4. Η ειδική πρόταση αρχίζει με έναν ειδικό σύνδεσμο
(ότι, που, πως) και χρησιμοποιείται ως
υποκείμενο, αντικείμενο ή επεξήγηση.
Φαίνεται πως θα βρέξει.
Ομολόγησε ότι έκανε λάθος.
Ένα πράγμα με ενοχλούσε, που ήμουν μακριά.
5. Η βουλητική πρόταση εισάγεται με το να και
χρησιμοποιείται ως υποκείμενο, αντικείμενο ή
επεξήγηση.
Πρέπει να προσέχεις.
Είχα σκοπό να έρθω.
Ένα μόνο ξέρω, να λέω την αλήθεια .
6. Η ενδοιαστική ή διστακτική πρόταση εισάγεται με
τα μη(ν), μήπως και χρησιμοποιείται ως
αντικείμενο ή επεξήγηση.
Πρόσεξε μη χτυπήσεις.
Κάθε μέρα έχει την ίδια αγωνία, μήπως
αρρωστήσει.
7. Η πλάγια ερωτηματική πρόταση εισάγονται με
ερωτηματικές αντωνυμίες (ποιος, πόσος, τι…),
ερωτηματικά επιρρήματα (πού, πώς, γιατί…),
συνδέσμους (αν, γιατί, μήπως…) και
χρησιμοποιείται ως αντικείμενο, υποκείμενο ή
επεξήγηση.
8. Ρωτούσε τι θέλω.
Είναι ζήτημα αν πλήρωσε μια φορά .
Αυτό δεν καταλαβαίνω, ποια είναι η διαφορά
μας.
9. Η αναφορική πρόταση εισάγεται με αναφορικές
αντωνυμίες (που, όποιος, ο οποίος, ό,τι) και
χρησιμοποιούνται ως υποκείμενο, κατηγορούμενο,
αντικείμενο, επιθετικό ή ετερόπτωτο
προσδιορισμό.
10. Όποιος πεινάει τρώει.
Είσαι ό,τι δηλώσεις.
Μην κάνεις ό,τι δε σου αρέσει.
Πέταξαν τα μήλα που σάπισαν. (τα σάπια μήλα)
Να ακούς την γνώμη όποιου σε εκτιμά .
12. Εισάγονται με αιτιολογικούς συνδέσμους ( γιατί,
επειδή, αφού) και αιτιολογικές λέξεις ή φράσεις
(που, καθώς, μια που, μια και …) και
φανερώνουν την αιτία.
Θύμωσα, επειδή μου μίλησε άσχημα .
Χαίρομαι, που μου μίλησες.
Ας παίξουμε, μια και το ζητάς.
13. Εισάγονται με τους τελικούς συνδέσμους (να, για
να) και φανερώνουν το σκοπό.
Πήγε να φέρει το μολύβι.
Έτρεξε, για να τον προλάβει .
14. Εισάγονται με τους συμπερασματικούς
συνδέσμους (ώστε, που) ή με εκφράσεις που
χρησιμοποιούνται ως αποτελεσματικοί σύνδεσμοι (
ώστε να, που να…). Φανερώνουν το
αποτέλεσμα.
Μιλά τόσο σιγά, ώστε δεν ακούγεται καθόλου .
Είναι τόσο καλός, που τον αγαπούν όλοι .
15. Οι υποθετικές προτάσεις εισάγονται με το
σύνδεσμο αν.
Η υποθετική πρόταση λέγεται υπόθεση ενώ η
πρόταση που προσδιορίζεται από αυτή λέγεται
απόδοση. Η υπόθεση και η απόδοση μαζί
λέγονται υποθετικός λόγος.
Αν θα πάτε στο χωριό, θα περάσετε ωραία.
16. Εισάγονται με τους αντιθετικούς συνδέσμους (αν
και, ενώ, μολονότι…) και με φράσεις που
δηλώνουν αντίθεση (μόλο που, και που, και
ας…). Φανερώνουν εναντίωση.
Αν και είχε παιδιά , έμεινε μόνος.
Είναι χαρούμενος, και ας μην έχει πολλά
λεφτά.
17. Εισάγονται με χρονικούς συνδέσμους (όταν,
αφού, πριν, μόλις…) και με εκφράσεις που
χρησιμοποιούνται σαν χρονικοί σύνδεσμοι (όσο
που να, έως ότου να…). Προσδιορίζουν
χρονικά μια άλλη πρόταση.
Πριν φύγει, με χαιρέτησε.
Όταν δουλεύει, χαίρεται.
18. Εισάγονται με αναφορικά επιρρήματα (όπως,
όπου…). Δηλώνουν τόπο, χρόνο, τρόπο, ποσό,
συμφωνία, εναντίωση, παραχώρηση,
παρομοίωση.
Πήγαινε όπου σε στείλουν.
Κάνε όπως νομίζεις.
19. Οι αιτιολογικές, οι τελικές ( για να), οι
χρονικές, οι αποτελεσματικές, οι
υποθετικές, οι εναντιωματικές και οι
αναφορικές μόνο, όταν αποτελούν
απαραίτητο συμπλήρωμα της κύριας
πρότασης π.χ. υποκείμενο.
20. Οι ειδικές, οι τελικές (να), οι
διστακτικές, οι βουλητικές, οι πλάγιες
ερωτηματικές και οι αναφορικές μόνο,
όταν δεν αποτελούν απαραίτητο
συμπλήρωμα της κύριας πρότασης.
21. Όταν οι ειδικές, διστακτικές,
βουλητικές και πλάγιες ερωτηματικές
είναι επεξηγήσεις παίρνουν κόμμα.
