрийг гадаад улс, түүний
тагнуулын албанд шилжүүлсэн этгээд;
Эрүүгийн хуулийн 81 дүгээр
зүйл
Төр, нийгмийн зүтгэлтний амь
биенд халдах гэмт хэрэг
Улс төрийн үйл ажиллагаанд саад учруулах, МУ-ын засаг төрийг
бусниулан доройтуулах зорилгоор улс төр, олон нийтийн үйл
ажиллагаатай нь холбогдуулан төр, нийгмийн зүтгэлтний бие махбодид
хүнд гэмтэл учруулсан, алсан этгээлд;

12. ӨРШӨӨЛД ҮЛ ХАМААРУУЛАХ НӨХЦӨЛ
Эрүүгийн хуулийн 83 дугаар
зүйл
Зэвсэгт үймээн дэгдээх гэмт
хэрэг
МУ-ын Үндсэн хуулийн дагуу байгуулагдсан төрийн тогтолцоог хүчээр
өөрчлөх, нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдлыг алдагдуулах зорилгоор
зэвсэгт үймээн дэгдээсэн этгээд ;
Эрүүгийн хуулийн 84 дүгээр
зүйл
Хорлон сүйтгэх
МУ-ын эдийн засгийн хүчин чадлыг сулруулан доройтуулах зорилгоор
үйлдвэр, байгууламж зам харилцаа, холбооны хэрэгсэл, бусад эд
хөрөнгийг тэслэх, дэлбэлэх, галдан шатаах болон бусад аргаар хорлон
сүйтгэх үйл ажиллагаа явуулсан, хүн, мал, ургамалын гоц халдварт
өвчин тараасан, олон хүнийг хордуулсан этгээд;
Эрүүгийн хуулийн 85 дугаар
зүйл
Хорлон саатуулах гэмт хэрэг
Монгол улсын эдийн засаг, батлан хамгаалах хүчин чадлыг сулруулах,
доройтуулах зорилгоор ухуулга сурталчилгаа явуулсан, ялгаварлан
гадуурхаж, эрхийг нь шууд буюу шууд бусаар хязгаарласан буюу давуу
байдал тогтоосон бол;

13. ӨРШӨӨЛД ҮЛ ХАМААРУУЛАХ НӨХЦӨЛ
Эрүүгийн хуулийн 91 дүгээр
зүйл
Хүнийг санаатай алах
Хүнийг санаатай этгээд ;
Эрүүгийн хуулийн 96 дугаар
зүйл
Бусдын бие махбодид хүнд
гэмтэл санаатай учруулах
Бусдын бие махбодид хүнд гэмтэл санаатай учруулсан, амь биед
аюултай гэмтэл учруулсан, түүнчлэн хөдөлмөрийн чадварыг бүр мөсөн
алдагдуулсан этгээд;
Эрүүгийн хуулийн 101 дүгээр
зүйл 101.2 дах хэсэг
Хүний цус, эд, эрхтэнг хууль
бусаар авах
Хохирогчийн биеэ хамгаалж чадахгүй байгааг мэдсээр байж эсхүл эд
хөрөнгө, албан тушаалын болон өөр байдлаар эрхшээлдээ байгаа
этгээд үйлдсэн;

14. ӨРШӨӨЛД ҮЛ ХАМААРУУЛАХ НӨХЦӨЛ
Эрүүгийн хуулийн 108 дугаар
зүйлийн 108.3 дах хэсэг
Хүн хулгайлах гэмт хэрэг
Хүн хулгайлах гэмт хэргийг зохион байгуулалттай бүлэг, гэмт бүлэглэл
үйлдсэний улмаас хүнд хор уршиг учирсан бол;
Эрүүгийн хуулийн 112 дугаар
зүйлийн 112.2 дах хэсэг
Хүнийг барьцаалах гэмт
хэрэг
Хүн барьцаалах гэмт хэргийг хүндрүүлэх бүрэлдэхүүнтэйгээр
барьцаалсан этгээд;
Эрүүгийн хуулийн 113 дугаар
зүйлийн 113.2, 113.3 дах хэсэг
Хүн худалдаалах гэмт хэрэг
Хүн худалдаалах гэмт хэргийг хүндрүүлэх бүрэлдэхүүнтэйгээр
үйлдсэн, гэмт хэргийг зохион байгуулалттай бүлэг, гэмт бүлэглэл
үйлдсэний улмаас хүнд хор уршиг учирсан бол;

15. ӨРШӨӨЛД ҮЛ ХАМААРУУЛАХ НӨХЦӨЛ
Эрүүгийн хуулийн 125 дугаар
зүйлийн 125.2 дах хэсэг
Бэлгийн дур хүслээ ёс бусаар
хангах гэмт хэрэг
Бэлгийн дур хүслээ ёс бусаар хангах гэмт хэргийг давтан, бүлэглэж
үйлдсэн, уг хэргийн улмаас хүнд хор уршиг учирсан эсхүл бага насны
хүүхдийг далимдуулан, бэлгийн дур хүслээ ёс бусаар хангасан бол;
Эрүүгийн хуулийн 126 дугаар
зүйлийн 126.2, 126.3 дах хэсэг
Хүчиндэх гэмт хэрэг
Энэ хэргийг хүндрүүлэх бүрэлдэхүүнтэй үйлдсэн этгээд;
Эрүүгийн хуулийн 133 дугаар
зүйл Гүйцэтгэх ажлын тухай
хууль тогтоомж зөрчих гэмт
хэрэг
Гүйцэтгэх ажлын тухай хууль тогтоомжоор хориглосон үйл ажиллагаа
явуулсан этгээд;

16. ӨРШӨӨЛД ҮЛ ХАМААРУУЛАХ НӨХЦӨЛ
Эрүүгийн хуулийн 145 дугаар
зүйлийн 145.4 Бусдын эд
хөрөнгийг хулгайлах гэмт
хэрэг
Энэ хэргийг булаах, дээрэмдэх, уулагалан довтлох гэмт хэрэгт
шийтгүүлсэн этгээд, түүнцлэн онц аюултай гэмт хэрэгтэн, гэмт
бүлэглэл үйлдсэн, энэ хэргийн улмаас онц их хэмжээний хохирол
учирсан бол;
Эрүүгийн хуулийн 177 дугаар
зүйлийн 177.2 хэсэг
Зандалчлах гэмт хэрэг
Энэ хэргийг онц аюултай гэмт хэрэгтэн, зохион багуулалттай бүлэг,
гэмт бүлэглэл үйлдсэн, энэ хэргийн улмаас хүний амь нас хохирсон,
бусад хүнд хор уршиг учирсан бол;
Эрүүгийн хуулийн 178.1
дүгээр зүйл Терроризмийн
гэмт хэрэг
Хууль бус зэвсэгт бүлэглэл, террорист этгээд өөрийн улс төр, шашин
үзэл суртлын зорилгыг хэрэгжүүлэхийн тулд нийгмийг, эсхүл түүний
тодорхой хэсгийг айдаст автуулахаар иргэдийн амь нас, эрүүл мэндийн
эсрэг хүчирхийлэл үйлдсэн, хүчирхийллээр заналхийлсэн, энэхүү
үйлдлээрээ гоц халдварт өвчин, гал түмэр болон гамшгийн нөхцлийг
бүрдүүлсэн бол;

17. ӨРШӨӨЛД ҮЛ ХАМААРУУЛАХ НӨХЦӨЛ
Эрүүгийн хуулийн 178.2
Терроризмыг санхүүжүүлэх
гэмт хэрэг
Террорист хүн, террорист байгуулага болон террорист ажиллагаанд
зарцуулагдахыг урьдчилан мэдсээр байж шууд болон шууд бусаар,
хууль бусаар болон санаатайгаар, бүхэлд нь болон хэсэгчлэн эд
хөрөнгө хуримтлуулсан, шилжүүлсэн, зарцуулсан бол;
Эрүүгийн хуулийн 181 дүгээр
зүйлийн 181.3 Танхайрах гэмт
хэрэг
Энэ хэргийг онц аюултай гэмт хэрэгтэн, түүнчлэн зэвсэг зэвсгийн
чанартай зүйл хэрэглэж үйлдсэн бол;
Эрүүгийн хуулийн 184 дүгээр
зүйл Тэсэрч дэлбэрэх болон
түргэн шатамхай бодисыг
агаарын хөлөгт хууль бусаар
авч явах гэмт хэрэг
Тэсэрч дэлбэрэх болон түргэн шатамхай бодисыг агаарын хөлөгт
хууль бусаар хийж бэлтгэсэн, хадгалсан, авч явсан, борлуулсан
бол;

18. ӨРШӨӨЛД ҮЛ ХАМААРУУЛАХ НӨХЦӨЛ
Эрүүгийн хуулийн 188 дугаар
зүйл Галт зэвсэг, байлдааны
хэрэгсэл, хар тамхи,
мансууруулах буюу
хордуулах цацраг идэвхт,
тэсэрч дэлбэрэх бодисыг
хууль бусаар МУ-ын хил
нэвтрүүлэх гэмт хэрэг
Галт зэвсэг байлдааны хэрэгслийг хууль бусаар МУ-ын хилээр
нэвтрүүлсэн бол;
Энэ хэргийг хүндрүүлэх бүрэлдэхүүнтэйгээр үйлдсэн бол;
Эрүүгийн хуулийн 192 дугаар
зүйлийн 192.3 дах хэсэг
Мансууруулах болон
сэтгэцэд нөлөөлөх эм
бэлдмэл, бодисыг хууль
бусаар бэлтгэх, олж авах,
хадгалах, тээвэрлэх гэмт
хэрэг
Энэ хэргийг онц аюултай гэмт хэрэгтэн үйлдсэн, урьдчилан үгсэж
тохиролцсон буюу зохион байгуулалттай бүлэг, гэмт бүлэглэл үйлдсэн
бол;
Эрүүгийн хуулийн 196 дугаар
зүйл Мансууруулах буюу
сэтгэцэд нөлөөлөх бодисыг
хэрэглэх газар зохион
байгуулах гэмт хэрэг
Мансууруулах болон сэтгэцэд нөлөөлөх бодисыг хэрэглэх байр
байгуулсан бол;

19. ӨРШӨӨЛД ҮЛ ХАМААРУУЛАХ НӨХЦӨЛ
Эрүүгийн хуулийн 225 дугаар
зүйл Агаарын хөлөг авч
зугтаах гэмт хэрэг
Нислэгт буюу газарт байгаа агаарын хөлгийг авч зугтаасан гэмт хэрэг
үйлдсэнбол;
Эрүүгийн хуулийн 248 дугаар
зүйл Илт гэм буруугүй хүнийг
сэжигтэнээр тооцох,
яллагдагчаар татах, ял
шийтгэх гэмт хэрэг
Хэрэг бүртгэгч, мөрдөн байцаагч, прокурор, шүүгч шунахайн болон
хувийн бусад сэдэлтээр илт гэм буруугүй хүнийг сэжигтэнээр тооцсон,
яллагдагчаар татсан, ял шийтгэсэн гэмт хэрэг үйлдсэн бол;
Эрүүгийн хуулийн 251 дүгээр
зүйлийн 251.2 дах хэсэг
Эрүү шүүлт тулгах гэмт хэрэг
Энэ хэргийн улмаас хүний бие махбодид хүндэвтэр, хүнд гэмтэл,
их хэмжээний хохирол учирсан бол;

20. ӨРШӨӨЛД ҮЛ ХАМААРУУЛАХ НӨХЦӨЛ
Эрүүгийн хуулийн 148 дугаар
зүйлийн 148.4 дэх хэсэг
Бусдын эд хөрөнгийг
залилан мэхлэх гэмт хэрэг
Энэ гэмт хэргийг онц аюултай гэмт хэрэгтэн, зохион байгуулалттай
бүлэг үйлдсэн, түүнчлэн энэ хэргийн улмаас онц ихэ хэмжээний
хохирол учирсан бол;
Эрүүгийн хуулийн 263 дугаар
зүйл Төрийн албан
тушаалтан албаны эрх мэдэл
буюу албан тушаалын
байдлаа урвуулах гэмт хэрэг
Төрийн албан тушаалтан албаны эрх мэдэл буюу албан тушаалын
байдлаа урвуулан ашигласны улмаас аж ахуйн нэгж байгууллага
иргэний хуулиар хамгаалсан эрх ашиг сонирхолд үлэмж хэмжээний
хохирол учруулсан бол;
Эрүүгийн хуулийн 264 дүгээр
зүйл Төрийн албан
тушаалтан эрх мэдлээ
хэтрүүүлэх гэмт хэрэг
Төрийн албан тушаалтан албан үүргийн хувьд хуулиар олгогдсон эрх
мэдлээ хэтрүүлснээс аж ахуйн нэгж байгууллага, иргэдийн хууль ёсны
эрх, ашиг сонирхолд үлэмж хэмжээний хохирол учирсан бол;

21. ӨРШӨӨЛД ҮЛ ХАМААРУУЛАХ НӨХЦӨЛ
Эрүүгийн хуулийн 268 дугаар
зүйл Хээл хахууль авах гэмт
хэрэг
Албан тушаалтан хээл хахууль өгөгчийн ашиг сонирхилын үүднээс
албан үүргийн хувьд гүйцэтгэх үүргээ хэрэгжүүлэхгүй байх, эсхүл
гүйцэтгэх ёсгүй үйлдлийг хийхээр урьдчилан амлах буюу амлахгүйгээр
өөрөө эсхүл бусдаар дамжуулан хээл хахууль авсан бол;
Эрүүгийн хуулийн 270 дугаар
зүйл Хууль бусаар
хөрөнгөжих гэмт хэрэг
Нийтийн албан тушаалтан хууль ёсны орлогоосоо гадна их хэмжээгээр
эд хөрөнгө, орлого олсон нь тогтоогдсон бол;
Эрүүгийн хуулийн 273 дугаар
зүйл Төсвийн хөрөнгийг
зориулалтын бусаар ашиглах
гэмт хэрэг
Төсөв захирагч төрийн өмч, төсвийн хөрөнгийг зориулалтын бусаар
зарцуулсан, зах зээлийн дунджаас дээгүүр үнээр эд хөрөнгө худалдан
авсан, нөөцлөх нэрээр хэрэгцээнээс илүү хэмжээгээр бараа
бүтээгдэхүүн худалдан авч, мөнгөний эргэлтийг саатуулсан, зохиомол
хомсдол бий болгох замаар бараа бүтээгдэхүүн бэлтгэн нийлүүлэх
үнийг зориудаар өсгөсөн, төрийн өмчийн болон төсөвч байгууллагын
эд хөрөнгийг зах зээлийн дунджаас доогуур үнээр борлуулсан бол;

22. ӨРШӨӨЛД ҮЛ ХАМААРУУЛАХ НӨХЦӨЛ
Эрүүгийн хуулийн 261 дүгээр
зүйлийн 261.2 дах хэсэг
Прокурорын хяналт, шүүх,
цагдан хорих ангиас оргох
гэмт хэрэг
Энэ хэргийг давтан буюу бүлэглэж түүнчлэн онц аюултай гэмт хэрэгтэн
үйлдсэн эсхүл харуул манаанд зэвсэг, хүч хэрэглэж буюу хорих ангийн
барилга байгууламж, хамгаалалтын тоног төхөөрөмжийг эвдэж оргосон
бол;

23. БУСАД
• Энэ хуулийн 7.1-д заасан үндэслэлээр хэргийг
хэрэгсэхгүйболгоход сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчээс
гэм буруугаа хүлэээн зөвшөөрч, хохиролоо нөхөн
төлөхөө илэрхийлсэн байна.
• Хэрэв сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч гэм буруугийн
асуудлаар маргавал шүүх хэргийг Эрүүгийн байцаан
шийтгэх хуульд заасан ердийн журмаар хянан
хэлэлцэж, гэм буруутай эсэхийг шийдвэрлэсний эцэст
энэ хуулийг хэрэглэхээр зохицуулжээ.

24. АНХААРЛААР ШАГНАСАНД
БАЯРЛАЛАА