ЗАХИРГААНЫ ГЭРЭЭ, ТҮҮНИЙ ШИНЖ

1. ЗАХИРГААНЫ ГЭРЭЭ,
ТҮҮНИЙ ШИНЖ
Бэлтгэсэн:Ө.Оргил
Ч.Мөнхболор
2020-03-20

2. 1. Захиргааны гэрээний тухай ойлголт,
үүсэл хөгжил
2. Захиргааны гэрээний үндсэн шинж, уг
гэрээг хэрэглэж болох харилцаа
3. Захиргааны гэрээ илт хууль бус болох
тохиолдол, түүнээс гарах үр дагавар
4. Захиргааны гэрээ, иргэний эрх зүйн
гэрээнээс ялгагдах шинж
АГУУЛГА

3. ЗАХИРГААНЫ ГЭРЭЭНИЙ ҮҮСЭЛ,
ХӨГЖИЛ
Захиргааны эрх зүйн шинжлэх ухаанд захиргааны
гэрээний тухай онол XIX зууны хоёр дахь хагаст
бүрэлдэн нэвтэрсэн бөгөөд анх ХБНГУ нь 1976 онд
Захиргааны үйл ажиллагааны тухай хуулинд
хуульчилснаар албан ёсоор хүлээн зөвшөөрөгдсөн юм.
Монгол Улсын хувьд Захиргааны ерөнхий хууль 2015
онд батлагдснаар захиргааны гэрээг Монголын эрх зүйн
шинжлэх ухаанд албан ёсоор хүлээн зөвшөөрсөн.1
1. П.Одгэрэл. Захиргааны эрх зүйн ерөнхий анги УБ 2016 он
234-235 дугаар тал

4. ЗАХИРГААНЫ ГЭРЭЭ /ЗЕХ §52.1/
Захиргааны
байгууллагаас нийтийн
эрх зүйн харилцаа
үүсгэж, өөрчилж, эсхүл
дуусгавар болгохоор
эрх зүйн хэм хэмжээнд
нийцүүлэн байгуулсан
гэрээг ЗАХИРГААНЫ
ГЭРЭЭ гэнэ.

5. ЗАХИРГААНЫ ГЭРЭЭНИЙ ШИНЖ
• Гэрээ хэлбэрийн хувьд бичгээр
байгуулагдсан байх /ЗЕХ §53.1/
• Нийтийн эрх зүйн харилцаанд хэрэглэгдэх
хүрээнд байх /Нийтийн эрх зүйн хэм
хэмжээнд үндэслэсэн байх/
• Захиргааны байгууллагаас байгуулсан байх
• Эрх зүйн хэм хэмжээнд нийцсэн эсэх

6. ГЭРЭЭ ХЭЛБЭРИЙН ХУВЬД
БИЧГЭЭР БАЙГУУЛАГДСАН БАЙХ
Хуулиар эсхүл талууд өөрөөр
тохиролцоогүй бол гэрээнд хэлбэрийн
шаардлага тавигддаггүй ч захиргааны
гэрээний хувьд тусгайлан гэрээний
хэлбэрийг заасан тул заавал бичгээр
байгуулна.

7. НИЙТИЙН ЭРХ ЗҮЙН ХАРИЛЦААНД
ХЭРЭГЛЭГДЭХ ХҮРЭЭНД БАЙХ
Нийтийн эрх зүй нь захирах захирагдах
харилцаанд үндэслэгдсэн буюу засагласан шинж
бүхий харилцаа ба захиргааны гэрээ нь нийтийн эрх
зүйн харилцааг үүсгэх, өөрчлөх, дуусгавар болгоход
чиглэгдсэн байх ёстой.
Хамгийн гол нь гэрээний зүйл нь нийтийн эрх
зүйн хэм хэмжээ болох хууль, хэм хэмжээ тогтоосон
актаар зохицуулагдаж байх явдал юм. Өөрөөр
хэлбэл гэрээнээс үүдэн гарах эрх зүйн үр дагавар нь
нийтийн эрх зүйд хамаарах учиртай.

8. ЗАХИРГААНЫ БАЙГУУЛЛАГААС
БАЙГУУЛСАН БАЙХ
• Захиргааны гэрээг байгуулахад нэг тал
нь ямагт захиргааны байгууллага байх
учиртай.
• Захиргааны ерөнхий хуулийн 5 дугаар
зүйлд захиргааны байгууллагыг
тодорхойлж заасан.

9. ЗАХИРГААНЫ БАЙГУУЛЛАГА
/ЗЕХ §5/
төрийн гүйцэтгэх эрх
мэдлийг хэрэгжүүлдэг
төв, орон нутгийн бүх
байгууллага
хууль тогтоомжийг
биелүүлж, захирамжилсан
шийдвэр гаргадаг Засгийн
газрын бус бие даасан
агентлаг, түүнтэй адилтгах
нийтийн эрх зүйн бусад
байгууллага
захиргааны чиг үүргийг
хууль болон нийтийн эрх
зүйн гэрээний үндсэн дээр
шилжүүлэн авсан этгээд
үйлчилгээг нь нийтээс заавал
хэрэглэдэг төрийн ба холимог өмчийн
сургууль, эмнэлэг, хэвлэл мэдээлэл,
харилцаа холбоо, тээвэр, эрчим
хүчний зэрэг байгууллагын захиргаа
нутгийн өөрөө удирдах
байгууллага болон шийдвэр, үйл
ажиллагаанд нь захиргааны
хэргийн шүүхэд гомдол гаргахаар
хуульд тусгайлан заасан
байгууллага

10. ЭРХ ЗҮЙН ХЭМ ХЭМЖЭЭНД
НИЙЦСЭН ЭСЭХ
Хууль дээдлэх
зарчмыг үндэслэн эрх
зүйн аливаа зөрчилгүй
байх. Захиргааны акт,
хэм хэмжээний акт
хэрэглэхээр шууд
нэрлэсэн эрх зүйн хэм
хэмжээнүүдийг
анхаарах хэрэгтэй.

11. Захиргааныгэрээг
хэрэглэжболоххарилцаа
ЗЕХ§52.2
Төрийн алба, боловсрол, эрүүл мэнд,
байгаль орчныг хамгаалах болон бусад
захиргааны эрх зүйн харилцаа
Захиргааны байгууллага өөрийн зарим чиг
үүрэг, эрх мэдлийг бусад этгээдэд
шилжүүлэх харилцаа
Дэд бүтцийн болон нийгмийн суурь
үйлчилгээг бий болгох, тогтвортой
ашиглахтай холбогдсон харилцаа
Концессын харилцаа
Хуульд өөрөөр заасан бусад харилцаа

12. Салбар хуулиудад төрийн байгууллага бусадтай
хамтран ажиллах хэлбэрийг хуульчилсан
• Барилгын тухай
хуулийн 36 дугаар
зүйлийн 36.1
• Залуучуудын
хөгжлийг дэмжих
тухай хуулийн 20
дугаар зүйлийн
20.1.8
• Хог хаягдлын тухай
хуулийн 14 дүгээр
зүйлийн 14.2
36.1.Төрөөс үзүүлж байгаа үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг
дээшлүүлэх зорилгоор барилга, хот байгуулалтын асуудал
эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас энэ хуулийн
18.4, 34.2, 44.7-д заасны дагуу шилжүүлсэн чиг үүргийг
төрийн бус, мэргэжлийн байгууллагаар гэрээний үндсэн дээр
шилжүүлэн гүйцэтгүүлж болно.
20.1. Залуучуудын асуудал эрхэлсэн төрийн
захиргааны байгууллага нь залуучуудын хөгжил,
оролцоог дэмжих чиглэлээр дараахь чиг үүрэгтэй:
20.1.8. энэ хуулийн 8.1.2, 8.1.5 дахь заалт, 9.4 дэх
хэсэг, 10.1.4 дэх заалтад заасан чиг үүрэг, арга
хэмжээг гэрээний үндсэн дээр төрийн бус болон
хувийн хэвшлийн байгууллагаар гүйцэтгүүлэх;
14.2.Энгийн хог хаягдлыг цэвэрлэх, цуглуулах,
тээвэрлэх үйл ажиллагааг сум, дүүргийн Засаг
даргатай гэрээ байгуулсан иргэн, аж ахуйн нэгж,
байгууллага гүйцэтгэнэ.

13. Захиргааны гэрээ илт хууль бус байх
нөхцөлүүд /ЗЕХ §55.1/
Хууль, захиргааны хэм хэмжээний актыг зөрчсөн;
Гэрээгээр зохицуулагдахгүй харилцааг зохицуулсан;
Гэрээ байгуулсан захиргааны байгууллага тодорхой бус;
Захиргааны байгууллага өөрийн эрх хэмжээнд хамаарахгүй асуудлаар захиргааны гэрээ
байгуулсан;
Захиргааны байгууллага захиргааны гэрээнд хэрэгжүүлэх боломжгүй зүйлийг амласан;
Захиргааны байгууллага гэрээний талуудаас хууль зөрчсөн зүйл шаардсан;
Илэрхий алдаатай, хор уршигтай үр дагавар бүхий;
Эрх зүйн чадваргүй этгээд хүсэл зоригоо илэрхийлсэн;
Аль нэг тал нь эрх зүйн чадамжгүй;
Насанд хүрээгүй хүний зөвшөөрлийг авах шаардлагыг зөрчиж байгуулсан;
Хүсэл зоригийн илэрхийлэл бүрэн бус;
Талууд ноцтой төөрөгдөлд орсон, хууран мэхэлсэн, хүчинд автсан;
Хуульд заасан хэлбэрийг зөрчсөн;
Төлөөлөх эрхгүй этгээд байгуулсан.

14. ЗАХИРГААНЫ ГЭРЭЭ ИЛТ ХУУЛЬ
БУС БОЛСНЫ ҮР ДАГАВАР
• Уг гэрээгээр олгогдсон зөвшөөрөл хүчингүйд
тооцогдоно.
• Ямар нэг үйл ажиллагаа хийх үүрэг үүсгэхгүй.
• Гэрээний талуудад уг гэрээний үндсэн дээр
гаргасан ямар нэг үүрэг үүсгэсэн захиргааны акт
хүчингүй болно.
• Гэрээний талууд хүчингүйд тооцогдсон үйл
ажиллагааныхаа нөхөн төлбөрийг шаардах
эрхтэй.

15. ЗАХИРГААНЫ ГЭРЭЭ, ИРГЭНИЙ ЭРХ
ЗҮЙН ГЭРЭЭНЭЭС ЯЛГАГДАХ ШИНЖ
ЗАХИРГААНЫ ГЭРЭЭ
Дор хаяж гэрээний нэг тал нь
захиргааны байгууллага
Гэрээгээр зохицуулагдаж буй
харилцаа нь нийтийн эрх зүйн
харилцаа байх, нийтийн эрх,
ашиг сонирхол хөндөгдсөн байх
Гэрээний талуудын эрх үүрэг
шаталсан шинжтэй
Гэрээний загварыг захиргааны
байгууллагаас батлан гаргадаг
ИРГЭНИЙ ЭРХ ЗҮЙН
ГЭРЭЭ
Гэрээний талууд эрх тэгш
бүхий субъектүүд байх
Гэрээгээр зохицуулагдаж
буй харилцаа нь хувийн
эрх зүйн харилцаа байх
Гэрээний талуудын эрх
үүрэг эрх тэгш
Гэрээний загварыг талууд
харилцан тохиролцоно.

16. Захиргааны
гэрээ мөн
эсэхийг дараах
асуултын
хүрээнд шалгах
боломжтой
Гэрээний
талууд нь хэн
болох?
Ямар хэм
хэмжээг
үндэслэн
байгуулагдсан?
Ямар
зорилгоор
байгуулагдсан?
Ямар
агуулгатай
гэрээ болох?
Маргаан
шийдвэрлэх
журам /гэрээнд
зааснаар/

17. ЭХ СУРВАЛЖ
1. П.Одгэрэл “Захиргааны эрх зүйн ерөнхий анги” УБ 2016
он
2. Ц.Цогт “Нийтийн эрх зүй дэх зохицуулалтын арга:
Захиргааны гэрээ” өгүүлэл 2016 он
3. Ц.Цогт “Нийтийн эрх зүй дэх захиргааны гэрээ: хувийн
эрх зүйн гэрээнээс ялгагдах онцлог, шүүхийн хяналт”
өгүүлэл 2018 он
4. Г.Банзрагч “Захиргааны процессын эрх зүй” УБ 2019 он
5. Ц.Цогт “Захиргааны хэргийн шүүх” УБ 2019 он
6. www.legaldata.mn
7. www.shuukh.mn

18. АНХААРАЛ ХАНДУУЛСАНД
БАЯРЛАЛАА