ผังบัญชี รหัสบัญชีผังบัญชี รหัสบัญชี
และและ
ผังทางเดินเอกสารผังทางเดินเอกสาร
ส่วนที่ส่วนที่ 44

1. ผังบัญชี (Chart of
Accounts)
“ ”ผังบัญชี
หมายถึง โครงร่างของระบบบัญชีต่าง
ๆ ที่ใช้ในระบบบัญชีของกิจการ โดยการให้
บัญชี เลขที่บัญชี และรหัสบัญชีทั้งหมดที่มี
อยู่ในกิจการ ซึ่งจัดหมวดหมู่อย่างมีระบบ
ผังบัญชี (Chart of Accounts)
ประกอบด้วยเลขที่และชื่อบัญชีแยกประเภท
ทั่วไปที่กิจการกำาหนดขึ้นเพื่อใช้บันทึกบัญชี
ประเภทต่าง ๆ โครงสร้างของผังบัญชีอาจมี
ลักษณะแตกต่างกันไปบ้างในแต่ละกิจการ

1. ผังบัญชี (Chart of
Accounts) (ต่อ)
ผังบัญชีมักจะกำาหนดโดยอาศัยแนวทาง
ดังต่อไปนี้
1. กำาหนดเลขที่บัญชัเป็นหมวดหมู่ เพื่อง่าย
ต่อการค้นหาและรวบรวมข้อมูล เช่น
1xxx ใช้สำาหรับกำาหนดบัญชี
สินทรัพย์
2xxx ใช้สำาหรับกำาหนดบัญชีหนี้สิน
5xxx ใช้สำาหรับกำาหนดบัญชีต้นทุน
2. ชื่อบัญชีควรมีความแตกต่างกัน
3. การขอเพิ่มเติมหรือยกเลิกชื่อบัญชี ควร

1. ผังบัญชี (Chart of
Accounts) (ต่อ)
ผังบัญชีมักจะกำาหนดโดยอาศัย
แนวทางดังต่อไปนี้ (ต่อ)
4. ผังบัญชีควรที่จะมีการกำาหนดไว้อย่าง
เป็นระบบและเป็นหมวดหมู่อย่างชัดเจน
5. สำาหรับกิจการที่ใช้ในระบบงบประมาณ
รหัสบัญชีอาจนำาไปผูกกับรหัสแผนกหรือศูนย์
ความรับผิดชอบต่าง ๆ ทำาให้การบันทึกบัญชี
ทุกครั้งจะต้องอ้างเลขที่บัญชีและเลขที่แผนก
พร้อมกันเสมอ

2. บทบาทของผัง
บัญชี
บทบาทของผังบัญชี
ข้อมูลเบื้องต้นในระบบบัญชี ในที่สุดจะ
ต้องจบลงในรูปบัญชีแยกประเภทตามผังบัญชี
ผังบัญชีเป็นเสมือนหนึ่งเค้าโครงของ
ข้อมูลที่จัดไว้ให้แก่ธุรกิจ และยังเป็นแนวทาง
การจำาแนกข้อมูลขั้นต้นหรือวิธีการรวบรวม
ข้อมูลขั้นต้นที่จะต้องจำาแนกตามขั้นตอนจนถึง
ขั้นสรุป เพื่อที่จะนำาเข้าบัญชีต่าง ๆ ตามผัง
บัญชี

3. การจัดทำาผังบัญชี
การจัดทำาผังบัญชี
ผังบัญชีไม่เพียงแต่จัดทำาเพื่อให้ได้ข้อมูล
ในการจัดทำางบการเงินเท่านั้น ควรจะต้องให้
สอดคล้องกับโครงสร้างขององค์กรและ
นโยบายการบริหาร เพื่อแสดงให้เห็นผลการ
ดำาเนินงานหรือประสิทธิภาพของระบบงาน วิธี
การ และแบบฟอร์มเอกสารที่ให้อยู่
เอกสารทางบัญชี การจัดหมวดหมู่รวมถึง
เลขรหัสบัญชี จะต้องมีการหารือจนได้รับความ

ตัวอย่างการจัดทำาผัง
บัญชี

ตัวอย่างการจัดทำาผัง
บัญชี (ต่อ)

4.รหัสบัญชี (Code of
Account)
รหัสบัญชี (Code of Account)
ในแต่ละหมวดบัญชียังสามารถจัด
แบ่งออกเป็นหลายประเภทย่อย ๆ เช่น
สินทรัพย์ แบ่งได้เป็น สินทรัพย์
หมุนเวียน
สินทรัพย์ไม่
หมุนเวียน
สินทรัพย์หมุนเวียน แบ่งได้เป็น
เงินสด ลุกหนี้

4.รหัสบัญชี (Code of
Account) (ต่อ)
รหัสบัญชี (Code of Account)
ควรมีการกำาหนดเลขที่หรือรหัส
แต่ละบัญชีไว้แทนชื่อบัญชี อย่างมีระบบ
และหลักเกณฑ์ เพื่อประโยชน์ในการ
บันทึกข้อมูลอย่างถูกต้อง สะดวก และ
รวดเร็ว
ดังนั้น ชื่อบัญชีที่กิจการใช้จึงควรตั้ง
ให้มีความหมายคล้ายกับรายการที่เกิดขึ้น

4.รหัสบัญชี (Code of
Account) (ต่อ)
วิธีการกำาหนดรหัสบัญชี
กิจการสามารถกำาหนดรหัสบัญชีได้
3 วิธี คือ
1. รหัสตัวเลข (Numerical
Sequence)
1.1 รหัสตัวเลขเป็นตอน (Block
numerical code)
1.2 รหัสตัวเลขเป็นกลุ่ม (Group
numerical code)
2. รหัสอักษร (Alphabetic Sequence)

4.รหัสบัญชี (Code of
Account) (ต่อ)
1. รหัสตัวเลข (Numerical Sequence)
เป็นการกำาหนดที่ง่ายที่สุด คือ เริ่ม
ตั้งแต่เลขที่หนึ่งเรียงสำาดับไปจนถึงเลขที่
ต้องการ เช่น
หมวดสินทรัพย์ ใช้เลข 1 นำาหน้าเลข
ที่บัญชี
หมวดหนี้สิน ใช้เลข 2 นำาหน้าเลขที่
บัญชี
ตัวอย่าง

4.รหัสบัญชี (Code of
Account) (ต่อ)
1.1 รหัสตัวเลขเป็นตอน (Block
numerical code)
เป็นการกำาหนดรหัสบัญชีแต่ละชุดไว้
สำาหรับบัญชีแต่ละประเภท วิธีนี้ไม่ต้องใช้
ตัวเลขหลายหน่วย และมักจะมีการ
กำาหนดรหัสเปล่าไว้ล่วงหน้า เผื่อมีการ
เพิ่มบัญชีประเภทนั้น ๆ ในอนาคต
ตัวอย่าง
รหัส 1 – 50 เป็นบัญชีประเภท

4.รหัสบัญชี (Code of
Account) (ต่อ)
1.2 รหัสตัวเลขเป็นกลุ่ม (Group
numerical code)
มีลักษณะสำาคัญ ดังนี้
1. ตำาแหน่งของแต่ละตัวเลขมีความ
หมาย เช่น ตัวเลขซ้ายสุดแสดงถึงประเภท
ใหญ่ และตัวเลขขวาสุดแสดงถึงประเภท
ย่อย
2. จำานวนของรหัสเป็นกลุ่ม (Group
numerical code) ต้องมีการกำาหนดไว้

4.รหัสบัญชี (Code of
Account) (ต่อ)
1.2 รหัสตัวเลขเป็นกลุ่ม (Group
numerical code)
ตัวอย่าง รหัสบัญชี 4401111
3 ตำาแหน่งแรก 440 เป็นบัญชีรายได้ เช่น
รายได้จากการขาย
2 ตำาแหน่งถัดมา 11 เป็นแผนก เช่น
แผนกขาย
2 ตำาแหน่งถัดมา 11 เป็นบัญชีย่อย
เช่น บัญชีขายรถยนต์

4.รหัสบัญชี (Code of
Account) (ต่อ)
2. รหัสอักษร (Alphabetic Sequence)
เป็นการกำาหนดตัวอักษรเป็นรหัส
บัญชี วิธีนี้จะไม่ค่อยนิยมมากนักเพราะจำา
ยาก
ตัวอย่าง
บัญชีเงินสด รหัสบัญชี คือ ก หรือ กก
หรือ A หรือ AA
บัญชีเจ้าหนี้ รหัสบัญชี คือ ข หรือ L
อักษร A มาจาก Asset หมาย
ถึง สินทรัพย์

4.รหัสบัญชี (Code of
Account) (ต่อ)
3. รหัสตัวเลขและตัวอักษร
(Numerical and Alphabetic
Sequence)
เป็นการใช้ตัวอักษรแสดงประเภท
ของบัญชี และ ตัวเลขแสดงชนิดและชื่อ
บัญชี
ตัวอย่าง
บัญชีเงินสด รหัสบัญชี คือ A
110

4.รหัสบัญชี (Code of
Account) (ต่อ)
ลักษณะของรหัสบัญชีที่ดี
รหัสบัญชีที่ดีหรือไม่ได้นั้น อาจจะ
พิจารณาได้ดังนี้
1. รหัสสามารถที่จะจัดลำาดับบัญชีได้
รวดเร็ว และ สะดวก
2. ลดเวลาในการเขียนชื่อบัญชี
3. ช่วยในการจำาแนกประเภทบัญชี
4. สะดวกและง่ายต่อการจำา
5. สามารถเพิ่มและลดประเภทบัญชีตาม

ผังทางเดินผังทางเดิน
เอกสารเอกสาร
Flowchartin
g

1. ประเภทของผังทาง
เดินเอกสาร (ต่อ)
ผังทางเดินเอกสารเป็นระบบที่แสดง
ทางเดินเอกสารของการบันทึกรายการค้า
ตามลำาดับในธุรกิจหนึ่ง ๆ ผังทางเดิน
เอกสารที่นิยมใช้กันมี 3 ชนิด ดังนี้
1. ผังระบบทางเดินของเอกสาร
(System flowchart)
2. ผังระบบการควบคุมภายใน
(Internal control flowchart)
3. ผังบัญชีเพื่อคอมพิวเตอร์

2. เทคนิคในการเขียน
ผังทางเดินเอกสาร
ผังทางเดินเอกสารจะเป็นเครื่องช่วย
ให้เขียนการเคลื่อนไหวของเอกสารและ
การบันทึกรายการ รวมทั้งบอกถึงการ
ควบคุมภายใน เทคนิคที่จะช่วยให้การ
เขียนผังทางเดินเอกสารให้เข้าใจยิ่งขึ้น
ประกอบด้วย

2. เทคนิคในการเขียน
ผังทางเดินเอกสาร
1. ใช้สัญลักษณ์ที่กำาหนดไว้พร้อมคำา
อธิบาย
2. ใช้เส้นทางเดินเอกสารเพื่อแสดง
การเดินเอกสาร แสดงความสัมพันธ์และ
ทิศทางของเอกสารและการบันทึกรายการ
เส้นทางเดินเอกสารจะหัวลูกศรเพื่อกำาหนด
ทิศทาง และ จะเดินจากบนลงล่างและจาก
ซ้ายไปขวา

2. เทคนิคในการเขียน
ผังทางเดินเอกสาร
3. บอกถึงการแบ่งแยกหน้าที่ หรือ
บอกถึงความรับผิดชอบของแต่ละแผนก
หรือแต่ละบุคคลโดยชัดเจน
4. บอกถึงการควบคุมภายในที่
เกี่ยวข้อง ควรแสดงถึงการควบคุมเพื่อให้
ผู้ใช้สามารถตรวจสอบและให้ความสำาคัญ

2. เทคนิคในการเขียน
ผังทางเดินเอกสาร
5. การเขียนคำาอธิบาย จะทำาให้ผู้ใช้
ผังทางเดินเอกสารเข้าใจและง่ายในการ
ใช้ยิ่งขึ้น ส่วนใหญ่คำาอธิบายจะแบ่งออก
เป็น 2 ชนิด คือ
5.1 คำาอธิบายประกอบ
(annotation)
5.2 หมายเหตุประกอบ
(footnotes)

2. เทคนิคในการเขียน
ผังทางเดินเอกสาร
6. แสดงการเกิดขึ้นของเอกสารทุก
ฉบับ โดยการเกิดขึ้นของเอกสารจะเกิดขึ้น
3 แหล่ง ด้วยกันคือ
6.1 การรับจากแหล่งภายนอก
6.2 ได้รับจากแผนกที่ไม่แสดง
ในผังทางเดินเอกสาร
6.3 แผนกที่กำาหนดในผังทาง
เดินเอกสาร

2. เทคนิคในการเขียน
ผังทางเดินเอกสาร
7. แสดงจุดสิ้นสุดของเอกสารนั้น ๆ
การสิ้นสุดของเอกสารมักจะเกิดขึ้น 3 จุด
คือ
7.1 ส่งออกภายนอก
7.2 ส่งไปแผนกที่ไม่ได้แสดงใน
ผังทางเดินเอกสาร
7.3 การเก็บเข้าแฟ้ม

3. วิธีการเขียนผังทาง
เดินเอกสาร
การเขียนผังทางเดินเอกสารที่ดีควรมี
คุณสมบัติที่อ่านง่าย และ แสดงขั้นตอน
ที่สำาคัญ ๆ ต่อไปนี้เป็นขั้นตอนในการ
เขียนผังทางเดินเอกสาร
1. เลือกระบบที่จะทำาการเขียน (ระบบ
จัดซื้อ ระบบขาย)
2. ตัดสินใจเลือกข้อมูลที่จะเขียนลง
ไปในผังทางเดินเอกสาร เช่น เอกสารการ

3. วิธีการเขียนผังทาง
เดินเอกสาร (ต่อ)
4. ร่างระบบทางเดินเอกสาร โดยเน้น
ถึงเอกสารที่ประกอบกันในระบบ
5. ร่างระบบทั้งหมด โดยรวมความคิด
เห็นและข้อเสนอแนะ
6. ตรวจสอบระบบที่ร่างไว้ด้วย
รายการค้า ประมาณ 1 - 2 รายการ

4. ข้อควรคำานึงในการ
เขียนผังทางเดินเอกสาร
1. บอกแหล่งที่มาของเอกสารต้นฉบับ
และการเก็บข้อมูลครั้งแรก
2. กระบวนการทั้งหมดที่เกิดขึ้น
3. บอกถึงตำาแหน่งของเอกสารทุก ๆ
ฉบับในระบบว่าควรอยู่ที่ใดของระบบ และ
การส่งเอกสารไปแผนกต่าง ๆ
4. บอกถึงหน้าที่ของแต่ละบุคคลหรือ
แต่ละแผนกที่ควรปฏิบัติ

4. ข้อควรคำานึงในการ
เขียนผังทางเดินเอกสาร
5. การควบคุมภายในที่จัดให้มีควรจะ
รวมถึง
5.1 การแบ่งหน้าที่
5.2 การอนุมัติและความเห็น
ชอบ
5.3 การตรวจสอบกันระหว่าง
แผนก เช่น เปรียบเทียบจำานวนสินค้าคง
เหลือระหว่างฝ่ายคลังสินค้าและฝ่ายบัญชี

5. ประโยชน์ของการเขียน
ผังทางเดินเอกสาร
การเขียนผังทางเดินเอกสารนับว่า
เป็นสิ่งสำาคัญของระบบบัญชี ซึ่งส่งผลกระ
ทบต่อความถูกต้องของงบการเงิน ดังนั้น
การเขียนผังทางเดินเอกสารจึงมีประโยชน์
ดังนี้
1. ลดความไม่สมบูรณ์หรือการไม่มี
ประสิทธิภาพของระบบบัญชี
2. เป็นเครื่องมือที่ช่วยในการอบรม

5. ประโยชน์ของการเขียน
ผังทางเดินเอกสาร
3. ช่วยให้มีการพัฒนาระบบในครั้ง
ต่อ ๆ ไปมีความถูกต้องยิ่งขึ้น
4. ช่วยให้มีข้อมูลเกี่ยวกับผู้ปฎิบัติ
หน้าที่ในทุกตำาแหน่งในระบบบัญชี
5. ช่วยพัฒนาความสามารถในการ
ติดต่อสื่อสารกับบุคคลภายนอก

สัญลักษณ์การสัญลักษณ์การ
เขียนเขียน
Flowchart

สัญลักษณ์การเขียน
FlowChart

สัญลักษณ์การเขียน
FlowChart

สัญลักษณ์การเขียน
FlowChart

สัญลักษณ์การเขียน
FlowChart

ตัวอย่างตัวอย่าง
Flowchart
ระบบบัญชีเงินสดระบบบัญชีเงินสด

39

40

41