УйленуУйлену
тойтой
Бекжанова Аймира(раф12)

СөздікСөздік
 Жұбай – супруг
 қарым-қатынас – связь
 Күдік – сомнение
 Жұрт – население
 Іргетасы – фундамент
 Кедергілер – препятствия
 Дербес – персональный
 Абырой – престиж
 Намыс – честь
 Лайықты – соответствующий
 сый-сияпат – почесть
 Арналу – посвящаться
 жүріс-тұрысы – поступки и
поведение
 Тілек – пожелание
 Әдепсіздік – учтивость
 Үлгісі – образец
 Жасауын – приданное
 Арам - злонамеренный

“ йлену”Үйлену”Ү деген атаудеген атау
еркекті йел алыпң әеркекті йел алыпң ә
йлі болуына, жекеүйлі болуына, жекеү
т тін т тетіп, отауү үт тін т тетіп, отауү ү
тігуіне байланыстытігуіне байланысты
алыптас ан.қ қалыптас ан.қ қ

йлену Тойы — жігіттіҮ ңйлену Тойы — жігіттіҮ ң
некелесуіне байланысты зөнекелесуіне байланысты зө
йіндеүйіндеү
йымдастыратын ұйымдастыратын ұ той-той-
думаныдуманы. М ны кейде келінұ. М ны кейде келінұ
т сіру тойы деп те атайды.үт сіру тойы деп те атайды.ү

 Ер мен йел – отбасыны екі іргетасы. Ол йленуменә ң ү
аланады. лкен бір кедергілер болмай т рмысқ Ү ұ
рма андар дербес рі адамгершілік міндетіненқұ ғ ә
аш ан болады. Себебі, адам баласы адамгершілікқ қ
асиетін, абыройын, намысын йлену ар ылы берікқ ү қ
ор ай алады. Ойшыл А.Шопенгауэр айтпа шы:қ ғ қ
« йлену дегеніміз - з - ы ы ны жарымынҮ ө құ қ ғ ң ң
азайтып, міндеті ді екі есе к бейту деген с з»…ң ө ө

Қыз ұзату Үйленетін жігіттің ата-анасы
болашақ келіні-нің ата-анасының алдынан
өтіп, құда түсіп, оған лайықты сый-
сияпатын жа- сап, салт-дәстүрлерді орын-
даған соң қалыңдығын алып кетуге күйеу
жігіт келеді. Сол кезде екі жасқа арналып ақ
отау тігіледі. Ақ отауды тігу үстінде
мынандай дәстүрлі рәсімдер жүзеге
асырылады:

1. дай жолы;Құ1. дай жолы;Құ
 2. Кереге керер;2. Кереге керер;
 3. Ша ыраң қ3. Ша ыраң қ
к терер;өк терер;ө
 4. Уы шаншар;қ4. Уы шаншар;қ
 5. Туырлы жабар;қ5. Туырлы жабар;қ
 6. Т ндік жабар;ү6. Т ндік жабар;ү
 7. зік жабар;Ү7. зік жабар;Ү
 8. Бау-шу байлар;8. Бау-шу байлар;
 9. Отау9. Отау
бай азысы;ғбай азысы;ғ
 10. Мойын сынар.ұ10. Мойын сынар.ұ

Ата-ана екі жасты йлендірмес б рынү ұАта-ана екі жасты йлендірмес б рынү ұ
жігіт алы ды ты туысты ара а жетіқ ң қ қ ғжігіт алы ды ты туысты ара а жетіқ ң қ қ ғ
ата салып іздестіруін, жастарыныңата салып іздестіруін, жастарының
ерекшелігін ескеріп отыр ан. йленуғ Үерекшелігін ескеріп отыр ан. йленуғ Ү
тойы алдында да т сіп, жаушықұ үтойы алдында да т сіп, жаушықұ ү
жіберген. да т су, рын тойынҚұ ү ұжіберген. да т су, рын тойынҚұ ү ұ
ткізген. далар бір-біріне есікө Құткізген. далар бір-біріне есікө Құ
к рсеткен. алы малын алып, жасауынө Қ ңк рсеткен. алы малын алып, жасауынө Қ ң
берген. ыз зату тойынан кейін йленуҚ ұ Үберген. ыз зату тойынан кейін йленуҚ ұ Ү
тойы, я ни келін т сіру тойығ үтойы, я ни келін т сіру тойығ ү
ткізілген. Ауыл йелдері жасаулыө әткізілген. Ауыл йелдері жасаулыө ә
к шті алдынан шашу шашып арсыө ң қк шті алдынан шашу шашып арсыө ң қ
ал ан. Кімде-кім к ш бастар т йеніғ ө ү ңал ан. Кімде-кім к ш бастар т йеніғ ө ү ң
б йдасын абылдап алып ауыл аұ қ ғб йдасын абылдап алып ауыл аұ қ ғ

Ауыл адамдары ж кті т сіріп, а отауды кеү ү қ әАуыл адамдары ж кті т сіріп, а отауды кеү ү қ ә
йіні о жа ына тігеді. М нда жас отауү ң ң ғ ұйіні о жа ына тігеді. М нда жас отауү ң ң ғ ұ
ша ыра ын к теруге балалы-ша алы, т іреккең ғ ө ғ өңша ыра ын к теруге балалы-ша алы, т іреккең ғ ө ғ өң
жа сы ата ы жайыл ан сали алы ана та далады.қ ғ ғ қ ңжа сы ата ы жайыл ан сали алы ана та далады.қ ғ ғ қ ң
Отау дайын бол ан со , ауыл шетінде хабар к тіпғ ң үОтау дайын бол ан со , ауыл шетінде хабар к тіпғ ң ү
т р ан келінді шымылды пен б ркемелеп, ана-ұ ғ қ үт р ан келінді шымылды пен б ркемелеп, ана-ұ ғ қ ү
енесіні йіне т сіреді. Жас келінді боса адан оң ү ү ғ ңенесіні йіне т сіреді. Жас келінді боса адан оң ү ү ғ ң
ая пен аттат ызып, ш рет с лем бергізеді.қ қ ү әая пен аттат ызып, ш рет с лем бергізеді.қ қ ү ә
Оша та ы от а май ю р сімі ж ргізіледі.қ ғ қ құ ә үОша та ы от а май ю р сімі ж ргізіледі.қ ғ қ құ ә ү
Келінді арсы ал ан ыз-келіншектерге т рліқ ғ қ үКелінді арсы ал ан ыз-келіншектерге т рліқ ғ қ ү
сыйлы тар (ж зік, білезік, т.б.) лестіріледі.қ ү үсыйлы тар (ж зік, білезік, т.б.) лестіріледі.қ ү ү
она тар а таба тартылып, а са алдар батаҚ қ ғ қ қ қона тар а таба тартылып, а са алдар батаҚ қ ғ қ қ қ
бергенде а отау а сыба а жіберіледі.қ ғ ғбергенде а отау а сыба а жіберіледі.қ ғ ғ
Жас келін оны с лем етіп абылдайды.ә қЖас келін оны с лем етіп абылдайды.ә қ
Беташардан со сауы -сайран басталады. Тойданң қБеташардан со сауы -сайран басталады. Тойданң қ
со далар а киіт кигізіп, ат мінгізіпң құ ғсо далар а киіт кигізіп, ат мінгізіпң құ ғ

ОТОТ АҚАҚ
МАЙМАЙ
УЮҚУЮҚ

Халы ыз затып, келінқ қ ұ
т сіруді лкен уанышү ү қ
санайды. Осындай жиын –
тойларды со ынан да батаң ң
беріледі. Оны бір лгісің ү
мынадай:
Уа, жас отау иесі,Уа, жас отау иесі,
 олдасын т ір киесі.Қ әңолдасын т ір киесі.Қ әң
Ал ан жары жерікғ ңАл ан жары жерікғ ң
болсын,болсын,
Боса алары берікғ ңБоса алары берікғ ң
болсын.болсын.
Жаны арамды аң ққЖаны арамды аң ққ
к нбесін,өк нбесін,ө

деп жасдеп жас
ж байлардыұ ңж байлардыұ ң
арман – тілегініңарман – тілегінің
орындалуынаорындалуына
жа сы ниетқжа сы ниетқ
білдіреді. Аталыбілдіреді. Аталы
с з, а тілекө қс з, а тілекө қ
айтылады. Б лұайтылады. Б лұ
тілек отбасытілек отбасы
татулы ынғтатулы ынғ
арттырадыарттырады.

Тапсырмалар

1) тапсырма:сұрақтар1) тапсырма:сұрақтар
1. Уйлену тойы дегеніміз не?
2. Отбасының іргетасы кімдер?
3. Ойшыл Шопенгауэр не айтты?
4. Қыз ұзату дегеніміз не?
5. Ақ отауды тігу үстінде қандай дәстүрлі рәсімдер жүзеге асырылады?
6. Уйлену тойы кезінде екі жасқа арналып не тігіледі?
7. Осындай жиын – тойлардың соңынан не беріледі?
8. Сен қандай бата білесің?
9. Уйлену тойы кейде қалай атайды?

2) тапсырма:сөзжұмбақ2) тапсырма:сөзжұмбақ
1) ******деген атау еркекті йел алып йлі болуына, жеке т тін т тетіп, отауң ә ү ү ү
тігуіне байланысты алыптас анқ қ .
2) Ер мен йел – отбасыны екі ********ә ң
3) « йлену дегеніміз - з ы ы ны жарымын азайтып, міндеті ді екі есеҮ ө құқ ғ ң ң ң
к бейту деген с з» кім айтты?ө ө
4) ыз зату йленетін жігітті ата-анасы болаша келіні-ні ата-анасына неҚ ұ Ү ң қ ң
жасайды?
5) Шопенгауэр кім бол ан?ғ
6) ыз зату кезінде екі жас а арналып не тігіледі?Қ ұ қ
7) алы малын алып, неҚ ң беріледі?
8) тойларды со ынан не беріледі?ң ң
9) Уйлендірген жігітіі алай атаймыз?қ
10) Уйлендірген бойжеткені калай атаймыз?
11) Баланы йелі кім?ң ә
12) Кім бас а елді болаша келіні?қ ң қ
Сұрақтар:Сұрақтар:

ЖауаптарЖауаптар
1) Уйлену
2) Іргетасы
3) Шопенгауэр
4) Сый-сияпатын
5) Ойшыл
6) А отауқ
7) Жасауын
8) Бата
9) Куйеу
10) йелӘ
11) Келін
12) ызҚ
2тапсырма(с2тапсырма(сөзжұмбақөзжұмбақ))

3)тапсырма:3)тапсырма:берілген сөздерменберілген сөздермен
сөйлем құраңызсөйлем құраңыз
Киіз уй
Куйеу
 йелӘ
Арам
Намыс
Тілек