4. Ortaçağ Üniversiteleri
• Toplumsal yapı: feodalite
• Egemen güç: kilise
• Düşünce yapısı: skolastik
• Eğitim dili: Latince
• Öğrenciler: tüm hristiyanlık dünyasından
• Öğretim üyeleri: uzmanlaşmamış
8. 19. Yüzyıl Üniversiteleri
• 1806-Napolyon Bonapart: İktidarın ideolojisi
doğrultusunda elit kadrolar yetiştirmek,
(öğreten devlet kurumu), pozitivist
• 1810-W. Von Humbolt: Bilim için bilim /
öğretim - araştırma birlikteliği / otonomi,
(öğreten bilim kurumu), idealist
• 1852-Henry Newman: Bireyin öğretim isteğini
tatmin etmek, (meslek öğretmez, araştırma
yapmaz), ampirik ve teolojik
9. 19. Yüzyıl Üniversiteleri
• Toplumsal yapı: sanayi toplumu
• Egemen güç: ulus devlet (burjuvazi)
• Eğitim dili: ulusal dil
• Finansman: devlet
• Öğrenci: her kesimden (fırsat eşitliği)
• Eğitim - öğretim: elitist
10. 20. Yüzyıl Üniversiteleri
(Amerikan Üniversiteleri: Pragmatist)
• Toplumsal yapı: küreselleşme (bilgi toplumu)
• Egemen güç: sermaye
• Eğitim dili: İngilizce (lingua franca)
• Finansman: devlet desteği çekiliyor, girişimci
üniversite (iş dünyasının hakimiyeti)
• Eğitim-öğretim: kitle eğitimi (profesyonellik),
kalite denetimi
• Bilgi üretimi: piyasa için (öğretim/ araştırma/
hizmet ayrışıyor)
• Kültür: kozmopolit
11. Ortaçağ Eğitim Kurumları
(Medreseler-Enderun)
• Selçuklu medreseleri
• 1332: İznik medresesi - Orhan bey
Külliyeler (1350 civarında ilk medrese kitabı:
Mantık, Molla Şemseddin Fenari)
• 1471: Medrese-i Semaniye - Fatih
• 1559: Sahn-ı Süleyman - Kanuni
12. “Fatih’ten II. Abdülhamid’e kadar geçen 450 yıl
boyunca medreselerin, memlekete, Türklüğe,
ilim alemine ne hizmeti olmuş ne de tek alim
yetiştirmiştir”
13. Eğitimimizi Şekillendiren Temel Faktörler
• Ortaçağın çok uzun sürmesi (gerçek bir
düşünce özgürlüğü yaşanmaması)
• Sosyoekonomik yapı (burjuvazi ve kapitalist
üretim güçleri yok)
• Eğitim-öğretim: devletin varlığını
sürdürebilmesi için bilim ve teknoloji
gereksinimi
– 1683 Viyana bozgunu: riyaziye
– 1770 Çeşme baskını: mühendishane
15. Tanzimattan Sonra Yükseköğrenim
• 1869-Safvet Paşa: Maarif-i Umumi Nizamnamesi
– Darülfünün-ı Osmani (1871’de kapatıldı)
– Darülfünun-ı Sultani (1874 1881’den sonra bilgi
yok
– Darülfünun-ı Şahane (Sait Paşa) (1901: edebiyat,
fen, din)
• 1915-Darülfunun reformu: 19 Alman, 1 Macar öğr. üy.
– Hukuk, Tıp, Fen, Edebiyat, Ulum-i Şeriye
– 1919’da özerklik: Von-Humbolt tipi üniversite
16.
17. Cehalet mültezem, kesb-i kemaldir cünhamız, bildim,
İlahi, cürm-i tahsil-i ilimden tövbeler olsun
Müdür Hoca Tahsin Efendi
18. Darulfünün emirlerle düzelmez
Onu yapar ancak serbest bir ilim
Bir mesleğe haricinden fer gelmez
Bırakınız ilmi yapsın muallim
Ziya Gökalp
19. Cumhuriyette Yükseköğrenim I
• 1933: Darülfunun İstanbul Üniversitesi (2252 sayılı
yasa) (Tüzel kişilik ve özerklik yok)
– Devlet doğrudan araştırma birimleri/enstitüler
kurmuştur (Sıtma: 1928/ Adana, Y.Ziraat
Enstitüsü: 1933/ Ankara, MTA: 1935)
– 1946: İÜ, İTÜ ve AÜ (4936 sayılı yasa) (tüzel kişilik
ve özerklik var - üniversitelerarası kurul)
– 1954: Karadeniz, Ege, ODTÜ, Atatürk
20. Cumhuriyette Yükseköğrenim II
• 1960 Askeri Darbe
– Özerk üniversite
– Devlet tekeli
– DPT, TÜBİTAK
– Yükseköğretim talebi hızla arttı (MSS, HÜ,
akademiler özel okullar)
• 1968 Öğrenci hareketleri: eğitime ve siyasal sisteme
karşı
21. • 1971 Askeri müdahale: genel eğitim reformu ve üniversite üzerinde
denetim
– 1973 (1750 sayılı yasa) Kollegial model, YÖK (1975’te iptal)
– Yükseköğretim talebi hızla arttı (Anadolu Üniv., gece eğitimi,
mektupla öğretim)
• 1980 Askeri Darbe: (2547 sayılı yasa)
– Üniversitelerin denetim altına alınması ve uslandırılması
– Tüm yükseköğretim üniversiteye verildi, açık öğretim fakültesi
– YÖK, Vakıf üniversiteleri (A. mahkemesi daha önce reddetmişti)
– Multiversiteye geçiş teşebbüsü (rektör atama ile, bölüm sistemi,
Yrd. Doç.lik, lisansüstü eğitimi, araştırma görevliliği, araştırma fonu
akademik yükseltmeler, vb.)
Cumhuriyette Yükseköğrenim III
22. YÖK
• 1. Dönem: Uslandırıcı, homojenleştirici
• 2. Dönem: Dini cemaatlerin, radikal siyasal
grupların örgütlenmesine tolerans gösteren
bir yapı
• 3. Dönem: (28 Şubat 1997) laiklik karşıtı
kadrolaşmaya karşı çıkan, atama ve
yükseltme ölçütlerinin nesnelleştirilmesine
ve yükseltilmesine önem veren bir yapı
23. Nasıl Bir Gelecek?: Bilgi toplumu
• Yaşamda: sürekli değişme, yenilenme,
çeşitlenme, hızlanma
• Her alanda: esneklik, kalite ve verimlilik
artışı
24. Bilgi Toplumu İnsanı Nasıl
Olmalıdır?
• Bilgi donanımı: öğrenmeyi öğrenmiş
• Düşünce sistemi:
– eleştirel ve nesnel düşünebilen
– analiz-sentez yapma ve problem çözme
– yaratıcı düşünceye sahip
• İş karakteri:
– araştırmacı
– işbirliğine yatkın
– girişimci
25. Bilgi Toplumu İnsanını Nasıl
Yetiştirmeliyiz?
“ Ülkemizde bilimin gelişmemiş oluşunun
en başta gelen nedeni insanımızdaki
merak eksikliğidir ”
Prof. Dr. Erdal İnönü
26. Sorma-Bilme Dürtüsü (merak)
nedir?
• Sorma-bilme dürtüsü, doğuştan var olan
fakat çocukluk çağında geliştirilebilen ya
da söndürülebilen bir yetidir
• “Sorma-bilme dürtüsü küçük, nadir bir
bitkiye benzer; bu bitkinin en önemli
gereksinimi, UYARANLAR ve
ÖZGÜRLÜKTÜR”
A.Einstein
27. Sorunun Çözümü:Okul Öncesi
Eğitimi
• Sorma-bilme dürtüsünü geliştirmek için
–Çocuklarımızın çekingen ve meraksız
olmalarına neden olan geleneklerimizi
ve çocuk yetiştirme yöntemlerimizi
terk etmek gerekir
–Aile-çocuk, öğretmen-çocuk eğitimine
anaokulları başta olmak üzere ağırlık
veren çağdaş bir eğitimi başlatmak
gerekir
28. • “İlk yaşlarda doğru bir şekilde eğitilmiş bir
çocuk, altı yaşından sonra, eğer çevreye
dikkat edilirse, kendini doğru yöne
yönlendirecek alışkanlıklara ve isteklere
sahip olacaktır”
Bertrand Russel
• “Bir insan yedisinde ne ise yetmişinde de
odur”
Anonim
29. Üniversite Öğrencilerimizin
Şimdiki Durumu Nedir?
• Çoğunluğu soru sormamaktadır
• Sınav korkusu dışında özerk öğrenme ilgisi
taşımamaktadırlar
• Verilen bilgileri eleştiri süzgecinden
geçirmemekte tersine öğreticilerin çoğu
tarafından aktarılan bilgileri ezberlemektedirler
• “öğretim üyelerinin sorgulamadan öğretmek,
öğrencilerin soru sormadan, tartışmadan
öğrenmek yani ezberlemek eğilimleri, dişli
çarklar gibi birbirine uymaktadır”
Prof. Dr. Orhan Öztürk
31. “Benim ödülü almamdaki en büyük etken
annemdir. Çünkü ben ilkokuldayken her gün
okuldan eve geldiğimde, “iyi not aldın mı?,
öğretmenin sana aferin dedi mi?, başarılı oldun
mu?” gibi beklenen sorular yerine, daima aynı
soruyu sorardı:
”BUGÜN DERSTE İYİ BİR SORU SORDUN MU?”
I.I.Rabi
1991 Fizik Nobel Ödülü sahibi
32. Üniversite Eğitimi
• Öğrenci merkezli eğitim
– Eğitimde motivasyon öğretmenin yetkisinden
değil öğrencinin öğrenme arzusundan
gelmelidir
– Öğretim sürecinde öğrenci pasif alıcı değil
aktif katılımcı olmalıdır
– Meslek eğitiminin yanında, yeterli kültür de
verilmelidir
– Öğrenciye kapasitesinin üstünde bilgi
yüklenmemelidir
33. Böyle Bir Eğitimin Yöntemi:
Kredili Sistem
• Ders sayısı azaltılmıştır
• Seçimlik ders sayısı arttırılmıştır
• Meslek derslerinin oranı azaltılmıştır
• Değerlendirme sistemi görecelidir
• Danışmanlık sistemi gelişmiştir
