ραψ. α

1. ΠΩΣ ΓΡΑΦΟΥΜΕ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ραψωδία α, στίχοι 26-108
προσεκτική ανάγνωση του κειμένου
υπογράμμιση βασικών σημείων
διατύπωση προτάσεων για τα βασικά σημεία
γραφή περίληψης σε πλάγιο λόγο, π.χ. «Σ’ αυτούς τους στίχους ο πoιητής αναφέρει…»
( Παράδειγμα περίληψης, στίχοι 26-108)
Με εξαίρεση τον Ποσειδώνα που απουσιάζει στους Αιθίοπες, οι θεοί κάνουν συμβούλιο στον
Όλυμπο. Πρώτος παίρνει το λόγο ο Δίας, ο οποίος διατυπώνει το παράπονό του για τους
ανθρώπους, οι οποίοι θεωρούν υπεύθυνους τους θεούς για όσα κακά τους συμβαίνουν, ενώ είναι
υπεύθυνοι οι ίδιοι, αναφέροντας το παράδειγμα με τον Αίγισθο. Στη συνέχεια μιλάει η Αθηνά,
τονίζοντας ότι ενδιαφέρεται ιδιαιτέρως για τον Οδυσσέα, ο οποίος, αν και ευσεβής, βασανίζεται
χωρίς να μπορεί να επιστρέψει στην Ιθάκη, αφού η Καλυψώ τον κρατά κοντά της παρά τη θέλησή
του.Τότε ο Δίας εκφράζει τη συμπάθειά του για τον Οδυσσέα και τονίζει πως υπαίτιος για τα
βάσανά του είναι ο Ποσειδώνας, επειδή ο ήρωας τού τύφλωσε το γιο. Τέλος, η Αθηνά προτείνει ο
Ερμής να σταλεί στην Καλυψώ να ανακοινώσει την απόφαση των θεών για επιστροφή του
Οδυσσέα και να μεταβεί η ίδια στην Ιθάκη με σκοπό να ενθαρρύνει τον Τηλέμαχο, ώστε να διώξει
τους μνηστήρες και να ταξιδέψει στην Πύλο και στην Σπάρτη, για να συγκεντρώσει πληροφορίες
για τον πατέρα του.
ΑΝΘΡΩΠΟΜΟΡΦΙΣΜΟΣ (σελ. 24 του βιβλίου)
1) Η συμμετοχή του Ποσειδώνα στη θυσία των Αιθιόπων (στίχοι 29-30)
2) Ο Ερμής συνομιλεί με τον Αίγισθο (στίχοι 49-50)
3) Τα γλυκά λόγια της Καλυψώς (στίχος 60)
4) Ο θυμός του Δία (στίχος 72)
5) Η αρχή της πλειοψηφίας στις συγκεντρώσεις των θεών (στίχοι 90-92)
 ΠΡΟΪΔΕΑΣΜΟΙ ή ΠΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
1) Στίχοι 26-30: ................................................................................................................
...............................................................................................................................................
2) Στίχοι 40-51: .....................................................................................................................
..............................................................................................................................................
3) Στίχοι 97-100: .................................................................................................................
4) Στίχοι 101-105: ................................................................................................................
5) Στίχοι 106-108: ..............................................................................................................
α 88-95. Με τα λόγια της Αθηνάς με τα οποία εκθέτονται οι ενέργειες του Ερμή στην Ωγυγία καθώς
και οι συνέπειές τους, ο ποιητής δίνει ένα μέρος από το σχέδιο της Οδύσσειας. Την τεχνική αυτή,
να προγραμματίζεται η πορεία του μύθου με την πρόρρηση κάποιου θεού ή το λόγο ενός
ανθρώπου, τη συναντούμε και στην Ιλιάδα. (προοικονομία).

2.  Η εύνοια της Αθηνάς (α 56-108) προς τον Οδυσσέα: φαίνεται από: α) την πρωτοβουλία που
παίρνει, β) το συναισθηματικό χαρακτήρα του λόγου της, γ) την αποσιώπηση της "ύβρεως" του
Οδυσσέα, και δ) την πρόταση του σχεδίου για την επιστροφή του Οδυσσέα.
 Η δήλωση του Δία σχετικά με την ευθύνη του ανθρώπου για τις πράξεις του (στ.36-9): λέγεται σαν
απάντηση στο υποτιθέμενο παράπονο των θνητών ότι οι συμφορές τους οφείλονται στους θεούς·
με το «και» («κι από φταίξιμο δικό τους [...] και πάνω απ’ το γραφτό τους» / [...] είναι σαν να λέει
ότι το μερίδιο συμφορών που ορίζει η Mοίρα για τους ανθρώπους το επαυξάνουν οι ίδιοι με τις
άδικες πράξεις τους· και τη θέση του αυτή ο Δίας την επαληθεύει με το παράδειγμα του Αίγισθου
(40-51), ο οποίος, παρά την προειδοποίηση των θεών, επέλεξε να υπερβεί «την ορισμένη μοίρα»,
και πλήρωσε γι’ αυτό. Αυτός που επιλέγει είναι υπεύθυνος· ο θεός δεν έχει ευθύνη. Για πρώτη
φορά στην ιστορία του ανθρώπου τίθεται το θέμα της ελεύθερης επιλογής με επίγνωση των
συνεπειών, που σημαίνει ότι ο ίδιος ο άνθρωπος δημιουργεί τις προϋποθέσεις για τη δυστυχία
του, πέρα από ό,τι του όρισε η μοίρα.
→ Το θέμα, λοιπόν, της ευθύνης του ανθρώπου για τις πράξεις του μπορεί να διατυπωθεί ως εξής:
οι θεοί προειδοποιούν τους θνητούς (με διάφορους τρόπους) για επικείμενη συμφορά λόγω
ατασθαλιών· αν δεν συμμορφωθούν, ευθύνονται για τις πράξεις τους και τιμωρούνται γι’ αυτές.
Kαι σχηματικά: (θεϊκή) προειδοποίηση – μη συμμόρφωση → τιμωρία.
H έννοια της υπέρβασης των ορίων είναι ταυτόσημη με την υβριστική συμπεριφορά. Υβριστής
γίνεται όποιος υπερβαίνει τα όριά του παίρνοντας κάτι που δεν του ανήκει (όπως οι σύντροφοι του
Οδυσσέα , ο Αίγισθος, οι μνηστήρες). Ας προστεθεί ότι η ύβρις τιμωρείται πάντοτε από τους θεούς,
πράγμα που μπορεί να αποτελεί κριτήριο για το τι είναι ύβρις και τι όχι.
 Γιατί στη συνέλευση των θεών αναφέρουν τον Αίγισθο; Δεν είχε κανένα ευγενικό κίνητρο
για τις πράξεις και επιπλέον είχε προειδοποιηθεί από τους θεούς. Δεν υπάκουσε στον
ηθικό νόμο ύβρις, νέμεσις, τίσις.
Η αναφορά του Αίγισθου γίνεται για να δείξει την αδικία που γίνεται εις βάρος του Οδυσσέα που
ήταν ενάρετος.
ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΑ
Tα επίθετα είναι συχνά στα ομηρικά έπη και αποδίδουν ουσιαστικές ιδιότητες στα πρόσωπα και στα πράγματα
που συνοδεύουν. Άλλοτε τονίζουν μια χαρακτηριστική τους ιδιότητα (είναι δηλαδή χαρακτηριστικά επίθετα,
π.χ. «τον άντρα τον πολύτροπο», «ο ξακουστός Oρέστης») και άλλοτε προβάλλουν μια εικόνα τους (είναι
δηλαδή περιγραφικά επίθετα, π.χ. «στις θολωτές σπηλιές», «την καλλιπλόκαμη νεράιδα»).

Ξεχωρίστε 2-3 χαρακτηριστικά επίθετα και άλλα τόσα περιγραφικά μαζί με τα ουσιαστικά που
συνοδεύουν.
Χαρακτηριστικά
Περιγραφικά