SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  113
Télécharger pour lire hors ligne
Sinir Sistemi Hakkında Genel Bilgi
•Prof. Dr. Yüksel AYDAR
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
Tıp Fakültesi
Anatomi
Sinir Sistemi Hakkında Genel Bilgi
• İrritabilite:
• Canlıların dış ve iç etkenlerle uyarılabilme
yeteneğine irritabilite denir.
• Stimulus:
• Sinir sistemine gelen uyarılara (içten ve
çevreden) stimulus denir.
• İmpuls:
• Uyarılma sonucu ortaya çıkan cevaplara
impuls denir.
• İnnervasyon:
• Organ ve oluşumların MSS ile olan
bağlantısına innervasyon denir.
Sinir Sistemi Hakkında Genel Bilgi
Stimulus
impuls
His/etki
duyu
Emosyonel davranış
Sinir Sisteminin Gelişimi
Yüzey ectodermi
(a) 19
günlük
(b) 20
günlük
(c) 22
günlük
(d) 26
günlük
Plica neuralis
Crista neuralis (junctio
neuroectodermalis)
Yüzey ektodermi
Sulcus neuralis
Tubus neuralis
Anterior (rostral) uç
Kesit seviyesi
Lamina neuralis
• Sinir sisteminin tüm yapıları
ektoderm’den gelişir.
• Chorda dorsalis’in dorsal tarafındaki
ektoderm kalınlaşarak lamina
neuralis’i oluşturur.
• Laminanın kenarları kalınlaşarak
plica neuralis’i ve buda sonra crista
neuralis’i oluşturur.
• Crista neuralis’ler arasında kalan
oluğa sulcus neuralis denir.
• Sulcus neuralis
• Önce servikal bölgeden
kapanmaya başlar.
• Kapanarak tubus neuralis’i
oluşturur.
• Sinir sisteminin bölümleri tubus
neuralis’ten gelişir.
• Tubus neuralis’in içindeki
kanala canalis neuralis denir.
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Sinir Sisteminin Gelişimi
Yüzey ectodermi
(a) 19
günlük
(b) 20
günlük
(c) 22
günlük
(d) 26
günlük
Plica neuralis
Crista neuralis (junctio neuroectodermalis)
Yüzey ektodermi
Sulcus neuralis
Tubus neuralis
Anterior (rostral) uç
Kesit seviyesi
Lamina neuralis
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Sinir Sisteminin Gelişimi
Canalis neuralis
Crista neuralis
Tuba neuralis
Sulcus neuralis
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Canalis neuralis (ventriküler sistem ve
canalis centralis’e dönüşür.)
Crista neuralis, tubus neuralis’in posterolateralis’ine
geçerek kranial ve spinal sinirlerin ganglionlarını
oluştururlar.
Tubus neuralis hücreleri
Substantia alba
Lamina alaris (lamina
dorsolateralis) ara nöronları
Lamina basalis (lamina
ventrolateralis) ara nöronları
Ganglion spinale
Sinir Sisteminin Gelişimi
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Primer beyin vezikülleri
Tubus
neuralis
Arka beyin
Ön beyin
Orta beyin
Sinir Sisteminin Gelişimi
Canalis neuralis
• Ventriculus
• Canalis centralis
• Dördüncü haftada tubus neuralis’in
ön (üst) bölümüne pars cranialis
arka (alt) bölümüne pars spinalis
denir.
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Yeni doğan
Doğum öncesi
Sinir Sisteminin Gelişimi
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Sinir Sisteminin Gelişimi
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Sinir Sistemi
Merkezi Sinir Sistemi
Cerebrum Medulla Spinalis
Periferal Sinir Sistemi
Duyu Nöronları
Motor Nöronlar
Somatik Sinir Sistemi Otonom Sinir Sistemi
Sempatik Parasempatik
Sinir Sistemi
Sinir Sistemi Hakkında Genel Bilgi
Cevap (output)
PNS:
Duyu reseptörleri,
sinirler,
gangliyonlar ve
plexus’lar
Uyarı (input)
Duyu sinirleri,
impulsları
çevreden alır ve
merkeze iletir
MSS gelen bilgileri
işler, entegre eder,
cevapları ve
zihinsel aktiviteleri
başladır.
Motor sinir impulsları
merkezden çevreye iletir
MSS:
Cerebrum
Medulla spinalis
Somatik sinir
sistemi
Otonomik sinir
sistemi
İskelet kasları Düz kaslar
Merkezi Sinir Sistemi Periferik Sinir Sistemi
Beyin
(Encephalon)
Omurilik
(Medulla
spinalis)
Spinal sinirler
(Nn. spinales,
31 çift)
Kraniyal sinirler
(Nn. craniales,
12 çift)
Plexus cervicalis
Plexus brachialis
Plexus lumbalis
Plexus sacralis
Plexus coccygeus
Nn. olfactorii
N. opticus
N. oculomotorius
N. trochlearis
N. trigeminus
N. abducens
N. facialis
N. vestibulocochlearis
N. glossopharyngeus
N. vagus
N. accessorius
N. hypoglossus
•Rhombencephalon
•Bulbus
•Pons
•Cerebellum
•Mesencephalon
•Prosencephalon
•Diencephalon
•Thalamus
•Hypothalamus
•Subthalamus
•Epithalamus
•Metathalamus
•Telencephalon
Gangliyonlar
(Ggl.)
Ggl. spinale
Ggl. trigeminale
Ggl. geniculi
Ggl. vestibulare
Ggl. cochleare
Ggl. superius
Ggl. inferius
Ggl. paravertebrale
Ggl. coeliacum
Ggl. mesenterica sup.
Ggl. mesenterica inf.
Ggl. aotica renale
Ggl. intramurale
Ggl. terminale
Ggl. ciliare
Ggl. pterygopalatinum
Ggl. submandibulare
Sinir Sisteminin Sınıflandırılması
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Sinir Sisteminin Sınıflandırılması
MERKEZİ SİNİR SİSTEMİ
PERİFERİK SİNİR SİSTEMİ
SİNİR SİSTEMİ
Encephalon (Beyin)
Medulla spinalis (omurilik)
Spinal sinirler
Kranial sinirler
Systema Nervosum Perifericum (PSS)
•Periferik sinir sistemi
• Periferik sinirler
• Nervi craniales (12 çift)
• Nervi spinales (31 çift)
• Systema autonomicum
• Sempatik (T1-L2/3)
• Parasempatik (III, VII, IX, X ve S2-4)
• Gangliyonlar
• Motor sonuç plakları
• Duyu sonuç plakları (reseptör)
Sinir Sisteminin Yapıtaşları
• Sinir dokusu
• Neuron: Tüm uzantıları ile birlikte bir sinir hücresine nöron
denir.
•Uyarılabilirler.
•Uyarana cevap verebilirler.
•İmpuls üretirler ve onları taşıyabilirler.
• Neuroglia: Merkezi sinir sisteminde nöronlar arasını dolduran,
ve sinir dokuya özgü bağ dokusu elemanıdırlar.
• Nöronların beslenmesi
• Artık maddelerin uzaklaştırılması
• Nöronların izolasyonu ve İmpulsların düzenli iletimi
Nöronların desteklenmesi
• Sistemin toksin ve mikro organizmalara karşı korunması
• Dokusal dejenerasyonda dejenere olan bölgenin
doldurulması ve yamanmasında
• Merkezi sistemde nöronlarda miyelin kınını oluşturma
(beyin ve omurilik ak maddesinde) rol oynar.
Sinir Sisteminin Yapıtaşları
• Neuroglia tipleri:
• Ependymal hücreler (açık pembe)
• Astrositler (yeşil)
• Mikroglial hücreler (kırmızı)
• Oligodendrositler (açık mavi, bunlar
PNS’deki Schwann hücreleri ile benzer
fonksiyona sahiptir.)
Sinir Sisteminin Yapıtaşları
• Sinir hücresi (nöron)
• Perikaryon (Corpus neurcyti)
• Dendrit: Duyuları alırlar ve perikaryon’a
iletirler.
• Axon: İmpulsu gövdeden uzaklaştırırlar.
• Bir nöron üç bölüme ayrılabilir:
• 1. Reseptif kısım (algılayıcı kısım):
Perikaryon ve dendritlerden oluşur.
• 2. İletici kısım: Aksondur.
• 3. Efektör kısım (etkileyici kısım):
Aksonun kollateral dalları ve akson uçları
Nöronlarda Bilgi Akışı
Çekirdek
Elektriksel sinyalleri bir başka
nöronun dendritlerine veya bir
effektör organa aktarır.
Elektriksel
sinyalleri
toplar.
Gelen sinyalleri entegre
ederek akson ile
taşınacak efferent
sinyalleri üretir.
Dendritler Akson
Hücre gövdesi
Sinir Hücresi (Neuron) Hakkında Genel Bilgi
• Yapısı:
• Perikaryon: Hücre gövdesine denir.
• Uzantıları (neurit = sinir lifi)
•Akson
• Uzun ve tektirler.
• İmpulsu perifere iletirler .
• Somatik sinir sisteminde
• MSS’dekiler sadece myelin kılıfı ile
kaplıdırlar.
• PSS’dekiler hem myelin hem de
Schwann kılıfları ile kaplıdırlar.
• Otonom sinir sisteminde
• Pregangliyonikler ince bir myelin kılıfı
ile postgangliyonikler ise sadece
Schwann kılıfı ile kaplıdır.
•Dendrit
• Kısa ve birden fazladırlar.
Sinir Hücresi (Neuron) Hakkında Genel Bilgi
• Nöron gövdesinin (perikaryon)
bulunduğu yerler:
• Beyin
•Cortex cerebri
•Nuclei basales (subcortical
nukleuslar)
•Truncus encephali içerisindeki
tüm çekirdeklerde
• Omurilik
•Substantia grisea
• Gangliyonlar
•Gangliyonik nöron
• Neuron unipolare
• Neuron pseudounipolare
• Neuron bipolare
• Neuron multipolare
Sinir Hücresi (Neuron) Hakkında Genel Bilgi
•Nöron tipleri:
• I. Uzantılarının sayısına göre:
Nöron Tipleri: Uzantılarının Sayısına Göre
Dendritler
Dendritler
Presinaptik
terminaller
Akson
Neuron
multipolare
Neuron
bipolare
Neuron
pseudounibipolare
Neuron
unibipolare
Medulla Spinalis Zarları
Neuron
pseudounipolare
Büyük
motor
nöron
(somatik
motor
nöron)
Ara Nöron Motor Nöron
Duyu Nöronu
Santral
akson
Soma
Çizgili
(iskelet) kas
Presinaptik
nöron
Postsinaptik
nöron Akson
Soma
Nissl
cisimcikleri
Düz kas
Ara nöron
Akson
Basal dendrit
Akson
Ara nöron
Soma
Purkinje
hücresi
soması
Akson
Akson
Apical dendrit Dendrit
Reseptörler
Periferal
akson
Soma
Soma
Akson
Neuron bipolare
Otonom
motor nöron
(visseral
motor nöron)
Nöron Tipleri: Uzantılarının Sayısına Göre
•Neuron unipolare
• Omurgalı canlıların sinir siteminde bulunmaz.
• Omurgasız canlıların sinir sisteminin dominant nöronlarıdır; dolayısıyla,
dünya üzerinde en çok bulunan nöron çeşididir.
• Omurgalı sinir sisteminde gelişimsel olarak bazı genç nöronlar, nöron
unipolare’lere şekilsel olarak benzeyebilir.
Sinir Hücresi (Neuron) Hakkında Genel Bilgi
Systema Nervosum: Nöron Tipleri
•Neuron pseudounipolare
• Omurgalı canlıların sinir siteminde çoğunlukla nöron unipolare olarak da
adlandırılır.
• Soma’sından tek bir neurit çıkar ve kısa bir seyirden sonra iki dala ayrılır.
•Periferik uzantı: Dendrit olarak hem isimlendirilir hem de görev yapar.
•Santral uzantı: Akson olarak hem isimlendirilir hem de görev yapar.
• Esasen modifiye bipolar nörondur. Gelişimsel olarak bipolar nöronun
proximal’indeki uzantısı soma etrafında yerini değiştirerek diğer uzantı ile birleşir.
Systema Nervosum: Nöron Tipleri
•Neuron pseudounipolare
• Kranial ve spinal sinirlerin duyu
gangliyonlarında bulunurlar.
• GSA ve GVA ile ilgili uyarıları algılar
ve impuls olarak MSS’ye taşırlar.
• Bulundukları yer:
• Ggl. spinale (sensorium)
• Ggl. trigeminale (ggl. semilunare,
Gasser ganglionu) (V)
• Ggl. geniculi (VII)
• Ggl. superius (ggl. jugulare) (IX)
• Ggl. inferius (ggl. petrosum) (IX)
• Ggl. superius (ggl. jugulare,
rostrale) (X)
• Ggl. inferius (ggl. nodosum) (X)
Systema Nervosum: Nöron Tipleri
•Neuron bipolare
• Soma’nın her iki uçundan bir neurit çıkar, birisi prifere
diğeri MSS’ye gider.
•Periferik uzantı: Dendrit olarak hem isimlendirilir
hem de görev yapar.
•Santral uzantı: Akson olarak hem isimlendirilir hem
de görev yapar.
• Neuron pseudounipolare ve neuron bipolare’ler
PSS’nin bütün primer duyu nöronlarını oluştururlar.
Systema Nervosum: Nöron Tipleri
•Neuron bipolare
• Kranial sinirlerin özel duyu ile ilgili olan
sinirlerinin başlama yerlerinde bulunurlar.
• SSA ve SVA ile ilgili uyarıları algılar ve
impuls olarak MSS’ye taşırlar.
• Bulundukları yer:
• Regio olfactoria (I, n. olfactorius)
• Retina (II, n. opticus)
• Ggl. cochleare (ggl. spirale cochlea) (VIII)
• Ggl. vestibulare (Scarpa ganglionu) (VIII)
Systema Nervosum: Nöron Tipleri
•Neuron multipolare
• Soma’sından çok sayıda neurit çıkar.
•Kısa uzantılar: Dendrit olarak hem
isimlendirilir hem de görev yapar.
•En uzun uzantı: Akson olarak hem
isimlendirilir hem de görev yapar.
• Beyin ve medulla spinalis’te bulunurlar.
• Omurgalı sinir sisteminin en yaygın
nöron tipidir (100 milyar – 1 trilyon).
• Bunların yaklaşık 2 milyonu motor
nöron kalanı ise ara nörondur.
(internöron)
Systema Nervosum: Nöron Tipleri
•Neuron multipolare
• Aksonlarının uzunluklarına göre iki tipe
ayrılırlar:
• Neuron multipolare longiaxonicum
(Golgi tip I nöronlar)
• Aksonları 1m veya daha uzun olabilir.
• Beyin ve omurilikteki uzun yollarda ve
periferik sinirlerde bulunurlar.
• Pyramidal hücreler (cortex cerebri)
• Purkinje hücreleri (cortex cerebelli)
• Alt motor nöronlar (cornu anterior,
medulla spinalis)
• Neuron multipolare breviaxonicum
(Golgi tip II nöronlar)
• Aksonları çok kısadır ve komşu hücrenin
gövdesinde sonlanırlar.
• Yıldız görünümlü hücrelerdir. Golgi tip
I’ten sayıca daha fazladırlar.
• Cortex cerebri ve cortex cerebelli’de
bulunurlar.
Golgi tip I
Golgi tip II
Sinir Hücresi (Neuron) Hakkında Genel Bilgi
•Nöron tipleri:
• II. Fonksiyonlarına göre:
•Afferent (duyu, sensorik: GSA, GVA, SSA, SVA)
•Efferent (motor: GSE, GVE, SVE)
Entegrasyon
merkezi
Ara nöron
Medulla spinalis
Duyu nöronu
Motor nöron
Yanıt
Sinir Hücresi (Neuron) Hakkında Genel Bilgi
•Nöron tipleri:
• II. Fonksiyonlarına göre:
•Afferent (duyu, sensorik: GSA, GVA, SSA, SVA)
•Efferent (motor: GSE, GVE, SVE)
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Somatik afferentler
Genel: Deri, extremite ve
vücuttan dokunma, ağrı,
basınç, titreşim, sıcaklık,
proprioception
Özel: İşitme, denge ve
görme
Visseral afferentler
Genel: Organlardan
gerilme, spazm, bulantı,
ağrı, ısı, kimyasal
değişiklikler, açlık, tokluk
Özel: Tat ve koku
MSS
Cerebrum ve medulla spinalis
Parasempatik Sempatik
Visseral motor
Genel: Düz kas, kalp kası,
bezler, damarlar, iç
organlar; otonom sinir
sistemini oluşturur
Motor (efferent)
lifler
Duyu (afferent)
lifleri
PSS
Nn. craniales & spinales
Somatik motor
Genel: İskelet
kaslarının, motor
inervasyonu
Sinir Sistemi
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Nöronların Fonksiyonel Sınıflandırılması
I- Motor (efferent)
Nöron
III- Sensitif (afferent)
Nöron
A. Somatik Efferentler
B. Visseral Efferentler
1. GSE: iskelet kaslarına giderler.
2. SVE: arcus branchialis’ten
gelişen kaslara giderler.
1. GVE: a. Cardiomotor
b. Visseromotor
c. Sekretomotor
d. Vasomotor
e. Pilomotor
A. Somatik Afferentler
B. Visseral Afferentler
1. GSA: Ağrı, ısı, basınc,
titresim ve proprioseptif duyuları
taşırlar.
2. SSA: Görme, işitme ve denge
duyularını taşırlar.
1. GVA: Gerilme, spazm,
tiksinme, bulantı, açlık
2. SVA: Koku ve tat
II- İnternöron
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Nöronların Fonksiyonel Sınıflandırılması
GSE SVE GVE
GSA SSA GVA
SVA
+
_
Ganglion içerisinde sinaps
Somatik duyu nöronu
(GSA)
Visseral motor nöron
(GVE)
Visseral duyu nöronu
(GVA)
Somatik motor nöron
(GSE)
Deri, kemikler, kaslar,
ve eklemler
İç organlar, kan
damarları, mukoza
İskelet kasları
İç organlar, kan
damarları, bezler, kıl
kökü kasları
Sinir Hücresi (Neuron) Hakkında Genel Bilgi
Sinir Hücresi (Neuron): Duyu Nöronu
Duyu nöronu
Duyu reseptörü
Radix posterior
N. spinalis
Medulla spinalis
Ganglion spinale
Sinir Sistemi Terminolojisi
Neuron lif demetleri:
Neuron gövdeleri:
MSS PSS
Ganglion
Nucleus
Tractus Periferal sinir (nervus)
Ganglion (sensitif): Afferent
nöronlarla ilgili olup sensitif
neuronların hücre gövdelerini
içerirler (ggl. spinale, ggl.
trigeminale vb.).
Ganglion (motor): Efferent
nöronlarla ilgili olup otonomik sinir
sisteminin motor neuronların hücre
gövdelerini ve integrasyon
nöronlarını içerirler (ggl. coeliacum,
ggl. cliare vb.).
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Motor Nöronlar
• Somatik motor neuron (GSE, SVE)
• İskelet sistemini oluşturan iskelet kası,
kemik, periost ve deriye giderler.
• Çıktıkları yer ile effektör organları
arasında kesintiye uğramazlar.
• Otonom motor neuron (GVE)
• Visseral yapılara, glandlara, düz kaslara
ve damarlara giderler.
• Çıktıkları yer ile effektör organları
arasında mutlaka bir gangliyonda
sinaps yaparlar.
ÜMN
AMN
Somatik sinir sistemi
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Somatik Motor Nöronlar
• Üst motor nöron (ÜMN)
• Hücre gövdeleri MSS’de bir işlem
merkezinde bulunur.
• Alt motor nöron (AMN)
• Hücre gövdeleri beynin motor
nucleus’larında veya medulla
spinalis’in cornu anterior’unda
bulunurlar.
• ÜMN ve AMN’ler iskelet
kaslarının bilinçli ve bilinç altı
kontrolunu sağlarlar.
ÜMN
AMN
Somatik sinir sistemi
Sinir Hücresi: Somatik Motor (Efferent) Nöron
Somatik motor nöron
İskelet kası
Radix anterior
N. spinalis
Medulla spinalis
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Otonom (Visseral = Vegetatif ) Sinir Sistemi
• Otonom sinir sistemi:
• Hem MSS hem de PSS’de ye alan
bölümleri vardır.
• İstem dışı çalışan organları uyarır.
• Düz kaslar
• İç organlar
• Bezler
• Damarlar
• Mm. arrectores pylorum
• Bölümleri
• Sempatetik sinir sistemi
•Efferent lifler
•Afferent lifler
• Parasempatetik sinir sistemi
•Efferent lifler
•Afferent lifler
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Otonom (Visseral = Vegetatif ) Sinir Sistemi
• Otonom sinir sistemi:
• Hem MSS hem de PSS’de ye alan
bölümleri vardır.
• İstem dışı çalışan organları uyarır.
• Düz kaslar
• İç organlar
• Bezler
• Damarlar
• Mm. arrectores pylorum
• Bölümleri
• Sempatetik sinir sistemi
•Efferent lifler
•Afferent lifler
• Parasempatetik sinir sistemi
•Efferent lifler
•Afferent lifler
Otonom Motor Nöronlar
Beyin kökündeki otonom çekirdekler
(pregangliyonik parasempatik nöron
gövdelerini içerir.)
Medulla spinalis
Medulla spinalis’teki otonom çekirdekler
[pregangliyonik sempatik (T1-L2) ve
parasempatik (S2-4) nöron gövdelerini
içerir.]
Bezler
Düz kas
Kalp kası
Adipo-
sitler
Hypothalamus’taki
otonom çekirdekler
Preganglionik nöron
Ganglionik
nöron
Preganglionik
nöron
Sinir Hücresi: Visseral (Otonom) Motor Nöron
N. spinalis
Medulla spinalis
Colon
Effektör
Postganglionik (postsynaptic) otonom
(visseral, vejetatif) motor nöron
Preganglionik (presynaptic) otonom
(visseral, vejetatif) motor nöron
Otononomik (motor) ganglion
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Motor Nöronlar
• Somatik motor nöron
• Visceral (otonom) motor nöron
• Sempatik
• Parasempatik
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
• Visseral motor nöronlar:
• Düz kas, kalp kası, ve bezlerini uyarır.
• Vücut aktivitelerinin optimal düzeyde yapılması sağlar.
• İstem dışı çalışır.
• Effektörlerinin çoğunu vissera oluşturur.
Otonom Sinir Sistemi
Otonomik ve Somatik Motor Nöronlar
Pre-ganglionic
Ganglion
Post-ganglionic
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Otonom Sinir Sistemi
• Otonom sinir sistemi (OSS) 3 alanda
SSS’den farklıdır.
• Effektörler
• Efferent yollar
• Hedef organ yanıtları
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
• SSS effektörleri:
• İskelet kasları
• Deri
• Periost
• Kemik doku
• OSS effektörleri:
• Düz kaslar
• Kalp kası
• Bezler
• İç organlar {(viscus, viscera;L), (splanchn; Gr.)}
• Kıl dibi kasları
• Damarlar
Effektör (Hedef Organ)
Otonomik ve Somatik Sinir Sistemi
• Effektör (Hedef yapı)
• Somatik: İskelet kasları, deri, periost ve kemik doku
Interneuron
Gll. spinale
Motor nöron
Duyu nöronu
Deri reseptörü
Stimulus
Effektör (kas)
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
• Effektör (Hedef yapı)
• Otonom: Düz kaslar, kalp kası,
kıl dibi kasları, damarlar,
bezler, iç organlar
Gll. spinale
Motor nöron
Duyu nöronu
Enteroseptör
Effektör
(bağırsak)
Sempatik
Parasempatik
Otonomik ve Somatik Sinir Sistemi
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
• SSS aksonları tek nörondan oluşur.
• İyice miyelinlenmis somatik motor nöron aksonları MSS’den effektöre
kadar uzanır.
• OSS aksonları iki nöron zincirinden oluşur.
• Preganglionik (10) nöronun aksonu hafifce miyelinlenmiş.
• Ganglionik (20) nöronun aksonu miyelinli olmayıp effektöre kadar uzanır.
Somatik ve Otonomik Efferent Yollar
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Somatik ve Otonom Sinir Sistemi
• Somatik: Ganglion yok, bir nörondan oluşur, aksonlar miyelinlidir ve iletim
hızlıdır.
• Otonom: Ganglion var, iki nörondan oluşur (presinaptik ve postsinaptik
nöronlar), presinaptikler miyelinli postsinaptikler ise miyelinsizdir ve iletim
yavaştır.
Efferent Yollar
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Periferik Sinir Sistemi:
• Gangliyon
• Bulundukları yere göre adlandırma
• Ggl. paravertebrale
• Ggl. prevertebrale (preaortica = collaterale)
• Ggl. terminale ve ggl. intramurale
• İçerdikleri nöron tipine göre adlandırma
•Ggl. sempatica
•Ggl. parasempatica
•Ggl. sensoria
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
• Gangliyon
• Bulundukları yere göre adlandırma
•Ggl. paravertebrale
•Ggl. prevertebrale (preaortica =
collaterale)
• Ggl. coeliacum
• Ggl. mesenterica superior
• Ggl. mesenterica inferior
• Ggl. aorticarenale
• Ggl. terminale ve ggl. intramurale
Periferik Sinir Sistemi:
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
• Gangliyon
• İçerdikleri nöron tipine göre adlandırma
•Ggl. sempatica
•Ggl. paravertebrale
• Ggl. cervicale superior
• Ggl. cervicale medius
• Ggl. cervicale inferior
• Ggl. prevertebrale (preaortica =
collaterale)
• Ggl. coeliacum
• Ggl. mesenterica superior
• Ggl. mesenterica inferior
• Ggl. aorticarenale
Periferik Sinir Sistemi:
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
• İçerdikleri nöron tipine göre
adlandırma
• Ggl. parasempatica
• Terminal (organa yakın)
intramural (organ duvarının
içinde) bulunan gangliyonlardır.
• Hedef organların yakınında
(terminal) veya duvarı
içerisinde (intramural) yer alan
gangliyonlardır.
• Parasempatik gangliyonlar
hemen hemen tamamı bu tür
gangliyonlardır.
• İstisna olanlar:
• Ggl. ciliare (III)
• Ggl. pterygomandibulare
(VII)
• Ggl. submandibulare (VII)
• Ggl. oticum (IX)
Periferik Sinir Sistemi:
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
• İçerdikleri nöron tipine göre adlandırma
• Ggl. sensoria
•İçerisinde pseudounipolar nöronlar
bulunur.
• Ggl. spinale (sensorium)
• Ggl. trigeminale (ggl. semilunare, Gasser
ganglionu) (V)
• Ggl. geniculi (VII)
• Ggl. cochleare (ggl. spirale cochlea) (VIII)
• Ggl. vestibulare (Scarpa ganglionu) (VIII)
• Ggl. superius (ggl. jugulare) (IX)
• Ggl. inferius (ggl. petrosum) (IX)
• Ggl. superius (ggl. jugulare, rostrale) (X)
• Ggl. inferius (ggl. nodosum) (X)
Periferik Sinir Sistemi:
• Nöron:
• Pregangliyonik (presinaptik) nöron
• Postgangliyonik (postsinaptik) nöron
• Duyu nöronu
• Not: somatik nöronlar gangliyonlarda
bulunmaz.
Pre-ganglionic
Ganglion
Post-ganglionic
Sempatetikler: T1-L2/3
Parasempatetikler: III,
VII, IX, X, S2-4
Periferik Sinir Sistemi:
• Nöron:
• Pregangliyonik (presinaptik) nöron
• Postgangliyonik (postsinaptik) nöron
• Duyu nöronu
• Not: somatik nöronlar gangliyonlarda
bulunmaz.
Pre-ganglionic
Ganglion
Post-ganglionic
Sempatetikler: T1-L2/3
Parasempatetikler: III,
VII, IX, X, S2-4
Periferik Sinir Sistemi:
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Ganglionlar: Bulundukları Yere Göre
• Ggl. paravertebrale (22 veya 23 ggl.
turinci sympathici)
• Columna vertebralis’in her iki yanında bulunan
sempatik sisteme ait ganglionlardir, bunlarin
birbirine bağlanması ile truncus sympathicus
oluşur.
• Ggl. prevertebrale(collaterale,
preaortica):
• Columna vertebralis’in önünde bulunurlar.
• Tek olup segmental olarak bulunmazlar.
• Cavitas abdominalis ve pelvis’te bulunurlar.
• Önemlileri: (Ggl. coeliaca, mesentericus
inferius & superius, aorticorenale)
• Ggl. terminale ve ggl. intramurale
• Hedef organların yakınında veya duvarı
içerisinde yer alan ganglionlardır.
• Reseptörlerin gruplandırılması
• Bulundukları yere göre
• Eksteroseptör
• İnteroseptör (visceroseptör)
• Proprioseptör
• Yapılarına göre
• Basit reseptörler
• Kompleks reseptörler
• Fonksiyonlarına göre
• Mekanoreseptör
• Termoreseptör
• Nosiseptör
• Fotoreseptör
• Kemoreseptör
Reseptörlerin Sınıflandırılması
Charles Scott Sherrington
1857-1952
Reseptörlerin Sınıflandırılması
EKSTEROSEPTÖRLER
Dış kaynaklı uyarıları alırlar.
PROPRİOSEPTÖRLER
Kas, kiriş ve eklem
kapsülündeki gerilme
duyusunu alırlar.
INTEROSEPTÖRLER
Vücüdun içinden
kaynaklanan duyuları alırlar.
1- Kas iğciği
2- Golgi tendon organı
3- Eklem kapsülü
1- Sinus aorticus ve arcus aortae
(Baroreseptör ve kemoreseptör)
2- Akciğerlerde(gerilme reseptörleri
3- Kalp ve kan damarlarında
4- Vesica urinariiada
(gerilme reseptörleri)
5- Üreter ve sfinkterlerde
6- Hypothalamus’da
(termoreseptörler ve
ozmoreseptörler)
SOMATOSEPTÖRLER
Organizmanın dış
ortama uymasını
sağlarlar
INTEROSEPTÖRLER
Organizmanın iç
ortamdaki değişiklikleri
alan reseptörler
1- Görme, işitme ve uzaklık tahmini
2- Koklama
3- Temas, basınç
4- Sıcak, soğuk
5- Ağrı
6- Tat
Reseptörlerin
Sınıflandırılması Charles Scott Sherrington’a göre
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Reseptörlerin Sınıflandırılması
RESEPTÖRLER
Exteroceptor’lar: Dış
kaynaklı uyarıları alırlar.
Proprioceptor’lar:
Kas kirişi v eklem
kapsülündeki gerilme
duyusunu alırlar.
Interoceptor
(Visseroceptor’lar): Vücudun
içinden kaynaklanan duyuları alırlar
1. Ağrı
2. Sıcak, soğuk
3. Temas, basınç
4. Koklama
5. Tat
6. Görme, uzaklık tahmini,
işitme
1. Kas iğçiği
2. Tendon golgi organı
3. Vestibular organ (iç
kulak)
1. Sinus caroticus ve sinus (arcus)
aorticus içerisinde bulunan
baroreseptörler.
2. Glomus caroticus ve glomus
aorticus (kemoreseptörler)
3. Gerilme reseptörleri:
Akciğerler, kalp, kan damarları, idrar
kesesi, ureter, sifinkterler
4. Hypothalamus’ta
termoreseptörler ve ozmoreseptörler
Reseptörler: Bulundukları Yere Göre
• Eksteroseptörler
• Bulundukları yer
• Vücudun yüzeyelinde veya
hemen altında bulunurlar.
• Dış kaynaklı uyaranları alırlar.
• İki ana gruba ayrılırlar:
• Genel duyu reseptörleri (GSA)
• Deride ve kıl dibi yakınlarında
bulunurlar.
• Serbest sinir sonlanmaları
şeklinde olup kapsülleri yoktur.
• Ağrı, ısı, basınç, ve temas
duyularını algılarlar.
• Özel duyu reseptörleri (SSA ve
SVA)
• Göz, kulak, dil ve burunda
bulunurlar.
• Görme, işitme, denge, tat ve
koku duyularını alırlar.
• İnteroseptörler
• Düz kasların bulunduğu her yerde
bulunurlar (kan damarları, organ
duvarları, bezler ve kil dibi düz
kaslarında).
• Serbest sinir sonlanmaları şeklinde
olup kapsülleri vardır.
• Dış kaynaklı uyarılara cevap
vermezler.
• Mekanik ve termik etkinin yerini de net
olarak algılayamazlar.
• Bu reseptörler: visseral ağrı; gerilme,
spazm veya kasılma tarzında basınç,
açlık, tokluk, susuzluk, bulantı, kusma,
iğrenme, baş dönmesi, bayılma ve
kanın kimyasal yapısındaki değişimleri
algılar.
Vissera
Deri Talamus
Reseptörler: Bulundukları Yere Göre
• Proprioseptörler
• Bulundukları yer
• Kas, kiriş, bağ, eklem, eklem kapsülü ve
iç kulakta bulunurlar.
• Kas ve eklem hareketi sonucu vücudun
herhangi bir bölümünün pozisyonunun
değişmesi esnasında, gerilme sonucu
uyarılırlar.
• Görevleri:
• Gövde ve gövde kısımlarının
pozisyonu ile ilgili duyusal impulsları
MSS’ye göndererek dengemizin
sağlanmasında önemli görev
yaparlar.
Duyu
nöronu
Golgi tendon
organı
Kas iğçiği
Medulla spinalis
Kas
Motor
nöron
Reseptörler: Bulundukları Yere Göre
• Genel duyular
• Yüzeyel duyular
• Derin duyular
• Visseral duyular
• Özel duyular
• Görme
• İşitme
• Tat
• Denge
• Koku
Duyuların Sınıflandırılması
• Yüzeyel duyular
• Basınç
• Temas
• Ağrı
• Isı
• İki nokta diskriminasyonu
• Derin duyular
• Proprioseptif
• Vibrasyon
• Derin kas ağrısı
Duyuların Sınıflandırılması
• Visseral duyular
• Açlık
• Bulantı
• Tiksinme
• Visseral ağrı
• Gerilme
Genel duyular
Eksteroseptörler
İnteroseptörler
Proprioseptörler
Genel duyu organlarından
Özel duyu organlarından
Basınç
Temas
Ağrı
Isı
Görme
İşitme
Denge
Tat
Koku
1. Reseptörlerin bulundukları yere göre
Reseptörlerin Sınıflandırılması
Eksteroseptörler
İnteroseptörler
Proprioseptörler
Kan damarı
Organ duvarı
Bezler
Visseral ağrı
Basınç (gerilme, spazm)
Açlık
Tokluk
İştah
Susuzluk
Bulantı
İğrenme
Baş dönmesi
Bulantı
Kanın kimyasal yapısı
1. Reseptörlerin bulundukları yere göre
Reseptörlerin Sınıflandırılması
Eksteroseptörler
İnteroseptörler
Proprioseptörler
Kas
Kiriş
Bağ
Eklem kapsülü
Kasların gerginliği
Eklemlerin pozisyonu
1. Reseptörlerin bulundukları yere göre
Reseptörlerin Sınıflandırılması
Basit reseptörler Genel duyular
Özel duyular
Basınç
Temas
Ağrı
Isı
Vibrasyon
Görme
İşitme
Denge
Tat
Koku
2. Reseptörlerin yapılarına göre
Reseptörlerin Sınıflandırılması
Kompleks reseptörler
• Basit reseptörler
• Yapıları ve merkeze gidiş yolları basittir.
• Genel duyularla ilgili olup vücudun büyük
bölümünde yaygın olarak bulunurlar.
• Çoğu deride lokalizedir ve şu duyuları
algılar:
• Basınç
• Temas
• Ağrı
• Isı
• titreşim
Reseptörler: Yapılarına Göre
• Kompleks reseptörler
• Yapıları ve merkeze gidiş yolları
komplekstir.
• Özel duyularla ilgili olup retina, iç kulak,
dil (tat) ve regio olfactoria içerisinde
bulunurlar.
• Şu duyuları algılar:
• Görme
• İşitme
• Denge
• Tat
• Koku
Reseptörler: Yapılarına Göre
• Mekanoreseptör
• Termoreseptör
• Nociseptör
• Elektromagnetic reseptör
(Fotoreseptör)
• Kemoreseptör
3. Reseptörlerin fonksiyonlarına göre
Reseptörlerin Sınıflandırılması
• Temas duyusu
• Meckel diskleri
• Meissner korpüskülleri
• Kıl folikülü reseptörleri
• Ruffini korpüskülleri
• Basınç Duyusu
• Pachioni korpüskülleri
• Vibrasyon duyusu
• Meissner korpüskülleri
• Pachioni korpüskülleri
Mekanoreseptörlerin
Aldığı Dokunma
Duyuları
George Meissner (1829-1905):
Alman Anatomist
Mekanoreseptörlerin Aldığı Dokunma Duyuları
Filippo Pacini
(1812-1883): İtalyan
anatomist
Abraham Vater
(1684-1751): Alman
Anatomist
Mekanoreseptörlerin Aldığı Dokunma Duyuları
Angelo Ruffini (1864-1929): İtalyan
embriyolog ve histolog
Mekanoreseptörlerin Aldığı Dokunma Duyuları
Karl Friedrich Theodor Krause
(1797-1868): Alman anatomist
Mekanoreseptörlerin Aldığı Dokunma Duyuları
Mekanoreseptörlerin Aldığı Dokunma Duyuları
• Mekanoreseptörler
• Mekanik etki ile uyarılırlar.
• Algıladıkları duyular:
• Temas
• Basınç
• Titreşim (vibrasyon)
• Propriyosepşin
• İşitme
• Denge
• Kan basıncı
Reseptörler: Fonksiyonlarına Göre
• Mekanoreseptörler
• Temas duyusu:
• Diskriminatif temas
• Hafif temas
• Dokunma reseptör türleri:
• Serbest sinir sonlanmaları
• Kıl follikülü sinir ağı
• Merkel diskleri (hafif temas)
• Meissner çisimçikleri (D. F. titreşim)
• Paccini korpüskülleri (Y. F. titreşim)
• Ruffini korpüskülleri (sıcak)
• Krause çisimçikleri (soğuk)
Reseptörler: Fonksiyonlarına Göre
Reseptörler: Fonksiyonlarına Göre
• Mekanoreseptörler
• Temas duyusu:
• Diskriminatif temas: uyaranın cinsi,
şiddeti, temas edilen yerin tam
olarak belirlenmesini sağlar.
• Hafif temas: Dokunan oluşumun
şekli, yapısı, hacmi, sayısı, ve kesin
temas yeri algılanamaz.
• Merkel diskleri:
• Epidermis’e giren sinir liflerinin disk
şeklinde olan sonlanmalarıdır.
• Kılsız deride ve kıl folliküllerinde
bulunurlar.
• Uyarana yavaş adapte olurlar.
• Uygulanan basıncın derecesini
algılayarak merkeze iletirler.
Reseptörler: Fonksiyonlarına Göre
• Mekanoreseptörler
• Meissner çisimçikleri:
• Bağ dokusundan oluşmuş bir
kapsülle sarılmış yumurta şeklinde
sinir sonlanmalarıdır.
• Başta parmak uçları, el ayası ve
ayak tabanındaki derinin
papillalarında bulunurlar.
• Bunların yanında; meme başı, göz
kapağı, dış genital organların derisi,
dudaklar, dil uçu, clitoris, ve glans
penis’te de bulunurlar.
• Temasa karşı çok hassastırlar ve
uyarana hızlı adapte olurlar.
• Uygulanan basıncın derecesini
algılayarak merkeze iletirler.
• İki nokta diskriminasyonu
Reseptörler: Fonksiyonlarına Göre
İki Nokta Ayrımı
Beyine 1 sinyal gider. Beyine 2 sinyal gider.
Eğer az sayıda primer
duyu nöronu bir tek
sekonder duyu nöronu
ile birleşirse, oluşan alıcı
alanı çok daha küçük
olur. Bu durumda; iki
değişik uyarı farklı duyu
yolaklarını uyarır ve
beyin tarafından farklı iki
nokta olarak algılanır.
20 mm aralıklı
yerleştirilmiş pergel uçları
Primer duyu
nöronları
Sekonder duyu
nöronları
Birçok primer duyu
nöronu bir tek
sekonder duyu nöronu
ile birleşir. Bu durum
geniş bir alıcı alan
oluşturur. Eğer iki farklı
noktadan gelen uyarı
aynı alan içine
düşerse beyin
tarafından bir nokta
olarak algılanır.
İki Nokta Ayrımı
• İki noktaya dokunuşun ayrı ayrı hissedilmesi için noktalar arasında olması gereken minimum
mesafenin saptanması
• Reseptif alanlar arası mesafe
• Dokunma duyarlılığının saptanması
• Mesafe minimum aralıktan daha azsa 2 nokta 1 nokta gibi algılanır
Deri yüzeyi
Duyu nöronu
Dokunmanın bir
nokta olarak
algılanması
Dokunmanın iki
nokta olarak
algılanması
Duyu
nöronları
İki Nokta Ayrımı
• Mekanoreseptörler
• Kıl follikülü reseptörleri:
• Kıl follikülünün dış tabakasını saran
sinir sonlanmalarıdır.
• Kıl folliküllerinin hareketi ile
uyarılırlar.
• Temasa karşı çok hassastırlar ve
uyarana hızlı adapte olurlar.
Reseptörler: Fonksiyonlarına Göre
• Mekanoreseptörler
• Ruffini çisimçikleri:
• Kıllı deride bulunurlar.
• Derinin gerginliğine (devamlı
basınç) duyarlıdırlar.
• Sıcaklık duyusunu da algılarlar
• Yavaş adapte olurlar.
Reseptörler: Fonksiyonlarına Göre
Cutaneous
Reseptörler
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Cutaneous Reseptörler
Arterial Baroreseptörlerin Lokasyonu ve Uyarımı
• Sinus caroticus ve sinus (arcus)
aorticus içerisinde bulunan
baroreseptörler, arteriyal duvarlarda
meydana gelen gerilmeye duyarlıdır.
• Arteriyal kan basıncı artınca arterler
pasif olarak genişler.
• Sinus caroticus’ta bulunan
baroreseptörler, n.
glossopharyngeus (IX)’un dalı olan r.
sinus carotici (Hering siniri)
tarafından uyarılır.
• Sinus (arcus) aorticus’ta bulunan
baroreseptörler n. vagus (X)
tarafından uyarılır.
N. vagus (X)
Sağ a.
caroticus
externa
R. sinus carotici (Hering
siniri n. glossopharyngeus
(IX)’a gider.
Aorta
ascendens
Sol a. caroticus
externa
Sinus
caroticus
Sağ a.
caroticus
interna Sol a. caroticus interna
Sinus (arcus) aorticus
Arterial Baroreseptörlerin Lokasyonu ve Uyarımı
N. vagus (X)
Sağ a. caroticus externa
R. sinus carotici (Hering siniri)
n. glossopharyngeus (IX)’a gider.
Aorta ascendens
Sol a. caroticus externa
Sinus
caroticus
Sağ a. caroticus interna Sol a. caroticus interna
Sinus (arcus) aorticus
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Glomus aorticus
Medulla
N. vagus
N. glossopharyngeus
• Arteriyal kandaki PO2 ve PCO2
basıncını algılayan kemoreseptörler
glomus caroticus ve glomus
aorticus içerisinde bulunur.
• Glomus caroticus, bifurcatio
caroticus (karotid çatalının ortasında)
içerisinde bulunur. Burada bulunan
kemoreseptörleri, n.
glossopharyngeus (IX)’un dalı olan
r. sinus carotici (Hering siniri)
tarafından uyarılır.
• Glomus aorticus, arcus aorta ile a.
pulmonalis arasında bulunur. Burada
bulunan kemoreseptörler, n. vagus
(X) tarafından uyarılır.
Glomus caroticus
Arterial Kemoreseptörlerin Lokasyonu ve Uyarımı
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Arterial Kemoreseptörlerin Lokasyonu ve Uyarımı
Glomus aorticus
Medulla
N. vagus
N. glossopharyngeus
Glomus caroticus
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Arterial Kemoreseptörlerin Lokasyonu ve Uyarımı
A. caroticus externa
N. glossopharyngeus (IX)
Glomus caroticus
A. caroticus interna
A. caroticus communis
Sinus caroticus siniri
Sinus caroticus
Vuran (Yansıyan, referred) Ağrı
Somatik duyu nöronu:
Gövdesi ggl. spinale’de bulunur.
Periferal uzantısı T10
dermatomu üzerinden deriden
GSA duyusu alır.
Somatik duyu nöronu ile Visseral duyu
nöronu aynı ara nöron ile sinaps yaptığı
için beyin appendix vermiformis’ten
kaynaklanan ağrının T10
dermatomundan geldiğini düşünür.
Visseral duyu nöronu:
Gövdesi ggl. spinale’de bulunur.
Periferal uzantısı appendix
vermiformis’ten GVA duyusu
alır.
Visseral
duyu
nöronu
Appendix
vermiformis
Somatik duyu nöronu
Hasta T10
dermatomu
üzerinden yaygın
bir ağrı hisseder.
Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings
Arcus Pharyngealis
1
Arcus
pharyngealis
2
3
4
6
Systema Nervosum Perifericum (PSS)
Afferent
Sinir Fonksiyonu
Çıkış Yeri
SVA
N. olfactorius [I]
Efferent
-
Lamina cribrosa
ossis ethmoidalis SVA: Koku alır.
GSE
GVE
N. oculomotorius [III] -
Fissura orbitalis
superior
GSE: M. levator palpebrae
superioris, m. rectus superior, m. rectus
inferior, m. rectus medialis ve m.
obliquus inferior kaslarını uyarır.
GVE: M. sphincter pupillae (pupilla’yı
daraldır), ve m. ciliaris (yakın görme için
lensin akomodasyonunu gerçekleştirir)
kaslarını uyarır.
-
N. trochlearis [IV] GSE Fissura orbitalis
superior
GSE: M. obliquus superior kasını uyarır.
SSA
N. opticus [II] - Canalis opticus SSA: Görme duyusunu alır.
Systema Nervosum Perifericum (PSS)
Afferent
Sinir Fonksiyonu
Çıkış Yeri
GSA
N. trigeminus [V]
Efferent
SVE
(BE)
N. ophtalmicus (V1,
GSA): Fissura orbitalis
superior
N. maxillaris (V2,
GSA): Foramen
rotundum
N. mandibularis (V3,
GSA ve SVE):
Foramen ovale
GSA (N. ophtalmicus-V1): Göz,
konjunktiva, orbita içerisindeki yapılar,
cavitas nasi, sinus frontalis, cellulae
ethmoidales, üst göz kapağı, dorsum nasi,
SCALP’ın ön kısmından, Dura mater
ensefali’nin cavitas cranii anteror’deki
kısmından, ve tentorium cerebelli’nin üst
kısmından duyu alır.
(N. ophtalmicus-V2): Dura mater
ensefali’nin cavitas cranii media’daki
kısmından, nasopharynx, palatum, cavitas
nasi, üst dişler, sinus maxillaris; burun
kenarını, alt göz kapağının üzerini, yanağı,
ve üst dudağı örten deriden duyu alır.
(N. ophtalmicus-V3): Bu dal hem GSA hem de SVE lifleri içerir. GSA lifleri: Yüzün alt tarafını, yanağı, alt
dudağı, dış kulak yolunun ön kısmını, fossa temporalis’i örten deriden, dilin ön 2/3’ünden, alt dişlerden,
cellulae mastoidea’lardan, yanağın ve mandibula’nın iç yüzünü örten mukozadan, ve dura mater ensefali’nin
cavitas cranii media’daki kısmından duyu alır. SVE (BE) lifleri: M. temporalis, m. masseter, m. pterygoideus
medialis, m. pterygoideus lateralis, m. tensor tympani, m. tensor veli palatini, m. mylohyoideus, ve m.
digastricus’un venter anterior’unu uyarır.
Systema Nervosum Perifericum (PSS)
Afferent
Sinir Fonksiyonu
Çıkış Yeri
-
N. abducens [VI]
Efferent
GSE
GSE
GVE
N. facialis [VII]
For.
stylomastoideum
(Bu sinir porus
acusticus
internus’tan
geçerek meatus
acusticus
internus’a daha
sonra canalis
facialis’e girer ve
for.
stylomastoideum
geçerek
kafatasını terk
eder.
GSA: Meatus acusticus externus’tan, ve
pinna (auricula)’nın derininden duyu alır.
SVA: Dilin ön 2/3’ünden tat duyusu alır.
GVE: Gl. lacrimalis’in, gl.
submandibularis’in, gl. sublingualis’in,
cavitas nasi’nin, palatum durum ve
palatum molle’nin mukoz zarlarının
parasempatik (visseral motor)
innervasyonunu yapar.
SVE(BE): Yüzün tüm mimik kaslarını,
arcus pharygealis’ten gelişen SCALP’ı,
m. stapedius, m. stylohyoideus kaslarını
ve m. digastricus’un venter posterior’unu
innerve eder.
Fissura orbitalis
superior
GSE: M. rectus lateralis kasını uyarır.
GSA
SVA
Systema Nervosum Perifericum (PSS)
Afferent
Sinir Fonksiyonu
Çıkış Yeri
SSA
N. vestibulo-
cochlearis [VIII]
Efferent
-
Meatus acusticus
internus yoluyla
cavitas
cranium’dan çıkar.
Pars vestibularis: Denge duyusunu alır.
Pars cochlearis: işitme duyusunu alır.
GVE
SVE
N. glossopharyngeus
[IX]
For. jugulare
GVA: Glomus caroticum
(kemoreseptörleri) ve sinus caroticus’u
(baroreseptörleri: PO2 ve CO2
basıncındaki değişimleri algılarlar)
uyarır.
GSA: Dilin arka 1/3’ünün, tonsilla
palatina, oropharynx, orta kulak ve tuba
pharyngotympanica’nın mukozasının
GSA duyusunu alır.
SVA: Dilin arka 1/3’ünden tat duyusu
alır.
GVE: Gl. parotideus’un parasempatik
innervasyonunu yapar.
SVE (BE): M. stylopharyngeus’u uyarır.
GSA
GVA
SVA
Systema Nervosum Perifericum (PSS)
Afferent
Sinir Fonksiyonu
Çıkış Yeri
Efferent
GVE
SVE
N. vagus [X] For. jugulare
GSA: Larynx, laryngopharynx, meatus
acusticus externus, pinna (auricula)’nın
derininden ve dura mater ensefali’nin cavitas
cranii posterior’daki kısmından GSA duyusu
alır.
GVA: Glomus aorticus kemoreseptörlerini
(PO2 ve CO2), sinus (arcus) aorticus
baroreseptörlerini (kan basıncı), esophagus’u,
bronkusları, kalbi, ön ve orta bağırsaklardan
gelişen organların GVA duyusunu alır.
SVA: Epiglottis ve pharynx civarından tat
duyusu alır.
GVE: Yutak, gırtlak, torasik visera, ön ve orta
bağırsaklardan gelişen organların yapısında
bulunan düz kasları ve bezleri uyarır.
SVE (BE): Bir dil kasını (m. palatoglossus),
yumuşak damak kaslarını (m. tensor veli
palatini hariç), pharynx kaslarını (m.
stylopharyngeus hariç), ve tüm larynx
kaslarını uyarır
GSA
GVA
SVA
Systema Nervosum Perifericum (PSS)
Afferent
Sinir Fonksiyonu
Çıkış Yeri
-
N. acessorius [XI]
Efferent
GSE Foramen jugulare
GSE: M. sternocleidomastoideus ve m.
trapezius kaslarını uyarır.
N. hypoglossus [XII]
Canalis
hypoglossus
GSE: Dilin intrinsik kaslarının tama
ile m. hyoglossus, m. genioglossus,
ve m. styloglossus kaslarını uyarır.
- GSE
Kraniyal Sinirlerin Fonksiyonel Bileşenleri
Fonksiyonel bileşen
Genel Somatik
Afferent
GSA
GVA
Fonksiyonel
bileşen
kısaltması
Genel Fonksiyonu Kraniyal sinirin adı
SVA
SSA
GSE
GVE
SVE
(BE)
Genel Visseral
Afferent
Spesiyal (özel)
visseral Afferent
Spesiyal (özel)
Somatik Afferent
Genel Somatik
Efferent
Genel Visseral
Efferent
Spesiyal (özel)
visseral Efferent
Kas ve deriden: Ağrı, sıcak, soğuk,
basınç, titreşim, proprioseption
N. trigeminus, n. facialis, n.
glossopharyngeus, n. vagus
Düz kas içeren (vissera, gland, ve damar
duvarı, kıl kökü kasları) yapılardan: Gerilme,
spazm, açlık, tokluk, bulantı, kusma, iğrenme,
baş dönmesi duyusu, kan basıncı, PO2 ve
PCO2
N. glossopharyngeus
N. vagus
Koku ve tat N. olfactorius, n. facialis, n.
glossopharyngeus, n. vagus
Görme, işitme, ve denge N. opticus, n.
vestibulocochlearis
Çizgili (istemli) kasların motor uyarımı
N. oculomotorius, n.
trochlearis, n. abducens, n.
accessorius, n. hypoglossus
Düz kas içeren (vissera, gland, damar duvarı,
ve kıl kökü kasları) yapıların motor
innervasyonunu yapar.
N. oculomotorius, n. facialis,
n. glossopharyngeus, n.
vagus
Arcus pharyngealis’ten gelişen kasların motor
innervasyonunu yapar.
N. Trigeminus (CNV), n.
facialis (CNVII), n.
glossopharyngeus (CNIX), n.
vagus (CNX)
Kraniyal Sinirlerin Fonksiyonel Bileşenleri
Fonksiyonel bileşen
Fonksiyonel
bileşen
kısaltması
Genel Fonksiyonu Kraniyal sinirin adı
SVE
(BE)
Spesiyal (özel)
visseral Efferent
(BE:
Branchiomerik
efferent)
Arcus pharyngealis’ten gelişen kasların motor
innervasyonunu yapar. CNV: M. tensor
tympani, m. tensor veli palatini; Çiğneme
kasları: M. temporalis, m. masseter, m.
pterygoideus medialis, m. pterygoideus
lateralis; m. mylohyoideus, m. digastricus
venter anterior; CNVII: M. stapedius, m.
stylohyoideus, m. digastricus venter posterior,
m. buccinator, m. platysma, ve tüm mimik
kasları; CNIX: M. stylopharyngeus; CNX: M.
stylopharyngeus hariç tün yutak kasları, m.
levator veli palatini, tüm ekstrinsik ve intrinsik
gırtlak kasları
N. Trigeminus (CNV), n.
facialis (CNVII), n.
glossopharyngeus (CNIX), n.
vagus (CNX)

Contenu connexe

Tendances

Anatomi ders notları
Anatomi ders notlarıAnatomi ders notları
Anatomi ders notlarıdersnotlari
 
Di̇l, tükürük bezleri̇ ve boyun üçgenleri̇
Di̇l, tükürük bezleri̇ ve boyun üçgenleri̇Di̇l, tükürük bezleri̇ ve boyun üçgenleri̇
Di̇l, tükürük bezleri̇ ve boyun üçgenleri̇ÖZAN DENTAL KLİNİK
 
Solunum sistemi embriyolojisi
Solunum sistemi embriyolojisiSolunum sistemi embriyolojisi
Solunum sistemi embriyolojisiMelisakmak1
 
üRolojik taş hastalıkları(fazlası için www.tipfakultesi.org)
üRolojik taş hastalıkları(fazlası için www.tipfakultesi.org)üRolojik taş hastalıkları(fazlası için www.tipfakultesi.org)
üRolojik taş hastalıkları(fazlası için www.tipfakultesi.org)www.tipfakultesi. org
 
Arka hipofiz hormonlari(fazlası için www.tipfakultesi.org )
Arka hipofiz hormonlari(fazlası için www.tipfakultesi.org )Arka hipofiz hormonlari(fazlası için www.tipfakultesi.org )
Arka hipofiz hormonlari(fazlası için www.tipfakultesi.org )www.tipfakultesi. org
 
Anatomi ders notu - üst ekstremite kemikleri / Prof. Dr. Ahmet Songur
Anatomi ders notu - üst ekstremite kemikleri / Prof. Dr. Ahmet SongurAnatomi ders notu - üst ekstremite kemikleri / Prof. Dr. Ahmet Songur
Anatomi ders notu - üst ekstremite kemikleri / Prof. Dr. Ahmet SongurDoktorlar Sitesi
 
Pulmoner dolaşim (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Pulmoner dolaşim (fazlası için www.tipfakultesi.org )Pulmoner dolaşim (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Pulmoner dolaşim (fazlası için www.tipfakultesi.org )www.tipfakultesi. org
 
14 dis hek-3-cerebellum-diencephalon-basalcekirdek-2015
14 dis hek-3-cerebellum-diencephalon-basalcekirdek-201514 dis hek-3-cerebellum-diencephalon-basalcekirdek-2015
14 dis hek-3-cerebellum-diencephalon-basalcekirdek-2015Cagatay Barut
 
Gebelik endokrinolojisi, khd2014, namık kemal üniversitesi
Gebelik endokrinolojisi, khd2014, namık kemal üniversitesiGebelik endokrinolojisi, khd2014, namık kemal üniversitesi
Gebelik endokrinolojisi, khd2014, namık kemal üniversitesiFatih Güven
 
Anatomiye giris ve temel kavramlar
Anatomiye giris ve temel kavramlarAnatomiye giris ve temel kavramlar
Anatomiye giris ve temel kavramlarSema Atasever
 
2 ve 3_hafta (fazlası için www.tipfakultesi.org)
2 ve 3_hafta (fazlası için www.tipfakultesi.org)2 ve 3_hafta (fazlası için www.tipfakultesi.org)
2 ve 3_hafta (fazlası için www.tipfakultesi.org)www.tipfakultesi. org
 
Tıbbi Terminoloji 3 - Hastalık/Tanı/Tedavi Terimleri
Tıbbi Terminoloji 3 - Hastalık/Tanı/Tedavi TerimleriTıbbi Terminoloji 3 - Hastalık/Tanı/Tedavi Terimleri
Tıbbi Terminoloji 3 - Hastalık/Tanı/Tedavi Terimlerirgnksz
 
2 hucre-ve-doku
2 hucre-ve-doku2 hucre-ve-doku
2 hucre-ve-dokuMuyuta
 
Yan karıncıklar, beyin zarları ve dural sinus'lar 71-
Yan karıncıklar, beyin zarları ve dural sinus'lar  71-Yan karıncıklar, beyin zarları ve dural sinus'lar  71-
Yan karıncıklar, beyin zarları ve dural sinus'lar 71-Buse Akyıldız
 
1 kafaiskeletibutunu-dis-3-2015
1 kafaiskeletibutunu-dis-3-20151 kafaiskeletibutunu-dis-3-2015
1 kafaiskeletibutunu-dis-3-2015Cagatay Barut
 
ANATOMİ hücre ve doku
ANATOMİ hücre ve dokuANATOMİ hücre ve doku
ANATOMİ hücre ve dokuSemih Tan
 
TDS 1 - Anatomiye Giriş
TDS 1 - Anatomiye GirişTDS 1 - Anatomiye Giriş
TDS 1 - Anatomiye GirişOzan DiLeyen
 

Tendances (20)

Anatomi ders notları
Anatomi ders notlarıAnatomi ders notları
Anatomi ders notları
 
Di̇l, tükürük bezleri̇ ve boyun üçgenleri̇
Di̇l, tükürük bezleri̇ ve boyun üçgenleri̇Di̇l, tükürük bezleri̇ ve boyun üçgenleri̇
Di̇l, tükürük bezleri̇ ve boyun üçgenleri̇
 
Solunum sistemi embriyolojisi
Solunum sistemi embriyolojisiSolunum sistemi embriyolojisi
Solunum sistemi embriyolojisi
 
üRolojik taş hastalıkları(fazlası için www.tipfakultesi.org)
üRolojik taş hastalıkları(fazlası için www.tipfakultesi.org)üRolojik taş hastalıkları(fazlası için www.tipfakultesi.org)
üRolojik taş hastalıkları(fazlası için www.tipfakultesi.org)
 
Arka hipofiz hormonlari(fazlası için www.tipfakultesi.org )
Arka hipofiz hormonlari(fazlası için www.tipfakultesi.org )Arka hipofiz hormonlari(fazlası için www.tipfakultesi.org )
Arka hipofiz hormonlari(fazlası için www.tipfakultesi.org )
 
Anatomi ders notu - üst ekstremite kemikleri / Prof. Dr. Ahmet Songur
Anatomi ders notu - üst ekstremite kemikleri / Prof. Dr. Ahmet SongurAnatomi ders notu - üst ekstremite kemikleri / Prof. Dr. Ahmet Songur
Anatomi ders notu - üst ekstremite kemikleri / Prof. Dr. Ahmet Songur
 
Pulmoner dolaşim (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Pulmoner dolaşim (fazlası için www.tipfakultesi.org )Pulmoner dolaşim (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Pulmoner dolaşim (fazlası için www.tipfakultesi.org )
 
14 dis hek-3-cerebellum-diencephalon-basalcekirdek-2015
14 dis hek-3-cerebellum-diencephalon-basalcekirdek-201514 dis hek-3-cerebellum-diencephalon-basalcekirdek-2015
14 dis hek-3-cerebellum-diencephalon-basalcekirdek-2015
 
Gebelik endokrinolojisi, khd2014, namık kemal üniversitesi
Gebelik endokrinolojisi, khd2014, namık kemal üniversitesiGebelik endokrinolojisi, khd2014, namık kemal üniversitesi
Gebelik endokrinolojisi, khd2014, namık kemal üniversitesi
 
Anatomiye giris ve temel kavramlar
Anatomiye giris ve temel kavramlarAnatomiye giris ve temel kavramlar
Anatomiye giris ve temel kavramlar
 
2 ve 3_hafta (fazlası için www.tipfakultesi.org)
2 ve 3_hafta (fazlası için www.tipfakultesi.org)2 ve 3_hafta (fazlası için www.tipfakultesi.org)
2 ve 3_hafta (fazlası için www.tipfakultesi.org)
 
Tıbbi Terminoloji 3 - Hastalık/Tanı/Tedavi Terimleri
Tıbbi Terminoloji 3 - Hastalık/Tanı/Tedavi TerimleriTıbbi Terminoloji 3 - Hastalık/Tanı/Tedavi Terimleri
Tıbbi Terminoloji 3 - Hastalık/Tanı/Tedavi Terimleri
 
2 hucre-ve-doku
2 hucre-ve-doku2 hucre-ve-doku
2 hucre-ve-doku
 
Limbik Sistem
Limbik SistemLimbik Sistem
Limbik Sistem
 
6 solunum-shmyo
6 solunum-shmyo6 solunum-shmyo
6 solunum-shmyo
 
Bosaltim sistemi
Bosaltim sistemiBosaltim sistemi
Bosaltim sistemi
 
Yan karıncıklar, beyin zarları ve dural sinus'lar 71-
Yan karıncıklar, beyin zarları ve dural sinus'lar  71-Yan karıncıklar, beyin zarları ve dural sinus'lar  71-
Yan karıncıklar, beyin zarları ve dural sinus'lar 71-
 
1 kafaiskeletibutunu-dis-3-2015
1 kafaiskeletibutunu-dis-3-20151 kafaiskeletibutunu-dis-3-2015
1 kafaiskeletibutunu-dis-3-2015
 
ANATOMİ hücre ve doku
ANATOMİ hücre ve dokuANATOMİ hücre ve doku
ANATOMİ hücre ve doku
 
TDS 1 - Anatomiye Giriş
TDS 1 - Anatomiye GirişTDS 1 - Anatomiye Giriş
TDS 1 - Anatomiye Giriş
 

Similaire à Medulla Spinalis.pdf

Similaire à Medulla Spinalis.pdf (20)

10 sinir sistemigenebilgiler-dis3-2015
10 sinir sistemigenebilgiler-dis3-201510 sinir sistemigenebilgiler-dis3-2015
10 sinir sistemigenebilgiler-dis3-2015
 
Sinir1
Sinir1Sinir1
Sinir1
 
Sinir Sistemi
Sinir SistemiSinir Sistemi
Sinir Sistemi
 
Sinir Dokusu
Sinir DokusuSinir Dokusu
Sinir Dokusu
 
ANATOMİ sinir sistemi
ANATOMİ sinir sistemiANATOMİ sinir sistemi
ANATOMİ sinir sistemi
 
Sinir dokusu ve sinir sistemi
Sinir dokusu ve sinir sistemiSinir dokusu ve sinir sistemi
Sinir dokusu ve sinir sistemi
 
Sinir sistemi histolojisi
Sinir sistemi histolojisi Sinir sistemi histolojisi
Sinir sistemi histolojisi
 
9 sinir sistemi-shmyo
9 sinir sistemi-shmyo9 sinir sistemi-shmyo
9 sinir sistemi-shmyo
 
Davranisin norobiyolojik kokenleri (fazlası için www.tipfakultesi.org)
Davranisin norobiyolojik kokenleri (fazlası için www.tipfakultesi.org)Davranisin norobiyolojik kokenleri (fazlası için www.tipfakultesi.org)
Davranisin norobiyolojik kokenleri (fazlası için www.tipfakultesi.org)
 
SİNİR SİSTEMİ VE PSİKİYATRİ TERİMLERİ
SİNİR SİSTEMİ VE PSİKİYATRİ TERİMLERİSİNİR SİSTEMİ VE PSİKİYATRİ TERİMLERİ
SİNİR SİSTEMİ VE PSİKİYATRİ TERİMLERİ
 
Sinir sistemi
Sinir sistemiSinir sistemi
Sinir sistemi
 
7. Sınıf Fen Bilimleri 1. Ünite 3. Konu Sinir Sistemi
7. Sınıf Fen Bilimleri 1. Ünite 3. Konu Sinir Sistemi7. Sınıf Fen Bilimleri 1. Ünite 3. Konu Sinir Sistemi
7. Sınıf Fen Bilimleri 1. Ünite 3. Konu Sinir Sistemi
 
EEG.ppt
EEG.pptEEG.ppt
EEG.ppt
 
Sinir Sistemi
Sinir SistemiSinir Sistemi
Sinir Sistemi
 
(+) Ağri ve menstrüel siklus
(+) Ağri ve menstrüel siklus(+) Ağri ve menstrüel siklus
(+) Ağri ve menstrüel siklus
 
Ağrili hastaya yaklaşim (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Ağrili hastaya yaklaşim (fazlası için www.tipfakultesi.org )Ağrili hastaya yaklaşim (fazlası için www.tipfakultesi.org )
Ağrili hastaya yaklaşim (fazlası için www.tipfakultesi.org )
 
Akupunktur Sunum
Akupunktur SunumAkupunktur Sunum
Akupunktur Sunum
 
93
9393
93
 
Agri ve Ağrının Fizyolojik Temelleri
Agri ve Ağrının Fizyolojik TemelleriAgri ve Ağrının Fizyolojik Temelleri
Agri ve Ağrının Fizyolojik Temelleri
 
KAS DOKU.pptx
KAS DOKU.pptxKAS DOKU.pptx
KAS DOKU.pptx
 

Medulla Spinalis.pdf

  • 1. Sinir Sistemi Hakkında Genel Bilgi •Prof. Dr. Yüksel AYDAR Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi
  • 2. Sinir Sistemi Hakkında Genel Bilgi • İrritabilite: • Canlıların dış ve iç etkenlerle uyarılabilme yeteneğine irritabilite denir. • Stimulus: • Sinir sistemine gelen uyarılara (içten ve çevreden) stimulus denir. • İmpuls: • Uyarılma sonucu ortaya çıkan cevaplara impuls denir. • İnnervasyon: • Organ ve oluşumların MSS ile olan bağlantısına innervasyon denir.
  • 3. Sinir Sistemi Hakkında Genel Bilgi Stimulus impuls His/etki duyu Emosyonel davranış
  • 4. Sinir Sisteminin Gelişimi Yüzey ectodermi (a) 19 günlük (b) 20 günlük (c) 22 günlük (d) 26 günlük Plica neuralis Crista neuralis (junctio neuroectodermalis) Yüzey ektodermi Sulcus neuralis Tubus neuralis Anterior (rostral) uç Kesit seviyesi Lamina neuralis • Sinir sisteminin tüm yapıları ektoderm’den gelişir. • Chorda dorsalis’in dorsal tarafındaki ektoderm kalınlaşarak lamina neuralis’i oluşturur. • Laminanın kenarları kalınlaşarak plica neuralis’i ve buda sonra crista neuralis’i oluşturur. • Crista neuralis’ler arasında kalan oluğa sulcus neuralis denir. • Sulcus neuralis • Önce servikal bölgeden kapanmaya başlar. • Kapanarak tubus neuralis’i oluşturur. • Sinir sisteminin bölümleri tubus neuralis’ten gelişir. • Tubus neuralis’in içindeki kanala canalis neuralis denir.
  • 5. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Sinir Sisteminin Gelişimi Yüzey ectodermi (a) 19 günlük (b) 20 günlük (c) 22 günlük (d) 26 günlük Plica neuralis Crista neuralis (junctio neuroectodermalis) Yüzey ektodermi Sulcus neuralis Tubus neuralis Anterior (rostral) uç Kesit seviyesi Lamina neuralis
  • 6. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Sinir Sisteminin Gelişimi Canalis neuralis Crista neuralis Tuba neuralis Sulcus neuralis
  • 7. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Canalis neuralis (ventriküler sistem ve canalis centralis’e dönüşür.) Crista neuralis, tubus neuralis’in posterolateralis’ine geçerek kranial ve spinal sinirlerin ganglionlarını oluştururlar. Tubus neuralis hücreleri Substantia alba Lamina alaris (lamina dorsolateralis) ara nöronları Lamina basalis (lamina ventrolateralis) ara nöronları Ganglion spinale Sinir Sisteminin Gelişimi
  • 8. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Primer beyin vezikülleri Tubus neuralis Arka beyin Ön beyin Orta beyin Sinir Sisteminin Gelişimi Canalis neuralis • Ventriculus • Canalis centralis • Dördüncü haftada tubus neuralis’in ön (üst) bölümüne pars cranialis arka (alt) bölümüne pars spinalis denir.
  • 9. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Yeni doğan Doğum öncesi Sinir Sisteminin Gelişimi
  • 10. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Sinir Sisteminin Gelişimi
  • 11. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Sinir Sistemi Merkezi Sinir Sistemi Cerebrum Medulla Spinalis Periferal Sinir Sistemi Duyu Nöronları Motor Nöronlar Somatik Sinir Sistemi Otonom Sinir Sistemi Sempatik Parasempatik Sinir Sistemi
  • 12. Sinir Sistemi Hakkında Genel Bilgi Cevap (output) PNS: Duyu reseptörleri, sinirler, gangliyonlar ve plexus’lar Uyarı (input) Duyu sinirleri, impulsları çevreden alır ve merkeze iletir MSS gelen bilgileri işler, entegre eder, cevapları ve zihinsel aktiviteleri başladır. Motor sinir impulsları merkezden çevreye iletir MSS: Cerebrum Medulla spinalis Somatik sinir sistemi Otonomik sinir sistemi İskelet kasları Düz kaslar
  • 13. Merkezi Sinir Sistemi Periferik Sinir Sistemi Beyin (Encephalon) Omurilik (Medulla spinalis) Spinal sinirler (Nn. spinales, 31 çift) Kraniyal sinirler (Nn. craniales, 12 çift) Plexus cervicalis Plexus brachialis Plexus lumbalis Plexus sacralis Plexus coccygeus Nn. olfactorii N. opticus N. oculomotorius N. trochlearis N. trigeminus N. abducens N. facialis N. vestibulocochlearis N. glossopharyngeus N. vagus N. accessorius N. hypoglossus •Rhombencephalon •Bulbus •Pons •Cerebellum •Mesencephalon •Prosencephalon •Diencephalon •Thalamus •Hypothalamus •Subthalamus •Epithalamus •Metathalamus •Telencephalon Gangliyonlar (Ggl.) Ggl. spinale Ggl. trigeminale Ggl. geniculi Ggl. vestibulare Ggl. cochleare Ggl. superius Ggl. inferius Ggl. paravertebrale Ggl. coeliacum Ggl. mesenterica sup. Ggl. mesenterica inf. Ggl. aotica renale Ggl. intramurale Ggl. terminale Ggl. ciliare Ggl. pterygopalatinum Ggl. submandibulare Sinir Sisteminin Sınıflandırılması
  • 14. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Sinir Sisteminin Sınıflandırılması MERKEZİ SİNİR SİSTEMİ PERİFERİK SİNİR SİSTEMİ SİNİR SİSTEMİ Encephalon (Beyin) Medulla spinalis (omurilik) Spinal sinirler Kranial sinirler
  • 15. Systema Nervosum Perifericum (PSS) •Periferik sinir sistemi • Periferik sinirler • Nervi craniales (12 çift) • Nervi spinales (31 çift) • Systema autonomicum • Sempatik (T1-L2/3) • Parasempatik (III, VII, IX, X ve S2-4) • Gangliyonlar • Motor sonuç plakları • Duyu sonuç plakları (reseptör)
  • 16. Sinir Sisteminin Yapıtaşları • Sinir dokusu • Neuron: Tüm uzantıları ile birlikte bir sinir hücresine nöron denir. •Uyarılabilirler. •Uyarana cevap verebilirler. •İmpuls üretirler ve onları taşıyabilirler. • Neuroglia: Merkezi sinir sisteminde nöronlar arasını dolduran, ve sinir dokuya özgü bağ dokusu elemanıdırlar. • Nöronların beslenmesi • Artık maddelerin uzaklaştırılması • Nöronların izolasyonu ve İmpulsların düzenli iletimi Nöronların desteklenmesi • Sistemin toksin ve mikro organizmalara karşı korunması • Dokusal dejenerasyonda dejenere olan bölgenin doldurulması ve yamanmasında • Merkezi sistemde nöronlarda miyelin kınını oluşturma (beyin ve omurilik ak maddesinde) rol oynar.
  • 17. Sinir Sisteminin Yapıtaşları • Neuroglia tipleri: • Ependymal hücreler (açık pembe) • Astrositler (yeşil) • Mikroglial hücreler (kırmızı) • Oligodendrositler (açık mavi, bunlar PNS’deki Schwann hücreleri ile benzer fonksiyona sahiptir.)
  • 18. Sinir Sisteminin Yapıtaşları • Sinir hücresi (nöron) • Perikaryon (Corpus neurcyti) • Dendrit: Duyuları alırlar ve perikaryon’a iletirler. • Axon: İmpulsu gövdeden uzaklaştırırlar. • Bir nöron üç bölüme ayrılabilir: • 1. Reseptif kısım (algılayıcı kısım): Perikaryon ve dendritlerden oluşur. • 2. İletici kısım: Aksondur. • 3. Efektör kısım (etkileyici kısım): Aksonun kollateral dalları ve akson uçları
  • 19. Nöronlarda Bilgi Akışı Çekirdek Elektriksel sinyalleri bir başka nöronun dendritlerine veya bir effektör organa aktarır. Elektriksel sinyalleri toplar. Gelen sinyalleri entegre ederek akson ile taşınacak efferent sinyalleri üretir. Dendritler Akson Hücre gövdesi
  • 20. Sinir Hücresi (Neuron) Hakkında Genel Bilgi • Yapısı: • Perikaryon: Hücre gövdesine denir. • Uzantıları (neurit = sinir lifi) •Akson • Uzun ve tektirler. • İmpulsu perifere iletirler . • Somatik sinir sisteminde • MSS’dekiler sadece myelin kılıfı ile kaplıdırlar. • PSS’dekiler hem myelin hem de Schwann kılıfları ile kaplıdırlar. • Otonom sinir sisteminde • Pregangliyonikler ince bir myelin kılıfı ile postgangliyonikler ise sadece Schwann kılıfı ile kaplıdır. •Dendrit • Kısa ve birden fazladırlar.
  • 21. Sinir Hücresi (Neuron) Hakkında Genel Bilgi • Nöron gövdesinin (perikaryon) bulunduğu yerler: • Beyin •Cortex cerebri •Nuclei basales (subcortical nukleuslar) •Truncus encephali içerisindeki tüm çekirdeklerde • Omurilik •Substantia grisea • Gangliyonlar •Gangliyonik nöron
  • 22. • Neuron unipolare • Neuron pseudounipolare • Neuron bipolare • Neuron multipolare Sinir Hücresi (Neuron) Hakkında Genel Bilgi •Nöron tipleri: • I. Uzantılarının sayısına göre:
  • 23. Nöron Tipleri: Uzantılarının Sayısına Göre Dendritler Dendritler Presinaptik terminaller Akson Neuron multipolare Neuron bipolare Neuron pseudounibipolare Neuron unibipolare
  • 24. Medulla Spinalis Zarları Neuron pseudounipolare Büyük motor nöron (somatik motor nöron) Ara Nöron Motor Nöron Duyu Nöronu Santral akson Soma Çizgili (iskelet) kas Presinaptik nöron Postsinaptik nöron Akson Soma Nissl cisimcikleri Düz kas Ara nöron Akson Basal dendrit Akson Ara nöron Soma Purkinje hücresi soması Akson Akson Apical dendrit Dendrit Reseptörler Periferal akson Soma Soma Akson Neuron bipolare Otonom motor nöron (visseral motor nöron)
  • 26. •Neuron unipolare • Omurgalı canlıların sinir siteminde bulunmaz. • Omurgasız canlıların sinir sisteminin dominant nöronlarıdır; dolayısıyla, dünya üzerinde en çok bulunan nöron çeşididir. • Omurgalı sinir sisteminde gelişimsel olarak bazı genç nöronlar, nöron unipolare’lere şekilsel olarak benzeyebilir. Sinir Hücresi (Neuron) Hakkında Genel Bilgi
  • 27. Systema Nervosum: Nöron Tipleri •Neuron pseudounipolare • Omurgalı canlıların sinir siteminde çoğunlukla nöron unipolare olarak da adlandırılır. • Soma’sından tek bir neurit çıkar ve kısa bir seyirden sonra iki dala ayrılır. •Periferik uzantı: Dendrit olarak hem isimlendirilir hem de görev yapar. •Santral uzantı: Akson olarak hem isimlendirilir hem de görev yapar. • Esasen modifiye bipolar nörondur. Gelişimsel olarak bipolar nöronun proximal’indeki uzantısı soma etrafında yerini değiştirerek diğer uzantı ile birleşir.
  • 28. Systema Nervosum: Nöron Tipleri •Neuron pseudounipolare • Kranial ve spinal sinirlerin duyu gangliyonlarında bulunurlar. • GSA ve GVA ile ilgili uyarıları algılar ve impuls olarak MSS’ye taşırlar. • Bulundukları yer: • Ggl. spinale (sensorium) • Ggl. trigeminale (ggl. semilunare, Gasser ganglionu) (V) • Ggl. geniculi (VII) • Ggl. superius (ggl. jugulare) (IX) • Ggl. inferius (ggl. petrosum) (IX) • Ggl. superius (ggl. jugulare, rostrale) (X) • Ggl. inferius (ggl. nodosum) (X)
  • 29. Systema Nervosum: Nöron Tipleri •Neuron bipolare • Soma’nın her iki uçundan bir neurit çıkar, birisi prifere diğeri MSS’ye gider. •Periferik uzantı: Dendrit olarak hem isimlendirilir hem de görev yapar. •Santral uzantı: Akson olarak hem isimlendirilir hem de görev yapar. • Neuron pseudounipolare ve neuron bipolare’ler PSS’nin bütün primer duyu nöronlarını oluştururlar.
  • 30. Systema Nervosum: Nöron Tipleri •Neuron bipolare • Kranial sinirlerin özel duyu ile ilgili olan sinirlerinin başlama yerlerinde bulunurlar. • SSA ve SVA ile ilgili uyarıları algılar ve impuls olarak MSS’ye taşırlar. • Bulundukları yer: • Regio olfactoria (I, n. olfactorius) • Retina (II, n. opticus) • Ggl. cochleare (ggl. spirale cochlea) (VIII) • Ggl. vestibulare (Scarpa ganglionu) (VIII)
  • 31. Systema Nervosum: Nöron Tipleri •Neuron multipolare • Soma’sından çok sayıda neurit çıkar. •Kısa uzantılar: Dendrit olarak hem isimlendirilir hem de görev yapar. •En uzun uzantı: Akson olarak hem isimlendirilir hem de görev yapar. • Beyin ve medulla spinalis’te bulunurlar. • Omurgalı sinir sisteminin en yaygın nöron tipidir (100 milyar – 1 trilyon). • Bunların yaklaşık 2 milyonu motor nöron kalanı ise ara nörondur. (internöron)
  • 32. Systema Nervosum: Nöron Tipleri •Neuron multipolare • Aksonlarının uzunluklarına göre iki tipe ayrılırlar: • Neuron multipolare longiaxonicum (Golgi tip I nöronlar) • Aksonları 1m veya daha uzun olabilir. • Beyin ve omurilikteki uzun yollarda ve periferik sinirlerde bulunurlar. • Pyramidal hücreler (cortex cerebri) • Purkinje hücreleri (cortex cerebelli) • Alt motor nöronlar (cornu anterior, medulla spinalis) • Neuron multipolare breviaxonicum (Golgi tip II nöronlar) • Aksonları çok kısadır ve komşu hücrenin gövdesinde sonlanırlar. • Yıldız görünümlü hücrelerdir. Golgi tip I’ten sayıca daha fazladırlar. • Cortex cerebri ve cortex cerebelli’de bulunurlar. Golgi tip I Golgi tip II
  • 33. Sinir Hücresi (Neuron) Hakkında Genel Bilgi •Nöron tipleri: • II. Fonksiyonlarına göre: •Afferent (duyu, sensorik: GSA, GVA, SSA, SVA) •Efferent (motor: GSE, GVE, SVE) Entegrasyon merkezi Ara nöron Medulla spinalis Duyu nöronu Motor nöron Yanıt
  • 34. Sinir Hücresi (Neuron) Hakkında Genel Bilgi •Nöron tipleri: • II. Fonksiyonlarına göre: •Afferent (duyu, sensorik: GSA, GVA, SSA, SVA) •Efferent (motor: GSE, GVE, SVE)
  • 35. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Somatik afferentler Genel: Deri, extremite ve vücuttan dokunma, ağrı, basınç, titreşim, sıcaklık, proprioception Özel: İşitme, denge ve görme Visseral afferentler Genel: Organlardan gerilme, spazm, bulantı, ağrı, ısı, kimyasal değişiklikler, açlık, tokluk Özel: Tat ve koku MSS Cerebrum ve medulla spinalis Parasempatik Sempatik Visseral motor Genel: Düz kas, kalp kası, bezler, damarlar, iç organlar; otonom sinir sistemini oluşturur Motor (efferent) lifler Duyu (afferent) lifleri PSS Nn. craniales & spinales Somatik motor Genel: İskelet kaslarının, motor inervasyonu Sinir Sistemi
  • 36. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Nöronların Fonksiyonel Sınıflandırılması I- Motor (efferent) Nöron III- Sensitif (afferent) Nöron A. Somatik Efferentler B. Visseral Efferentler 1. GSE: iskelet kaslarına giderler. 2. SVE: arcus branchialis’ten gelişen kaslara giderler. 1. GVE: a. Cardiomotor b. Visseromotor c. Sekretomotor d. Vasomotor e. Pilomotor A. Somatik Afferentler B. Visseral Afferentler 1. GSA: Ağrı, ısı, basınc, titresim ve proprioseptif duyuları taşırlar. 2. SSA: Görme, işitme ve denge duyularını taşırlar. 1. GVA: Gerilme, spazm, tiksinme, bulantı, açlık 2. SVA: Koku ve tat II- İnternöron
  • 37. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Nöronların Fonksiyonel Sınıflandırılması GSE SVE GVE GSA SSA GVA SVA + _
  • 38. Ganglion içerisinde sinaps Somatik duyu nöronu (GSA) Visseral motor nöron (GVE) Visseral duyu nöronu (GVA) Somatik motor nöron (GSE) Deri, kemikler, kaslar, ve eklemler İç organlar, kan damarları, mukoza İskelet kasları İç organlar, kan damarları, bezler, kıl kökü kasları Sinir Hücresi (Neuron) Hakkında Genel Bilgi
  • 39. Sinir Hücresi (Neuron): Duyu Nöronu Duyu nöronu Duyu reseptörü Radix posterior N. spinalis Medulla spinalis Ganglion spinale
  • 40. Sinir Sistemi Terminolojisi Neuron lif demetleri: Neuron gövdeleri: MSS PSS Ganglion Nucleus Tractus Periferal sinir (nervus) Ganglion (sensitif): Afferent nöronlarla ilgili olup sensitif neuronların hücre gövdelerini içerirler (ggl. spinale, ggl. trigeminale vb.). Ganglion (motor): Efferent nöronlarla ilgili olup otonomik sinir sisteminin motor neuronların hücre gövdelerini ve integrasyon nöronlarını içerirler (ggl. coeliacum, ggl. cliare vb.).
  • 41. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Motor Nöronlar • Somatik motor neuron (GSE, SVE) • İskelet sistemini oluşturan iskelet kası, kemik, periost ve deriye giderler. • Çıktıkları yer ile effektör organları arasında kesintiye uğramazlar. • Otonom motor neuron (GVE) • Visseral yapılara, glandlara, düz kaslara ve damarlara giderler. • Çıktıkları yer ile effektör organları arasında mutlaka bir gangliyonda sinaps yaparlar. ÜMN AMN Somatik sinir sistemi
  • 42. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Somatik Motor Nöronlar • Üst motor nöron (ÜMN) • Hücre gövdeleri MSS’de bir işlem merkezinde bulunur. • Alt motor nöron (AMN) • Hücre gövdeleri beynin motor nucleus’larında veya medulla spinalis’in cornu anterior’unda bulunurlar. • ÜMN ve AMN’ler iskelet kaslarının bilinçli ve bilinç altı kontrolunu sağlarlar. ÜMN AMN Somatik sinir sistemi
  • 43. Sinir Hücresi: Somatik Motor (Efferent) Nöron Somatik motor nöron İskelet kası Radix anterior N. spinalis Medulla spinalis
  • 44. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Otonom (Visseral = Vegetatif ) Sinir Sistemi • Otonom sinir sistemi: • Hem MSS hem de PSS’de ye alan bölümleri vardır. • İstem dışı çalışan organları uyarır. • Düz kaslar • İç organlar • Bezler • Damarlar • Mm. arrectores pylorum • Bölümleri • Sempatetik sinir sistemi •Efferent lifler •Afferent lifler • Parasempatetik sinir sistemi •Efferent lifler •Afferent lifler
  • 45. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Otonom (Visseral = Vegetatif ) Sinir Sistemi • Otonom sinir sistemi: • Hem MSS hem de PSS’de ye alan bölümleri vardır. • İstem dışı çalışan organları uyarır. • Düz kaslar • İç organlar • Bezler • Damarlar • Mm. arrectores pylorum • Bölümleri • Sempatetik sinir sistemi •Efferent lifler •Afferent lifler • Parasempatetik sinir sistemi •Efferent lifler •Afferent lifler
  • 46. Otonom Motor Nöronlar Beyin kökündeki otonom çekirdekler (pregangliyonik parasempatik nöron gövdelerini içerir.) Medulla spinalis Medulla spinalis’teki otonom çekirdekler [pregangliyonik sempatik (T1-L2) ve parasempatik (S2-4) nöron gövdelerini içerir.] Bezler Düz kas Kalp kası Adipo- sitler Hypothalamus’taki otonom çekirdekler Preganglionik nöron Ganglionik nöron Preganglionik nöron
  • 47. Sinir Hücresi: Visseral (Otonom) Motor Nöron N. spinalis Medulla spinalis Colon Effektör Postganglionik (postsynaptic) otonom (visseral, vejetatif) motor nöron Preganglionik (presynaptic) otonom (visseral, vejetatif) motor nöron Otononomik (motor) ganglion
  • 48. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Motor Nöronlar • Somatik motor nöron • Visceral (otonom) motor nöron • Sempatik • Parasempatik
  • 49. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings • Visseral motor nöronlar: • Düz kas, kalp kası, ve bezlerini uyarır. • Vücut aktivitelerinin optimal düzeyde yapılması sağlar. • İstem dışı çalışır. • Effektörlerinin çoğunu vissera oluşturur. Otonom Sinir Sistemi
  • 50. Otonomik ve Somatik Motor Nöronlar Pre-ganglionic Ganglion Post-ganglionic
  • 51. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Otonom Sinir Sistemi • Otonom sinir sistemi (OSS) 3 alanda SSS’den farklıdır. • Effektörler • Efferent yollar • Hedef organ yanıtları
  • 52. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings • SSS effektörleri: • İskelet kasları • Deri • Periost • Kemik doku • OSS effektörleri: • Düz kaslar • Kalp kası • Bezler • İç organlar {(viscus, viscera;L), (splanchn; Gr.)} • Kıl dibi kasları • Damarlar Effektör (Hedef Organ)
  • 53. Otonomik ve Somatik Sinir Sistemi • Effektör (Hedef yapı) • Somatik: İskelet kasları, deri, periost ve kemik doku Interneuron Gll. spinale Motor nöron Duyu nöronu Deri reseptörü Stimulus Effektör (kas)
  • 54. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings • Effektör (Hedef yapı) • Otonom: Düz kaslar, kalp kası, kıl dibi kasları, damarlar, bezler, iç organlar Gll. spinale Motor nöron Duyu nöronu Enteroseptör Effektör (bağırsak) Sempatik Parasempatik Otonomik ve Somatik Sinir Sistemi
  • 55. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings • SSS aksonları tek nörondan oluşur. • İyice miyelinlenmis somatik motor nöron aksonları MSS’den effektöre kadar uzanır. • OSS aksonları iki nöron zincirinden oluşur. • Preganglionik (10) nöronun aksonu hafifce miyelinlenmiş. • Ganglionik (20) nöronun aksonu miyelinli olmayıp effektöre kadar uzanır. Somatik ve Otonomik Efferent Yollar
  • 56. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Somatik ve Otonom Sinir Sistemi • Somatik: Ganglion yok, bir nörondan oluşur, aksonlar miyelinlidir ve iletim hızlıdır. • Otonom: Ganglion var, iki nörondan oluşur (presinaptik ve postsinaptik nöronlar), presinaptikler miyelinli postsinaptikler ise miyelinsizdir ve iletim yavaştır. Efferent Yollar
  • 57. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Periferik Sinir Sistemi: • Gangliyon • Bulundukları yere göre adlandırma • Ggl. paravertebrale • Ggl. prevertebrale (preaortica = collaterale) • Ggl. terminale ve ggl. intramurale • İçerdikleri nöron tipine göre adlandırma •Ggl. sempatica •Ggl. parasempatica •Ggl. sensoria
  • 58. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings • Gangliyon • Bulundukları yere göre adlandırma •Ggl. paravertebrale •Ggl. prevertebrale (preaortica = collaterale) • Ggl. coeliacum • Ggl. mesenterica superior • Ggl. mesenterica inferior • Ggl. aorticarenale • Ggl. terminale ve ggl. intramurale Periferik Sinir Sistemi:
  • 59. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings • Gangliyon • İçerdikleri nöron tipine göre adlandırma •Ggl. sempatica •Ggl. paravertebrale • Ggl. cervicale superior • Ggl. cervicale medius • Ggl. cervicale inferior • Ggl. prevertebrale (preaortica = collaterale) • Ggl. coeliacum • Ggl. mesenterica superior • Ggl. mesenterica inferior • Ggl. aorticarenale Periferik Sinir Sistemi:
  • 60. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings • İçerdikleri nöron tipine göre adlandırma • Ggl. parasempatica • Terminal (organa yakın) intramural (organ duvarının içinde) bulunan gangliyonlardır. • Hedef organların yakınında (terminal) veya duvarı içerisinde (intramural) yer alan gangliyonlardır. • Parasempatik gangliyonlar hemen hemen tamamı bu tür gangliyonlardır. • İstisna olanlar: • Ggl. ciliare (III) • Ggl. pterygomandibulare (VII) • Ggl. submandibulare (VII) • Ggl. oticum (IX) Periferik Sinir Sistemi:
  • 61. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings • İçerdikleri nöron tipine göre adlandırma • Ggl. sensoria •İçerisinde pseudounipolar nöronlar bulunur. • Ggl. spinale (sensorium) • Ggl. trigeminale (ggl. semilunare, Gasser ganglionu) (V) • Ggl. geniculi (VII) • Ggl. cochleare (ggl. spirale cochlea) (VIII) • Ggl. vestibulare (Scarpa ganglionu) (VIII) • Ggl. superius (ggl. jugulare) (IX) • Ggl. inferius (ggl. petrosum) (IX) • Ggl. superius (ggl. jugulare, rostrale) (X) • Ggl. inferius (ggl. nodosum) (X) Periferik Sinir Sistemi:
  • 62. • Nöron: • Pregangliyonik (presinaptik) nöron • Postgangliyonik (postsinaptik) nöron • Duyu nöronu • Not: somatik nöronlar gangliyonlarda bulunmaz. Pre-ganglionic Ganglion Post-ganglionic Sempatetikler: T1-L2/3 Parasempatetikler: III, VII, IX, X, S2-4 Periferik Sinir Sistemi:
  • 63. • Nöron: • Pregangliyonik (presinaptik) nöron • Postgangliyonik (postsinaptik) nöron • Duyu nöronu • Not: somatik nöronlar gangliyonlarda bulunmaz. Pre-ganglionic Ganglion Post-ganglionic Sempatetikler: T1-L2/3 Parasempatetikler: III, VII, IX, X, S2-4 Periferik Sinir Sistemi:
  • 64. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Ganglionlar: Bulundukları Yere Göre • Ggl. paravertebrale (22 veya 23 ggl. turinci sympathici) • Columna vertebralis’in her iki yanında bulunan sempatik sisteme ait ganglionlardir, bunlarin birbirine bağlanması ile truncus sympathicus oluşur. • Ggl. prevertebrale(collaterale, preaortica): • Columna vertebralis’in önünde bulunurlar. • Tek olup segmental olarak bulunmazlar. • Cavitas abdominalis ve pelvis’te bulunurlar. • Önemlileri: (Ggl. coeliaca, mesentericus inferius & superius, aorticorenale) • Ggl. terminale ve ggl. intramurale • Hedef organların yakınında veya duvarı içerisinde yer alan ganglionlardır.
  • 65. • Reseptörlerin gruplandırılması • Bulundukları yere göre • Eksteroseptör • İnteroseptör (visceroseptör) • Proprioseptör • Yapılarına göre • Basit reseptörler • Kompleks reseptörler • Fonksiyonlarına göre • Mekanoreseptör • Termoreseptör • Nosiseptör • Fotoreseptör • Kemoreseptör Reseptörlerin Sınıflandırılması
  • 67. EKSTEROSEPTÖRLER Dış kaynaklı uyarıları alırlar. PROPRİOSEPTÖRLER Kas, kiriş ve eklem kapsülündeki gerilme duyusunu alırlar. INTEROSEPTÖRLER Vücüdun içinden kaynaklanan duyuları alırlar. 1- Kas iğciği 2- Golgi tendon organı 3- Eklem kapsülü 1- Sinus aorticus ve arcus aortae (Baroreseptör ve kemoreseptör) 2- Akciğerlerde(gerilme reseptörleri 3- Kalp ve kan damarlarında 4- Vesica urinariiada (gerilme reseptörleri) 5- Üreter ve sfinkterlerde 6- Hypothalamus’da (termoreseptörler ve ozmoreseptörler) SOMATOSEPTÖRLER Organizmanın dış ortama uymasını sağlarlar INTEROSEPTÖRLER Organizmanın iç ortamdaki değişiklikleri alan reseptörler 1- Görme, işitme ve uzaklık tahmini 2- Koklama 3- Temas, basınç 4- Sıcak, soğuk 5- Ağrı 6- Tat Reseptörlerin Sınıflandırılması Charles Scott Sherrington’a göre
  • 68. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Reseptörlerin Sınıflandırılması RESEPTÖRLER Exteroceptor’lar: Dış kaynaklı uyarıları alırlar. Proprioceptor’lar: Kas kirişi v eklem kapsülündeki gerilme duyusunu alırlar. Interoceptor (Visseroceptor’lar): Vücudun içinden kaynaklanan duyuları alırlar 1. Ağrı 2. Sıcak, soğuk 3. Temas, basınç 4. Koklama 5. Tat 6. Görme, uzaklık tahmini, işitme 1. Kas iğçiği 2. Tendon golgi organı 3. Vestibular organ (iç kulak) 1. Sinus caroticus ve sinus (arcus) aorticus içerisinde bulunan baroreseptörler. 2. Glomus caroticus ve glomus aorticus (kemoreseptörler) 3. Gerilme reseptörleri: Akciğerler, kalp, kan damarları, idrar kesesi, ureter, sifinkterler 4. Hypothalamus’ta termoreseptörler ve ozmoreseptörler
  • 69. Reseptörler: Bulundukları Yere Göre • Eksteroseptörler • Bulundukları yer • Vücudun yüzeyelinde veya hemen altında bulunurlar. • Dış kaynaklı uyaranları alırlar. • İki ana gruba ayrılırlar: • Genel duyu reseptörleri (GSA) • Deride ve kıl dibi yakınlarında bulunurlar. • Serbest sinir sonlanmaları şeklinde olup kapsülleri yoktur. • Ağrı, ısı, basınç, ve temas duyularını algılarlar. • Özel duyu reseptörleri (SSA ve SVA) • Göz, kulak, dil ve burunda bulunurlar. • Görme, işitme, denge, tat ve koku duyularını alırlar.
  • 70. • İnteroseptörler • Düz kasların bulunduğu her yerde bulunurlar (kan damarları, organ duvarları, bezler ve kil dibi düz kaslarında). • Serbest sinir sonlanmaları şeklinde olup kapsülleri vardır. • Dış kaynaklı uyarılara cevap vermezler. • Mekanik ve termik etkinin yerini de net olarak algılayamazlar. • Bu reseptörler: visseral ağrı; gerilme, spazm veya kasılma tarzında basınç, açlık, tokluk, susuzluk, bulantı, kusma, iğrenme, baş dönmesi, bayılma ve kanın kimyasal yapısındaki değişimleri algılar. Vissera Deri Talamus Reseptörler: Bulundukları Yere Göre
  • 71. • Proprioseptörler • Bulundukları yer • Kas, kiriş, bağ, eklem, eklem kapsülü ve iç kulakta bulunurlar. • Kas ve eklem hareketi sonucu vücudun herhangi bir bölümünün pozisyonunun değişmesi esnasında, gerilme sonucu uyarılırlar. • Görevleri: • Gövde ve gövde kısımlarının pozisyonu ile ilgili duyusal impulsları MSS’ye göndererek dengemizin sağlanmasında önemli görev yaparlar. Duyu nöronu Golgi tendon organı Kas iğçiği Medulla spinalis Kas Motor nöron Reseptörler: Bulundukları Yere Göre
  • 72. • Genel duyular • Yüzeyel duyular • Derin duyular • Visseral duyular • Özel duyular • Görme • İşitme • Tat • Denge • Koku Duyuların Sınıflandırılması
  • 73. • Yüzeyel duyular • Basınç • Temas • Ağrı • Isı • İki nokta diskriminasyonu • Derin duyular • Proprioseptif • Vibrasyon • Derin kas ağrısı Duyuların Sınıflandırılması • Visseral duyular • Açlık • Bulantı • Tiksinme • Visseral ağrı • Gerilme Genel duyular
  • 74. Eksteroseptörler İnteroseptörler Proprioseptörler Genel duyu organlarından Özel duyu organlarından Basınç Temas Ağrı Isı Görme İşitme Denge Tat Koku 1. Reseptörlerin bulundukları yere göre Reseptörlerin Sınıflandırılması
  • 75. Eksteroseptörler İnteroseptörler Proprioseptörler Kan damarı Organ duvarı Bezler Visseral ağrı Basınç (gerilme, spazm) Açlık Tokluk İştah Susuzluk Bulantı İğrenme Baş dönmesi Bulantı Kanın kimyasal yapısı 1. Reseptörlerin bulundukları yere göre Reseptörlerin Sınıflandırılması
  • 76. Eksteroseptörler İnteroseptörler Proprioseptörler Kas Kiriş Bağ Eklem kapsülü Kasların gerginliği Eklemlerin pozisyonu 1. Reseptörlerin bulundukları yere göre Reseptörlerin Sınıflandırılması
  • 77. Basit reseptörler Genel duyular Özel duyular Basınç Temas Ağrı Isı Vibrasyon Görme İşitme Denge Tat Koku 2. Reseptörlerin yapılarına göre Reseptörlerin Sınıflandırılması Kompleks reseptörler
  • 78. • Basit reseptörler • Yapıları ve merkeze gidiş yolları basittir. • Genel duyularla ilgili olup vücudun büyük bölümünde yaygın olarak bulunurlar. • Çoğu deride lokalizedir ve şu duyuları algılar: • Basınç • Temas • Ağrı • Isı • titreşim Reseptörler: Yapılarına Göre
  • 79. • Kompleks reseptörler • Yapıları ve merkeze gidiş yolları komplekstir. • Özel duyularla ilgili olup retina, iç kulak, dil (tat) ve regio olfactoria içerisinde bulunurlar. • Şu duyuları algılar: • Görme • İşitme • Denge • Tat • Koku Reseptörler: Yapılarına Göre
  • 80. • Mekanoreseptör • Termoreseptör • Nociseptör • Elektromagnetic reseptör (Fotoreseptör) • Kemoreseptör 3. Reseptörlerin fonksiyonlarına göre Reseptörlerin Sınıflandırılması
  • 81. • Temas duyusu • Meckel diskleri • Meissner korpüskülleri • Kıl folikülü reseptörleri • Ruffini korpüskülleri • Basınç Duyusu • Pachioni korpüskülleri • Vibrasyon duyusu • Meissner korpüskülleri • Pachioni korpüskülleri Mekanoreseptörlerin Aldığı Dokunma Duyuları
  • 82. George Meissner (1829-1905): Alman Anatomist Mekanoreseptörlerin Aldığı Dokunma Duyuları
  • 83. Filippo Pacini (1812-1883): İtalyan anatomist Abraham Vater (1684-1751): Alman Anatomist Mekanoreseptörlerin Aldığı Dokunma Duyuları
  • 84. Angelo Ruffini (1864-1929): İtalyan embriyolog ve histolog Mekanoreseptörlerin Aldığı Dokunma Duyuları
  • 85. Karl Friedrich Theodor Krause (1797-1868): Alman anatomist Mekanoreseptörlerin Aldığı Dokunma Duyuları
  • 87. • Mekanoreseptörler • Mekanik etki ile uyarılırlar. • Algıladıkları duyular: • Temas • Basınç • Titreşim (vibrasyon) • Propriyosepşin • İşitme • Denge • Kan basıncı Reseptörler: Fonksiyonlarına Göre
  • 88. • Mekanoreseptörler • Temas duyusu: • Diskriminatif temas • Hafif temas • Dokunma reseptör türleri: • Serbest sinir sonlanmaları • Kıl follikülü sinir ağı • Merkel diskleri (hafif temas) • Meissner çisimçikleri (D. F. titreşim) • Paccini korpüskülleri (Y. F. titreşim) • Ruffini korpüskülleri (sıcak) • Krause çisimçikleri (soğuk) Reseptörler: Fonksiyonlarına Göre
  • 90. • Mekanoreseptörler • Temas duyusu: • Diskriminatif temas: uyaranın cinsi, şiddeti, temas edilen yerin tam olarak belirlenmesini sağlar. • Hafif temas: Dokunan oluşumun şekli, yapısı, hacmi, sayısı, ve kesin temas yeri algılanamaz. • Merkel diskleri: • Epidermis’e giren sinir liflerinin disk şeklinde olan sonlanmalarıdır. • Kılsız deride ve kıl folliküllerinde bulunurlar. • Uyarana yavaş adapte olurlar. • Uygulanan basıncın derecesini algılayarak merkeze iletirler. Reseptörler: Fonksiyonlarına Göre
  • 91. • Mekanoreseptörler • Meissner çisimçikleri: • Bağ dokusundan oluşmuş bir kapsülle sarılmış yumurta şeklinde sinir sonlanmalarıdır. • Başta parmak uçları, el ayası ve ayak tabanındaki derinin papillalarında bulunurlar. • Bunların yanında; meme başı, göz kapağı, dış genital organların derisi, dudaklar, dil uçu, clitoris, ve glans penis’te de bulunurlar. • Temasa karşı çok hassastırlar ve uyarana hızlı adapte olurlar. • Uygulanan basıncın derecesini algılayarak merkeze iletirler. • İki nokta diskriminasyonu Reseptörler: Fonksiyonlarına Göre
  • 92. İki Nokta Ayrımı Beyine 1 sinyal gider. Beyine 2 sinyal gider. Eğer az sayıda primer duyu nöronu bir tek sekonder duyu nöronu ile birleşirse, oluşan alıcı alanı çok daha küçük olur. Bu durumda; iki değişik uyarı farklı duyu yolaklarını uyarır ve beyin tarafından farklı iki nokta olarak algılanır. 20 mm aralıklı yerleştirilmiş pergel uçları Primer duyu nöronları Sekonder duyu nöronları Birçok primer duyu nöronu bir tek sekonder duyu nöronu ile birleşir. Bu durum geniş bir alıcı alan oluşturur. Eğer iki farklı noktadan gelen uyarı aynı alan içine düşerse beyin tarafından bir nokta olarak algılanır.
  • 93. İki Nokta Ayrımı • İki noktaya dokunuşun ayrı ayrı hissedilmesi için noktalar arasında olması gereken minimum mesafenin saptanması • Reseptif alanlar arası mesafe • Dokunma duyarlılığının saptanması • Mesafe minimum aralıktan daha azsa 2 nokta 1 nokta gibi algılanır Deri yüzeyi Duyu nöronu Dokunmanın bir nokta olarak algılanması Dokunmanın iki nokta olarak algılanması Duyu nöronları
  • 95. • Mekanoreseptörler • Kıl follikülü reseptörleri: • Kıl follikülünün dış tabakasını saran sinir sonlanmalarıdır. • Kıl folliküllerinin hareketi ile uyarılırlar. • Temasa karşı çok hassastırlar ve uyarana hızlı adapte olurlar. Reseptörler: Fonksiyonlarına Göre
  • 96. • Mekanoreseptörler • Ruffini çisimçikleri: • Kıllı deride bulunurlar. • Derinin gerginliğine (devamlı basınç) duyarlıdırlar. • Sıcaklık duyusunu da algılarlar • Yavaş adapte olurlar. Reseptörler: Fonksiyonlarına Göre
  • 98. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Cutaneous Reseptörler
  • 99. Arterial Baroreseptörlerin Lokasyonu ve Uyarımı • Sinus caroticus ve sinus (arcus) aorticus içerisinde bulunan baroreseptörler, arteriyal duvarlarda meydana gelen gerilmeye duyarlıdır. • Arteriyal kan basıncı artınca arterler pasif olarak genişler. • Sinus caroticus’ta bulunan baroreseptörler, n. glossopharyngeus (IX)’un dalı olan r. sinus carotici (Hering siniri) tarafından uyarılır. • Sinus (arcus) aorticus’ta bulunan baroreseptörler n. vagus (X) tarafından uyarılır. N. vagus (X) Sağ a. caroticus externa R. sinus carotici (Hering siniri n. glossopharyngeus (IX)’a gider. Aorta ascendens Sol a. caroticus externa Sinus caroticus Sağ a. caroticus interna Sol a. caroticus interna Sinus (arcus) aorticus
  • 100. Arterial Baroreseptörlerin Lokasyonu ve Uyarımı N. vagus (X) Sağ a. caroticus externa R. sinus carotici (Hering siniri) n. glossopharyngeus (IX)’a gider. Aorta ascendens Sol a. caroticus externa Sinus caroticus Sağ a. caroticus interna Sol a. caroticus interna Sinus (arcus) aorticus
  • 101. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Glomus aorticus Medulla N. vagus N. glossopharyngeus • Arteriyal kandaki PO2 ve PCO2 basıncını algılayan kemoreseptörler glomus caroticus ve glomus aorticus içerisinde bulunur. • Glomus caroticus, bifurcatio caroticus (karotid çatalının ortasında) içerisinde bulunur. Burada bulunan kemoreseptörleri, n. glossopharyngeus (IX)’un dalı olan r. sinus carotici (Hering siniri) tarafından uyarılır. • Glomus aorticus, arcus aorta ile a. pulmonalis arasında bulunur. Burada bulunan kemoreseptörler, n. vagus (X) tarafından uyarılır. Glomus caroticus Arterial Kemoreseptörlerin Lokasyonu ve Uyarımı
  • 102. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Arterial Kemoreseptörlerin Lokasyonu ve Uyarımı Glomus aorticus Medulla N. vagus N. glossopharyngeus Glomus caroticus
  • 103. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Arterial Kemoreseptörlerin Lokasyonu ve Uyarımı A. caroticus externa N. glossopharyngeus (IX) Glomus caroticus A. caroticus interna A. caroticus communis Sinus caroticus siniri Sinus caroticus
  • 104. Vuran (Yansıyan, referred) Ağrı Somatik duyu nöronu: Gövdesi ggl. spinale’de bulunur. Periferal uzantısı T10 dermatomu üzerinden deriden GSA duyusu alır. Somatik duyu nöronu ile Visseral duyu nöronu aynı ara nöron ile sinaps yaptığı için beyin appendix vermiformis’ten kaynaklanan ağrının T10 dermatomundan geldiğini düşünür. Visseral duyu nöronu: Gövdesi ggl. spinale’de bulunur. Periferal uzantısı appendix vermiformis’ten GVA duyusu alır. Visseral duyu nöronu Appendix vermiformis Somatik duyu nöronu Hasta T10 dermatomu üzerinden yaygın bir ağrı hisseder.
  • 105. Copyright © 2005 Pearson Education, Inc., publishing as Benjamin Cummings Arcus Pharyngealis 1 Arcus pharyngealis 2 3 4 6
  • 106. Systema Nervosum Perifericum (PSS) Afferent Sinir Fonksiyonu Çıkış Yeri SVA N. olfactorius [I] Efferent - Lamina cribrosa ossis ethmoidalis SVA: Koku alır. GSE GVE N. oculomotorius [III] - Fissura orbitalis superior GSE: M. levator palpebrae superioris, m. rectus superior, m. rectus inferior, m. rectus medialis ve m. obliquus inferior kaslarını uyarır. GVE: M. sphincter pupillae (pupilla’yı daraldır), ve m. ciliaris (yakın görme için lensin akomodasyonunu gerçekleştirir) kaslarını uyarır. - N. trochlearis [IV] GSE Fissura orbitalis superior GSE: M. obliquus superior kasını uyarır. SSA N. opticus [II] - Canalis opticus SSA: Görme duyusunu alır.
  • 107. Systema Nervosum Perifericum (PSS) Afferent Sinir Fonksiyonu Çıkış Yeri GSA N. trigeminus [V] Efferent SVE (BE) N. ophtalmicus (V1, GSA): Fissura orbitalis superior N. maxillaris (V2, GSA): Foramen rotundum N. mandibularis (V3, GSA ve SVE): Foramen ovale GSA (N. ophtalmicus-V1): Göz, konjunktiva, orbita içerisindeki yapılar, cavitas nasi, sinus frontalis, cellulae ethmoidales, üst göz kapağı, dorsum nasi, SCALP’ın ön kısmından, Dura mater ensefali’nin cavitas cranii anteror’deki kısmından, ve tentorium cerebelli’nin üst kısmından duyu alır. (N. ophtalmicus-V2): Dura mater ensefali’nin cavitas cranii media’daki kısmından, nasopharynx, palatum, cavitas nasi, üst dişler, sinus maxillaris; burun kenarını, alt göz kapağının üzerini, yanağı, ve üst dudağı örten deriden duyu alır. (N. ophtalmicus-V3): Bu dal hem GSA hem de SVE lifleri içerir. GSA lifleri: Yüzün alt tarafını, yanağı, alt dudağı, dış kulak yolunun ön kısmını, fossa temporalis’i örten deriden, dilin ön 2/3’ünden, alt dişlerden, cellulae mastoidea’lardan, yanağın ve mandibula’nın iç yüzünü örten mukozadan, ve dura mater ensefali’nin cavitas cranii media’daki kısmından duyu alır. SVE (BE) lifleri: M. temporalis, m. masseter, m. pterygoideus medialis, m. pterygoideus lateralis, m. tensor tympani, m. tensor veli palatini, m. mylohyoideus, ve m. digastricus’un venter anterior’unu uyarır.
  • 108. Systema Nervosum Perifericum (PSS) Afferent Sinir Fonksiyonu Çıkış Yeri - N. abducens [VI] Efferent GSE GSE GVE N. facialis [VII] For. stylomastoideum (Bu sinir porus acusticus internus’tan geçerek meatus acusticus internus’a daha sonra canalis facialis’e girer ve for. stylomastoideum geçerek kafatasını terk eder. GSA: Meatus acusticus externus’tan, ve pinna (auricula)’nın derininden duyu alır. SVA: Dilin ön 2/3’ünden tat duyusu alır. GVE: Gl. lacrimalis’in, gl. submandibularis’in, gl. sublingualis’in, cavitas nasi’nin, palatum durum ve palatum molle’nin mukoz zarlarının parasempatik (visseral motor) innervasyonunu yapar. SVE(BE): Yüzün tüm mimik kaslarını, arcus pharygealis’ten gelişen SCALP’ı, m. stapedius, m. stylohyoideus kaslarını ve m. digastricus’un venter posterior’unu innerve eder. Fissura orbitalis superior GSE: M. rectus lateralis kasını uyarır. GSA SVA
  • 109. Systema Nervosum Perifericum (PSS) Afferent Sinir Fonksiyonu Çıkış Yeri SSA N. vestibulo- cochlearis [VIII] Efferent - Meatus acusticus internus yoluyla cavitas cranium’dan çıkar. Pars vestibularis: Denge duyusunu alır. Pars cochlearis: işitme duyusunu alır. GVE SVE N. glossopharyngeus [IX] For. jugulare GVA: Glomus caroticum (kemoreseptörleri) ve sinus caroticus’u (baroreseptörleri: PO2 ve CO2 basıncındaki değişimleri algılarlar) uyarır. GSA: Dilin arka 1/3’ünün, tonsilla palatina, oropharynx, orta kulak ve tuba pharyngotympanica’nın mukozasının GSA duyusunu alır. SVA: Dilin arka 1/3’ünden tat duyusu alır. GVE: Gl. parotideus’un parasempatik innervasyonunu yapar. SVE (BE): M. stylopharyngeus’u uyarır. GSA GVA SVA
  • 110. Systema Nervosum Perifericum (PSS) Afferent Sinir Fonksiyonu Çıkış Yeri Efferent GVE SVE N. vagus [X] For. jugulare GSA: Larynx, laryngopharynx, meatus acusticus externus, pinna (auricula)’nın derininden ve dura mater ensefali’nin cavitas cranii posterior’daki kısmından GSA duyusu alır. GVA: Glomus aorticus kemoreseptörlerini (PO2 ve CO2), sinus (arcus) aorticus baroreseptörlerini (kan basıncı), esophagus’u, bronkusları, kalbi, ön ve orta bağırsaklardan gelişen organların GVA duyusunu alır. SVA: Epiglottis ve pharynx civarından tat duyusu alır. GVE: Yutak, gırtlak, torasik visera, ön ve orta bağırsaklardan gelişen organların yapısında bulunan düz kasları ve bezleri uyarır. SVE (BE): Bir dil kasını (m. palatoglossus), yumuşak damak kaslarını (m. tensor veli palatini hariç), pharynx kaslarını (m. stylopharyngeus hariç), ve tüm larynx kaslarını uyarır GSA GVA SVA
  • 111. Systema Nervosum Perifericum (PSS) Afferent Sinir Fonksiyonu Çıkış Yeri - N. acessorius [XI] Efferent GSE Foramen jugulare GSE: M. sternocleidomastoideus ve m. trapezius kaslarını uyarır. N. hypoglossus [XII] Canalis hypoglossus GSE: Dilin intrinsik kaslarının tama ile m. hyoglossus, m. genioglossus, ve m. styloglossus kaslarını uyarır. - GSE
  • 112. Kraniyal Sinirlerin Fonksiyonel Bileşenleri Fonksiyonel bileşen Genel Somatik Afferent GSA GVA Fonksiyonel bileşen kısaltması Genel Fonksiyonu Kraniyal sinirin adı SVA SSA GSE GVE SVE (BE) Genel Visseral Afferent Spesiyal (özel) visseral Afferent Spesiyal (özel) Somatik Afferent Genel Somatik Efferent Genel Visseral Efferent Spesiyal (özel) visseral Efferent Kas ve deriden: Ağrı, sıcak, soğuk, basınç, titreşim, proprioseption N. trigeminus, n. facialis, n. glossopharyngeus, n. vagus Düz kas içeren (vissera, gland, ve damar duvarı, kıl kökü kasları) yapılardan: Gerilme, spazm, açlık, tokluk, bulantı, kusma, iğrenme, baş dönmesi duyusu, kan basıncı, PO2 ve PCO2 N. glossopharyngeus N. vagus Koku ve tat N. olfactorius, n. facialis, n. glossopharyngeus, n. vagus Görme, işitme, ve denge N. opticus, n. vestibulocochlearis Çizgili (istemli) kasların motor uyarımı N. oculomotorius, n. trochlearis, n. abducens, n. accessorius, n. hypoglossus Düz kas içeren (vissera, gland, damar duvarı, ve kıl kökü kasları) yapıların motor innervasyonunu yapar. N. oculomotorius, n. facialis, n. glossopharyngeus, n. vagus Arcus pharyngealis’ten gelişen kasların motor innervasyonunu yapar. N. Trigeminus (CNV), n. facialis (CNVII), n. glossopharyngeus (CNIX), n. vagus (CNX)
  • 113. Kraniyal Sinirlerin Fonksiyonel Bileşenleri Fonksiyonel bileşen Fonksiyonel bileşen kısaltması Genel Fonksiyonu Kraniyal sinirin adı SVE (BE) Spesiyal (özel) visseral Efferent (BE: Branchiomerik efferent) Arcus pharyngealis’ten gelişen kasların motor innervasyonunu yapar. CNV: M. tensor tympani, m. tensor veli palatini; Çiğneme kasları: M. temporalis, m. masseter, m. pterygoideus medialis, m. pterygoideus lateralis; m. mylohyoideus, m. digastricus venter anterior; CNVII: M. stapedius, m. stylohyoideus, m. digastricus venter posterior, m. buccinator, m. platysma, ve tüm mimik kasları; CNIX: M. stylopharyngeus; CNX: M. stylopharyngeus hariç tün yutak kasları, m. levator veli palatini, tüm ekstrinsik ve intrinsik gırtlak kasları N. Trigeminus (CNV), n. facialis (CNVII), n. glossopharyngeus (CNIX), n. vagus (CNX)