Мэдээлэл технологийн мэргэжлээр сурдаг оюутнуудад зориулав.

1. Класс диаграм

2. Агуулга
• Класс диаграм гэж юу вэ?
• Класс гэж юу вэ?
• Классуудын холбоо хамаарал
– Dependency
– Association
– Aggregation
– Composition
– Inheritance
• Constraint
• Хийсвэр класс
• Интэрфейс
• Класс диаграм зурах зөвлөмж

3. Класс диаграм
• Класс диаграм нь програмын статик төлвийг
дүрсэлдэг.
• Програмыг дүрслэхээс гадна класс диаграмыг харж
байгаад програмын кодыг бичих боломжтой.
• Объект хандлагат програмчлалд (ОХП) ашигладаг.
• Өөрөөр Бүтцийн диаграм ч гэж нэрлэдэг.
• Систем юу юу хийхийг харуулна.
• Deployment болон component диаграм байгуулахад
суурь болдог.

4. Класс
• Класс гэдэг нь объект (хүн, газар, аливаа нэг
зүйл…) юм.
• Объектууд нь өөрийн гэсэн шинж (атрибут),
хийдэг үйлдлүүтэй (функц) байдаг.
• Класс нь объектийг дүрсэлдэг.
• Тиймээс ч класс диаграмыг ОХП-д
ашигладаг

5. Класс
• Класс диаграмд классыг тэгш өнцөгтөөр
дүрсэлдэг. Дотроо 3 хэсэгтэй:
I. Нэр
II. Атрибут
III. Функц

6. Класс дах гишүүдийн харагдац
Тэмдэглэгээ Утга Тайлбар
+ Public Програмын хаанаас ч энэ гишүүн рүү хандаж болно
# Protected Тухайн класс болон түүний хүү классуудаас хандах
боломжтой
- Private Зөвхөн тухайн класс дотроос л хандах боломжтой
~ Package Нэг пакетэд байрлаж буй бүх классуудаас хандах
боломжтой
• Атрибутуудыг аль болох private эсвэл
protected хандалтаар тодорхойлох хэрэгтэй.

7. Классын функц
Хандах
хандалт
Дамжих
параметрийн
нэрНэр
Дамжих
параметрийн
төрөл
Функцийн
буцаах
утгын
төрөл

8. Класс хоорондын холбоо хамаарал
• Dependency
• Association
• Aggregation
• Composition
• Inheritance

9. Dependency
• Dependency гэдэг нь нэг класс нөгөө классдаа
нөлөөлж болзошгүй эсвэл түүнд хэрэгтэй
классуудын хооронд үүсэх холбоо хамаарал юм.
• Ихэвчлэн класс диаграмд энэ хамаарлыг
дүрсэлдэггүй.
• Жишээ нь: WashAnimal
классын washAnimal()
функц ажиллахын тулд
Dog классийн dog
объектыг хэрэглэж
байна.

10. Association
• Хоорондоо шууд холбоо хамаарал бүхий
классуудыг association холбоо хамаарлаар
холбодог.
• Багш сурагчдад
хичээл заана.

11. Aggregation
• Aggregation нь “-тай” холбоосоор илэрдэг
холбоо хамаарал юм.
• Жишээ нь: Усан сан нугастай

12. Composition
• Composition нь мөн “-тай” холбоосоор илэрдэг
холбоо хамаарал. Гэхдээ aggregation-ийг
бодвол илүү хүчтэй
• Жишээ нь: Машин мотортой. Моторгүй машин
байх боломжгүй юм. Харин өмнөх aggregation-
ий жишээн дээр нугас байсан ч, байгаагүй ч
нуур байсаар байна.
Motor

13. Inheritance
• Inheritance гэдэг нь нэг классийн бүх шинжийг удамшуулан,
өөрийн онцлог шинжүүдийг нэмэн үүссэн шинэ класс, эх
класстайгаа үүсгэж буй холбоо хамаарал.
• Эдгээр классууд “юм” гэсэн үгээр холбогддог.
• Жишээ нь: Оюутан хүн юм. Онцлог шинж нь дүн. Үүнтэй
адилаар багш ч хүн юм. Онцлог шинж нь хичээл заадаг
оюутнуудын жагсаалт. Эх классын нэр, нас атрибутуудыг хүү 2
класс хоёул удамшуулан авна.

14. Нэг класс нөгөө классын хэдэн объекттой
холбогдож байгааг илэрхийлэгч
Илэрхийлэгч Утга
0..1 0 эсвэл 1
1 Зөвхөн 1
0..* 0 эсвэл түүнээс хязгааргүй олон
1..* 1 эсвэл түүнээс хязгааргүй олон
n n тооны (n>1)
0..n 0-оос n хүртэл (n>1)
1..n 1-оос n хүртэл (n>1)

15. Жишээ

16. Constraint
• Constraint нь классын элеметүүдэд
тодорхой хязгаарлалт тогтоож өгдөг.
• Жишээ нь: Аливаа нэг
данс эзэмшигч эзэнгүй
байж болохгүй.
• Бусад жишээ: Сурагчдын авах дүн 100
онооноос хэтэрч болохгүй. Хүний нас
хасах тоо руу орж болохгүй гэх мэт.

17. Хийсвэр класс
• Хийсвэр класс нь зарим функцуудээ
хийсвэрээр тодорхойлж өгдөг. Ингэснээр хүү
класс нь тухайн функцийг заавал хэрэгжүүлэх
шаардлагатай болно.
• Хийсвэр классийн нэр болон функцийг italic-
аар бичдэг.

18. Интерфейс
• Интерфейс нь зөвхөн хийсвэр функцууд ба
тогтмол буюу статик атрибутууд агуулна.
• Интефейсийг дүрслэхдээ <<interface>> гэсэн
stereotype-ийг ашигладаг.

19. Класс диаграмыг зурахдаа
• Системийн араншинг илэрхийлхүйц утга
төгөлдөр нэрээр классуудыг нэрлэх.
– Араншин гэдэг нь системийн хийх зүйлүүд
• Класс хоорондын холбоо хамаарлыг зөв
тодорхойлох.
• Класс дах атрибут болон функцууд ойлгомжтой
байх.
• Хөгжүүлэгчдэд ойлгогдохуйц байх
• Хийж дууссан бол ахин дахин сайтар шалгах

20. Жишээ

21. Дэлгэрэнгүй судлах
• Ibm.com - UML basics: The Class Diagram
• tutorialspoint.com – UML Class Diagram
• wikipedia.org – UML Class Diagram
• agilemodeling.com - UML 2 Class Diagram
• youtube.com - UML 2 Class Diagram
• uml-diagrams.org