SlideShare a Scribd company logo
1 of 7
Download to read offline
გაკვეთილი № 21

  საშინაო დავალების შემოწმება:
  1.   V(ლუდის)=2271,2ლ
  2.   V(სპირიტს)-35,5ლ
  3.   ცელულოზა შედგება -გლუკოზის ნაშთებისგან, სახამებელი -გლუკოზის
       ნაშთებისგან. ცელულოზის მოლეკულას ხაზოვანი აღნაგობა აქვს, სახამებელს
       როგორც ხაზოვანი ისე განტოტვილი.




                                        ამინები
  ამიაკის მოლეკულაში თუ წყალბადის                 ატომებს   ჩავანაცვლებთ   ორგანული
რადიკალებით, მივიღებთ ნაერთებს, რომლებსაც ამინები ქვიათ. მაგ:
       H
       
  RNH            RNH2         მაგ:      CH3NH2
პირველადი ამინი                            მეთილამინი


       R                                                       CH3
                                                               
   RNH            R2NH         მაგ:      (CH3)2NH         CH3NH

მეორადი ამინი                                 დიმეთილამინი


           R                                                    CH3
                                                               
    RNR                 R3N       მაგ:     (CH3)3N        H3CNCH3
მესამეული ამინი                               ტრიმეთილამინი




                     H3CNC2H5


                                   მეთილ-ეთილ-ფენილამინი
-2-
  ამინების მიღება:
   1.    ამინების მიღება შეიძლება შესაბამისი ნიტრონაერთების აღდგენით:
                          RNO2 + 6H  RNH2 + 2H2O
         H – ატომური წყალბადია. სარეაქციო არეში ერთად ათავსებენ ნიტრონაერთს,
         რკინას და მარილმჟავას. რკინისა და მარილმჟავას ურთიერთქმედებისას
         გამოიყოფა ატომური წყალბადი:
                               Fe + 2HCl  FeCl2 + 2H
         ამ რეაქციაში მხოლოდ ატომური წყალბადი შედის. რადგან ატომური
         წყალბადი ბევრად უფრო რეაქციისუნარიანია, ვიდრე მოლეკულური.
   2.    ამიაკის თანდათანობით ალკილირებით შესაძლებელია ამინების მიღება:
                           RI + NH3  RNH2 + HI
                           RI + RNH2  RNHR + HI

                                                  R
                                                  
                         RI   +   RNHR    RNR + HI


რეაქციის შედეგად გამოყოფილ HI-ს ჭარბად აღებული ამიაკი იერთებს:
                                   NH3 + HI  NH4I


  ამინების ფიზიკური და ქიმიური თვისებები:
  ამინების პირველი წარმომადგენლები სპეციფიკური სუნის მქონე აირებია. წყალში
კარგად იხსნებიან. ორგანული რადიკალების სიდიდისა და რაოდენობის ზრდასთან
ერთად იკლებს მათი წყალში ხსნადობა და იმატებს დუღილის ტემპერატურა.
  ამინები ფუძე ბუნების ნაერთებია. ამინებს, ისევე როგორც ამიაკს, შეუძლიათ
მჟავებთან მარილების წარმოქმნა, მაგ:

        H3N : + HCl  [NH4]+Cl─ ამონიუმის ქლორიდი

           ..
    CH3NH2 + HCl  [CH3NH3]+Cl─ მეთილ ამონიუმის ქლორიდი



  ამ მარილის ჩაწერა შეიძლება ასეც: CH3NH2 .HCl

  ეს მარილები ტუტეებთან ურთიერთქმედებისას ისევ ამინებს წარმოქმნიან:
                [CH3NH3]+Cl─ + NaOH  CH3NH2 + NaCl + H2O
-3-
  ცხადია, რომ ამიაკის მოლეკულაში თავისუფალი ელექტრონული წყვილი
ადვილად იერთებს H+ იონს დონორ-აქცეპტორული პრინციპით და წარმოქმნის [NH4]+
იონს.
  ალკილამინები ამიაკზე უფრო ძლიერი ფუძეებია, რადგან ალკილის რადიკალები
განიზიდავენ ელექტრონებს და ამით იზრდება უარყოფითი მუხტი აზოტის ატომზე,
რის გამოც ის კიდევ უფრო ადვილად იერთებს H+ იონს.
                               ..
                          CH3  NH2
  კიდევ უფრო ძლიერი ფუძეებია (H3C)2NH და (H3C)3N


  ანილინი
  ანილინი ანუ ფენილამინი

                                      NH2




  მიიღება ნიტრობენზოლის აღდგენით:
            NO2                NH2


                   + 6H                + 2H2O




  ანილინი უფერო, სპეციფიკური სუნის მქონე სითხეა. წყალზე ოდნავ მძიმეა,
წყალში ცუდად იხსნება. ჰაერზე დაჟანგვის გამო მოყვითალო ფერს იღებს, ძლიერი
დაჟანგვისას ყავისფერს. მომწამლავია.
  ფენილის ჯგუფის გავლენით მისი ფუძე ბუნება შესუსტებულია, ამიტომ ის
მარილებს მხოლოდ ძლიერ მჟავებთან წარმოქმნის:
          NH2                  NH3 +


                + HCl                  Cl─
-4-
  თავის   მხრივ       ამინოჯგუფის          გავლენის       გამო     2,   4,   6   მდგომარეობაში
გაადვილებულია ჩანაცვლების რეაქციები. მაგ:
             NH2                            NH2

                                  Br                Br
                      + 3Br2                            + 3HBr


                                            Br
                                2,4,6-ტრიბრომანილინი



  ანილინის გარდაქმნით ბევრი მნიშვნელოვანი ნივთიერება მიიღება, მათ შორის ე.წ.
სულფამიდური        პრეპარატები,        რომლებიც          ძალიან     ფართოდ       გამოიყენებოდა
მედიცინაში    ანტიბიოტიკების           აღმოჩენამდე.         დიდი        რაოდენობით    ანილინი
გადამუშავდება საღებრების მისაღებად.


  ამინომჟავები
  ამინომჟავები ამინო და კარბოქსილის ჯგუფების შემცველი ნაერთებია.
  უმარტივესი ამინომჟავაა ამინოძმარმჟავა:
                                       O
                           CH2C
                           
                           NH2         OH ამინოძმარმჟავა, გლიცინი


  შემდეგი ამინომჟავებია

               O                                    O
  CH3CH2C                ან       CH2CH2C
      
                 OH                 
      NH2                           NH2             OH

-ამინოპროპიონმჟავა            -ამინოპროპიონმჟავა
2-ამინოპროპანმჟავა                 3-ამინოპროპანმჟავა


     კარბოქსილის ჯგუფის მიმართ ამინოჯგუფის ადგილმდებარეობის
აღსანიშნავად იყენებენ ბერძნულ ასოებს.

                           O
                      ……. CCCCC                     და ა.შ.
                                            OH
-5-
  მაგ:
                    O
              CH2CHCH2C    -ამინოერბოს მჟავა, 3-ამინობუტნმჟავა
                  
                  NH       OH
                        2

  ამინომჟავების მიღებასა და თვისებებს გავეცნობით ამინოძმარმჟავას მაგალითზე.
  მიღება:          კარბომჟავას   ქლორირებით       და   მიღებული     ნაერთის    ამიაკთან
ურთიერთქმედების შედეგად წარმოიქმნება ამინომჟავა:

                   O                 O
         H3CC          + Cl2  CH2C    + HCl
                   OH           
                                Cl    OH

                   O                 O
         CH2C        + 2NH3  CH2C    + NH4Cl
         
                   OH          
         Cl                    NH2   OH

  ამინომჟავები         ამფოტერული    ნაერთებია.    მჟავას     თვისებებს    განაპირობებს
კარბოქსილის ჯგუფი (-COOH), ხოლო ფუძე თვისებებს ამინო ჯგუფი (-NH2).
  წყალში გახსნისას ადგილი აქვს შემდეგ პროცესს.

          H2NCH2COOH           H2NCH2COO─ + H+          H3NCH2COO─
  დისოციაციის შედეგად მიღებულიწყალბადის კათიონი უერთდება ამინოჯგუფს
და წარმოიქმნება დიპოლი. (დიპოლი ისეთ სისტემებს ეწოდებათ, რომლებსაც
ბოლოები საწინააღმდეგოდ აქვთ დამუხტული).
  ამინომჟავებს ახასიათებთ კარბონმჟავების მსგავსი რეაქციები. მაგ:
                  H2NCH2COOH + NaOH  H2NCH2COONa + H2O
               H2NCH2COOH + CH3OH  H2NCH2COOCH3 + H2O


  აგრეთვე როგორც ფუძეები რეაგირებენ მჟავებთან:
                  H2NCH2COOH + HCl  [H3N+CH2COOH]Cl─
                                             ანუ CH2COOH
                                                   
                                                   NH2 .HCl
  გარკეულ         პირობებში   შესაძლებელია     ამინომჟავას    რამოდენიმე     მოლეკულა
დაუკავშირდეს ერთმანეთს. მაგ:

              O                                         O
 H2NCH2COH + HNHCH2COOH  H2NCH2CNHCH2COOH + H2O
                                                პეპტიდური (ამიდური) ბმა
-6-
    ეს პროცესი შეიძლება გაგრძელდეს:

    O
CNH           ჯგუფს პეპტიდურ (ამიდურ) ბმას უწოდებენ. შესაბამის პოლიმერებს
პოლიპეპტიდებს.


    განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ე.წ. ამინოკაპრონმჟავას პოლიკონდენსაციის
რეაქცია:
                 O                    O                            O          O
H2N(CH2)5COH + H2N(CH2)5COH                        H2N(CH2)5CN(CH2)5COH
                                                −H 2 O                 
                 O                                                    H
 H2N(CH2)5COH
                           ……..
        −H 2 O


                     O                    O
n H2N(CH2)5COH            HN(CH2)5C      n + nH2O


    უფრო მოსახერხებელია თუ პოლიმერს ჩავწერთ ასე (ამიდური ბმის საჩვენებლად):


                                          O
                                  (H2C)5CNH
                                                         n


    მიღებული პოლიმერიდან მიიღება პოლიამიდური ბოჭკო კაპრონი, რომელსაც
ფართო გამოყენება აქვს. ასევე ფართო გამოყენება აქვს პოლიამიდურ ბოჭკოს,
რომელსაც ნაილონი ქვია. ის მიიღება ჰექსამეთილენდიამინის H2N-(CH2)6-NH2 და
ადიპინის მჟავას HOOC-(CH2)4-COOH პოლიკონდენსაციით.


n H2N(CH2)6NH2 + n HCOOH(CH2)4COOH 

                         O        O
   HN(CH2)6NHC(CH2)4C         n   + 2nH2O
                 ნაილონი
-7-
საშინაო დავალება:
1.   რამდენი გრამი ანილინი შეიძლება მივიღოთ 20გ ბენზოლისგან ნიტრირების
     და ნიტრობენზოლის აღდგენის გზით?
2.   არსებობს უჯერი ამინი H2C=CH-CH2-NH2. დაწერეთ ამ ამინისა და წყალბადის,
     ბრომის,     ქლორწყალბადის,     ქლორწყალბადის      ორი        მოლეკულის
     ურთიერთქმედების რეაქცია.
3.   დაწერეთ  ამინპროპიონმჟავას ურთიერთქმედების რეაქციები: კალიუმის
     ტუტესთან,    მარილმჟავასთან,   მეთილის   სპირტთან,   ასევე    შესაბამისი
     პოლიკონდენსაციის რეაქცია.

More Related Content

What's hot

გაკვეთილი № 17
გაკვეთილი № 17გაკვეთილი № 17
გაკვეთილი № 17barambo
 
გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2barambo
 
გაკვეთილი № 14
გაკვეთილი № 14გაკვეთილი № 14
გაკვეთილი № 14barambo
 
გაკვეთილი № 4 1
გაკვეთილი № 4 1გაკვეთილი № 4 1
გაკვეთილი № 4 1barambo
 
გაკვეთილი № 4
გაკვეთილი № 4გაკვეთილი № 4
გაკვეთილი № 4barambo
 
გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2barambo
 
გაკვეთილი № 3
გაკვეთილი № 3გაკვეთილი № 3
გაკვეთილი № 3barambo
 
გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1barambo
 
გაკვეთილი № 8
გაკვეთილი № 8გაკვეთილი № 8
გაკვეთილი № 8barambo
 
გაკვეთილი № 11
გაკვეთილი № 11გაკვეთილი № 11
გაკვეთილი № 11barambo
 
G 054 ახალი
G 054 ახალიG 054 ახალი
G 054 ახალიbarambo
 
გაკვეთილი № 13
გაკვეთილი № 13გაკვეთილი № 13
გაკვეთილი № 13barambo
 

What's hot (13)

გაკვეთილი № 17
გაკვეთილი № 17გაკვეთილი № 17
გაკვეთილი № 17
 
გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2
 
გაკვეთილი № 14
გაკვეთილი № 14გაკვეთილი № 14
გაკვეთილი № 14
 
გაკვეთილი № 4 1
გაკვეთილი № 4 1გაკვეთილი № 4 1
გაკვეთილი № 4 1
 
გაკვეთილი № 4
გაკვეთილი № 4გაკვეთილი № 4
გაკვეთილი № 4
 
გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2
 
გაკვეთილი № 3
გაკვეთილი № 3გაკვეთილი № 3
გაკვეთილი № 3
 
გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1
 
გაკვეთილი № 8
გაკვეთილი № 8გაკვეთილი № 8
გაკვეთილი № 8
 
O 015
O 015O 015
O 015
 
გაკვეთილი № 11
გაკვეთილი № 11გაკვეთილი № 11
გაკვეთილი № 11
 
G 054 ახალი
G 054 ახალიG 054 ახალი
G 054 ახალი
 
გაკვეთილი № 13
გაკვეთილი № 13გაკვეთილი № 13
გაკვეთილი № 13
 

Viewers also liked

G005 110923032204-phpapp02
G005 110923032204-phpapp02G005 110923032204-phpapp02
G005 110923032204-phpapp02barambo
 
გაკვეთილი № 19 3
გაკვეთილი № 19 3გაკვეთილი № 19 3
გაკვეთილი № 19 3barambo
 
გაკვეთილი № 10
გაკვეთილი № 10გაკვეთილი № 10
გაკვეთილი № 10barambo
 
G051 120708080110-phpapp00
G051 120708080110-phpapp00G051 120708080110-phpapp00
G051 120708080110-phpapp00barambo
 

Viewers also liked (9)

Ara 004
Ara 004Ara 004
Ara 004
 
Ara 013
Ara 013Ara 013
Ara 013
 
G005 110923032204-phpapp02
G005 110923032204-phpapp02G005 110923032204-phpapp02
G005 110923032204-phpapp02
 
გაკვეთილი № 19 3
გაკვეთილი № 19 3გაკვეთილი № 19 3
გაკვეთილი № 19 3
 
გაკვეთილი № 10
გაკვეთილი № 10გაკვეთილი № 10
გაკვეთილი № 10
 
Ara 017
Ara 017Ara 017
Ara 017
 
Ara 010
Ara 010Ara 010
Ara 010
 
Ara 014
Ara 014Ara 014
Ara 014
 
G051 120708080110-phpapp00
G051 120708080110-phpapp00G051 120708080110-phpapp00
G051 120708080110-phpapp00
 

Similar to გაკვეთილი № 21

გაკვეთილი № 13
გაკვეთილი № 13გაკვეთილი № 13
გაკვეთილი № 13barambo
 
გაკვეთილი № 10
გაკვეთილი № 10გაკვეთილი № 10
გაკვეთილი № 10barambo
 
გაკვეთილი № 3
გაკვეთილი № 3გაკვეთილი № 3
გაკვეთილი № 3barambo
 
გაკვეთილი № 3
გაკვეთილი № 3გაკვეთილი № 3
გაკვეთილი № 3barambo
 
გაკვეთილი № 9
გაკვეთილი № 9გაკვეთილი № 9
გაკვეთილი № 9barambo
 
გაკვეთილი № 17
გაკვეთილი № 17გაკვეთილი № 17
გაკვეთილი № 17barambo
 
გაკვეთილი № 17
გაკვეთილი № 17გაკვეთილი № 17
გაკვეთილი № 17barambo
 
გაკვეთილი № 8
გაკვეთილი № 8გაკვეთილი № 8
გაკვეთილი № 8barambo
 
გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1barambo
 
გაკვეთილი № 18
გაკვეთილი № 18გაკვეთილი № 18
გაკვეთილი № 18barambo
 
გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1barambo
 
გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1barambo
 
გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2barambo
 
გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2barambo
 
გაკვეთილი № 14
გაკვეთილი № 14გაკვეთილი № 14
გაკვეთილი № 14barambo
 

Similar to გაკვეთილი № 21 (20)

გაკვეთილი № 13
გაკვეთილი № 13გაკვეთილი № 13
გაკვეთილი № 13
 
O 015
O 015O 015
O 015
 
გაკვეთილი № 10
გაკვეთილი № 10გაკვეთილი № 10
გაკვეთილი № 10
 
გაკვეთილი № 3
გაკვეთილი № 3გაკვეთილი № 3
გაკვეთილი № 3
 
გაკვეთილი № 3
გაკვეთილი № 3გაკვეთილი № 3
გაკვეთილი № 3
 
გაკვეთილი № 9
გაკვეთილი № 9გაკვეთილი № 9
გაკვეთილი № 9
 
გაკვეთილი № 17
გაკვეთილი № 17გაკვეთილი № 17
გაკვეთილი № 17
 
გაკვეთილი № 17
გაკვეთილი № 17გაკვეთილი № 17
გაკვეთილი № 17
 
გაკვეთილი № 8
გაკვეთილი № 8გაკვეთილი № 8
გაკვეთილი № 8
 
გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1
 
გაკვეთილი № 18
გაკვეთილი № 18გაკვეთილი № 18
გაკვეთილი № 18
 
Ara 014
Ara 014Ara 014
Ara 014
 
გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1
 
გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1გაკვეთილი № 1
გაკვეთილი № 1
 
გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2
 
გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2გაკვეთილი № 2
გაკვეთილი № 2
 
Ara 005
Ara 005Ara 005
Ara 005
 
Ara 005
Ara 005Ara 005
Ara 005
 
გაკვეთილი № 14
გაკვეთილი № 14გაკვეთილი № 14
გაკვეთილი № 14
 
Ara 005
Ara 005Ara 005
Ara 005
 

More from barambo

G042 111031003556-phpapp02
G042 111031003556-phpapp02G042 111031003556-phpapp02
G042 111031003556-phpapp02barambo
 
G015 110926065817-phpapp01
G015 110926065817-phpapp01G015 110926065817-phpapp01
G015 110926065817-phpapp01barambo
 

More from barambo (20)

G008 2
G008 2G008 2
G008 2
 
G007 1
G007 1G007 1
G007 1
 
G006 1
G006 1G006 1
G006 1
 
G010 1
G010 1G010 1
G010 1
 
G009 1
G009 1G009 1
G009 1
 
G042 111031003556-phpapp02
G042 111031003556-phpapp02G042 111031003556-phpapp02
G042 111031003556-phpapp02
 
G015 110926065817-phpapp01
G015 110926065817-phpapp01G015 110926065817-phpapp01
G015 110926065817-phpapp01
 
G 011 1
G 011 1G 011 1
G 011 1
 
Ara 021
Ara 021Ara 021
Ara 021
 
Ara 022
Ara 022Ara 022
Ara 022
 
Ara 018
Ara 018Ara 018
Ara 018
 
Ara 016
Ara 016Ara 016
Ara 016
 
Ara 020
Ara 020Ara 020
Ara 020
 
Ara 019
Ara 019Ara 019
Ara 019
 
Ara 011
Ara 011Ara 011
Ara 011
 
Ara 013
Ara 013Ara 013
Ara 013
 
Ara 012
Ara 012Ara 012
Ara 012
 
Ara 011
Ara 011Ara 011
Ara 011
 
Ara 015
Ara 015Ara 015
Ara 015
 
Ara 009
Ara 009Ara 009
Ara 009
 

გაკვეთილი № 21

  • 1. გაკვეთილი № 21 საშინაო დავალების შემოწმება: 1. V(ლუდის)=2271,2ლ 2. V(სპირიტს)-35,5ლ 3. ცელულოზა შედგება -გლუკოზის ნაშთებისგან, სახამებელი -გლუკოზის ნაშთებისგან. ცელულოზის მოლეკულას ხაზოვანი აღნაგობა აქვს, სახამებელს როგორც ხაზოვანი ისე განტოტვილი. ამინები ამიაკის მოლეკულაში თუ წყალბადის ატომებს ჩავანაცვლებთ ორგანული რადიკალებით, მივიღებთ ნაერთებს, რომლებსაც ამინები ქვიათ. მაგ: H  RNH RNH2 მაგ: CH3NH2 პირველადი ამინი მეთილამინი R CH3   RNH R2NH მაგ: (CH3)2NH CH3NH მეორადი ამინი დიმეთილამინი R CH3   RNR R3N მაგ: (CH3)3N H3CNCH3 მესამეული ამინი ტრიმეთილამინი H3CNC2H5 მეთილ-ეთილ-ფენილამინი
  • 2. -2- ამინების მიღება: 1. ამინების მიღება შეიძლება შესაბამისი ნიტრონაერთების აღდგენით: RNO2 + 6H  RNH2 + 2H2O H – ატომური წყალბადია. სარეაქციო არეში ერთად ათავსებენ ნიტრონაერთს, რკინას და მარილმჟავას. რკინისა და მარილმჟავას ურთიერთქმედებისას გამოიყოფა ატომური წყალბადი: Fe + 2HCl  FeCl2 + 2H ამ რეაქციაში მხოლოდ ატომური წყალბადი შედის. რადგან ატომური წყალბადი ბევრად უფრო რეაქციისუნარიანია, ვიდრე მოლეკულური. 2. ამიაკის თანდათანობით ალკილირებით შესაძლებელია ამინების მიღება: RI + NH3  RNH2 + HI RI + RNH2  RNHR + HI R  RI + RNHR  RNR + HI რეაქციის შედეგად გამოყოფილ HI-ს ჭარბად აღებული ამიაკი იერთებს: NH3 + HI  NH4I ამინების ფიზიკური და ქიმიური თვისებები: ამინების პირველი წარმომადგენლები სპეციფიკური სუნის მქონე აირებია. წყალში კარგად იხსნებიან. ორგანული რადიკალების სიდიდისა და რაოდენობის ზრდასთან ერთად იკლებს მათი წყალში ხსნადობა და იმატებს დუღილის ტემპერატურა. ამინები ფუძე ბუნების ნაერთებია. ამინებს, ისევე როგორც ამიაკს, შეუძლიათ მჟავებთან მარილების წარმოქმნა, მაგ: H3N : + HCl  [NH4]+Cl─ ამონიუმის ქლორიდი .. CH3NH2 + HCl  [CH3NH3]+Cl─ მეთილ ამონიუმის ქლორიდი ამ მარილის ჩაწერა შეიძლება ასეც: CH3NH2 .HCl ეს მარილები ტუტეებთან ურთიერთქმედებისას ისევ ამინებს წარმოქმნიან: [CH3NH3]+Cl─ + NaOH  CH3NH2 + NaCl + H2O
  • 3. -3- ცხადია, რომ ამიაკის მოლეკულაში თავისუფალი ელექტრონული წყვილი ადვილად იერთებს H+ იონს დონორ-აქცეპტორული პრინციპით და წარმოქმნის [NH4]+ იონს. ალკილამინები ამიაკზე უფრო ძლიერი ფუძეებია, რადგან ალკილის რადიკალები განიზიდავენ ელექტრონებს და ამით იზრდება უარყოფითი მუხტი აზოტის ატომზე, რის გამოც ის კიდევ უფრო ადვილად იერთებს H+ იონს. .. CH3  NH2 კიდევ უფრო ძლიერი ფუძეებია (H3C)2NH და (H3C)3N ანილინი ანილინი ანუ ფენილამინი NH2 მიიღება ნიტრობენზოლის აღდგენით: NO2 NH2 + 6H  + 2H2O ანილინი უფერო, სპეციფიკური სუნის მქონე სითხეა. წყალზე ოდნავ მძიმეა, წყალში ცუდად იხსნება. ჰაერზე დაჟანგვის გამო მოყვითალო ფერს იღებს, ძლიერი დაჟანგვისას ყავისფერს. მომწამლავია. ფენილის ჯგუფის გავლენით მისი ფუძე ბუნება შესუსტებულია, ამიტომ ის მარილებს მხოლოდ ძლიერ მჟავებთან წარმოქმნის: NH2 NH3 + + HCl  Cl─
  • 4. -4- თავის მხრივ ამინოჯგუფის გავლენის გამო 2, 4, 6 მდგომარეობაში გაადვილებულია ჩანაცვლების რეაქციები. მაგ: NH2 NH2 Br Br + 3Br2  + 3HBr Br 2,4,6-ტრიბრომანილინი ანილინის გარდაქმნით ბევრი მნიშვნელოვანი ნივთიერება მიიღება, მათ შორის ე.წ. სულფამიდური პრეპარატები, რომლებიც ძალიან ფართოდ გამოიყენებოდა მედიცინაში ანტიბიოტიკების აღმოჩენამდე. დიდი რაოდენობით ანილინი გადამუშავდება საღებრების მისაღებად. ამინომჟავები ამინომჟავები ამინო და კარბოქსილის ჯგუფების შემცველი ნაერთებია. უმარტივესი ამინომჟავაა ამინოძმარმჟავა: O CH2C  NH2 OH ამინოძმარმჟავა, გლიცინი შემდეგი ამინომჟავებია O O CH3CH2C ან CH2CH2C  OH  NH2 NH2 OH -ამინოპროპიონმჟავა -ამინოპროპიონმჟავა 2-ამინოპროპანმჟავა 3-ამინოპროპანმჟავა კარბოქსილის ჯგუფის მიმართ ამინოჯგუფის ადგილმდებარეობის აღსანიშნავად იყენებენ ბერძნულ ასოებს.  O ……. CCCCC და ა.შ. OH
  • 5. -5- მაგ:  O CH2CHCH2C -ამინოერბოს მჟავა, 3-ამინობუტნმჟავა  NH OH 2 ამინომჟავების მიღებასა და თვისებებს გავეცნობით ამინოძმარმჟავას მაგალითზე. მიღება: კარბომჟავას ქლორირებით და მიღებული ნაერთის ამიაკთან ურთიერთქმედების შედეგად წარმოიქმნება ამინომჟავა: O O H3CC + Cl2  CH2C + HCl OH  Cl OH O O CH2C + 2NH3  CH2C + NH4Cl  OH  Cl NH2 OH ამინომჟავები ამფოტერული ნაერთებია. მჟავას თვისებებს განაპირობებს კარბოქსილის ჯგუფი (-COOH), ხოლო ფუძე თვისებებს ამინო ჯგუფი (-NH2). წყალში გახსნისას ადგილი აქვს შემდეგ პროცესს. H2NCH2COOH H2NCH2COO─ + H+ H3NCH2COO─ დისოციაციის შედეგად მიღებულიწყალბადის კათიონი უერთდება ამინოჯგუფს და წარმოიქმნება დიპოლი. (დიპოლი ისეთ სისტემებს ეწოდებათ, რომლებსაც ბოლოები საწინააღმდეგოდ აქვთ დამუხტული). ამინომჟავებს ახასიათებთ კარბონმჟავების მსგავსი რეაქციები. მაგ: H2NCH2COOH + NaOH  H2NCH2COONa + H2O H2NCH2COOH + CH3OH  H2NCH2COOCH3 + H2O აგრეთვე როგორც ფუძეები რეაგირებენ მჟავებთან: H2NCH2COOH + HCl  [H3N+CH2COOH]Cl─ ანუ CH2COOH  NH2 .HCl გარკეულ პირობებში შესაძლებელია ამინომჟავას რამოდენიმე მოლეკულა დაუკავშირდეს ერთმანეთს. მაგ: O O H2NCH2COH + HNHCH2COOH  H2NCH2CNHCH2COOH + H2O პეპტიდური (ამიდური) ბმა
  • 6. -6- ეს პროცესი შეიძლება გაგრძელდეს: O CNH ჯგუფს პეპტიდურ (ამიდურ) ბმას უწოდებენ. შესაბამის პოლიმერებს პოლიპეპტიდებს. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ე.წ. ამინოკაპრონმჟავას პოლიკონდენსაციის რეაქცია: O O O O H2N(CH2)5COH + H2N(CH2)5COH H2N(CH2)5CN(CH2)5COH −H 2 O  O H H2N(CH2)5COH …….. −H 2 O O O n H2N(CH2)5COH  HN(CH2)5C n + nH2O უფრო მოსახერხებელია თუ პოლიმერს ჩავწერთ ასე (ამიდური ბმის საჩვენებლად): O (H2C)5CNH n მიღებული პოლიმერიდან მიიღება პოლიამიდური ბოჭკო კაპრონი, რომელსაც ფართო გამოყენება აქვს. ასევე ფართო გამოყენება აქვს პოლიამიდურ ბოჭკოს, რომელსაც ნაილონი ქვია. ის მიიღება ჰექსამეთილენდიამინის H2N-(CH2)6-NH2 და ადიპინის მჟავას HOOC-(CH2)4-COOH პოლიკონდენსაციით. n H2N(CH2)6NH2 + n HCOOH(CH2)4COOH  O O  HN(CH2)6NHC(CH2)4C n + 2nH2O ნაილონი
  • 7. -7- საშინაო დავალება: 1. რამდენი გრამი ანილინი შეიძლება მივიღოთ 20გ ბენზოლისგან ნიტრირების და ნიტრობენზოლის აღდგენის გზით? 2. არსებობს უჯერი ამინი H2C=CH-CH2-NH2. დაწერეთ ამ ამინისა და წყალბადის, ბრომის, ქლორწყალბადის, ქლორწყალბადის ორი მოლეკულის ურთიერთქმედების რეაქცია. 3. დაწერეთ  ამინპროპიონმჟავას ურთიერთქმედების რეაქციები: კალიუმის ტუტესთან, მარილმჟავასთან, მეთილის სპირტთან, ასევე შესაბამისი პოლიკონდენსაციის რეაქცია.