1. 1
1
1
1
1
ΕΙΣΗΓΗΣΗ: ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΠΕΡΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ. ΣΤΟΧΟΙ-ΑΠΗΧΗΣΗ-
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ-ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ν.ΜΙΤΣΙΚΑΡΗΣ, ΝΟΣΗΛΕΥΤΗΣ ΤΕ ΚΕΦΙΑΠ Γ.Ν.ΞΑΝΘΗΣ
Περίληψη
Τα σχολεία αποτελούν ένα σημαντικό συνδετικό κρίκο μεταξύ των ειδικών και του
πληθυσμού -στόχου για ενημέρωση σε θέματα αγωγής υγείας. Το υγιεινό φαγητό και η
ισορροπημένη διατροφή συμβάλλουν σε έναν υγιεινό τρόπο ζωής και στην ομαλή ανάπτυξη
του παιδιού, στην ενίσχυση της ικανότητας μάθησης και της απόδοσης του παιδιού στο
σχολείο. Στην παρούσα εισήγηση, γίνεται μία σύντομη παρουσίαση της εμπειρίας του
ομιλούντος από εξορμήσεις σε δημοτικά σχολεία του Νομού Ξάνθης, με στόχο την ενημέρωση
και ευαισθητοποίηση σε θέματα διατροφής. Το πρόγραμμα αυτό υλοποιείται εντός ωρών

2. 2
2
2
2
2
διδασκαλίας και απευθύνεται σε μαθητές της Έ και ΄ΣΤ τάξης δημοτικού και στους γονείς τους.
Περιλαμβάνει ομιλίες που υποστηρίζονται από οπτικοακουστικά μέσα και μετά το τέλος κάθε
ομιλίας ακολουθούν ερωτήσεις και γίνεται σχετική συζήτηση. Επίσης στην εισήγηση αυτή
γίνεται αναφορά στους στόχους του προγράμματος, την απήχηση που έχει, το ενδιαφέρον και
τις δυσκολίες που συναντά.
Εισαγωγή
Το Κέντρο Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης στα πλαίσια των
δραστηριοτήτων του, ενεργοποιείται και στον τομέα της ενημέρωσης του γενικού
πληθυσμού σε θέματα υγείας.
Προς την κατεύθυνση αυτή έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια μία
συνεργασία ανάμεσα στο Κέντρο μας και στην Διεύθυνση Ά βάθμιας Εκπαίδευσης του
Ν. Ξάνθης, με σκοπό την ενημέρωση πάνω στην υγιεινή διατροφή των μαθητών και των
γονέων τους, με διαλέξεις μέσα στους χώρους της σχολικής κοινότητας.
Υλικό-Μέθοδος
Το πρόγραμμα υλοποιείται με την συμμετοχή του ομιλούντος και της
διαιτολόγου του Νοσοκομείου και οι ομιλίες απευθύνονται σε μαθητές της Έ και ΄ΣΤ
τάξης των δημοτικών σχολείων αλλά και στους γονείς τους που εκ των προτέρων
ενημερώνονται σχετικά, ώστε να παρευρίσκονται στις σχολικές αίθουσες την ώρα των
διαλέξεων.
Υλοποιείται εντός των ωρών
διδασκαλίας σε συνεργασία με τους
δασκάλους, γίνεται χρήση
οπτικοακουστικών μέσων και με το τέλος
των παρουσιάσεων ακολουθεί συζήτηση
με τους γονείς και τους μαθητές. Το
πρώτο έτος υλοποίησης του
προγράμματος, απευθυνθήκαμε στα
δημοτικά σχολεία του ορεινού όγκου,
διότι κρίθηκε σημαντικό να προσεγγίσουμε, κατά προτεραιότητα, σχολεία
απομακρυσμένα και δυσπρόσιτα, όπου η ενημέρωση του πληθυσμού σε θέματα
υγιεινής διατροφής, δεν είναι τόσο συχνή. Επίσης είχαμε την ενημέρωση ότι η
διατροφή των νεαρών μαθητών στις περιοχές αυτές είναι πλούσια σε λιπαρά, αλάτι και
ζάχαρη ενώ και το κολατσιό τους σπάνια ετοιμάζεται στο σπίτι. Την επόμενη χρονιά,
λόγω της ανταπόκρισης που έτυχαν οι διαλέξεις η προσπάθεια μας επεκτάθηκε και στα
σχολεία της πόλης της Ξάνθης.

3. 3
3
3
3
3
Περιβαλλοντικά ερεθίσματα
Τα παιδιά της ηλικίας αυτής δέχονται καθημερινά πολλά και διαφορετικά
μεταξύ τους ερεθίσματα σε σχέση με το πώς πρέπει να τρέφονται, ερεθίσματα που
δυστυχώς πολλές φορές προκρίνουν την απόλαυση έναντι της υγείας και που θα
καθορίσουν τις διατροφικές τους συνήθειες για τα επόμενα χρόνια της ζωής τους.
Οι γονείς παίζουν πολύ σημαντικό
ρόλο στην οργάνωση ενός περιβάλλοντος
και τον καθορισμό ενός μοντέλου για την
υγιεινή ή ανθυγιεινή συμπεριφορά. Οι
γονείς φέρνουν τα τρόφιμα στο σπίτι,
ελέγχουν πόσο χρόνο ένα παιδί μπορεί να
παρακολουθήσει τηλεόραση και ελέγχουν
τις κοινωνικές και φυσικές τους
δραστηριότητες. Οι ειδικοί συστήνουν ότι τα περισσότερα παιδιά θα πρέπει να έχουν
τουλάχιστον μία ώρα μέτριας ή εντονότερης σωματικής άσκησης καθημερινά. Οι
διατροφικές συνήθειες και η σωματική δραστηριότητα των γονέων μπορεί να έχει μία
μόνιμη επίδραση στα παιδιά τους. «Με τις ομιλίες που πραγματοποιούμε έχουμε την
δυνατότητα να τους περάσουμε μηνύματα που θα επηρεάσουν θετικά τη στάση τους
απέναντι στη σωστή διατροφή. Το υγιεινό φαγητό και η ισορροπημένη διατροφή
συμβάλλουν στην ομαλή ανάπτυξη του παιδιού και στην ενίσχυση της ικανότητας
μάθησης του στο σχολείο». Δυστυχώς όμως τα ερεθίσματα που δέχονται τα παιδιά από
το περιβάλλον σε σχέση με την διατροφή συχνά είναι εντελώς αντίθετα με αυτά που
θέλουμε να τους περάσουμε εμείς.
Θα ήθελα να επισημάνω εν προκειμένω τον παραπλανητικό ρόλο της
τηλεόρασης αλλά και των άλλων Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης σε σχέση με τον τρόπο
προβολής των προϊόντων διατροφής. Χάριν της διαφήμισης και του κέρδους δεν
λέγονται όλες οι αλήθειες, κάποια πράγματα απλουστεύονται στο όριο της αφέλειας με
αποτέλεσμα οι ανυποψίαστοι τηλεθεατές και κυρίως τα παιδιά να συνάγουν λάθος
συμπεράσματα.
Σκοπός
Στόχοι του προγράμματος ενημέρωσης στα σχολεία όπως εμείς τους έχουμε
θέσει, είναι οι εξής:
1.Να κατανοήσουν τα παιδιά και οι γονείς τους τη σημασία της υγιεινής διατροφής
στους χώρους εντός και εκτός σχολείων, σε συνδυασμό με την κατάλληλη φυσική
άσκηση.

4. 4
4
4
4
4
2.Να αναδειχθεί το πρόβλημα της παιδικής παχυσαρκίας και οι συνέπειες της καθώς
υπολογίζεται ότι το 1/3 των παχύσαρκων παιδιών θα γίνουν παχύσαρκοι ενήλικες με ότι αυτό
συνεπάγεται για το εθνικό σύστημα υγείας.
3.Να γνωρίσουν τα παιδιά τις τροφές που μπορούν να προκαλέσουν βλαβερές
συνέπειες στη υγεία τους.
4.Να μάθουν για τα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με την κακή διατροφή. Να
συνειδητοποιήσουν πως σοβαρότατες παθήσεις όπως η υπέρταση , ο σακχαρώδης
διαβήτης , τα καρδιαγγειακά νοσήματα τα εγκεφαλικά επεισόδια, σχετίζονται με τις
τροφές που προσλαμβάνουμε. Ακόμα και αν προβλήματα υγείας σαν κι αυτά δεν
εμφανίζονται στη νεανική ηλικία η φθορά του οργανισμού ξεκινάει από πολύ νωρίς.
5.Να ενημερωθούν οι γονείς για τη σωστή ετοιμασία
των γευμάτων. Ο ρόλος των γονέων κρίθηκε πολύ
σημαντικός και η παρουσία τους στις ομιλίες
απαραίτητη, γιατί αυτοί μαζί με τους Εκπαιδευτικούς
έχουν τη δυνατότητα να διαπαιδαγωγούν τα παιδιά
σε καθημερινή βάση. Το παράδειγμα των
διατροφικών συνηθειών των γονέων καθορίζει σε
μεγάλο βαθμό και τις συνήθειες των παιδιών.
Απήχηση-Ενδιαφέρον-Δυσκολίες
Η απήχηση του προγράμματος στην σχολική κοινότητα ήταν πολύ
ενθαρρυντική. Μεγάλος αριθμός σχολείων ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα μας,
δηλώνοντας συμμετοχή στο πρόγραμμα, κάτι που μας ωθεί σε μία μελλοντική
επέκταση του προγράμματος σε όλα τα δημοτικά σχολεία του Νομού Ξάνθης.
Θετική έκπληξη αποτέλεσε η πυκνή παρουσία των γονέων στις ομιλίες, κυρίως
στα σχολεία του ορεινού όγκου παρά τη δυσκολία λόγω εργασίας κατά τις πρωινές
ώρες. Πολύ σημαντική ήταν η ενεργός συμμετοχή των ίδιων των παιδιών στις ομιλίες,
τα οποία με τις συνεχείς ερωτήσεις τους, θεωρούμε, ότι αυξάνουν την
αποτελεσματικότητα των παρουσιάσεων. Τους ενδιέφερε πολύ να μάθουν αν τροφές
που τους αρέσουν είναι υγιεινές και ποιες θα πρέπει να αποφεύγουν.
Δυστυχώς από τις ερωτήσεις τους καταλαβαίναμε ότι ένας σημαντικός
αντίπαλος στην προσπάθεια μας ήταν η τηλεόραση καθώς ορισμένα παιδιά
επικαλούνταν παραδείγματα διατροφής από διαφημίσεις της τηλεόρασης. Ανάλογο
ενδιαφέρον επέδειξαν και οι γονείς που παρευρέθησαν στις ομιλίες, αλλά και οι
δάσκαλοι, των οποίων η συμβολή στην επιτυχία του προγράμματος υπήρξε
καθοριστική.

5. 5
5
5
5
5
Ένα πρόβλημα που προβλέψαμε και που παρουσιάστηκε πιο έντονα στα
σχολεία του ορεινού όγκου είχε σχέση με τη μικρή ηλικία των παιδιών και την
κατανόηση της ελληνικής γλώσσας. Αυτό δυσκόλευε την αποσαφήνιση εννοιών σε
σχέση με τα προβλήματα που προκαλεί η κακή διατροφή στην υγεία τους. Έτσι
γίνονταν προσπάθεια ώστε οι παρουσιάσεις να πραγματοποιούνται με λόγο απλό και
κατανοητό, ενώ δεν παραλείπαμε να χρησιμοποιούμε πολλές εικόνες με τις τροφές
που θα πρέπει να αποφεύγουν αλλά και αυτές που θα πρέπει να προτιμάνε οι μαθητές
εντός και εκτός σχολείου.
ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Πληθυσμός στόχος Ορεινός όγκος Πόλη Ξάνθης
Μαθητές ε/στ τάξης δημοτικών
Γονείς
>90% >90%
> 70% <20%
Διαπιστώσεις
Δυστυχώς, κατά την περιήγηση μας στα σχολεία, διαπιστώσαμε ότι αρκετοί
μαθητές καταναλώνουν συχνά πρόχειρο φαγητό από ταχυφαγεία και ότι υπάρχει
γενικά αυξημένη κατανάλωση σε γλυκά και αναψυκτικά ακόμη και μέσα στους χώρους
των σχολείων.
Πολλά παιδιά δεν τρώνε σχεδόν ποτέ μαζί με τους γονείς τους ενώ και το
«σπιτικό» φαγητό αποτελεί για πολλά νοικοκυριά πολυτέλεια. Η αδυναμία των γονιών
να ετοιμάσουν ένα ισορροπημένο και υγιεινό πρωινό, τους οδηγεί στην εύκολη λύση,
να δώσουν στα παιδιά τους «χαρτζιλίκι» το οποίο αυτά χρησιμοποιούν για να
αγοράσουν άχρηστα και βλαβερά για την υγεία τους σνακ. Πολλοί από τους γονείς αν
και δήλωναν ενημερωμένοι σε θέματα διατροφής, μετά τις συζητήσεις που είχαμε μαζί
τους καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι είχαν πολλές λανθασμένες αντιλήψεις για
τρόφιμα που χρησιμοποιούσαν καθημερινά στα οικογενειακά γεύματα.
Διαπιστώσαμε ακόμη ότι μαθητές που δεν παρακολουθούσαν καθημερινά
τηλεόραση και είχαν συχνή σωματική δραστηριότητα δεν ήταν συνήθως υπέρβαροι

6. 6
6
6
6
6
ακόμη και αν δεν τρέφονταν σωστά κάτι που αναδεικνύει τη σημασία της φυσικής
άσκησης στην αποφυγή πρόσληψης βάρους.
ΥΠΕΡΒΑΡΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ
Ποσοστά υπέρβαρων μαθητών
Ορεινός όγκος < 5%
Πόλη Ξάνθης > 8%
Συνήθειες μαθητών στα ορεινά χωριά
Μεγάλη κατανάλωση γλυκών-αναψυκτικών
Αυξημένη σωματική δραστηριότητα
Συνήθειες μαθητών στην πόλη
Μεγάλη κατανάλωση γλυκών-αναψυκτικών
Μειωμένη σωματική δραστηριότητα
Παρακολούθηση τηλεόρασης καθημερινά
Προοπτικές
Ευελπιστούμε ότι και στο μέλλον, σε συνεργασία με την Διεύθυνση Ά βάθμιας
Εκπαίδευσης του Ν. Ξάνθης, θα συνεχιστεί η υλοποίηση τέτοιων προγραμμάτων. Εδώ
θα πρέπει να τονίσουμε ότι η επανάληψη τους αυξάνει τις πιθανότητες επίτευξης των

7. 7
7
7
7
7
στόχων που θέτουμε και η αξιολόγηση που κάνουμε κάθε φορά βελτιώνει επί μέρους
δυσλειτουργίες.
Στους άμεσους στόχους μας είναι και η υλοποίηση προγράμματος διατροφικής
ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης σε μαθητές Γυμνασίων και Λυκείων σε συνεργασία
με την Διεύθυνση ΄Β βάθμιας Εκπαίδευσης του Ν. Ξάνθης. Εδώ υπάρχουν άλλα
δεδομένα. Στην εφηβεία η προοδευτική ανεξαρτητοποίηση από την οικογένεια
περιορίζει την επιρροή της στις διατροφικές συνήθειες του εφήβου. Τα “γρήγορα
γεύματα” εκτός σπιτιού συνδέονται με την παρέα και γίνονται ιδιαίτερα δημοφιλή.
Πολιτισμικές επιρροές και στερεότυπα για την ιδανική σωματική εικόνα επηρεάζουν τις
διατροφικές συνήθειες, ιδιαίτερα στο γυναικείο φύλο.
Επίλογος
Τα σχολεία αποτελούν ένα σημαντικό συνδετικό κρίκο μεταξύ των ειδικών και
ενός πληθυσμού – στόχου για ενημέρωση σε θέματα αγωγής υγείας. Αυτό συμβαίνει
γιατί τα σχολεία αποτελούν ιδανικό χώρο για πρόσβαση και παρέμβαση σε μεγάλο
αριθμό ατόμων συμπεριλαμβανομένων των μαθητών, των οικογενειών τους ακόμη και
του διδακτικού προσωπικού.«Διανύουμε μια περίοδο κρίσης θεσμών και αξιών σε
κοινωνικό και οικογενειακό επίπεδο, τα παιδιά και οι έφηβοι βάλλονται ποικιλοτρόπως
και είναι εξαιρετικά σημαντικό να υπάρχει διάχυση της πληροφορίας, μεταφορά
γνώσης και ανταλλαγή σκέψεων και εμπειριών με σκοπό την προαγωγή της υγείας
μέσω της διατροφής και της φυσικής άσκησης. Οι καλύτεροι χώροι για να γίνονται οι
παρεμβάσεις αυτές είναι τα ίδια τα σχολεία».
Abstract
Mitsikaris Alexandros. Update on food in schools. Objectives - reach - interest -
difficulties.
Schools are an important link between the specialists and the target population for
information on health education. Healthy food and a balanced diet contribute to a
healthy lifestyle and proper child development, the enhancement of learning ability and
of the performance of the child in school. In this paper, there is a brief presentation of
the speaker's experience of campaigns in primary schools of Xanthi, in order to inform
and raise awareness about nutrition issues. This program is implemented within hours
of instruction and is targeted to students in fifth and sixth grade of primary school and
their parents. It includes lectures supported by audiovisual means and at the end of
each talk it is followed by questions and discussion. Also in this paper we refer to the
program's objectives, the popularity that it has , the interest and the difficulties
encountered.

8. 8
8
8
8
8
Βιβλιογραφία
1. Shape Your Family’s Habits. Helping Kids Make Healthy Choices. National Institutes of Health
(NIH), February 2013. http:/health.nih.gov/issue/Feb2013/Feature1.
2. Mary Story, Karen M. Kaphingst, Ramona Robinson-O'Brien, and Karen Glanz. Creating
Healthy Food and Eating Environments: Policy and Environmental Approaches. Annual Review of
Public Health Vol. 29: 253-272.
3. www 2.e-yliko.gr/htmls/support/efivia/04.EPIPSI.pdf Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο
Ψυχικής Υγείας.
4. Ο ρόλος του σχολείου στη διατροφή των παιδιών μας. Γεωργιουδάκη Νατάσα, διαιτολόγος-
διατροφολόγος, MSc.
Λέξεις-Κλειδιά: διατροφή σχολεία αγωγή υγείας παιδική Παχυσαρκία
Keywords : diet schools health education childhood obesity