1. Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα
«Helmepa Junior»
2013-2014
Υπεύθυνες Εκπαιδευτικοί:
Λάμπρου Αντιγόνη ΠΕ70
Τσιούρη Ελευθερία ΠΕ70
Δ΄ Τάξη
1ο Πρότυπο Πειραματικό Σχολείο
Ιωαννίνων

2. Τι είναι η παιδική Helmepa
 Είναι Εθελοντικό Εκπαιδευτικό Περιβαλλοντικό
Πρόγραμμα
 Έχει συγκεκριμένο Σχέδιο Δράσης με 30
δραστηριότητες για τις Ομάδες Εθελοντών των
μαθητών
 Δημιουργήθηκαν 3 Μαθητικές Ομάδες Εθελοντών με
υπεύθυνους 2 Εθελοντές εκπαιδευτικούς για την
καθοδήγηση και την ολοκλήρωση του προγράμματος

3. Στόχοι του προγράμματος
 η ευαισθητοποίηση και η κατανόηση περιβαλλοντικών
θεμάτων
 η συναίσθηση της αξίας του εθελοντισμού
 η καλλιέργεια της ενεργού συμμετοχής ως πολίτες
 η ανάπτυξη δεξιοτήτων υπευθυνότητας, συλλογικότητας
και συνεργασίας
 η ανάπτυξη ικανοτήτων ανάληψης πρωτοβουλιών,
οργάνωσης και συντονισμού

4. Θεματικές ενότητες δραστηριοτήτων
1. Εξερευνώ το θαλάσσιο περιβάλλον
2. Μαθαίνω με πειράματα
3. Αναλαμβάνω δράση
4. «Σαλπάρω» για τη γνώση - Μαθαίνω για τη
ναυτιλία
5. «Καλλιτέχνης» για το περιβάλλον

5. Δραστηριότητα 1: Ο θαλάσσιος κόσμος
Οι μαθητές ζωγράφισαν τον θαλάσσιο κόσμο σε δύο γαλάζια
κανσόν χαρτιά με τη μέθοδο κολάζ και έφτιαξαν ακόμη και
στιχομυθίες μεταξύ των ζωντανών οργανισμών του βυθού.
Θεματική Ενότητα1:
Εξερευνώ το θαλάσσιο περιβάλλον

6. Αφού μιλήσαμε για την
προστασία του
περιβάλλοντος
και τα απειλούμενα είδη,
οι μαθητές φτιάξανε ένα
κολλάζ με φωτογραφίες και
πληροφορίες
για τα απειλούμενα είδη των
ελληνικών θαλασσών.
Δραστηριότητα 2: Απειλούμενα είδη των ελληνικών
θαλασσών
Θεματική Ενότητα1:
Εξερευνώ το θαλάσσιο περιβάλλον

7. Οι μαθητές έψαξαν στο διαδίκτυο και βρήκαν φωτογραφίες και
εικόνες σχετικές με τη θαλάσσια ρύπανση, τις εκτύπωσαν, τις
κόλλησαν σε μια μπάλα και στη συνέχεια παίξανε ένα παιχνίδι
όπου ο καθένας έλεγε πληροφορίες για τις διάφορες μορφές
θαλάσσιας ρύπανσης, τις αιτίες πρόκλησης και τις συνέπειες
στο οικοσύστημα. Όλοι κατέληξαν σε τρόπους προστασίας
από τις διάφορες μορφές θαλάσσιας ρύπανσης, δίνοντας
λύσεις και δράσεις αποφυγής.
Δραστηριότητα 3: Πρόσωπο με πρόσωπο με τη
θαλάσσια ρύπανση
Θεματική Ενότητα1:
Εξερευνώ το θαλάσσιο περιβάλλον

8. Δραστηριότητα 3: Πρόσωπο με πρόσωπο με
τη θαλάσσια ρύπανση
Θεματική Ενότητα1:
Εξερευνώ το θαλάσσιο περιβάλλον

9. Δραστηριότητα 4: Θαλασσινό παιχνίδι ερωτήσεων
Οι μαθητές μελέτησαν τις
αφίσες με το σχετικό υλικό
για τις ερωτήσεις του
θαλασσινού παιχνιδιού,
φτιάξανε το δικό τους ταμπλό,
καθώς και τις ερωτήσεις και
απαντήσεις. Τέλος, με μεγάλη
χαρά παίξανε χωρισμένοι σε
δύο ομάδες
Θεματική Ενότητα1:
Εξερευνώ το θαλάσσιο περιβάλλον

10. Οι μαθητές έφτιαξαν
τη δική τους μεσοστιχίδα του
Περιβάλλοντος επιλέγοντας
τα ίδια τις λέξεις που θα την
αποτελέσουν και
φτιάχνοντας ορισμούς αυτών.
Δραστηριότητα 5: Η μεσοστιχίδα του περιβάλλοντος
Θεματική Ενότητα1:
Εξερευνώ το θαλάσσιο περιβάλλον

11. Δραστηριότητα 6: Ωκεανοί και κλιματική αλλαγή
Για το πείραμα χρειαστήκαμε δύο πλαστικά
ποτήρια, νερό. Πήραμε τα δύο ποτήρια και
γεμίσαμε το ένα με νερό βρύσης. Το άλλο το
αφήσαμε άδειο. Βάλαμε και τα δύο ποτήρια
στο ψυγείο για 15 λεπτά. Μόλις βγάλαμε τα
ποτήρια από το ψυγείο παρατηρήσαμε ότι το
ποτήρι με το νερό είναι πιο ζεστό, γιατί το
νερό κρατά τη ζέστη περισσότερο από τον
αέρα. Ο αέρας μέσα στο άδειο ποτήρι χάνει
πιο εύκολα θερμότητα γι’ αυτό και είναι πιο
κρύο όταν το βγάζουμε από το ψυγείο.
Θεματική Ενότητα 2:
Μαθαίνω με πειράματα

12. Δραστηριότητα 7: Ο κύκλος του νερού
Μιλώντας για τον κύκλο του
νερού, αποφασίσαμε να
αποτυπώσουμε σε χαρτόνι τη
διαδρομή του νερού. Τα υλικά που
χρησιμοποιήθηκαν ήταν: κομμένο
χαρτόνι από χαρτοκούτι,
σπασμένα αμύγδαλα (για το
υπέδαφος), βαμμένο ρύζι (για το
νερό) και βαμβάκι (για τα
σύννεφα).
Θεματική Ενότητα 2:
Μαθαίνω με πειράματα

13. Δραστηριότητα 8: Άμα θάψω τα σκουπίδια μου
εξαφανίζονται;
 Συλλέξαμε διάφορα είδη σκουπιδιών
 Θάψαμε το κάθε είδος χωριστά
 Ξεθάψαμε τα σκουπίδια μας περίπου μετά από δύο εβδομάδες
 Διαπιστώσαμε τα εξής:
 Το πλαστικό, το αλουμίνιο, το γυαλί και το χαρτί έμειναν άθικτα
 Το χαρτί χρειάζεται κάποιους μήνες για να διασπαστεί
 Το πλαστικό, το αλουμίνιο και το γυαλί χρειάζονται εκατοντάδες
χρόνια για να διασπαστούν.
Θεματική Ενότητα 2:
Μαθαίνω με πειράματα

14. Θεματική Ενότητα 2:
Μαθαίνω με πειράματα

15. Δραστηριότητα 9: Καθαρισμός της θάλασσας από
πετρελαιοκηλίδα
Μιλήσαμε για τις δυσμενείς επιπτώσεις της διαρροής πετρελαίου στο θαλάσσιο
οικοσύστημα. Τα παιδιά πραγματοποίησαν το πείραμα «Καθαρισμός της θάλασσας
από πετρελαιοκηλίδα». Η περιγραφή, η εκτέλεση καθώς και η βιντεοσκόπηση του
πειράματος
έγινε από τους ίδιους
τους μαθητές και
βρίσκεται στον παρακάτω
υπερσύνδεσμο:
https://www.youtube.com/watch?v=jUPNkwGTnlU
Θεματική Ενότητα 2:
Μαθαίνω με πειράματα

16. Δραστηριότητα 10: Πώς λειτουργεί το λίπος στους
θαλάσσιους οργανισμούς
Για το πείραμα χρειαστήκαμε δύο ποτήρια, βαμβάκι, δύο
θερμόμετρα ψυγείων και ελαιόλαδο. Καλύψαμε τον πάτο
του ενός ποτηριού με ένα στρώμα από βαμβάκι και
τοποθετήσαμε μέσα το ένα από τα θερμόμετρα. Το άλλο
θερμόμετρο το τοποθετήσαμε στο δεύτερο άδειο ποτήρι.
Έπειτα γεμίσαμε το ποτήρι με βαμβάκι και ρίξαμε το λάδι
στο ποτήρι. Καταγράψαμε τη θερμοκρασία που έδειχνε το
θερμόμετρο (17 βαθμοί Κελσίου). Βάλαμε τα ποτήρια με τα
θερμόμετρα στον καταψύκτη. Μετά από δέκα (10) λεπτά
καταγράψαμε τη θερμοκρασία που έδειχνε το κάθε
θερμόμετρο. Διαπιστώσαμε ότι η θερμοκρασία στο ποτήρι
με το βαμβάκι και το λάδι παρέμεινε η ίδια ενώ στο άδειο
ποτήρι η θερμοκρασία βρισκόταν στους 13 βαθμούς
κελσίου.
Θεματική Ενότητα 2:
Μαθαίνω με πειράματα
Το λίπος βοηθάει στο να
συγκρατεί τη θερμότητα και να
εμποδίζει την απώλεια
θερμότητας από τους
θαλάσσιους οργανισμούς
προς το κρύο νερό που την
περιβάλλει.

17. Δραστηριότητα 11: Ανακυκλώνω υλικά
Οι μαθητές φτιάξανε τους δικούς τους κάδους ανακύκλωσης από
χαρτόκουτα στην τάξη, καταγράφοντας τα τρία υλικά που θα
συλλέγουν και ξεκίνησαν να τους γεμίζουν (γυαλί, πλαστικό, χαρτί)
Θεματική Ενότητα 2:
Μαθαίνω με πειράματα

18. Δραστηριότητα 12: Εντοπίζω πηγή μόλυνσης στην
περιοχή μου
Θεματική Ενότητα 3:
Αναλαμβάνω δράση
Αφού φωτογράφησαν οι μαθητές
εικόνες από τις περιοχές, που
θεώρησαν ότι ήταν εστίες μόλυνσης,
στη συνέχεια φτιάξανε ένα κολάζ με
φωτογραφικό υλικό και κείμενο και το
αναρτήσανε σε εμφανές σημείο στο
χώρο του σχολείου για την
ενημέρωση μικρών και μεγάλων.

19. Δραστηριότητα 13: Κάνω δεντροφύτευση
Αφού προμηθευτήκαμε αρκετά πευκάκια από το Δασαρχείο
Μετσόβου, οι μαθητές στον προαύλιο χώρο του Σχολείου
κάνανε δεντροφύτευση, τονίζοντας την ιδιαίτερη ανάγκη για
προστασία των δέντρων και των φυτών γενικότερα του πλανήτη
μας, για να έχουμε έναν πλανήτη γεμάτο οξυγόνο και καθαρή
ατμόσφαιρα.
Θεματική Ενότητα 3:
Αναλαμβάνω δράση

20. Θεματική Ενότητα 3:
Αναλαμβάνω δράση

21. Δραστηριότητα 14: Καθαρίζω εθελοντικά την
παραλίμνια περιοχή και την υιοθετώ
Με αφορμή την Ευρωπαϊκή Ημέρα Καθαρισμού αποφασίσαμε να
αναλάβουμε δράση και να καθαρίσουμε εθελοντικά ένα κομμάτι της
παραλίμνια περιοχή της λίμνης Παμβώτιδας. Ετοιμάσαμε τα πανό,
προμηθευτήκαμε σακούλες σκουπιδιών και γάντια και οργανώσαμε
τα φύλλα εργασίας για την καταγραφή των σκουπιδιών. Η δράση
μας καλύφθηκε από τοπικό τηλεοπτικό κανάλι, στο οποίο οι μαθητές
έκαναν γνωστά τα κίνητρά τους και μίλησαν για την περιοχή
δείχνοντας την επιθυμίας τους να την κρατάμε πάντα καθαρή.
Θεματική Ενότητα 3:
Αναλαμβάνω δράση

22. Δραστηριότητα 14: Καθαρίζω εθελοντικά την παραλίμνια
περιοχή και την υιοθετώ
Θεματική Ενότητα 3:
Αναλαμβάνω δράση

23. Δραστηριότητα 14: Καθαρίζω εθελοντικά την παραλίμνια
περιοχή και την υιοθετώ
Θεματική Ενότητα 3:
Αναλαμβάνω δράση

24. Δραστηριότητα 15: Στέλνω το μήνυμά μου για την
Ημέρα του Περιβάλλοντος
Φτιάξαμε το μήνυμά μας για την 5η Ιουνίου, Παγκόσμια Ημέρα
Περιβάλλοντος
Θεματική Ενότητα 3:
Αναλαμβάνω δράση

25. Δραστηριότητα 16: Διανέμω το ενημερωτικό υλικό της
Helmepa
Μοιράσαμε και τοποθετήσαμε το ενημερωτικό υλικό της HELMEPA
σε εμφανή σημεία για να ευαισθητοποιηθεί η τοπική κοινωνία.
Θεματική Ενότητα 3:
Αναλαμβάνω δράση

26. Δραστηριότητα 17: Αποχαιρετιστήρια κάρτα με
περιβαλλοντικό μήνυμα
Θεματική Ενότητα 3:
Αναλαμβάνω δράση
Οι μαθητές κατασκεύασαν από
άχρηστα υλικά μια
αποχαιρετιστήρια κάρτα με το
δικό τους καράβι για πρόσοψη
και περιβαλλοντικά μηνύματα
παντού στην υπόλοιπη κάρτα.
Τέλος, ανέλαβε η κάθε ομάδα να
μοιράσει τις κάρτες στο προαύλιο
του σχολείου.

27. Δραστηριότητα 18: Συμμετέχω στο Δίκτυο Ομάδων
της Παιδικής Helmepa
Στείλαμε τη δραστηριότητά μας για τον καθαρισμό της θάλασσας
από πετρελαιοκηλίδα σε μερικά από τα σχολεία που ανήκουν στο
Δίκτυο Σχολείων της Παιδικής Helmepa, για να μοιραστούμε τις
εντυπώσεις και τη δράση μας με τα μέλη του Δικτύου.
Θεματική Ενότητα 3:
Αναλαμβάνω δράση

28. Δραστηριότητα 19: Γιατί τα πλοία διαφέρουν μεταξύ
τους
Αφού μιλήσαμε με τα παιδιά για τα είδη των πλοίων (πλοία
μεταφοράς γενικού φορτίου, πλοία μεταφοράς εμπορευματο-
κιβωτίων, πλοία μεταφοράς ξηρού χύμα φορτίου,
δεξαμενόπλοια), συγκέντρωσαν υλικό και φτιάξαμε ένα κολάζ με
πληροφορίες, εικόνες και ζωγραφιές για τα πλοία.
Θεματική Ενότητα 4: «Σαλπάρω» για τη
γνώση – Μαθαίνω για τη Ναυτιλία

29. Δραστηριότητα 19: Γιατί τα πλοία διαφέρουν μεταξύ
τους
Θεματική Ενότητα 4: «Σαλπάρω» για τη
γνώση – Μαθαίνω για τη Ναυτιλία

30. Οι μαθητές, αφού τους
δόθηκαν οι ορισμοί για τις
λέξεις του ναυτικού
κρυπτόλεξου, άρχισαν να
καταγράφουν τις λέξεις,
σε κανσόν χαρτί,
για τη μετέπειτα αναζήτησή
τους στο τετράγωνο κουτί
των άτακτων γραμμάτων.
Δραστηριότητα 21: Λύνω το ναυτικό κρυπτόλεξο
Θεματική Ενότητα 4: «Σαλπάρω» για τη
γνώση – Μαθαίνω για τη Ναυτιλία

31. Αφού οι μαθητές έφτιαξαν τις δικές του σημαίες-γράμματα,
τους δόθηκε το μήνυμα της παιδική Helmepa και το
αποκρυπτογράφησαν:
«Όλοι μαζί ας κρατήσουμε τη θάλασσά μας καθαρή»
Δραστηριότητα 22: Επικοινωνώ με κώδικα
σημάτων
Θεματική Ενότητα 4: «Σαλπάρω» για τη
γνώση – Μαθαίνω για τη Ναυτιλία

32. Δραστηριότητα 22: Επικοινωνώ με κώδικα
σημάτων
Στη συνέχεια φτιάξανε το δικό τους μήνυμα και το
στείλανε στις υπόλοιπες ομάδες του δικτύου:
«Ας φροντίσουμε τις θάλασσες και τις ακτές»
Θεματική Ενότητα 4: «Σαλπάρω» για τη
γνώση – Μαθαίνω για τη Ναυτιλία

33. Με ένα πλαστικό μπουκάλι, που το
βάψανε οι μαθητές, στερεώσανε 2
κλαδιά για κατάρτια και ύφασμα για
πανιά. Τέλος, γράψανε το δικό τους
λογότυπο πάνω σε ένα ξυλάκι και το
στερεώσανε και αυτό.
Μια ολόκληρη χρονιά σαν να
ταξιδεύουμε με καράβι. Το μεταφορικό
μας μέσο το φτιάξαμε… Ταξίδι στον
κόσμο του περιβάλλοντος…
Δραστηριότητα 24: Κατασκευάζω το δικό μου
πλοίο
Θεματική Ενότητα 4: «Σαλπάρω» για τη
γνώση – Μαθαίνω για τη Ναυτιλία

34. Θεματική Ενότητα 4: «Σαλπάρω» για τη
γνώση – Μαθαίνω για τη Ναυτιλία
Δραστηριότητα 25: Ο φάρος είχε τη δική του
ιστορία
Οι μαθητές με ένα πλαστικό
μπουκάλι, έναν φακό, χρώματα και
μονωτική ταινία φτιάξανε τον δικό
τους φάρο. Το φως του ανάβει για
να δείχνει το δρόμο στα καράβια,
και η δική μας τάξη πιστή στη
διαδρομή και το ταξίδι, δεν έχασε
ποτέ το δρόμο της…

35. Δραστηριότητα 26: Δημιουργώ έργα με φυσικά υλικά
Καράβια από φλούδες δέντρων
Υλικά που χρησιμοποιήθηκαν:
 Φλούδες δέντρων
 Μικρά κλαράκια
 Λινάτσα
 Τα παιδιά συγκέντρωσαν τις φλούδες δέντρων και τα κλαράκια.
 Καθαρίστηκαν οι φλούδες και τις αφήσαμε να στεγνώσουν.
 Δημιουργήσουμε μία τρύπα για να στερεωθεί το κατάρτι (κλαράκι) και πάνω στο
κατάρτι κολλήσαμε το πανί (τη λινάτσα, ή αμύγδαλα ή κομμάτια από τις φλούδες
των δέντρων).
Θεματική Ενότητα 5:
Καλλιτέχνης για το περιβάλλον

36. Θεματική Ενότητα 5:
Καλλιτέχνης για το περιβάλλον

37. Οι μαθητές κατασκευάζουν από ρολό χαρτιού τα δικά του χταπόδια.
Χρώματα, χαμόγελα και μαλλιά είναι οι δικές τους καλλιτεχνικές
πινελιές για μια ευχάριστη χταποδίστικη παρέα…
Δραστηριότητα 27: Φτιάχνω κατασκευές από
άχρηστα υλικά
Θεματική Ενότητα 5:
Καλλιτέχνης για το περιβάλλον

38. Οι μαθητές έγραψαν το
Ποίημα του Νερού, το
Ποίημα της Δροσοσταλίδας
και τέλος φτιάξανε τη δική
τους Ιστορία μιας Τριήρης.
Δραστηριότητα 28: Γράφω ποιήματα - παραμύθια
Θεματική Ενότητα 5:
Καλλιτέχνης για το περιβάλλον

39. Θεματική Ενότητα 5:
Καλλιτέχνης για το περιβάλλον

40. Αφού μιλήσαμε με τα παιδιά για την προστασία του
περιβάλλοντος
και τη σημαντικότητα
του νερού στην
καθημερινή μας
ζωή, φτιάξανε τη δική
τους αστεία ιστορία
με τίτλο
Όταν Εμφιαλώθηκα…
Δραστηριότητα 29: Φτιάχνω γελοιογραφίες
Θεματική Ενότητα 5:
Καλλιτέχνης για το περιβάλλον

41. Εναλλακτικές δραστηριότητες στα πλαίσια του
περιβαλλοντικού προγράμματος
 Ζωγραφίζω τον γλάρο της Helmepa Junior και τον κάνω εξώφυλλο στο
Βιβλίο του Νερού
 Φτιάχνω δροσοσταλίδες ως σελιδοδείκτες
 Παροιμίες και Αινίγματα του Νερού
 Τα περί Νερού (συνθήματα και αλφαβητάρι του νερού)
 Επιτραπέζιο παιχνίδι για την Παγκόσμια Ημέρα Υδροβιότοπων
 Θαλασσινές μάσκες
 Συμμετοχή στο διαγωνισμό ζωγραφικής «Ένα λουλούδι είναι ομορφιά, μια
καθαρή παραλία είναι χαρά»
 Επίσκεψη στο Κ.Π.Ε. Φιλ/δας

42. Ο γλάρος της Helmepa Junior
Εναλλακτικές δραστηριότητες

43. Δροσοσταλίδες-Σελιδοδείκτες
Εναλλακτικές δραστηριότητες

44. Παροιμίες-Αινίγματα
Εναλλακτικές δραστηριότητες

45. Παροιμίες-Αινίγματα
Εναλλακτικές δραστηριότητες

46. Το αλφαβητάρι του νερού-Συνθήματα
Εναλλακτικές δραστηριότητες

47. Θαλασσινές μάσκες
Εναλλακτικές δραστηριότητες

48. Επιτραπέζιο παιχνίδι υδροβιότοπων
Εναλλακτικές δραστηριότητες

49. Διαγωνισμός ζωγραφικής
«Ένα λουλούδι είναι ομορφιά, μια καθαρή παραλία
είναι χαρά»
Εναλλακτικές δραστηριότητες

50. Η Ήπειρος δεν είναι παραθαλάσσια, αλλά το νερό παίζει σημαντικό ρόλο στο
οικοσύστημά της έχοντας σημαντικές λίμνες. Επισκεφτήκαμε το ΚΠΕ Φιλιππιάδας
και παρακολουθήσαμε το πρόγραμμα «Η παρέα του νερού στη λίμνη Ζηρού» .
Οι μαθητές:
 Μελέτησαν και κατέγραψαν στοιχεία του λιμναίου οικοσυστήματος
 Μέτρησαν την οξύτητα του νερού
 Διαπίστωσαν την καθαρότητά του
 Πήραν συνέντευξη από τους υπεύθυνους και
 Επισκέφθηκαν το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο του Λούρου καθώς και τις
νεροτριβές – νερόμυλο του Αγ. Γεωργίου Φιλιππιάδας
Επίσκεψη στο ΚΠΕ Φιλιππιάδας

51. Επίσκεψη στο ΚΠΕ Φιλιππιάδας

52. Επίσκεψη στο ΚΠΕ Φιλιππιάδας

53. Επίσκεψη στο ΚΠΕ Φιλιππιάδας

54. Επίσκεψη στο ΚΠΕ Φιλιππιάδας

55. Επίσκεψη στο ΚΠΕ Φιλιππιάδας

56. Συμπεράσματα
Συνολικά υλοποιήθηκαν 27 από τις 30 προτεινόμενες δράσεις του
προγράμματος και από τις πέντε θεματικές ενότητες. Επίσης,
υλοποιήθηκαν και ακόμη 8 δραστηριότητες εκτός σχεδίου δράσης.
Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο έπαιξε η δημιουργία των εθελοντών ομάδων,
όπου οι μαθητές εργάζονταν για έναν κοινό στόχο, αναγνωρίζοντας την
ξεχωριστή συνεισφορά του κάθε μέλους στην ομάδα και
αναπτύσσοντας παράλληλα δεξιότητες συντονισμού, οργάνωσης και
δημιουργικότητας. Επίσης, η συμμετοχή και η εμπλοκή των μαθητών
σε περιβαλλοντικές δράσεις εκτός σχολείου ανέδειξαν τη σημασία του
εθελοντισμού, της συλλογικότητας και της συνεργασίας, σημαντικά
στοιχεία για την καλλιέργεια στάσεων και αξιών ως ενεργών πολιτών.