Atez ateko bilketak Usurbilen lehen lau urteetan eman dituen emaitzak, bai bilketari dagokionez, baina batez ere, ikuspegi ekonomikotik begiratuta

1. Hondakinen bilketa Usurbilen: eragin
ekonomikoa (2008-2012)
Egilea: Usurbilgo Udala
2013-III-16
Edukiak
Laburpena.............................................................................................................................................2
1.Txosten honen helburua....................................................................................................................3
2.Sarrera: hondakinen bilketa sistemen eragin ekonomikoa................................................................3
3.Hondakinen bilketaren bilakaera Usurbilen (2008-2012).................................................................4
4.Bilketa-sistemen eragin ekonomikoaren alderaketa..........................................................................5
Metodologia.....................................................................................................................................5
Informazio-iturriak...........................................................................................................................6
Alderaketa........................................................................................................................................8
Ondorioak........................................................................................................................................8
5.2008-2012 balantze ekonomikoaren bilakaera..................................................................................9
4 edukiontziaren sistemarekin alderaketa......................................................................................10
Ondorioak......................................................................................................................................10
Eranskina: beste herrietarako estrapolazioa........................................................................................11

2. Laburpena
• Atez ate bilketak handitu egin ditu diru-sarrerak eta kostuak. Balantzea positiboa da:
gehiago handitzen dira diru-sarrerak kostuak baino.
• Soilik 2012 urtean eragindako etekin ekonomikoa 149.535 €-koa da, ohiko 4 edukiontzien
sistemarekin alderatuta.
• Hondakin kudeaketak eragindako defizita etengabe jaitsi egin da atez ate sistema ezarri
zenetik (2008an, %60, 2012an, %20), nahiz eta usurbildarrek Gipuzkoako hondakin-tasarik
txikienetako bat ordaindu.
• Atez ate bilketak ahalbidetzen duen autokopostatzeagatik hobari indibidualizatuak suposatu
du herritarrek 17.852 € gutxiago ordaintzea beren hondakin-tasetan 2012 urtean.
• 5. edukiontziaren sistema da, ekonomikoki, okerrena: ez du diru-sarrerarik handitzen, eta
kostuak, aldiz, dezente igotzen ditu.

3. 1. Txosten honen helburua
Usurbilgo hondakinen bilketa publikoa Udalari dagokio. Bilketa horrek bi atal nagusi ditu: alde
batetik, etxebizitzetan eta herriko kaleetan dauden komertzioetanetan sortutako hondakinen bilketa,
eta, beste alde batetik, poligonoetan kokatutako enpresek sortutako etxeetakoen antzeko
hondakinak. Bi atal horien bilketa asko aldatu da 2008-2012 epean. Txosten honen helburua
aldaketa horiek izan duten eragin ekonomikoa baloratzea da.
2. Sarrera: hondakinen bilketa sistemen eragin ekonomikoa
Atez ateko bilketa abiatzearen ondorioz, bilketa publikoaren bereizketa-tasa %28 izatetik %82ra
igaro zen 2009. urtean, eta antzeko zifretan eutsi egin du hurrengo urteetan. Aldaketa hauek
ondorio ekonomiko handiak eragin ditu:
• Alde batetik, Udalak jasotako diru-sarrerak handitu egin dira ondokoengatik:
◦ Bereizketa tasa askoz handiagoa izateak, bildutako ontzi arinengatik Ecoembes
erakundeak Udalari ordaindu behar dion diru kopurua handitzea dakar.
◦ Bereizketa tasa askoz handiagoa izateak, bildutako papera eta kartoiaren salmentagatik
Udalak lortutako dirua gehiago izatea dakar.
Usurbilen kasuan, tasengatik kobratutakoa ere handitu egin da, poligonoen bilketa egiten
delako, eta, berez, poligonoetan kokatutako enpresek udalari, eta ez Mankomunitateari,
ordaindu egiten diote hondakin-tasa. Hala ere, sarrera estra honek ez dio balantzeari
eragiten, poligonoen tasengatik jasotako dirua poligonoen bilketak suposatzen duen
gastuarekin orekatzen delako.
• Beste alde batetik, bildutako hondakinen tratamenduaren kostua jaitsi egin da, bildutako
nahasketa kopurua jaistearekin batera. Hondakin nahastuak du tratamendu garestiena, eta
frakzio hori bildutakoaren %72 izatetik %17ra igaro egin da 4 urte hauetan. Gainera,
tratamendu hori asko garestitu zuen Gipuzkoako Hondakinen Kontsortzioak erraustegia
eraikitzeko eta kudeatzeko behar zuen inbertsio eta finantziazioari aurre egin ahal izateko.
• Azkenik, atez ateko bilketak eskulan intentsiboagoa behar duenez, lanpostu gehiago behar
izan dira bilketa burutzeko. Honek ondokoak suposatu ditu:
◦ Herrikoek hartu dituzten lanpostuak sortu dira.
◦ Bilketaren kostua handitu egin da.
Laburbilduz, diru sarrerak handitu egin dira, eta, kostuan aldetik, batzuk jaitsi egin dira eta beste
batzuk handitu egin dira. Txosten honen helburua gora-behera ekonomiko horien guztien balantzea
zein izan den baloratzea da. Horretarako bi azterketa egin dira:
1. Hondakin-bilketa desberdinen arteko balantze ekonomikoen arteko alderaketa, 2012. urtean.
2. Hondakinen bilketa publikoaren balantze ekonomikoaren bilakaera 2008-2012 urteetan
zehar.

4. 3. Hondakinen bilketaren bilakaera Usurbilen (2008-2012)
2008 urtetik aurrera Usurbilen egindako hondakin bilketaren alderen bat aldatu egin da urtero.
Honako hau da aldaketa horien sekuentzia:
• 2008 urte arte, 4 edukiontzien bidezko bilketa egiten zen Usurbilgo herriguneetan, inguruko
beste herrietan bezala. edukiontzi berdea (hondakin nahastua) Udalak biltzen zuen
azpikontrata baten bidez, Ecovidrio enpresak beiraren edukiontzia, eta San Marko
Mankomunitateak biltzen zituen edukiontzi horia (ontzi arinak) eta urdina (papera eta
kartoia). Poligonoen bilketaz San Marko Mankomunitatea arduratzen zen. Partikularren
tamaina handiko hondakinak (altzariak eta abar) kalean uzten ziren, udalak jaso arte.
• 2009ko martxoan aldaketa handiena egin zuen udalak: beirarena izan ezik, beste
edukiontziak kaleetatik kendu, eta bere baliabide propioekin hasi zen herriguneetako atez
ateko bilketa egiten. Poligonoek, San Markoren ardurapean jarraitu zuten, eta Ecovidriok
beira biltzen jarraitu zuen bere edukiontzien bidez. Tamaina handikoak biltzeko Pikaola
gunea kudeatzen zuen Udalak.
• 2010ko otsailean poligonoen bilketa egiten hasi zen Udala.
• 2011. urtean bilketa osoa Oiartzun, Hernani eta Usurbilgo udalek sortutako enpresa egiten
hasi zen.
• 2012ko udan San Markok abiatu zuen Atalluko garbigunea, horretarako Udalak utzitako
lurrean. Pikaola gunea itxi zen.

5. 4. Bilketa-sistemen eragin ekonomikoaren alderaketa
Kontuan hartutako bilketa sistemak ondoko hirurak dira:
• Atez ate.
• Ohiko 4 edukiontziak.
• Ohiko 4 edukiontziak, gehi 5.a organikorako.
Metodologia
Sistema bakoitzak eragiten duten gastuak eta diru sarrerak kontuan hartuta, sistema bakoitzaren
balantzea egiten da.
Kontuan hartzeko gastuak:
• Bilketak berak eragiten dituen gastu orokorrak: langileak, ekipoak, amortizazioak, bulegoak,
garraioak, eta abar. Atez ate sistemaren kasuan, koste hauetan sartzen dira poligonoak
biltzekoa. Beste sistemetan, kostu hori San Markori ordaindutako kuotan dago barneratuta.
• Hondakin organikoa tratatzeko gastua: GHK1
-k organikoa konpostatzeagatik kobratzen
duena.
• Errefusa tratatzeko gastua: GHK-k errefusaren tratamenduagatik kobratutakoa.
• Hondakinen bilketak eragiten dituen beste kostuak:
◦ San Markoko kuota: Mankomunitateak beste zenbait zerbitzuengatik kobratzen duena.
Atez ate egiten ez denean, kuota honek poligonoen bilketa ordaintzen du.
◦ Atez bilketan soilik agertzen diren beste zenbait gastu (softwarea, informazio-bulegoa,
transferentziak ...).
Kontuan hartzeko diru-sarrerak:
• Hiritarrek eta enpresek ordaindutako hondakin-tasak.
• Bildutako paper eta kartoiaren salmenta.
• Bildutako paperezko ontziengatik jasotako dirua (Ecoembes).
• Bildutako beste ontziengatik jasotako dirua (Ecoembes).
1 Gipuzkoako Hondakinen Kudeaketa SAU. Enpresa publiko bat da.

6. Informazio-iturriak
Kontzeptua
ITURRIA
Atez ate bilketa 4 edukiontzi 5 edukiontzi
GASTUAK
Bilketa Usurbilgo Udaleko
Zerbitzuak (0)
Estimazioa: Usurbilgo
2008ko kostea, KPIrekin
eguneratua. (1)
Estimazioa, Usurbilgo
2008ko kosteetatik
abiatuta. (3)
Organikoaren
tratamendua
Usurbilgo Udaleko
zerbitzuak
Ez da biltzen
organikorik.
Estimazioa, Zarautzeko
datuen arabera.(4)
Errefusaren
tratamendua
Usurbilgo Udaleko
zerbitzuak
San Marko 2012ko
aurrekontua (2)
Estimazioa, San Marko
eta Zarauzko datuen
arabera (5)
SARRERAK
Kaleguneetako tasak Usurbilgo Udaleko
zerbitzuak
Usurbilgo Udaleko
zerbitzuak (6)
Usurbilgo Udaleko
zerbitzuak (6)
Poligonoen tasak Usurbilgo Udaleko
zerbitzuak
Sarrerarik ez (7) Sarrerarik ez (7)
Papera (Salmenta) Usurbilgo Udaleko
zerbitzuak
Sarrerarik ez Sarrerarik ez
Ontziak (Paperezkoak) Usurbilgo Udaleko
zerbitzuak
Sarrerarik ez Sarrerarik ez
Ontziak (Bestelakoak) Usurbilgo Udaleko
zerbitzuak
Sarrerarik ez Sarrerarik ez
1. taula: informazio iturriak 2012ko sistemen arteko alderaketa egiteko
Azalpenak:
(0) Kontuhartzailetza eta Ingurumen Saila.
(1) 2008ko datua: 188.784 €. KPI-ren igoera 2008-XII-31 eta 2012-XII-31 artean: 9,39.
(2) 2012an San Markon AAB egiten ez duten herrietan, bildutako hondakin nahastuarengatik
ordaindutakoa pertsonako (41,54 €) X (Usurbilgo biztanle kopurua (6.062)).
(3) Egindako estimazioa = edukiontzi berdea biltzearen kostea + %33. Estimazioa egiteko
zergatia: edukiontzi baten bilketa gehitzea sistema bikoiztea suposatzen da, eta berez kostua
bikoiztea litzake herritar orok erabiliko balukete organikorako edukiontzia. Aldiz,
errealitatea oso bestelakoa da, eta herritar gehienek ez dute 5. edukiontzia erabiltzen (bestela
ezin dira ulertu lortutako emaitza eskasak). Beraz, kostuak estimatzean, errealitate horri kasu
egin eta hartuko dugu 3 edukiontzi berdeko, edukiontzi marroi bat jartzea besterik ez dela
behar. Horrela izanik, edukiontzi berdearen bilketaren kosteari %33a gehitu behar zaio.
Horrelako estimazioan ez dugu kontuan hartzen edukiontzi marroiak dituen gastu estrak
(giltzen kudeaketa, kasu).
(4) 5. edukiontziarekin organiko tratamendu kostua = ( 2012an Zarautzen pertsonako jasotako
kg kopurua (47,71 kg)) X (Usurbilgo biztanleak) * (organikoaren tratamendu kostea (70,82
€/tn)). Zarauzko datuak 2012ko abenduan Zarauzko udalak emandako datuak dira.
(5) 2012an San Markon AAB egiten ez duten herrietan bildutako hondakin nahastuen kg
pertsonako (290 kg) – Zarautzen jasotako organikoa pertsonako (47,71 kg) X Usurbilgo
biztanleak (6062) X kostea kiloko.
(6) 2012ko tasak, hiritarrei organikoa konpostatzeagatik egindako hobariak kenduta.

7. (7) 4 edo 5 edukiontzi erabilita, San Markok biltzen ditu poligonoetako hondakinak, eta, berez,
tasen dirua ere San Markok jasotzen du, ez Udalak.
Oharrak:
• Errefusaren tratamenduaren kostean sartuta dago erraustegia eraikitzeko finantzatzeko, eta
mantentzeko gainkostua (Kontsortzioaren arabera, 200 miloi euro gehiagoko inbertsioa,
erraustegirik gabeko irtenbidea baino). Baina, beraz, Atez ateko bilketan errefusaren kostuak
ez luke hartu behar kostu hori, bilketa sistema honek erraustegia behar ez duelako. Besteetan
aldiz, bai. Hau kontuan hartuko bagenu, atez ate sistemaren balantzea taulan agertzen dena
baino hobea litzateke.
• Atez ate bilduz, San Marko kuotan jasotzen ez diren zenbait zerbitzu ordaintzen ari dira.
Egindako estimazioaren arabera, 2012 urtean 10.032 € gutxiago ordaindu behar zuen
Usurbilek. San Markok bere kuota kobratuko balu jasotako zerbitzuen arabera (bere
estatutuetan dioen bezala), atez ate sistemaren balantzea taulan agertzen dena baino 10.032 €
hobea litzateke.
• Atez ateko bilketaren kostuetan sartuta dago hondakinen prebentzioari (eta ez bilketari)
dagokion gasturen bat (autokonpostagintzarako laguntza teknikoa). Kostu hori zenbatzea
zaila denez, ez dugu kendu atez ate sistemaren kostuetatik. Kenduz gero, atez ate sistemaren
balantzea taulan agertzen dena baino hobea litzateke.
• Atez ateko bilketak bere organikoa konpostatzen duten hiritarrei saritzea ahalbidetzen du
(beste sistemetan ezin da). Usurbilgo udalak horrela egiten du, eta autokonpostatzen dutenei
%40 gutxiago kobratzen die hondakin-tasan. Honen eraginez, tasek eragindako diru sarrerak
txikiagoak dira atez ate sisteman. Beste sistemetan bezala, hobari horiek kontuan hartuko ez
bagenitu, atez ate sistemaren balantzea 17.852 € hobea litzateke.

8. Alderaketa
Ondoko taulak jasotzen ditu sistema bakoitzaren diru-sarrerak, kostuak, eta bien arteko balantzea
2012. urtean Usurbilen:
SISTEMA ATEZ ATE
4
EDUKIONTZI
5
EDUKIONTZI
GASTUAK
Hondakinen bilketa 451.633 206.511 274.659
Organikoaren tratamendu kostea 57.243 20.482
Errefusaren tratamendua 79.031 251.815 211.891
San Marko kuota 67.381 67.381 67.381
GASTUAK GUZTIRA 655.288 525.707 574.414
SARRERAK
Bizilagunek eta dendek ordaindutako tasak 221.885 239.737 239.737
Poligonoetako industriek ordaindutako tasak 162.697
Bildutako paperarengatik jasotako dirua (Despanorsa) 33.893
Bildutako ontziengatik jasotako dirua (Ecoembes) 83.655
Bildutako paperezko ontziengatik jasotako dirua
(Ecoembes) 16.723
SARRERAK GUZTIRA 518.853 239.737 239.737
BALANTZEA -136.435 -285.970 -334.677
2. taula: 2012ko sistemen arteko alderaketa ekonomikoa
Ondorioak
1. Atez ate sistemaren balantze ekonomikoa hoberena da askogatik: 4. edukiontziaren
defizita atez ate sistemaren defizitaren bikoitza da, eta 5. edukiontziaren defizita, 2,45 aldiz
handiagoa.
2. Ekonomikoki begiratuta, 5. edukiontziaren sistema da okerrena. Honen zergatia
ondokoan datza: alde batetik bilketaren kostua handitzen du, baina, beste alde batetik, ez du
diru-sarrerarik handitzen (ez du eraginik ontzi arinen edota paper bilketan), ezta
tratamenduaren kostua apenas jaisten ere (bere emaitza eskasengatik organikoaren bilketan).
3. Soilik 2012. urtean, atez ate bilketa egiteak 149.535 €-ko aurrezkia suposatu dio Usurbilgo
Udalari, eta, berez, herritarrei.
4. Atez ate bilketa egiteak ahalbidetu egin du hiritarrak ordaintzen duten hondakinen tasa
txikiagoa izatea. Zehazki, 17.852 € gutxiago ordaindu dute autokonpostatzen duten
hiritarrek.

9. 5. 2008-2012 balantze ekonomikoaren bilakaera
Ondoko taulak biltzen ditu 2008 eta 2012 urteen arteko gastuen eta sarreren bilakaera. Gogoratu
2008 urtean 4 edukiontzi erabiltzen zirela, eta 2009ko martxotik aurrera hasi zela atez ate bilketa.
3. taula: 2008-2012 bilakaera ekonomikoa.
Azalpenak:
• 2010ean suertatzen den bilketaren kostuaren igoera garrantzitsu horren zergatia,
poligonoetan biltzen hastea da.
• Era berean, 2010an gertatzen den bildutakoaren tratamenduaren igoera, poligonoetan biltzen
den errefusa kopuru handia da. Kontuan hartu biltzen den errefusa erdia baino gehiago
poligonoetan bildutakoa dela. Gainera, urte horretan hasi zen GHK organikoa tratatzeagatik
kobratzen.
• Hondakin-tasa ikaragarri baxua zen 2008 urte arte (etxebizitzetan, 50,6 €/urtea). 2009 urtean
%50 igo zen, eta, gero, tasen igoera KPI besterik ez da izan urtez urte. Aipatzekoa da
oraindik ere usurbildarrek ordaintzen duten hondakinen-tasa Gipuzkoan ordaintzen den
txikienetako bat dela. Ikusi ondoko taula:
HERRIA Hondakin tasa
(etxebizitzak, urteko)
Komentarioak
Larraul 184 €
Aia 164,8 €
Donostia 123 €
Zarautz 113,4 € 5 edukiontzi
Azpeitia 111 €
Usurbil 80,28 edo 48,16
konpostatzen badute
Atez ate
4. taula: 2012ko hondakin-tasak zenbait herrietan.
Urtea 2008 2009 2010 2011 2012
GASTUAK
Bilketa-zerbitzua 188.784 € 232.613 € 316.898 € 456.786 € 390.922 €
Bilketaren kudeaketa 0 € 135.071 € 119.039 € 107.980 € 60.635 €
Hondakinen tratamedua 87.156 € 59.537 € 196.547 € 175.933 € 136.275 €
San Marko kuota 61.644 € 62.084 € 62.084 € 65.515 € 67.381 €
GASTUAK GUZTIRA 337.584 € 489.305 € 694.568 € 806.214 € 655.213 €
SARRERAK
Tasak 135.523 € 194.083 € 252.060 € 388.189 € 384.583 €
0 € 54.000 € 142.000 € 160.000 € 134.000 €
SARRERAK GUZTIRA 135.523 € 248.083 € 394.060 € 548.189 € 518.583 €
BALANTZEA
Sarrerek finantziatutako gastuak %40,14 %50,70 %56,73 %68,00 %79,15
Defizita (kubritu gabeko gastuaren %) %59,86 %49,30 %43,27 %32,00 %20,85
Bereiztutako hondakinek eragindako
diru-sarrerak

10. 4 edukiontzien sistemarekin alderaketa
Beste taula honetan 4 edukiontzietako sistemarekin jarraituz gero izango genukeen bilakaera
estimatzen da:
5. taula: 2008-2012 bilakaera ekonomikoa, 4 edukiontziekin jarraituz gero.
Azalpenak:
• Bilketaren kostuaren kalkulua: 2008 urtekoa datu erreala da, eta beste urteetakoa 2008ko
datu bera, KPIrekin eguneratuta.
• Hondakinen tratamenduaren kostua: 2012an San Markon atez ate egiten ez duten herrietan
pertsonako sortutako kostua Usurbili aplikatuta egin da 2012ko estimazioa. Beste estimazio
guztiak egin dira 2012ko urteko atez ate eta 4 edukiontzien arteko proportzio berdina
mantenduz.
• Tasak: urte horietan kobratutako tasak dira, poligonoetakoak kenduta, eta
autokonpostatzeagatik egindako hobariaren eragina zuzenduta.
Ondorioak
• Atez ate bilketari esker, etengabe gutxitu egin da hondakinen bilketak udalan eragindako
defizita.
• Betiko 4 edukiontziko sistemarekin jarraituz gero, defizita bere horretan mantenduko
litzateke.
Urtea 2008 2009 2010 2011 2012
GASTUAK
Bilketa-zerbitzua 188.784 € 190.672 € 196.964 € 200.903 € 206.328 €
Bilketaren kudeaketa 0 € 0 € 0 € 0 € 0 €
Hondakinen tratamedua 87.156 € 110.015 € 363.188 € 325.097 € 251.815 €
San Marko kuota 61.644 € 62.084 € 62.084 € 65.515 € 67.381 €
GASTUAK GUZTIRA 337.584 € 362.771 € 622.236 € 591.515 € 525.524 €
SARRERAK
Kaleguneetako Tasak 135.523 € 194.083 € 212.351 € 231.065 € 239.737 €
0 € 0 € 0 € 0 € 0 €
SARRERAK GUZTIRA 135.523 € 194.083 € 212.351 € 231.065 € 239.737 €
BALANTZEA
Sarrerek finantziatutako gastuak %40,14 %53,50 %34,13 %39,06 %45,62
Defizita (kubritu gabeko gastuaren %) %59,86 %46,50 %65,87 %60,94 %54,38
Bereiztutako hondakinek eragindako
diru-sarrerak

11. Eranskina: beste herrietarako estrapolazioa
Usurbilen atez ate sistema erabiliz lortutako emaitzak, hau da, bereizketa tasa %80tik gora jartzea,
beste herrietan ere lortuko balira, eragin ekonomikoa ere antzekoa litzatekela suposa dezakegu.
Horren estimazioa egin dugu zenbait herrientzako eta Gipuzkoa osorako, Usurbilen 2012 urtean
lortutako etekin ekonomikoa erreferentzia gisa hartuta (149.535 €). Ondoko taulak jasotzen ditu
egindako estimazioak:
HERRIA BIZTANLEGOA Etekin potentziala urteko atez ate ezarriz gero
Donostia 186.185 4.592.737 €
Errenteria 39.217 967.389 €
Lasarte-Oria 17.889 441.279 €
Pasaia 15.945 393.325 €
Urnieta 6.167 152.125 €
Lezo 6.028 148.696 €
Usurbil 6.062 149.535 €
Astigarraga 4.818 118.849 €
GIPUZKOA OSOA 712.097 17.565.725 €
6. taula: 2012an atez ate bilketak Usurbilen eragindako onura ekonomikoa beste herrietara
estrapolatuta.
Balizko etekina jasotzen duen zutabea populazioaren araberako kalkulu proportzionala da. Hau da,
Usurbilgo 6.062 biztanleek sortu badute 149.535 €-ko aurrezkia 2012 urtean, beste herri baten
biztanleek sortuko dutena (populazioa X 149.535) / 6020 € izango da.
Kontuan hartzekoa da emaitzak oso desberdinak izan daitezkeela herri desberdinetan, faktore askok,
batez ere populazioaren profil sozialak eta bere ingurumeneko kontzienziazio-mailak, eragiten
dutelako lortuko diren bereizketa tasetan eta eragindako balantze ekonomikoan. Horregatik, hemen
egiten den estimazioak ez du bermatzen benetan emaitza horiek lortuko direnik: herri bakoitzean
hobeak edo okerragoak izan daitezke.