Isang handout tungkol sa pagsasalaysay

1. Pagsasalaysay o Naratibo
Ang pagsasalaysay tulad ng ibang uri ng pagpapahayag ay hindi
nakatatayong mag-isa nang hindi nahahaluan ng paglalahad, paglalarawan at
pangangatwiran.
Ang pagsasalaysay ay pagkukuwento. Ito ay pagpapahayag ng
naglalayong maghayag ng sunud-sunod na pangyayari palasak at madalas na
kailanganin ito ng tao. Layunin ng pagsasalaysay ay upang mapag-ugnay ang
mga pangyayaring naging karanasan, namasid o nasaksihan. Ang
pagpapahayag ay matapat, walang kinikilingan at mabisa. Iniiwasan din ang mga
maliligoy na pananalita upang maiangkop ang salita’t pangungusap sa bagay o
pangyayaring isinasalaysay.
Maaaring pasalita o pasulat ang pagsasalaysay. Ang dalawang paraang
ito ay maaaring hanguin sa mga sumusunod:
1. Sariling karanasan
2. Pangyayaring nakita o nasaksihan
3. Pangyayaring narinig o napakinggan
4. Pangyayaring nabasa o natunghayan
5. Bungang-isip o likhang isip
Mga Katangian ng Isang Mabuting Pagsasalaysay
1. Mabuting pamagat – kinakailangang taglayin ng mabuting pamagat ang
sumusunod:
a. maikli
b. kawili-wili
c. kapana-panabik
d. nagtatago ng lihim
e. may orihinalidad at di-palasak
f. hindi katawa-tawa
2. Mahalagang paksa
3. Wastong pagkakasunud-sunod Ang karaniwang pagkakasunud-sunod ng
mga pangyaayri sa isang salaysay:
a. Simula
b. Gitnma
c. Wakas
Mayroon din maang mga salaysay na gumagamit ng pamamaraang
pabalik o flashback na nagsisimula sa
a. gitna o dakong wakas
b. nagbabalik sa simula sa pamamagitan ng paggunita o pag-alaala
c. wakas
Maaari ring ang pagsasalaysay ay may ganitong pagkakasunud-sunod
a. nagsisimila sa wakas

2. b. nagbabalik sa tunay na simula
c. nagtatapos sa tunay na wakas na ginagamit na simula ng may-
akda
4. Kawili-wiling simula at wakas – Dapat tandaan:
a. Kailangang maging kawili-wili ang simula upang maakit ang mga
mambabasa at tagapakinig.
Halaimbawa:
1. Kay Lydia niya unang narinig ang balita.
”La,” sani ni Lydia na kumandong sa kanya at pinagdaop
ang mga palad sa kanyang buhok, ”aalis ka na ba rito, ha,
La?”
”Aalis ako? Aba, saan ako pupunta,” tanong niyang may
kahalong tawa. ”di na nga ako makakilos eh... diyaskeng
rayuma ito! Aalis pa ako.”
-simula ng ”Yumayapos ang Takipsilim”
Ni Genoveva E. Matute
2. “Baka makipag-away ka na naman, Impen,” tinig iyon ng
kanyang ina. Nangangaral na naman. Mula sa
kinatatalungkuang giray na batalan, saglit siyang napatigil sa
paghuhugas ng mumo sa kamay.”
- simula ng ”Impeng Negro
Ni Rogelio sikat
b. Dapat maging kawili-wili ang wakas upang makintal ang bisa nito.
Halimbawa:
1. Bigla-bigla, anaki’y kidlat ang gumuhiot sa karimlan,
nagbalik sa gunita ni Aling Marta ang larawan ng
isang batang payat, duguan ang katawan at
natatakpan ng dyaryo at para niyang narinig ang
mahina at gumagaralgal na tinig nito: “maski
kapkapan ninyo ako, e wala kayong makukuha sa
akin.” Saglit siyang natigilan sa pagpanhik sa
hagdanan; para siyang pinangangapusan ng hininga
at sa palagay ba niya ay umiikot ang kanyang buong
paligid; at bago siya tuluyang nawalan ng ulirat ay
wala siyang narinig kundi ang papanaog na yabag ng
kanyang asawa’t anak at papaliit at lumalabong
salitang: “Bakit kaya? Bakit kaya?”
- wakas ng “Ang Kalupi”
Ni Benjamin P. Pascual
2. Nakangingilo ang init ng gulong ng kariton. Malayo ng
kami, sa tingin ko’y tila madilim na dawag lamang ang
sapang Putol. Pinagmasdan ko ang laman ng kariton.
Ito’y isa nang kayamanan ng nagsasalat sa nayon,

3. naisip ko. At sa Sabado, ito’y pagmamasdan at
sasandalan ng maraming tagalungsod.
- wakas ng ”Lugmok na Ang Nayon”
Ni Edgardo M. Reyes
c. Upang maging kawili-wili ang simula at wakas, gamitin ang
mayamang guni-guni at haraya.
d. Orihinal
e. Tuwiran at tiyakan ang simula patungo sa katawan. Iwasan ang
maligoy na simula.
f. Kailangang sumunod agad ang wakas sa kasukdulan ng salaysay.
Bukod sa mahahalagang katangian ng nabanggit tungkol sa mabuting
salaysay, maidaragdag pa ang mga katangiang sumusunod:
3. Kaisahan – dapat magkaisa ang pook, panahon at ang ayos
at katangian ng tauhan.
4. Pagbibigay-diin sa pinakamahalagang bagay sa salaysay-
Dapat bigyang-halaga o importansya ang bahagi ng
slaaysay na may kapupulutang aral o kaalaman.
5. Pag-uusap – Kawili-wili ang salaysay na may tuwirang pag-
uusap ang mga tauhan kaysa pawang paglalahad lamang
ng may-akda kung ano ang pinag-uusapan. Makatutulong ito
sa paglalarawan ng katauhan ng bawat nagsasalita.
6. Paglalarawan – Nagbibigay-kulay sa pagsasalaysay ang
paglalarawan bukod sa pagbib igay-liwanag.
7. Kasukdulan – ito ang bahagi ng salaysay na ang kawilihan
ng bumabasa o nakikinig ay nasa pinakamataas na
kaigtingan. Nakabitin ang kanilang pananabik. Pagkatapos
nito’y dapat susunod agad ang wakas. Hindi dapat lumawig
o magpaligoy-ligoy pa.
Paz M. Belvez, Ed.D et.al. Retorika: Mabisang Pagsasalita at Pagsulat. 2002.
Rex Bookstore. Sampaloc, Manila.
Resurreccion Doctor Dinglasan, Ph.D. Retorikang Filipino. 2010, Rex
Bookstore. Sampaloc, Manila.