2. –ტაო კლარჯეთი
ისტორიული ზემო ქართლის, მესხეთის ერთი ნაწილის
ქართულ ისტორიოგრაფიაში დამკვიდრებული პირობითი
.სახელწოდება
ტერმინს საფუძვლად უდევს ამ მხარის ორი
—უმნიშვნელოვანესი პროვინციის ტაოსა და კლარჯეთის
.სახელწოდებები
„ - “ფართო გაგებით ტერმინი ტაო კლარჯეთი ასევე გულისხმობს
:მომიჯნავემხარეებსაც შავშეთი და იმერხევი, ნიგალი, ერუშეთი
, სპერი, კოლა, ბასიანი. ამ ტერიტორიის უდიდესი ნაწილი
დღეს თურქეთის .შემადგენლობაშია
აქ მდებარეობს შუა საუკუნეების ქართული კულტურის
,მნიშვნელოვანი ძეგლები რომელთა დიდი ნაწილი ნანგრევების
.სახითაა შემორჩენილი
3.
4. –ტაო კლარჯეთი
ტაო — -ისტორიულ გეოგრაფიული მხარეა თანამედროვე
თურქეთის ,ტერიტორიაზე ისტორიული მესხეთის .ნაწილი იგი
მდებარეობს მდინარე ჭოროხის .შუა დინების აუზში
სახელწოდება დაკავშირებულია ქართული ტომების ტაოხების
.სახელთან პირველად მოიხსენიება . . 1112ძვ წ წელს ასურულ
„ “ .წყაროებში დაიაენის სახელწოდებით ურარტული წყაროები
( . . IX-VIII ) „ “ .ძვ წ სს დიაუხის სახელით იცნობდნენ ამ წყაროების
, XII-VIII -მიხედვით სს ში დიაუხი ძლიერ გაერთიანებას
,წარმოადგენდა რომლის სამხრეთი საზღვარი დღევანდელი
არზრუმის მიდამოებსა და ევფრატის ზემო წელს მოიცავდა და
.აქედან ჩრდილოეთით დიდ ტერიტორიაზე ვრცელდებოდა
. . 401ძვ წ ბერძენი მხედართმთავარი ქსენოფონტი ამ მხარის
„ “ (მოსახლეობას ტაოხებად მოიხსენიებს აქვე არიან
- :მოხსენიებული აგრეთვე სხვა დასავლურ ქართული ტომები
ხალიბები, სკვითინები).
5. –ტაო კლარჯეთი
. . Iძვ წ ათასწლეულის დასაწყისში ტაო შედიოდა
:კოლხეთის სამეფოს გაერთიანებაში ამავე პერიოდში აქ
-უნდა დაწყებულიყო აღმოსავლურ ქართული ტომების
.მიგრაცია და კულტურული ზეგავლენა
- —აღმოსავლურ ქართველური სახელმწიფოს ქართლის
— ( . . IV—III )სამეფოს წარმოქმნის ძვ წ საუკუნეები ხანაში
ტაო მისი ორგანული ნაწილი იყო ქართლსა და სომხეთს
.შორის
VIII ,საუკუნიდან როცა ტაო პოლიტიკურადაც ქართლის
, . VIII—სამეფოს შეუერთდა ეს პროცესი უფრო გაძლიერდა
IX—X საუკუნეებში აქ ფართოდ გაიშალა სამონასტრო
(მშენებლობა ბანა, ხახული, ოშკი, პარხალი,
ოთხთა ეკლესია ).და სხვა
ტაო გარდაიქცა ქართული სახელმწიფოებრიობისა და
- ;კულტურის ერთ ერთ უდიდეს კერად აქ მიეცა დასაბამი
ბაგრატიონთა დინასტიის .მეფობას
6. ხანძთა
დააარსა სასულიერო მოღვაწემ
გრიგოლ ხანძთელმა.
VII .საუკუნის დასასრულს ააგეს ხის ეკლესია
შემდგომ ხანაში ადგილობრივი ფეოდალის
გაბრიელ დაფანჩულის მატერიალური დახმარებით
დაიწყო ქვის ტაძრის მშენებლობა.
ერისთავთერისთავმა აშოტ კუხმა ( 918)
მშენებლობას დიდი მატერიალური სახსრები
.გამოუყო
ხანძთამ საბოლოო სახე მიიღო 918-941 .წლებში
-ხანძთა თავიდანვე მნიშვნელოვანი კულტურულ
.საგანმანათლებლო კერა გახდა
8. იშხანი
შუა საუკუნეთა საქართველოს -ერთ ერთი
,დიდი სამონასტრო ცენტრი ქართული
.ხუროთმოძღვრების ძეგლი მდებარეობს
ტაოში, მდინარე ოლთისისწყლის მარჯვენა
(ნაპირზე ამჟამად თურქეთის ).ფარგლებშია
თავდაპირველი ეკლესია VII 30-საუკუნის იან
წლებში ეპისკოპოსმა ნერსესმა .ააშენა
არაბების შემოსევის დროს დანგრეული და
მიტოვებული ეკლესია IX საუკუნის I ათეულ
წლებში გრიგოლ ხანძთელის მოწაფემ
საბა იშხნელმა .განაახლა X საუკუნეში იგი
კვლავ საფუძვლიანად აღადგინეს.
10. ხახული
მონასტერი ისტორიულ სამხრეთ საშუა
,საუკუნეების ქართველოში ტაოში, .მდ
თორთუმისწყლის -ერთ ერთ გვერდითა
, .ხეობაში მდ ხახულისწყლის მარცხენა
(ნაპირზე ახლანდელი თურქეთის
).ტერიტორია ტაძარში ამჟამად
მოქმედებს მეჩეთი.
დააარსა დავით III კურაპალატმა (X
საუკუნის II ).ნახევარი
12. ოშკი
X 50-60-საუკუნის იანი წლების უმნიშვნელოვანესი
ქართული სამონასტრო ცენტრი ისტორიულ ტაოში,
თორთუმისწყლის ,მარცხენა მაღალ ნაპირზე სოფელ
ჩემლიამაჩში.
კომპლექსის მშენებლები ყოფილან ტაოს ბაგრატიონები,
ადარნასე III კურაპალატის —შვილები
ბაგრატ ერისთავთერისთავი და დავით მაგისტროსი
(იგივე დავით III დიდი კურაპალატი).
სიტყვა ოშკი - ,არის უძველესი ზანურ ჭანური ტოპონიმი
რომელიც მეგრულ შქას, , .შუას შუა ადგილს უკავშირდება
,ოშკის ტაძარს ერთხანს იყენებდნენ ნაწილს მეჩეთად
ნაწილსაც ბოსლად, ,ფარეხად და თივის საწყობად
.შიგნიდან შესაბამისი გადატიხვრით
14. ბანა
VII საუკუნის .შუა წლებში აქ ააშენეს დიდი ტაძარი
II-ადარნასე ის (დროს 881-923) დაარსდა
ბანის საეპისკოპოსო, .ხოლო ტაძარი გადაკეთდა
XI საუკუნის ისტორიკოსი სუმბატ დავითის ძე
,გვამცნობს რომ ტაძარი აუგია Iდავით კურაპალატის
— II- ,ძეს ადარნესე ს კვირიკე ბანელის ,ხელით
.რომელიც ბანას პირველი ეპისკოპოსი გამხდარა
.გარდაცვალების შემდეგ იქვე დაუკრძალავთ
ბანა ქართველ მეფეთა საზაფხულო სამყოფი და
. X-XIაგრეთვე მეფეთა განსასვენებელიც იყო
საუკუნეებში ბანაში მოღვაწე ზაქარია ბანელის
.თაოსნობით ბევრი ძვირფასი ხელნაწერი შეიქმნა
16. ბანა
ბანას დიდ ისტორიულ მნიშვნელობაზე მეტყველებს
,ის ფაქტიც რომ აქ დაიწერა ჯვარი საქართველოს
მეფე IV-ბაგრატ მ (1027-1072 .)წწ ბიზანტიის
იმპერატორის IIIრომანოზ არგირუსის —დაზე
.ელენეზე ეს ჯვრისწერა ასახულია ოშკის სამხრეთ
,მკლავის ფრესკაზე სადაც ბანას გამოსახულება
.დღემდე შემორჩენილია
, XVაქვე საუკუნეში დაკრძალეს საქართველოს მეფე
ვახტანგი და მისი მეუღლე სითიხათუნი.
ოსმალეთის იმპერიის -დროს ბანას ტაძარი ციხე
1877-1878 ,სიმაგრედ გადაუქცევიათ და წლებში
-რუსეთ თურქეთის ომის პერიოდში ძლიერ
.დაზიანებულა
18. ოთხთა
ოთხთა ეკლესია მდებარეობს მდინარე ჭოროხის
, ,ხეობაში მდინარის მარცხენა ნაპირზე სოფელ
5 .დორთ კილისესგან კილომეტრში
1.350ეკლესია მდებარეობს მეტრის სიმაღლეზე
.მდებარე სამკუთხა ბაქანზე მონასტერი შედგება
- ,ოთხი ნაგებობისგან უზარმაზარი ბაზილიკა
-რომლის სამხრეთ აღმოსავლეთით განლაგებულია
,ორსართულიანი სამარხი ეგვტერი სატრაპეზო
, -დასავლეთით ორნავიანი დარბაზი ჩრდილო
,დასავლეთით სადაც იყო განთავსებული სემინარია
.და სკრიპტორიუმი
,მდინარე ჭოროხის მეორე მხარეზე მონასტრის
150დასავლეთით მეტრის მანძილზე მდებარეობს
სამლოცველოსა და ორსართულიანი კამაროვანი
.ნაგებობის ნაშთები
