18. Meer weten over ABN AMRO en de kijk op de varkenshouderij anno nu: Kijk op www.abnamro.nl/agrarisch en download het brancherapport Vanaf nu
Notes de l'éditeur
Dit is het overzicht van de varkensproductiekolom, kenmerkend waarbij de middelste kolom de Nederlandse productie is, de linker kolom de import en de rechterkolom de export: Weinig spelers in de top van de kolom (stroomopwaarts) Dit geldt ook aan de retail kant waar nog maar drie grote inkopende spelers aanwezig zijn Grote afhankelijkheid van de export (hier kom ik later op terug) De verhouding tussen het aantal zeugen- en vleesvarkensplaatsen is een punt dat in historisch perspectief gezien moet worden, hier kom ik in de volgende sheet op terug In algemene zin kan gezegd worden dat we aan de vooravond van grote veranderingen in de sector staan. De overheid zorgt voor een aanscherping van de regelgeving op gebied van milieu en welzijn en in de komende periode zal worden besloten over het voortbestaan van de dierrechten. Verder is aangekondigd dat het antibiotica gebruik in de veehouderij moet zijn gehalveerd t.o.v. het niveau 2010. In de markt is daarnaast een kentering bezig. De afgelopen 40 jaar heeft de focus sterk heeft gelegen op het nastreven van kostprijsleiderschap. Dit heeft ons veel goed gebracht: voedselzekerheid en lage prijzen voor de consument. De kosten waarmee het gepaard ging waren echter een verslechtering van het contact met de burger en consument. De concurrentie van vooral landen buiten de EU zal ons dwingen om ook aandacht te besteden aan het ontwikkelen van herkenbare (niet commodity) en onderscheidende producten. Hierdoor is via het productkanaal ineens weer ruimte om extra te communiceren, waardoor consument en burger dichter bij de boer komen te staan. Ik wil u vragen bovenstaande punten in het achterhoofd mee te nemen, want ik ga u in de volgende twee sheets wat mere vertellen over aantallen zeugen- en vleesvarkensplaatsen en vooral de verhouding daartussen.
Hier is in de afgelopen 20 jaar te zien hoe het aantal zeugen- vleesvarkensplaatsen zich heeft ontwikkeld. Deze aantallen staan op de linker y-as. Op de rechter y-as staat de verhouding tussen het aantal vleesvarkensplaatsen tov het aantal zeugenplaatsen. Dit heeft zich ontwikkeld van rond de 5,5 naar ruim 6. Dit zou pleiten voor een lager aandeel export. Toch is dit niet het geval door twee oorzaken: Toenam van de productiviteit van zeugen Verlenging van het afmesttraject Dit is te zien in de volgende sheet.
De toename van de export van biggen is tot 2005 nog redelijk beperkt, maar in de afgelopen jaren heeft deze een flinke spong voorwaarts gemaakt. Op dit moment wordt geexporteerd: 25% van de biggen (50% gaat naar Duitsland) 29% van de vleesvarkens (75% gaat naar Duitsland) 62% van het vlees
De toename van de export van biggen is tot 2005 nog redelijk beperkt, maar in de afgelopen jaren heeft deze een flinke spong voorwaarts gemaakt. Op dit moment wordt geexporteerd: 25% van de biggen (50% gaat naar Duitsland) 29% van de vleesvarkens (75% gaat naar Duitsland) 62% van het vlees
Deze toename van het aandeel export in de productie zorgt voor een verhoogd risico en dan met name dierziekterisico. Waaruit is het risico opgebouwd: De omvang van een bepaalde schade vermenigvuldig met de kans dat deze optreedt De kans dat deze optreedt zal wellicht dalende zijn door verbeterde hygiene, wellicht discipline en misschien ook verbeterde structuur. De kans is echter niet 0%. De schade neemt echter toe door: Export Politieke gevoeligheid Houding supermarkten tijdens dierziektecrisis In welke mate kunnen we adem in houden De kern van het probleem zit in het beperkte rendementsperspectief in de vleesvarkenshouderij. Hierbij moet ik overigens opmerken dat de verschillen tussen bedrijven enorm zijn, maar dat is voor u een open deur. Het probleem is dat de gemiddelde afmestkosten in Nederland aan het wegzakken zijn naar de Europese middenmoot.
In dit plaatje wordt een overzicht gegeven van de gestandaardiseerde afmestkosten in de belangrijkste varkenslanden van de EU, waarbij het afmesttraject 23-92 kg is genomen. Over de landen heen varieert dit natuurlijk, maar dit geeft wel aan dat Nederland niet meer leidend is t.a.v afmestkosten. De vraag is dan waar dat m.n. in zit.
Twee belangrijke oorzaken Mestgerelateerde kosten, zoals mestafzetkosten en kosten voor dierrechten. Beide zijn overigens arbitrair qua niveau Dierprestatie, waarbij in de figuur een overzicht is gegeven van de dierprestaties van de afgelopen 20 jaar. Bigproductie in die jaren met 32% gegroeid De daggroei is met 10% toegenomen De EW-voerconversie is slechts met 2% verbeterd in al die jaren Hierbij blijven de “vleesproductie” eigenschappen achter bij de reproductieeigenschappen. Dan kan natuurlijk makkelijk met de vinger worden gewezen naar de fokkerijorganisatie(s) of naar de mengvoerbedrijven. De belangrijkste oorzaak voor het achterblijven van deze afmestcapaciteiten liggen in de aanwezigheid van bedrijfsgebonden ziekten. Welke in stand worden gehouden door het produceren volgens continuesystemen.
Twee belangrijke oorzaken Mestgerelateerde kosten, zoals mestafzetkosten en kosten voor dierrechten. Beide zijn overigens arbitrair qua niveau Dierprestatie, waarbij in de figuur een overzicht is gegeven van de dierprestaties van de afgelopen 20 jaar. Bigproductie in die jaren met 32% gegroeid De daggroei is met 10% toegenomen De EW-voerconversie is slechts met 2% verbeterd in al die jaren Hierbij blijven de “vleesproductie” eigenschappen achter bij de reproductieeigenschappen. Dan kan natuurlijk makkelijk met de vinger worden gewezen naar de fokkerijorganisatie(s) of naar de mengvoerbedrijven. De belangrijkste oorzaak voor het achterblijven van deze afmestcapaciteiten liggen in de aanwezigheid van bedrijfsgebonden ziekten. Welke in stand worden gehouden door het produceren volgens continuesystemen.
Los van eerdergenoemde punten is er nog een andere ontwikkeling gaande. Dit is het afnemen van de aanzuigende werking van Duitsland. De prijsafstand van vleesvarkens is in de afgelopen 6 jaar met 60% afgenomen. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt omdat in die tijd de zelfvoorzieningsgraad van Duitsland is toegenomen van 90% naar 110%. Het is dus van een netto-importeur een netto-exporteur waardoor het prijspijl in Duitsland daalt en de aanzuigende werking afneemt. Dit gaat gevolgen hebben voor de ontwikkeling van de export van levende dieren naar Duitsland.
Wanneer we het voorgaande meenemen in gedachten en willen streven naar duurzame varkenshouderij, aan welke voorwaarden moet in dat geval worden voldaan. Continuiteit: zonder boeren geen welzijn, maar in het woordje duurzaam ligt impliciet de continuiteit van het bedrijf Het belangrijkste aspect zoals wij er tegenaan kijken is de verhoging van diergezondheid. Hierdoor Verhoging van dierprestatie met o.a. voerconversie. Dit heeft direct impact op het rendement en niet onbelangrijk in de maatschappelijke discussie de “carbon footprint”. Als laatste ervaart een gezonder dier meer welzijn, waardoor ook het dierwelzijn wordt verhoogt. Beide laatste argumenten kunnen worden benut in de maatschappelijke discussie. Verder: ruimtelijke ordening, want de benutting van locaties in het buitengebied waar varkens mogen worden geproduceerd, moeten worden gekoesterd. Als laatste een verbetering van de arbeidsefficiency, maar hier komt de volgende spreker nog uitgebreid op terug.
De mogelijkheden van de belangrijkste eerder genoemde uitdagingen een kans te maken is door te werken volgens Meerweken systeem All in all out systeem Multi site systeem
Om te beginnen met de uitdagingen bij deze systemen en vooral het draaien in het all in all out systeem voor een vleesvarkenshouder op zichzelf zit in het prijsrisico, omdat je maar drie keer op de markt komt en dan moet het net passen. Dit is op te lossen door met een cluster bedrijven op te trekken en op die manier het prijsrisico gezamenlijk op te vangen. De uitdaging die dan om de hoek komt kijken ligt in de zeggenschap in een dergelijk cluster. De voordelen en die zijn talrijker en belangrijker: Verhoging diergezondheid
Meerweken beste stok voor discipline Effect strakke dekplanning Besparing op ki kosten Arbeidsbesparing Effect gezondheid Betere verwaarding van de big bij bedienen van de markt die dit vraagt, kleinste bedrijven grootste voordeel Daling transportkosten Rendementsverbetering € 30 tot 70/zeug All in all out per bedrijf bij 1.000 varkens: 50 gram groei, 0,6 % uitval, 0,15 vc Gezondheidskosten / jaarvarken - € 1,5 Transportkosten/ big - € 1,4 Big € 3 duurder Opbrengstprijs 2 cent hoger Voerprijs 0,25 per 100kg lager Arbeid, mest, rechten, rente, - € 1 / jaar Verbetering tot 20% voerwinst/rendement