1. Шинжлэх Ухаан Технологийн Сургууль
Компьютер Техник Менежментийн Сургууль
“Эрдмийн шувуу”
эрдэм шинжилгээний
хурал
Сэдэв:“Соёл урлагийн байгууллагуудын стратеги төлөвлөлт”
Удирдагч багш:..........................Н.Лизунов /дэд проф/
Гүйцэтгэсэн:................................ Ч. Отгонжаргал
∕Менежмент-3 “МУИС-ЭЗС”∕

2. Улаанбаатар хот
2010 он
Агуулга
•
Оршил
•
Онолын хэсэг
•
Судалгааны хэсэг

Судалгааны зорилго

Судлагдсан байдал

Судалгааны ажлын

Судалгааны обьект

Судалгааны арга аргачлал
•
Дүгнэлт
•
Ашигласан материал
шинэлэг тал

3. •
Оршил
Соёл урлагийн менежмент буюу соёл урлагийн үйл явцыг зохион байгуулах ухаан
нь соёлын үйл ажиллагааны нийгмийн түвшин, зах зээлийн үнэ цэнийг
нэмэгдүүлэхэд хамгийн үр дүнтэй дэмжлэг болохуйц зохион байгуулалтын
шийдлийг “загварыг” олох явдал юм. Энэ шинжлэх ухаан 2 гол
хэмжигдэхүүнтэй.
Мэдэгдэж буй зохион
байгуулалтыг задлан
шинжлэх- тодорхойлох
Øèíý, ¿ð ä¿íòýé àðãà
çàãâàðûã õºãæ¿¿ëýõ,
òóðøèõ
Соёл урлагийн менежментийн үүрэг, зорилтууд:
Менежментийн
Хөгжлийг
Тохиромжтой
үүрэгтэй
төлөвлөх, шинэ
загварыг
Соёлыг
байгууллагын
загварыг судлах
бүрдүүлж,
түгээх
загвар, удирдлага
Төлөвлөлтийн Бүтээгдэхүүни Олон
хэлбэршүүлэх Нарийн
мэргэшүүлэ
менежмент
улсынхамтын
й менежмент
х
ажиллагааны
загвар
Соёл урлагийн менежментийн эдгээр томсгосон 8 зорилт нь менежерээс өөр өөр
мэдлэг, чадвар шаардана.
Монгол улсын соёл урлагийг хөгжүүлэх, нийгмээ хөгжүүлэх зорилгоор түүний
ирээдүйнх нь дүр төрхийг хамгийн дэвшилттэй хувилбараар төлөвлөн томьёолох
философи үндсийг тодорхойлох нь энэ салбарын удирдлагыг оновчтой зөв явуулах
үндэс болдог.
Улс орны хөгжил дэвшлийн гол шалгуур болсон соёлын хөгжлийг хангахад соёл
урлагийн салбарын менежмент чухал үүрэгтэй байх нь гарцаагүй. Энэ салбарын
хөгжил дэвшлийн зохион байгуулалтын стратеги, удирдах ажилтан менежерүүдийн
удирдах урлаг, мэдлэг, ур чадвар, үүрэг хариуцлагыг дээшлүүлэх асуудал
төрийн бодлогын төвд байх асуудлуудын нэг юм. 1
Монгол төрөөс баримтлах соёлын бодлого нь дэлхийн жишиг гэхээсээ илүү
үндэснийхээ онцлогийг гүнзгий задлан шинжилж, танин мэдсэний үндсэн дээр
боловсрогдсон өвөрмөц загвартай байх ёстой бөгөөд энэ талаар одоогийн мөрдөж
байгаа соёлын бодлого нь зарим засвар, тодотгол хийгдэх шаардлагатай.
Соёлын бодлогын гол зорилго нь нийгэм-соёл, төр-соёл, бие хүн- соёлын зөв
шүтэлцээг хангаж, үндэсний соёлын үйл явцад нэн оюунлаг бөгөөд ардчилангуй
аргаар төрийн зохицуулалтыг хэрэглэх, үүний тулд удирдлагын ухаан, юуны
урьд соёлын менежментийн орчин үеийн ололтыг ашиглах, бас өөрсдөө бие даан
боловсруулж хэрэглэхэд оршино.
“Монгол Улсын төрөөс баримтлах соёлын бодлого”-д “Монголын соёл нь тус
улсын тусгаар тогтнол, аюулгүй байдлын нэгэн баталгаа, монголчуудын үндэсний

4. бахархал, эв нэгдлийн
уг сурвалж, хөгжил дэвшлийн чухал хөшүүрэг мөн
болохыг “зөвшөөрөн
хүлээсэн билээ.
Соёлын хууль, төрөөс соёлын талаар баримтлах бодлогын гол агуулгыг
менежментийн шинжлэх ухааны үүднээс авч үзвэл дараахь схемд оруулж болох
юм. Ингэж схемчлэх нь бидэнд макро, микро түвшинд удирдлагын стратеги,
тактикийн асуудлыг шийдвэрлэх, бүтэц зохион байгуулалт, ажил үүргийн
чиглэлээ тодорхойлох, удирдлагын загвар, арга зарчмаа томьёолоход дөхөмтэй
байх болов уу?
Соёлын нийгмийн философи
Соёлын хөгжил нь улс орны хөгжил
дэвшлийн гол хэмжүүр байна.
Зорилго
Нүүдэлчдийн соёлыг хадгалан хамгаалж, суурин соёлтой зөв хослон
хөгжүүлэх, он цагийн хувьсгал өөрчлөлтөд монголын соёл устаж
арилахаас хамгаалах, дархлаа бий болгох үндэсний соёлоо эрхэмлэн
дээдэлж, түүнийг хэрэгжүүлэх асуудлыг бүх талаар дэмжинэ.
Зорилтууд
Макро түвшин
Оюун санааны амьдрал ядууран
доройтохоос сэргийлэх
Түүх соёлын дурсгалт зүйлсийг
үндэсний эрхэм баялаг гэж үзэж төрийн
хамгаалалтанд байлгах
Иргэдийн сэтгэлгээний болон туурвин
бүтээх, бүтээлийнхээ үр шимийг хүртэх
эрх, бүтээлийнхээ үр шимийг хүртэх
эрхийг баталгаатай хангах
Соёлын салбарт өмчийн олон хэлбэрийг
бий болгох
Микро түвшин
1.Үндэсний соёл уламжлал ёс
заншлаа хадгалах
2. үндэсний соёлыг дэлхийн
соёлын шилдэг олоттой хослон
хэрэгжүүлэх
3.уран бүтээлчид мэргэжлийн
холбоо, нийгэмлэг байгуулж
соёлын үйл ажиллагаа явуулахыг
дэмжих
4.гадаад харилцаа хөгжүүлэх
Соёлын үйл ажиллагааг хөгжүүлэх үзэл баримтлалын хүрээнд,
соёл, урлагийн байгууллагын менежментийн үндсэн асуудал нь байгууллагын
нийгмийн үүрэг, зорилго, стратеги, соёл буюу удирдлага, зохион байгуулалтын
бүтцийг оновчтой болгох, удирдлагын харилцааг боловсронгуй болгох, тэр дундаа
удирдлагын арга барилыг өөрчлөх, ажил үүргийн хувиар, хариуцлагын тогтолцоог
авч үзэх, хяналтын үр ашигтай систем бүрдүүлэх зэрэг асуудалд төвлөрч байна.

5. Ийм учраас монголын соёл, урлагийн байгууллагуудын зохион
байгуулалт, удирдлага, нөхцөл байдалд тулгуурлан цаашид хөгжүүлэх стратеги
төлөвлөлтийг боловсруулах нь соёл урлагийн менежментийн хувьд чухал ач
холбогдолтой байна.
Н.Борхүү. “ Соёл урлагийн менежмент”-УБ.:2006
1
•
Онолын хэсэг
Стратегийн төлөвлөлт: гэдэг нь тавьсан зорилгууддаа хүрэхэд байгууллагад
туслахын тулд өвөрмөц стратегиудыг боловсруулахад хүргэдэг байгууллагын
удирдлагын гаргасан шийдвэр үйл ажиллагаа хоёрын нэгдэл юм.
Стратегийн төлөвлөлт нь:
Нийт байгууллагын үйл ажиллагааг хамарсан
Хэтийн чиглэлтэй байх ёстой. 1
Стратегийн төлөвлөлтийн үйл явц нь удирдлагын шийдвэр гаргахад тус хүргэдэг
нэн чухал хэрэгсэл мөн. Түүний зорилт нь шинэ зүйлийг нэвтрүүлэх,
байгууллагад дорвитой өөрчлөлт оруулахад оршино.
Стратегийн төлөвлөлтийн хүрээнд удирдлагын үйл ажиллагааны 4 үндсэн төрөл
хамаарагддагийг профессор Питер Лоранж “Корпорацийн төлөвлөлт” гэдэг
номондоо цохон заажээ. Үүнд:
a)
Нөөцүүдийн хувиарлалт
b)
Гадаад орчинд дасах явдал
c)
Дотоод зохицуулалт
d)
Зохион байгуулалтын удирдлагыг урьдчилан харах зэрэг багтана.
Байгууллагын стратегийг боловсруулж хэрэгжүүлэх болон үнэлэхэд түвшний
удирдлага гол үүрэг гүйцэтгэдэг.
Стратегийн төлөвлөлтийн үйл явц
Байгууллагын
эрхэм зорилго
Байгууллагын
Гадаад орчныг
шинжлэх
Давуу сул талуу
-дыг судлах
Стратегийг
сонгох
Хувилбаруудыг
шинжлэх
зорилтууд
Стратегийг
үнэлэх хянах
Стратегийг
хэрэгжүүлэх
1.
Стратегийн төлөвлөлтийн 1-р үе шат
зорилго:
Байгууллагын оршин тогтнох үндсэн утга учир
эрхэм зорилгыг боловсруулах нь маш чухал.
Түүнчлэн эрхэм зорилгоо боловсруулахын тулд 5
1.
Компаны түүх: компани бүр зорилго,
өөрийн өнгөрсөн үеийн түүхтэй. Энэ нь саналыг
болох байгууллагуудын эрхэм
болсон эрхэм зорилготой байх,
хүчин зүйлийг анхаарах хэрэгтэй
бодлого, хэрэгжилтийн талаар
өөрчлөхөд чухал байдаг.

6. 2.
Удирдлагын ба эзэмшигчдийн одоогийн давуу эрх:
хэрэв компаны
удирдлага өндөр орлоготой худалдан авагчдад үйлчлэх хүсэлтэй бол энэ нь эрхэм
зорилгын мэдээлэлд нөлөөлнө.
3.
Байгуулагын зорилгод нөлөөлөх орчны хүчин зүйлс: гадаад орчны боломж
ба аюулыг тооцох
4.
Байгууллагын нөөц: үйлдвэрлэл, санхүү, хүний нөөц, болон бусад хүчин
чадал, боломжууд энд орно.
5.
Байгууллагын өөрийн онцгой чадвар: онцгой ялгарах давуу тал нь юу
болох, энэ нь үнэхээр давуу шинж мөн үү.
Эрхэм зорилгоо тодорхойлох явцдаа компаниуд өөрсдийн боломжийн талаар илүү
их зүйлийг олж авдаг.
Хамгийн сайн эрхэм зорилго дараах 3 шинжийг хадгалах ёстой.
1.
Эрхэм зорилго хязгаарлагдмал байх ёстой.
2.
Эрхэм зорилго компаны илүү эрхэмлэж байгаа гол бодлого, үнэ цэнэд хүч
төвлөрсөн байх ёстой
3.
Эрхэм
зорилго
пүүсийн
өмнө
байгаа
гол
өрсөлдөгч
зорилгоор
тодорхойлогдох ёстой.
Эрхэм зорилго дараах 4 үүрэг гүйцэтгэдэг.
1.
Байгууллагын стратегийн нэгжид ажиллаж буй бүхий л хүмүүст тодорхой
зорилго биелүүлэх үйл ажиллагаанд оролцдог гэсэн ухамсрыг төрүүлж өгдөг.
2.
Байгууллагын зорилгыг хэрэгжүүлэхэд хүн бүр чармайх хэрэгтэйг урьдаас
анхааруулж өгдөг.
3.
Удирдлагын хувьд хамгийн тохиромжтой зах зээл, тогтоох чиглэл болдог.
4.
Үйлчлүүлэгч ,ажилчид, бэлтгэн нийлүүлэгчид, худалдаачид ба хувьцаа
эзэмшигчидтэй харилцах гол бодлогыг тогтооход туслах
Эрхэм зорилго бол компанийн үл үзэгдэх гар болж үйлчилнэ. Тухайлбал
газарзүйн хувьд тархай байрласан салбаруудаа удирдах болон байгуулагын
зорилгоо хамтарч ойлгоход ач холбогдолтой.
2.
Стратегийн
төлөвлөлтийн
2-р
үе
шат
болох
байгууллагуудын
зорилтууд:
Эрхэм зорилгоо тодорхойлсны дараа бизнесийн стратегийн нэгжээ
бүрдүүлдэг. Эндээс үзэхэд байгууллагуудын хувьд бизнесийн стратегийн нэгжүүд
зорилтуудыг хэрэгжүүлэх боломжтой. Компани хөгжих бизнесийн цар хүрээ
өргөжих зүй тогтол байнга тасралтгүй явагдах тул удирдлагын хяналтыг
хялбарчлах үүднээс бие даасан бизнесийн нэгжүүдэд хуваагдах шаардлагатай. БСН
нь хэт цөөн, эсвэл олон байх нь дутагдалтай. Хэт цөөн бол төлөвлөлт,
маркетинг, стратеги, тактикийн зорилго дахь онцлог ялгааг орхигдуулахад
хүргэдэг. Хэт олон байх нь тухайн байгууллага удирдлагагүй болоход хүрнэ.
БСН нь стратегийн төлөвлөлтийн эд эс бөгөөд тодорхой чиглэл зорилготой,
удирдагчтай, өөрийн стратегитэй, илэрхий ялгарах давуу талтай, өөрийн
өрсөлдөгчтэй байна. найдвар биелүүлээгүй БСН-г байнга хянаж шалгаж,
шаардлага гарвал худалдах юмуу хаана.
БСН нь 3 үндсэн шинжтэй байна. Үүнд:

7. 1.
Зарчмын хувьд салангид оршдог, тусдаа төлөвлөгөөтэй пүүсийн бизнесийн
үйл ажиллагаатай холбоотой багц эсвэл дан бизнес байна.
2.
Тэнцүү эсвэл ижил үйл ажиллагаа явуулдаг дотоодын өрсөлдөгч байна.
3.
Стратегийн төлөвлөлт болон ашгийн гүйцэтгэлд гол үүрэгтэй ба ашигт
нөлөөлөх хүчин зүйлийг хянах бие даасан удирдлагатай байна.
Байгууллагын БСН бүр маркетингийн үйл ажиллагааны өөрийн гэсэн зорилгыг
тоон үзүүлэлтээр, чанарын ойлголтоор тодорхойлно.
3. Стратегийн төлөвлөлтийн 3-р үе шат болон 4-р үе шатбайгууллагуудын
SWOT судалгаа: Гадаад орчныг шинжлэх: “боломж, аюул”
- Дотоод орчны шинжилгээ: “давуу болон сул талуудыг тодорхойлох”
Эрхэм зорилго нь орчны хэрэгцээг шинжилж тодорхойлоход бизнесийн нэгжид
тусалдаг.
Дотоод асуудлаа шинжлэх үйл явцыг удирдлагын шинжилгээ гэнэ. Тэр нь
байгууллагын үүрэг бүхий нэгжүүдийн давуу болон сул талуудыг стратегийн
үүднээс үнэлэх аргачлал юм. Хялбарчлах зорилгоор шинжилгээнд маркетинг,
санхүү “ня-бо”, ажилбар “үйлдвэрлэл”, хүний нөөц байгууллагын соёл ба
онцлог шинж төрх гэсэн 5
үүргийг багтаадаг.
Бизнесийн нэгжийн удирдлага зорилгоо хэрэгжүүлэхэд орчин гол нөлөө үзүүлдэг.
Боломжууд: орчны шинжилгээний нэг гол зорилго бол шинэ боломжуудыг ялгах
явдал юм. Компанийн боломж гэдэг нь өрсөлдөөнд давуу тал олж сэтгэл
хангалуун байх үйлдэл хийх маркетингийн сонирхол татах бүс юм.
Пүүсийн боломжийг сонирхол таталт ба амжилт олох магадлал гэсэн
хэмжигдэхүүнээр дараах матрицаар тодорхойлно.
Өндөр
Өн
дөр
на
м
нам
1
2
3
4
С
он
ир
хо
л
та
та
х
ш
ин
ж
на
м
Амжилт олох магадлал
Дотоод орчны шинжилгээ нь 1 талаас орчны сонирхол татах боломжуудыг ялгах,
нөгөө талаас эдгээрийн давуу талыг тодотгох зорилготой. Дотоод орчныг
шинжлэхийн тулд бизнес бүр хүчтэй ба сул талаа үнэлж цаашдын үйл

8. ажиллагаанд тодорхой чиглэлтэй хяналт тавих бөгөөд стратегийн төлөвлөгөөний үе
шат бол дотоод орчны үнэлгээ, бүтцийн шинжилгээтэй холбоотой явагдах ёстой.
4. Стратегийн төлөвлөлтийн 5-р үе шат болох хувилбаруудыг шинжлэх:
Байгууллагын өмнө үндсэн стратегийн хувилбар байдаг.
1.
Хязгаарлагдмал хүсэл ихэнх компани баримталдаг.
2.
Өсөлтийн стратеги
3.
Бууруулах стратеги
a)
Устгах
b)
Илүүдлийг арилгах
c)
Багасах ба чиглэл өөрчлөгдөх
4.
Хослуулах стратеги
5.
1.
2.
3.
4.
Стратегийн төлөвлөлтийн 6-р үе шат болох хувилбаруудыг сонгох:
Стратегийн сонголтонд дараах хүчин зүйлүүд нөлөөлдөг.
Эрслэл
Өмнөх стратегийн тухай мэдлэг
Эздийн мэдрэмж
Цаг хугацааны хүчин зүйл
6. Стратегийн төлөвлөлтийн 7-р үе шат болох хэрэгжүүлэх:
“Загвар МС Kensey -7s”
Бүтэц
structure
Стратеги
stragegy
Систем
system
Оролцооорор
ны хувь
Дүр төрх
Чадвар
style
skills
7.Стратегийн төлөвлөлтийн 8-р үе шат болох стратегийг үнэлэх, хянах:
Бох
стратегийн төлөвлөлтийг хэрэгжүүлэх явцад орчинд шинэчлэлт хийх зөвлөмж ба
жинstaff
үр дүнгийн чиглэлийг гаргаж байх хэрэгтэй. Зарим байгууллага гол зорилго ба
стратегиа барьж харин программаа хялбар болгох стратегиа үргэлж хийж байдаг.
Байгууллагын стратеги орчинтойгоо яв цав тохирох нь их бэрхшээлтэй. Яагаад
гэвэл зах зээлийн орчин нь байгууллагын дээрх 7 элеметтэй харьцуулахад илүү
түргэн өөрчлөгдөж байдаг зүй тогтолтой.
Стратеги
боловсруулахад:
Удирдлага
сэдэж
боловсруулн
а
Хэрэгжүүлэх
эд бүх
түвшний
оролцоог
харах
ААН-н
ирээдүйг харан
боловсруулах
Шинжээ
хадгалах
уян хатан
байх

9. 1
•
Я .Отгонсүрэн Стратегийн
төлөвлөлтийн арга зүй .: УБ.,2008
Судалгааны хэсэг
•
Судалгааны зорилго: Эдгээр урлагийн байгууллагуудын нөхцөл байдлыг
судалж, цаашдын стратеги төлөвлөгөө боловсруулах мэдээллүүдийг олж авах
•
Судалгааны ажлын шинэлэг тал:
Соёл, урлагийн байгууллагуудын үйл ажиллагааг бүхэлд нь хамарсан ерөнхий
стратеги төлөвлөлт хараахан боловсруулагдаагүй бөгөөд стратеги төлөвлөлтийн 8
үйл явцаар урлагийн байгууллагуудыг шинжилсэнээрээ шинэлэг юм.
•
Судлагдсан байдал:
2006 онд МҮЭСТО-ны менежмент, үйл явцад судалгаа хийж үйл ажиллагааны
олон төрөл хэлбэрийг цаг үеийн нөхцөл байдалтай нь уялдуулан мастер
төлөвлөгөө боловсруулсан.
•
Судалгааны обьект:
Монголдоо томоохонд тооцогдох соёл, урлагийн байгууллагууд болох:

Улсын Дуурь Бүжгийн Эрдмийн Театр,

Улсын Драмын Эрдмийн Театр ,

Үндэсний Дуурь Бүжгийн Эрдмийн Чуулга ,

Улсын Дуурь Бүжгийн Эрдмийн Чуулга
•
Судалгааны арга аргачлал:

10. 
Байгууллагуудын танилцуулга, тайлан, үйл ажиллагаатай танилцсаны үндсэн
дээр эрхэм зорилго, зорилтууд, дотоод гадаад орчны судалгаа,

УДБЭТ-60хүн
УДЭТ-30 хүн
ҮДБЭЧ-30хүн
УДБЭЧ-50хүн
Хамруулан асуулгын аргаар байгууллагын соёлын түвшний судалгаануудыг
Ажиглалтын , сурвалжлагын, анкетын аргуудыг ашигласан.
•
Судалгааны үйл ажиллагаа:
Стратегийн төлөвлөлтийг соёл урлагийн байгууллагад хэрэглэх нь:
Тухайн байгууллагын ажлын технологийн онцлогийг тусгасан,
менежментийн нийгмийн философид тулгуурласан, стратегийн төлөвлөлтийг бий
болгож хэрэгжүүлвэл амжилтанд хүрдэг байна. Удирдлагын загварын агуулга нь
нийгмийн өмнө хүлээсэн үүрэг, зорилго, стратегийг биелүүлэх, байгууллагын
соёл, ёс зүйн үйл ажиллагааны хэм хэмжээг илэрхийлсэн шаардлага, зарчмуудыг
багтаасан байдаг. Загварыг хэрэгжүүлэх үйл явц нь тухайн байгууллагын үйл
ажиллагааны дотоод дүрэм, журамд тусгагдан, байгууллагын соёлын түвшин, зан
үйлийн хэм хэмжээ, хүнтэй ажиллах арга барил, менежерийн мэргэжлийн ур
чадвараар тодорхойлогддог
1.
Стратегийн төлөвлөлтийн 1-р үе шат болох байгууллагуудын эрхэм
зорилго:
Байгууллагын оршин тогтнох үндсэн утга учир болсон эрхэм зорилготой байх,
эрхэм зорилгыг боловсруулах нь маш чухал.
№
1
Байгууллагууд:
УДБЭТ
2
УДЭТ
3
ҮДБЭЧ
4
Эрхэм зорилго
Монголын ард түмний уламжлалт соёл, урлаг дээр түшиглэж,
үндэсний болон дэлхийн сонгодог урлагийг өөрийн оронд хөгжүүлэхийн
төлөө нь эрхэм
зорилго нь оршино.
үндэсний
болон гадаадын зохиолчдын уран бүтээл олон урсгал, арга барил,
хэлбэр төрх, өнгө будгийг илэрхийлэн тоглогдож байдаг юм.
“ Монгол угсаатан, ястны утга соёлын өвийн сор дээжсийг
сурталчлах,
судлах, сургах хийгээд үйлчлүүлэгч, харилцагч түншүүдийнхээ эрэлт
шаардлагад н
нийцсэн орчин цагийн болон дэлхийн сонгомол бүтээлийг урлах
чадавхи бүхий
өндөр боловсролтой хамт олны бүрдлийг нэгтгэсэн мэргэжлийн
урлагийн төв
байхын эрхэм зорилго оршино.
УДБЭЧ
2.
Стратегийн
төлөвлөлтийн
2-р
үе
шат
болох
байгууллагуудын
зорилгууд:
Эрхэм зорилгоо тодорхойлсны дараа бизнесийн стратегийн нэгжээ бүрдүүлдэг.
Эндээс үзэхэд байгууллагуудын хувьд бизнесийн стратегийн нэгжүүд зорилтуудыг
хэрэгжүүлэх боломжтой
Òóñ ÷óóëãûí äýðãýä óðàí á¿òýýëèéí õîëáîîä ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëæ
áàéíà. ¯¿íä: “Ìîíãîëûí óðòûí äóóíû õîëáîî”, “Ìîíãîë õººìýéí

11. õîëáîî”, “Ìîíãîëûí ÿñòàí ¿íäýñòíèé àðäûí áîãèíî äóóíû õîëáîî”,
“Àðäûí á¿æãèéí íèéãýìëýã” çýðýã òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãûã ÷óóëãûí
íýðò óðàí á¿òýýë÷èä òîëãîéëîí àæèëëàäàã¯ÄÁÝ×óóëãûí åðºíõèé
ìåíåæåðèéí ¿ð ä¿íãèéí ãýðýýíä æèëä 1-2 øèíý áîëîí ñýðãýýñýí óðàí
á¿òýýë áóþó á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëýàõ òºëºâëºãººòýé áàéñàí õýäèé ÷
ñ¿¿ëèéí 10 ãàðàí æèë øèíý óðàí á¿òýýë õèéãýýã¿é, çîãñîíãè
áàéäàëä áàéñàí.
2006 îíîîñ ÷óóëãûí óäèðäëàãà, çîõèîí áàéãóóëàëò ººð÷ëºãäºí
•
“Èõ õ¿ëãèéí òóóëüñ” õýìýýõ ãóðàìñàí á¿æãýí æ¿æèã,
•
“Àðäûí äóóí öàöàë” ìîíãîë àðäûí áîãèíî äóóíû êîíöåðò,
•
“Ìîíãîë íóòàã ìèíó” äóó, õºãæèì, á¿æãèéí
öîãö óðàí
á¿òýýë,
•
“¯ëýìæèéí ýãøèãëýí” óðàí á¿òýýëèéí òîãëîëò
•
“Óëàìæëàí äóóðñàõ óÿíãà” àõìàä, çàëóó ¿åèéí äóó÷äûã
õîëáîñîí øèíý óðàí á¿òýýë çýðãèéã øèíýýð òàâüñàí.
3.Стратегийн төлөвлөлтийн 3-р үе шат болох байгууллагуудын зорилгууд:
Дотоод , гадаад орчны судалгаа
№
Асуултууд
Таны
1.
боловсрол
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Таны мэргэжил
Таны
бодлоор
танай байгууллага
хэр зэрэг олны
танил вэ?
Танай
байгууллагын
бүтээгдэхүүн
үйлчилгээ
хэр
зэрэг
чанартай
вэ?
Танай байгууллага
бүтээгдэхүүн
үйлчилгээ явуулах
бодлого
баримталдагуу?
Танай
байгууллагын
удирдлага
таны
гаргасан
шинэ
санааг
дэмждэг
үү?
Танай
байгууллагын
хүний
чадавхи
ямар
түвшинд
байна вэ?
Дээд
Тусгай дунд
Бүрэн дунд
Жүжигчин
Дуучин
Бүжигчин
Хөгжимчин
Удирдах ажилтан
Бусад
Олонд
сайн
танигдсан
Олонд бага зэрэг
танигдсан
Чанартай
Дунд зэрэг
Чанаргүй
УДБЭТ60хүн
76,7%
3,3%
20%
40%
16,6%
15%
11,6%
16,8%
76,7%
Судалгаанд хамрагдсан байгууллагууд
УДЭТ-30
ҮДБЭЧ-30хүн УДБЭЧхүн
50хүн
81%
56,7%
40%
8%
0%
32%
11%
43,3%
28%
70%
16,7%
40%
33,3%
20%
33,3%
30%
13,3%
16,7%
10%
16,7%
76,7%
70%
84%
23,3%
23,3%
30%
16%
80%
20%
83,3%
16,7%
56,7%
33,3%
62%
38%
Тийм
Үгүй
Мэдэхгүй
73,4%
53,4%
23,3%
23,3%
100%
26,6%
56,7%
20%
23,3%
Тийм
Заримдаа
Үгүй
Гаргаж байгаа
гүй
16,6%
33,4%
50%
16,7%
36,7%
46,6%
20%
16,7%
36,6%
26,7%
56%
28%
16%
Сайн
Дунд зэрэг
муу
33,4%
53,3%
16,3%
70%
30%
46,7%
30%
23,3%
маркетинг
менежментээ
сайжруулмаар
байна.
52%
36%
12%
шинэ
залуу
боловсон
хүчнийг авах

12. 8.
9.
10.
Танай байгууллага
хэрэглэгчдийн
дунд хэр зэрэг
нэр хүндтэй вэ?
Таны
бодлоор
танай
бүтээгдэхүүний
үнэт зүйл юу вэ?
Танай
байгууллагын
өрсөлдөгч
байгууллага
нь вэ?
аль
Сайн
65%
70%
60%
72%
Дунд зэрэг
муу
35%
30%
23,3%
16,7%ЗС, мзб
28%
Бүтээгдэхүүн,
үйлчилгээний
чанар
Уран
бүтээлчдийн
мэргэжлийн
ур
чадвар
Байгууллагын
үйл
ажиллагааг
шинэчилж хийх
стратеги бодлого
бусад
УДЭТ
ЦДБЭЧ
ҮДБЭЧ
УДБЭТ
Байгаа
баихгүй
21,6%
20%
43,4%
18%
49,4%
53,3%
33,3%
54%
20%
16,7%
23,3%
22%
10%
28,3%
5%
10%
0
10%
6%
10%
42%
36,7%
58,4%
58,3%
63,3%
36,6%
46,7%
10%
22%
4.Стратегийн төлөвлөлтийн 4-р үе шат болох
¯ÄÁÝ×óóëãûí ¿éë àæèëëàãààíä õèéñýí SWOT øèíýæèëãýý:
Äàâóó òàë
/S/
1.
¯ÄÁÝ×óóëãà
¿íäýñíèé áîëîí ñîíãîäîã óðàí á¿òýýë òàâüäàã
ìýðãæëèéí óðëàãèéí òºâ áàéãóóëëàãà
2.
Õºðºí㺠ìºíãºíèé áîëîìæ á¿ðäñýí òîõèîëäîëä ÷óóëãûí á¿õ
òºðëèéí óðàí á¿òýýëèéã ÷àíàðûí ºíäºð ò¿âøèíä á¿òýýíý.
3.
Õ¿í àì õàìãèéí èõ òºâëºðñºí íèéñëýë õîòîä áàéðëàëòàé.
4.
¯íäýñíèé
óðëàãèéí
÷èíëýëýýð
çàñãèéí
ãàçðûí
çàõèàëãûã
õàìãèéí ò¿ð¿¿íä õ¿ëýýí àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæòîé.
5.
Öààøèä ãàäààä çàõ çýýëýý ºðãºòãºõ áîëîìæòîé
6.
Нарийн мэргэжлийн боловсон хүчний хувьд бэлтгэгдсэн, чадвар сайтай
жүжигчидтэй.
7.
Óðàí á¿òýýë÷èä авъяас мэргэжилдээ дур сонирхолтой.
8.
Урамшууллын системтэй.
9.
Санхүүгийн байдал тогтворжиж буй. Улсаас зохих хэмжээний төсөв авдаг.
10.
Материаллаг баазын хувьд бэхжсэн ººрийн үндсэн болон эргэлтийн
õºðºíãºòýé.
11.
Хºгжлийн хувьд 50 гаруй жил õºãæñºí арвин их туршлагатай.
12. Óðò áîãèíî õóãàöààíû çýýë ¿ã¿é.
13. Ãàäààä, äîòîîäûí áàéãóóëëàãàòàé õàìòðàí àæèëëàõ áîëîìæòîé.
Ñóë òàë /W/
1.
ªºðèéí ãýñýí áàéðã¿é.
2.
Байрны дулаан хангамж, агааржуулалтын систем хуучирч муудсан. Энэ нь
ажиллагсад болон үйлчлүүлэгчдэд ñºð㺺ð íºëººëäºг.
3.
Гэрэлтүүлэг дууны техник, тоног òºõººðºìж хуучирч ºíººãèéí
шаардлагын түвшинг хангаж чадахгүй байна.

13. 4.
Сантехникийн
төхөөрөмж
болон
бохирын
шугам
муудснаас
óðàí
á¿òýýë÷èä байнгын бохир агаартай орчинд дасгал сургууль хийж байна.
5.
Ìàðêåòèíãèéí ¿éë àæèëëàãàà äóòìàã
6.
Õýðýãëýã÷ýý ìýäðýõ ìýäðýìæ ñóë, ººðèéí ãýñýí ¿çýã÷ã¿é
7.
Ýðõýì çîðèëãî, ñòðàòåãè, áèçíåñèéí õýòèéí òºëºâëºãºº á¿ðýí
áîëîâñðîãäîîã¿é çýðãýýñ çàõ çýýëä óðñãàëààð èäýâõèã¿é ÿâæ èðñýí.
8.
Èõ äýýä ñóðãóóëü ýðäýì øèíæèëãýýíèé áàéãóóëëàãûí áààç
áàéãóóëëàãûí õóâüä ýíý òàëààð äîðèâòîé àæèë õèéãäýýã¿é.
9.
Ðåêëàì ñóðòàë÷èëãààíû öýãöòýé áîäëîãî ¿ã¿é, ÷àíàð ìóó
10. Óðàí á¿òýýëèéí ¿éëäâýðëýëèéí áààç ñóóðü, òîíîã òºõººðºìæ íü
õóó÷èð÷ ìóóäñàí
11. Àæëûí áàéðíû òîõèæèëò õàíãàëòã¿é
Áîëîìæ /O/
1.
Óëñûí õýìæýýíèé óðëàãèé ìýðãýæëèéí òºâ áàéãóóëëàãûí õóâüä
çàõ çýýëèéã á¿ðýí õÿíàæ, áîðëóóëòûã íýìýãä¿¿ëýõ áîëîìæòîé.
2.
¯íäýñíèé
áîëîí
ñîíãîäîã
óðëàã
ñîíèðõîã÷èä
íýìýãäýõ
õàíäëàãòàé
áàéãàà
ó÷èð
áîðëóóëàëòûí
¿éë
àæèëëàãààã
èäýâõèæ¿¿ëñíýýð çàõ çýýëýý ºðãºòãºõ áîëîìæòîé
3.
Óðàí á¿òýýëèéí ÷àíàðûã óëàì ñàéæðóóëæ , íýð òºðëèéã
íýìýãä¿¿ëýõ áîëîìæòîé.
4.
Èõ äýýä ñóðãóóëü, ýðäýì øèíæèëãýýíèé áàéãóóëëàãûí áààç
áàéãóóëëàãûí
õóâüä
á¿òýýãäýõ¿¿íèé
áîëîí
óðàí
á¿òýýëèéí
¿éëäâýðëýëä äýâøèëòýä àðãà õýëáýð, òåõíèê òåõíîëîãèéã íýâòð¿¿ëýõ
áîëîìæòîé.
5.
Òºðèéí ç¿ãýýñ ¿ç¿¿ëæ áàéãàà àëèâàà òóñëàìæ, äýìæëýãèéã öàã
òóõàéä íü îëæ àâ÷ ¿ð ä¿íòýé àøèãëàõ
6.
Хºäºëìºðèéí осол аюулгүйн дүрмийг сахин ìºðäºж ажиллах бололцоо
íºõö뺺ð хангах, хяналтыг сайжруулах боломжтой.
7.
Óðàí á¿òýýë÷äèéí үүрэг хариуцлагыг тооцох тогтолцоот дүрэм журмыг
боловсруулан мºðäºæ эрх зүйн орчинг бий болгох.
Àþóë, áýðõøýýë /T/
1.
Îðîí áàéðíû áýðõøýýëòýé
2.
×óóëãà íü ãàëûí
îíöãîé îáúåêò ó÷èð ãàë, õºäºëìºð
õàìãààëëûí ä¿ðýì çºð÷ñºí àëèâ ¿éëäýë èõ õýìæýýíèé õîõèðîë
ó÷ðóóëàõ á¿ðýí ¿íäýñòýé
3.
Õàäãàëàëò õàìãààëàëòûí ãîðèì çºð÷ñºí òîõèîëäîëä ÷óóëãûí ýä
õîãøëûí ç¿éë àìàðõàí ìóóäàæ äàõèí õýðýãëýõ áîëîìæ ¿ã¿é áîëíî.
4.
×óóëãûí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿çýã÷ ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äèéí îþóíû õýðýãöýýã
õàíãàæ
áàéäàã ó÷èð óðàí á¿òýýëèéí ÷àíàðò îíöãîé àíõààð÷,
¿éë÷èëãýýíä
ñî¸ë÷ áîëîâñîí áàéäëûã áàéíãà íýâòð¿¿ëæ áàéõ
øààðäëàãòàé
5.
Çàðèì òîíîã òºõººðºìæèéí
àøèãëàëòûí õóãàöàà äóóññàí
ìóóäñàí çýðýã íü óðàí á¿òýýëèéí ÷àíàðò ìóóãààð íºëººëºõ, îñîë
àâààð ãàðàõ òàë äýýð àíõààð÷ àæèëëàõ õýðýãòýé
6.
Ìýðãýæëèéí àæèëòàíóóä, óðàí á¿òýýë÷äèéí öàëèí õºëñèéã
íýìýãä¿¿ëýõ àðãà õýìæýý àâàõã¿é òîõèîëäîëä óð ÷àäâàð ñàéòàé
ºíäºð ìýðæëèéí áîëîâñîí õ¿÷íýý àëäàõ ìàãàäëàëòàé.

14. ДБЭТ-ийн өнөөгийн төрх байдалд хийсэн SWOT шинжилгээ:
Давуу тал:
1.
Монголын театрын гол бүрэлдэхүүн хэсгийг эзэлдэг.
2.
Уран бүтээлийн чанарт ихээхэн анхаардаг жил бүр бүтээлүүдээсээ
шинэчилдэг
3.
Хүн ам төвлөрсөн газар байрлалтай.
4.
Орон байрны хувьд асуудалгүй.
5.
Цаашид зах зээлээ өргөтгөх бүрэн боломжтой.
6.
Удирдлагын харьцангуй сайн тогтолцоотой.
7.
40 гаруй жилийн урын сангийн асар их өв баялагтай.
8.
Дүрэм журам болон хяналтын тогтсон системтэй.
Сул тал:
1.
Тоног төхөөрөмж хуучирсан
2.
Үйлчлүүлэгч цөөн
3.
Цалин бага
4.
Зар сурталчилгаан дээр дутагдалтай
5.
Санхүүгийн чадвар муу
6.
Судалгааны ажил бага хийгддэг
7.
Ажилчдын дотносог уур амьсгал муу
8.
Стратеги чиглэлээ жил бүр өөрчилж оновчтой тодорхойлдоггүй
Боломж:
1.
Гадаад болон дотоодын бусад урлагийн байгууллагуудтай хамтран ажиллах,
мэргэжлийн туршлага солилцох
2.
Төсөл хөтөлбөр боловсруулж санхүүгийн дэмжлэг авах
3.
Өөрийн байраа ашиглан гадны тоглолтонд байраа түрээслүүлэх
4.
Үйл ажиллагаа болон шинэ тоног төхөөрөмж нэвтрүүлэх
Аюул:
1.
Зах зээлийн өсөлт удаан
2.
Улс орны хүн ам цөөн
3.
Үзэгчдийн орлогын чадвар муу
4.
Өрсөлдөгчид хүчтэй
5.
Уран бүтээлчдийн урамшуулал муу учраас боловсон хүчнээ алдах
6.
Үзэгчдийн хүрээгээ тэлэхгүй бол энэ урлагийг мэдрэх хүмүүсийн тоо
хумигдах аюултай

15. Стратегийн төлөвлөлтийн 5-р үе шат болох хувилбаруудыг шинжлэх:
байгуудллагуудын шинжилгээний дүнд хувилбаруудыг шинжлэхэд өсөлтийн
стратегиаг сонгох бөгөөд
Эрслэл
Өмнөх стратегийн тухай мэдлэг
Эздийн мэдрэмж
Цаг хугацааны хүчин зүйл хүчин зүйлүүд нөлөөлж болзошгүй.
Стратегийн төлөвлөлтийн 7-р үе шат болох хэрэгжүүлэх:
Зохион
байгуулалтын бүтцэд өөрчлөлт хийх ерөнхий чиг хандлагад нийцүүлэн
байгууллагууд
өөр өөрийн онцлогт тохируулан
оновчтой сонголт хийх
шаардлагатай.
УДЭТ функционал зохион байгуулалттын бүтцээр ажил үүргээ гүйцэтгэдэг. Уг
бүтэц нь мэргэжлийн үүрэг ролийг харгалзан зохион байгуулалт хийж, хүний
хүчин зүйлийг ашигладаг боловч өнөөгийн хэрэгцээ шаардлагад төдийлөн сайн
зохицохгүй байна. эндээс үндэслэн зах зээлийн нөхцөлд хувь хүний гүйцэтгэж
байгаа буюу ирээдүйн гүйцэтгэх үүрэг, хамт олны өмнө тавигдаж буй зорилгыг
биелүүлэхэд дээд зэргээр нөлөөлж чадах, тэр хэмжээгээр ажлын үр дүн , уран
бүтээлчийн цалин хөлс нь шалтгаалдаг бүтцийг сонгон авах шаардлага гарч
байна, ийм бүтцийн өөрчлөлт хийхийн тулд театрын ажиллагсдын дунд асуулга,
судалгаа явуулахад 76,5% нь зах зээлд тохирсон зохион байгуулалтын бүтэц бий
болгохыг дэмжсэн.
Манай нөхцөлд дээрх нөхцөлийг бүрдүүлэхэд матрицан зохион байгуулалт буюу
төслийн бүтэц илүү тохиромжтой. Матрицан зохион байгуулалтын бүтцийн мөн
чанар нь нэгэн байгууллагын хүрээнд функцээр болон бүтээгдэхүүнээр төрөлжин
хоршиж оршдог. Энэ бүтэц нь төсөл хэрэгжүүлж буй нэгжүүдийн бие даасан
байдлыг хангадаг үр ашигтай бүтэц юм. Энгийн үгээр тайлбарлавал театрын
дарга, уран сайхны удирдагч “дээд түвшний менежер” бусад гол үндсэн
функцүүдэд орон
тооны хүмүүс ажилаж театрын зорилго, зорилт, стратегийн
чиглэл, бодлогоо тодорхойлон төлөвлөж, хийх уран бүтээлээрээ уран бүтээлчдийн
дунд тендер зарлан, төслийн менежер буюу найруулагчид жүжигчдээ өөрөө
сонгож гэрээ байгуулан хэн хэн нь үр ашигтай ажиллах боломжийг бүрдүүлнэ.
Матрицан бүтцийг хэрэглэснээр гарах ач холбогдол нь:
1.
Чөлөөт уран бүтээлчдийн дунд жинхэнэ авьяас чадварын шударга өрсөлдөөн
бий болж, уран бүтээлийн чанар сайжирна.
2.
Шинэ залуу уран бүтээлчид авьяас хүчээ сорьж, ажлын байртай,
амьдралын баталгаатай болох боломж нээгдэнэ.
3.
Театр
зах зээлийн нөхцөлд зохицон ажиллах, эдийн засгийн үр өгөөж
дээшлэх боломж нэмэгдэнэ.
4.
Удирдлагын төвлөрөлтийг багасгаж, уран бүтээлчид бие даан шийдвэр
гаргах, үүрэг хариуцлага, идэвх санаачлагыг дээшлүүлэх боломжтой.
Гэвч матрицан бүтцийг хэрэгжүүлэхэд төвөгтэй асуудал гарч болох юм. Үүнд:
Театрын
функцианаль
үүрэгтэй
менежерүүд,
төсөл
хариуцсан
менежерүүдийн хооронд зөрчил гарч болно. Энэ нь төслийн менежер илүү их
нөөц, хөрөнгө хүч зарцуулах сонирхолтой байхад чиглэлийн менежер хэмнэх
сонирхолтой. Энэ зөрчлийг тендер шалгаруулж зохицуулах боломжтой.
Үүний зэрэгцээ төсөлд оролцож буй хүмүүс хоёрдмол үүрэг гүйцэтгэдэг
учраас функционал үүрэгтэй төслийн менежерийн үйл ажиллагаанд аль болохоор
бага оролцож, хөндлөнгийн хяналтыг үр ашигтай байдлаар хянах тогтолцоог бий

16. болгож эрх үүрэг , хариуцлагын тогтолцоог аль аль төвшинд нь тэнцвэржүүлэх
хэрэгтэй.
Жүжигчдийн хувьд орон тооны бус байх учраас хэн авьяастай, уран
чадвартай, боловсролын түвшин өндөртэй нь ажиллах болох учир одоо байгаа
жүжигчдийн статус хөндөгдөж, хүмүүсийн эсэргүүцлтэй тулгарч болно. Иймд
бүтцийн өөрчлөлтийн мөн чанарыг сайн ойлгуулж сурталчлах нь зүйтэй.
Театрын ажилчидаас авсан судалгаанаас харахад тэдний 85% өөрийн ажлын
тодорхойлолт, чиг үүргээ бүрэн ойлгож чадаагүй байна гэсэн дүгнэлт гарсан.
Ийм нөхцөлд дээрх бүтцийг шууд хэрэглэвэл тухайн ажилтны ажлын үр бүтээл
буурч, саад бэрхшээл гарч болох учраас тусгай сургалт явуулж, тухайн бүтцэд
байгаа албан тушаалын ажлын тодорхойлолт, стандартыг зөв боловсруулж
урьдчилсан бэлтгэлийг сайн хангах хэрэгтэй. Энэ тодорхойлолтыг хийхдээ
одоогийн хүний нөөцийн байдалд түшиглэх бус, ирээдүйн зорилгыг хангахад хэн
юу хийх ёстойг үндэслэж хийх ёстой.
Дүгнэлт
Стратегийн төлөвлөлт бол хамгийн сайн байгууллагыг илтгэх элемент юм
Соёл урлагийн байгууллагын зохион байгуулалтыг боловсронгуй болгох чиглэл:
Манай соёл, урлагийн байгууллагад зохион байгуулалтын бүтцийг боловсронгуй
болгох асуудал чухлаар тавигдаж байгаа бөгөөд энэ тухай Монгол улсын засгийн
газраас соёл, урлагийн салбарт хийх өөрчлөлт шинэчлэлийн үндсэн чиглэлд
1998-2005 он соёл урлагийн салбарын удирдлага зохион байгуулалтын бүтцийг
зах зээлийн нөхцөлд тохируулан өөрчлөх талаар заажээ.
Монгол төрөөс баримтлах соёлын бодлого нь дэлхийн жишиг гэхээсээ илүү
үндэснийхээ онцлогийг гүнзгий задлан шинжилж, танин мэдсэний үндсэн дээр
боловсрогдсон өвөрмөц загвартай байх ёстой бөгөөд энэ талаар одоогийн мөрдөж
байгаа соёлын бодлого нь зарим засвар, тодотгол хийгдэх шаардлагатай.
Соёлын бодлогын гол зорилго нь нийгэм-соёл, төр-соёл, бие хүнсоёлын зөв шүтэлцээг хангаж, үндэсний соёлын үйл явцад нэн оюунлаг бөгөөд
ардчилангуй аргаар төрийн зохицуулалтыг хэрэглэх, үүний тулд удирдлагын
ухаан, юуны урьд соёлын менежментийн орчин үеийн ололтыг ашиглах, бас
өөрсдөө бие даан боловсруулж хэрэглэхэд оршино.
“Монгол Улсын төрөөс баримтлах соёлын бодлого”-д “Монголын соёл нь
тус улсын тусгаар тогтнол, аюулгүй байдлын нэгэн баталгаа, монголчуудын
үндэсний бахархал, эв нэгдлийн уг сурвалж, хөгжил дэвшлийн чухал хөшүүрэг
мөн болохыг “зөвшөөрөн
хүлээсэн билээ.

17. Энэ бүхнээс дүгнэхэд соёл урлагийн байгууллагууд нь бүх үйл
ажиллагаагаа нэгтгэсэн стратегийн төлөвлөлттэй болж цаашид энэ зорилт нь
Монгол төрөөс баримтлах соёлын бодлогод үндсэн зөвлөмж заалт болж орох нь
зүйтэй гэж үзэж байна.
Ашигласан материал
1.
МУЗ, СУИС-Соёлын бодлого, соёл, урлагийн байгууллагын санхүүжилтУБ.:2003
2.
Б. Сумьяа. “Монгол төрийн соёлын бодлогын зарим асуудалд”.-УБ.:
2006
3.
Н.Борхүү. “ Соёл урлагийн менежмент”-УБ.:2006
4.
Милена Драгичевич Шешич
Бранимир Стойкович “ Урлагийн Менежмент ба маркетинг” УБ.:2001
5.
Я. Отгонсүрэн “Стратегийн төлөвлөлтийн арга зүй” –УБ.:2008
6.
Г. Дорж, Ч. Чимэд “Менежмент” –УБ.:2005
7.
Н. Цэнд. Шуурав, Батхүрэл “ Менежмент”-УБ.: 2005