an important event in history

2. Islamic Studies
Dr. Asim Naeem Associate Professor,
Institute of Islamic Studies,
University of the Punjab, Lahore

3. Presentation Topic:

5. ‫میں‬‫ں‬‫چھاؤ‬‫کی‬ ‫سالت‬‫ر‬‫و‬ ‫نبوت‬
•‫سیرت‬ ‫اجمالی‬ ‫نبوت‬ ‫از‬ ‫قبل‬
•ُ‫سوم‬‫ر‬‫سے‬ ‫جاہلیت‬‫نفرت‬
•‫ات‬‫ر‬‫حض‬‫ق‬ ‫ہر‬‫ر‬‫او‬ ‫شرک‬‫و‬ ‫کفر‬‫ی‬ ‫ہ‬ ‫پیشتر‬ ‫سے‬ ‫نے‬ ‫ہو‬‫نبی‬ ،‫انبیاء‬‫کے‬ ‫سم‬
‫تے‬ ‫ہو‬‫منزہ‬‫ر‬‫او‬ ‫پاک‬‫سے‬ ‫منکر‬‫و‬ ‫فحشاء‬‫ہیں‬
•،‫تفرید‬ ‫و‬ ‫توحید‬‫مطہرہ‬ ‫قلوب‬ ‫کے‬ ‫ات‬‫ر‬‫حض‬ ‫ان‬ ‫سے‬ ‫ی‬ ‫ہ‬ ‫ابتداء‬‫خ‬‫ش‬‫یت‬‫و‬
‫تے‬ ‫ہو‬ ‫لبریز‬‫سے‬ ‫معرفت‬‫ہیں‬‫۔‬
•‫سے‬ ‫ات‬‫ر‬‫کوبتونومنک‬‫آپ‬‫خداداد‬‫۔‬‫ی‬‫ار‬‫ز‬‫بی‬‫ر‬‫او‬ ‫تنفر‬

6. َ‫س‬َ‫و‬ ِ‫ه‬ْ‫ي‬
َ
‫ل‬َ‫ع‬ ُ ّ
‫اّلل‬ ‫ى‬
ّ
‫ل‬َ‫ص‬ ِ
ّ
‫اّلل‬ ُ‫ل‬‫و‬ ُ‫س‬َ‫ر‬ ّ‫ب‬
َ
‫ش‬
َ
‫ف‬
َ
‫ل‬
ْ
‫ك‬َ‫ي‬‫ى‬
َ
‫ال‬َ‫ع‬
َ
‫ت‬ ُ ّ
‫ّلل‬
َ
‫ا‬َ‫و‬ َ‫م‬
ّ
‫ل‬ُ‫ه‬
ُ
‫ظ‬
َ
‫ف‬ ْ‫ح‬َ‫ي‬َ‫و‬ ُ‫ه‬
ُ
‫ؤ‬
‫ا‬
َ
ِ‫ِل‬ ِ‫ة‬ّ‫ي‬ِ‫ل‬ ِ‫اه‬ َ‫ج‬
ْ
‫ال‬ ِ‫ار‬
َ
‫ذ‬
ْ
‫ق‬
َ
‫أ‬ ْ‫ن‬ِ‫م‬ ُ‫ه‬
ُ
‫وط‬ ُ‫ح‬َ‫ي‬َ‫و‬
ّ
‫ت‬ َ‫ح‬ ِ‫ه‬ِ‫ت‬
َ
‫ال‬ َ‫س‬ِ‫ر‬َ‫و‬ ِ‫ه‬ِ‫ت‬ َ‫ام‬َ‫ر‬
َ
‫ك‬ ْ‫ن‬ِ‫م‬ ِ‫ه‬ِ‫ب‬ ُ‫يد‬ِ‫ر‬ُ‫ي‬
ْ
‫ف‬
َ
‫أ‬َ‫و‬ ،
‫ا‬
‫ًل‬ ُ‫ج‬َ‫ر‬
َ
‫ان‬
َ
‫ك‬
ْ
‫ن‬
َ
‫أ‬
َ
‫غ‬
َ
‫ل‬َ‫ب‬‫ى‬ِ‫ه‬ِ‫م‬ْ‫و‬
َ
‫ق‬ َ‫ل‬
َ
‫ض‬
،‫ا‬
‫ا‬
‫ق‬
ُ
‫ل‬
ُ
‫خ‬ ْ‫م‬ُ‫ه‬َ‫ن‬ َ‫س‬ ْ‫ح‬
َ
‫أ‬َ‫و‬
‫ا‬
‫ة‬َ‫ء‬‫و‬ُ‫ر‬ ُ‫م‬
َ‫و‬ ، ‫ا‬‫ا‬‫ر‬‫ا‬َ‫و‬ ِ‫ج‬ ْ‫م‬ُ‫ه‬َ‫ن‬ َ‫س‬ ْ‫ح‬
َ
‫أ‬َ‫و‬ ، ‫ا‬‫ا‬‫ب‬ َ‫س‬ َ‫ح‬ ْ‫م‬ُ‫ه‬ َ‫م‬َ‫ر‬
ْ
‫ك‬
َ
‫أ‬َ‫و‬
َ
‫د‬ْ‫ص‬
َ
‫أ‬َ‫و‬ ،‫ا‬ ‫ا‬‫م‬
ْ
‫ل‬ ِ‫ح‬ ْ‫م‬ُ‫ه‬ َ‫م‬
َ
‫ظ‬ْ‫ع‬
َ
‫أ‬ْ‫م‬ُ‫ه‬
َ
‫ق‬
ْ‫م‬ ُ‫ه‬
َ
‫د‬َ‫ع‬ْ‫ب‬
َ
‫أ‬َ‫و‬
‫ا‬
‫ة‬
َ
‫ان‬ َ‫م‬
َ
‫أ‬ ْ‫م‬ُ‫ه‬ َ‫م‬
َ
‫ظ‬ْ‫ع‬
َ
‫أ‬َ‫و‬ ،‫ا‬
‫ا‬
‫يث‬ ِ‫د‬ َ‫ح‬
ّ‫الر‬ ُ‫س‬
ّ
‫ن‬
َ
‫د‬
ُ
‫ت‬‫ي‬ ِ‫ت‬
ّ
‫ال‬ ِ‫ق‬
َ
‫ًل‬
ْ
‫خ‬
َ ْ
‫اْل‬َ‫و‬ ِ‫ش‬ ْ‫ح‬
ُ
‫ف‬
ْ
‫ال‬ ْ‫ن‬ِ‫م‬َ‫ح‬،‫ا‬ ‫ا‬‫م‬ّ‫ر‬
َ
‫ك‬
َ
‫ت‬َ‫و‬ ‫ا‬ ‫ا‬‫ه‬
ّ
‫ز‬
َ
‫ن‬
َ
‫ت‬ َ‫ال‬ َ‫ج‬‫ا‬ َ‫م‬‫ى‬
ّ
‫ت‬
َ‫ع‬ َ‫م‬ َ‫ج‬‫ا‬
َ
ِ‫ِل‬
ُ
‫ین‬ِ‫م‬
َ ْ
‫اْل‬
ّ
‫إّل‬ ِ‫ه‬ِ‫م‬ْ‫و‬
َ
‫ق‬‫ي‬ِ‫ف‬ ُ‫ه‬ ُ‫م‬ ْ‫اس‬
ِ‫ة‬ َ‫ح‬ ِ‫ال‬ّ‫الص‬ ِ‫ر‬‫و‬ ُ‫م‬
ُ ْ
‫اْل‬ ْ‫ن‬ِ‫م‬ ِ‫يه‬ِ‫ف‬ ُ ّ
‫اّلل‬(.1/197‫ہشام‬ ‫ابن‬)

7. ‫ب‬‫د‬‫ء‬‫تباشی‬‫ر‬‫او‬‫الوحی‬‫ر‬‫نبوت‬‫ات‬‫ر‬
ّ
‫بش‬‫م‬،
•‫فحش‬ ‫کے‬‫قسم‬‫ہر‬‫ر‬‫او‬‫شرک‬‫و‬‫کفر‬ ‫ی‬ ‫ہ‬‫پیشتر‬‫سے‬‫نے‬ ‫ہو‬ ‫نبی‬ ،‫انبیاء‬‫ات‬‫ر‬‫حض‬‫منکر‬ ‫و‬‫اء‬
‫ہیں‬‫تے‬ ‫ہو‬‫منزہ‬‫ر‬‫او‬‫پاک‬‫سے‬
•‫س‬‫معرفت‬‫و‬ ‫خثیت‬،‫تفرید‬‫و‬ ‫توحید‬‫مطہرہ‬‫قلوب‬ ‫کے‬‫ات‬‫ر‬‫حض‬ ‫ان‬ ‫سے‬‫ی‬ ‫ہ‬‫ابتداء‬‫لبریز‬‫ے‬
‫ہیں‬‫تے‬ ‫ہو‬
•‫یائے‬‫و‬‫ر‬‫و‬‫جز‬ ‫کا‬‫نبوت‬‫صالح‬‫ہیں‬
•‫ہتا‬‫ر‬‫کر‬‫ہو‬‫ظاہر‬‫طرح‬‫کی‬‫شنی‬‫و‬‫ر‬‫کی‬‫صبح‬‫وہ‬ ‫دیکھےت‬‫بھی‬‫خواب‬‫جو‬‫۔‬

8. ‫اندر‬ ‫کے‬ ‫حرا‬ ِ‫غار‬

9. ‫اندر‬ ‫کے‬ ‫حرا‬ ِ‫غار‬
‫حرا۔‬ ‫بغار‬ ‫یخلوا‬ ‫وکان‬ ‫الخالء‬ ‫الیہ‬ ‫ب‬ِ‫ب‬ُ‫ح‬ ‫ثم‬ ‫عائشہ۔‬ ‫سیدہ‬(‫ک‬ ‫بخاری۔‬‫بداء‬ ‫تاب‬
‫الوحی‬)‫م‬ ‫حرا‬ ِ‫غار‬ ‫آپ‬ ‫گئی‬ ‫دی‬ ‫بنا‬ ‫محبوب‬ ‫تنہاءی‬ ‫اور‬ ‫خلوت‬ ‫کو‬ ‫آپ‬ ‫پھر‬‫یں‬
‫فرماتے‬ ‫خلوت‬ ‫کر‬ ‫جا‬)
،‫مراقبہ‬ ‫ہی۔‬ٰ‫ال‬ ‫ذکر‬ ‫کہ‬ ‫ہیں‬ ‫فرماتے‬ ‫علما‬ ‫بعض‬ ‫ہے۔‬ ‫نامعلوم‬ ‫کیفیت‬‫اور‬ ‫تفکر‬
‫ک‬ ‫اور‬ ‫مشرکین‬ ‫فجارو‬ ‫و‬ ‫فساق‬ ‫ازیں‬ ‫عالوہ‬ ،‫تھی‬ ‫عبادت‬ ‫کی‬ ‫آپ‬ ‫تزکیہ‬‫فار‬
‫ہے۔‬ ‫عبادت‬ ‫مستقل‬ ‫خود‬ ‫یہ‬ ‫رہنا‬ ‫علیحدہ‬ ‫سے‬(‫۔‬ ٰ‫المصطفی‬ ‫سیرۃ‬155/1)

10. ‫ہ‬ْ‫ي‬‫د‬‫ال‬‫و‬‫ب‬ ‫ان‬‫س‬
ْ
‫ن‬
ْ
‫اْل‬‫ا‬‫ن‬ْ‫ي‬َّ‫ص‬‫و‬‫و‬‫ا‬ً‫ـن‬ ٰ‫س‬ ْ‫ح‬‫ا‬‫۝‬۰ ۭ‫ك‬ ٗ‫ہ‬ ُّ‫م‬‫ا‬ ‫ہ‬ْ‫ت‬‫ل‬‫م‬‫ح‬‫ا‬ً‫ہ‬ْ‫ر‬
‫ہ‬ْ‫ت‬‫ع‬‫ض‬‫و‬َّ‫و‬
‫ا‬ً‫ہ‬ْ‫ر‬‫ك‬‫۝‬۰ ۭ‫ن‬ْ‫و‬‫ث‬
ٰ
‫ل‬‫ث‬ ٗ‫ہ‬‫ل‬ٰ‫ص‬‫ف‬‫و‬ ٗ‫ہ‬‫ل‬ ْ‫م‬‫ح‬‫و‬‫ا‬ً‫ر‬ْ‫ہ‬‫ش‬‫۝‬۰ ۭ‫غ‬‫ل‬‫ب‬‫ا‬‫ذ‬‫ا‬ ‫ي‬
ّٰٓ
‫ت‬‫ح‬
ٗ‫ہ‬ َّ‫د‬‫ش‬‫ا‬
ً
‫ۃ‬‫ـن‬‫س‬ ‫ن‬ْ‫ی‬‫ع‬‫ب‬ْ‫ر‬‫ا‬ ‫ـغ‬‫ل‬‫ب‬‫و‬‫۝‬۰ ۙ‫ا‬
ّْٰٓ‫ي‬‫ن‬ْ‫ع‬‫ز‬ْ‫و‬‫ا‬ ّ‫ب‬‫ر‬ ‫ال‬‫ق‬‫ت‬‫م‬ْ‫ع‬‫ن‬‫ر‬‫ك‬
ْ
‫ش‬‫ا‬ ْ‫ن‬‫ك‬
‫و‬ ‫ي‬
ٰ
‫ل‬‫ع‬‫و‬ َّ‫ي‬‫ل‬‫ع‬ ‫ت‬ ْ‫م‬‫ع‬
ْ
‫ن‬‫ا‬
ّْٰٓ‫ي‬‫ت‬
َّ
‫ال‬‫ال‬‫ص‬‫ل‬‫م‬ْ‫ع‬‫ا‬ ْ‫ن‬‫ا‬‫و‬ َّ‫ي‬‫د‬‫ال‬‫ىہ‬ٰ‫ض‬ْ‫ر‬‫ت‬ ‫ا‬ ً‫ح‬
ْ‫ي‬‫ف‬ ْ‫ي‬‫ل‬ ْ‫ح‬‫ل‬ْ‫ص‬‫ا‬‫و‬
ْ‫ي‬‫ت‬َّ‫ي‬ّ‫ر‬‫ذ‬‫۝‬۰ ْۭۚ‫ى‬
ّ
‫ن‬‫ا‬‫و‬ ‫ك‬ْ‫ي‬‫ل‬‫ا‬ ‫ت‬ْ‫ب‬‫ت‬ ْ‫ى‬
ّ
‫ن‬‫ا‬‫ن‬ْ‫ی‬‫م‬‫ل‬ ْ‫س‬
ْ
ْ‫ا‬ ‫ن‬‫م‬

11. ‫وحی‬‫ل‬‫و‬‫نز‬
•۲۱،‫اْبارک‬ ‫مضان‬‫ر‬ ‫۔‬۱۰‫اگست‬۶۱۰‫ء‬
•‫مبارک‬ ‫عمر‬۴۰‫سال‬۶‫مہیےن‬۱۲‫دن‬(‫حساب‬ ‫کے‬ ‫کیلنڈر‬ ‫تقویم‬ ‫ی‬‫قمر‬
‫سے‬)
•‫عائشہ‬ ‫حضرت‬‫ایت‬‫و‬‫ر‬ ‫کی‬
•‫جبریل‬ ‫فرشتہ‬
•‫اء‬‫ر‬‫اق‬----‫ی‬‫بقار‬ ‫ماانا‬-----‫اء‬‫ر‬‫اق‬-----‫ی‬‫ماانابقار‬-----‫اء‬‫ر‬‫اق‬-----‫ی‬‫مانابقار‬
•‫کی‬‫مشقت‬ ‫ی‬‫میر‬‫کہ‬ ‫دبایا‬ ‫سے‬‫شدت‬ ‫کر‬ ‫پکڑ‬‫کو‬‫ئ‬‫ی‬‫ی‬ ‫ہ‬‫ر‬ ‫نہ‬ ‫انتہا‬‫۔‬(‫ی‬‫بخار‬)

12. ِ‫ح‬َّ‫الر‬ ِ‫ن‬
ٰ
‫م‬
ْ
‫ح‬َّ‫الر‬ِ‫ه‬‫ّٰلل‬‫ا‬ ِ‫م‬
ْ
‫س‬ِ‫ب‬ِ‫م‬
ْ‫ي‬‫۝‬َ‫ر‬ ِ‫م‬
ْ
‫س‬‫ا‬ِ‫ب‬
ْ
‫ا‬َ‫ر‬
ْ
‫ق‬ِ‫ا‬
َ
‫ق‬
َ
‫ل‬
َ‫خ‬ ْ
‫ي‬ِ‫ذ‬
َّ
‫ال‬
َ
‫ك‬ِّ‫ب‬
Ǻۚ‫۝‬
َ
‫ل‬
َ‫ع‬ ْ‫ن‬ ِ‫م‬
َ
‫ان‬َ‫س‬
ْ
‫ب‬ِ
ْ
‫اْل‬
َ
‫ق‬
َ
‫ل‬
َ‫خ‬
ٍ ‫ق‬Ą‫۝‬ۚۚ‫ب‬َ‫ر‬َ‫و‬
ْ
‫ا‬َ‫ر‬
ْ
‫ق‬ِ‫ا‬
َ
‫ك‬
ُ
‫م‬َ‫ر‬
ْ
‫ك‬
َْ
‫اْل‬Ǽۙ‫۝‬
َ‫ق‬
ْ
‫ل‬‫ا‬ِ‫ب‬
َ
‫م‬
َّ
‫ل‬
َ‫ع‬ ْ
‫ي‬ِ‫ذ‬
َّ
‫ال‬ِ‫م‬
َ
‫ل‬Ćۙ‫۝‬
ْ
‫ب‬ِ
ْ
‫اْل‬
َ
‫م‬
َّ
‫ل‬
َ‫ع‬‫ا‬َ‫م‬
َ
‫ان‬َ‫س‬
ْ
‫م‬
َ
‫ل‬
ْ‫ع‬
َ‫ي‬ ْ
‫م‬
َ
‫ل‬Ĉۭ‫۝‬
‫کے‬ ‫ہللا‬(‫پاک‬)‫ح‬‫ر‬ ‫ی‬ ‫ہ‬ ‫نہایت‬ ،‫مہربان‬ ‫ا‬‫ڑ‬‫ب‬ ‫کہ‬‫جو‬ ‫ں‬‫ہو‬ ‫کرتا‬‫ع‬‫و‬‫شر‬ ‫سے‬ ‫نام‬‫واْل‬ ‫م‬
‫ےہ۔‬
‫ےہ‬ ‫فرمایا‬ ‫پیدا‬ ‫نے‬ ‫جس‬ ‫ساتھ‬ ‫کے‬ ‫نام‬ ‫کے‬ ‫ب‬‫ر‬ ‫اس‬ ‫اپےن‬ ‫پڑھو‬(‫سار‬ ‫اس‬‫ق‬‫مخلو‬ ‫ی‬
‫کو‬)‫ت‬ ‫ہ‬‫ر‬ ‫پڑھتا‬ ‫تو‬ ‫کیا۔‬ ‫پیدا‬ ‫سے‬ ‫لوتھڑے‬ ‫کے‬ ‫ن‬‫خو‬ ‫کو‬ ‫انسان‬ ‫نے‬ ‫جس‬‫بڑے‬ ‫ب‬‫ر‬ ‫ا‬‫ر‬‫ی‬
‫یعے‬‫ر‬‫ذ‬‫کے‬ ‫قلم‬ ‫نے‬ ‫جس‬ ‫ےہ‬ ‫واْل‬ ‫کرم‬(‫علم‬)‫کو‬ ‫انسان‬ ‫نے‬ ‫جس‬ ‫سکھایا۔‬‫سکھایا‬ ‫وہ‬
‫تھا‬ ‫جانتا‬ ‫نہیں‬ ‫وہ‬ ‫جسے‬‫۔‬

13. ‫حض‬ ‫کا‬ ‫تجلیات‬‫و‬ ‫انوار‬‫کے‬‫فرشتہ‬‫ر‬‫او‬ ‫وحی‬ ‫چونکہ‬‫کی‬ ‫ر‬‫و‬
‫لےی‬‫اس‬ ‫ہوا‬‫ود‬‫ر‬‫و‬ ‫ر‬‫او‬ ‫ہوا‬‫ل‬‫و‬‫نز‬‫ہ‬ً‫دفعت‬ ‫پر‬ ‫بشریت‬‫وحی‬
‫اگ‬ ‫کہ‬ ‫ہوا‬‫خیال‬ ‫یہ‬‫کو‬ ‫آپ‬‫سے‬ ‫جالل‬ ‫ر‬‫او‬ ‫عظمت‬ ‫کی‬‫ر‬
‫م‬‫کہ‬ ‫نہیں‬ ‫عجب‬ ‫تو‬ ‫ی‬ ‫ہ‬‫ر‬ ‫شدت‬ ‫یہی‬‫ساتھ‬‫کے‬ ‫وحی‬‫ی‬‫یر‬
‫برداش‬ ‫نہ‬‫کو‬ ‫بوجھ‬‫ر‬‫او‬ ‫ثقل‬‫اس‬‫کے‬ ‫وحی‬ ‫بشریت‬‫کر‬ ‫ت‬
‫سکے۔‬(ٰ‫اْصطفی‬ ‫سیرۃ‬1/161)

14. ‫مضمرات‬ ‫کے‬ ‫اس‬ ‫اور‬ ‫کاحکم‬ ‫تبلیغ‬ ‫و‬ ‫دعوت‬
ُ‫ر‬ِّ‫َّث‬‫د‬ُ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ ‫ا‬َ‫ه‬ُّ‫ي‬َ‫أ‬ ‫ا‬َ‫ي‬(1)ْ‫ر‬ِّ‫ذ‬ْ‫ن‬َ‫أ‬َ‫ف‬ ْ‫م‬ُ‫ق‬(2)ْ‫ر‬ِّ‫ب‬َ‫ك‬َ‫ف‬ َ‫ك‬َّ‫ب‬َ‫ر‬َ‫و‬(3)َ‫ط‬َ‫ف‬ َ‫ك‬َ‫ب‬‫ا‬َ‫ي‬ِّ‫ث‬َ‫و‬ْ‫ر‬ِّ‫ه‬
(4)ْ‫ر‬ُ‫ج‬ْ‫ه‬‫ا‬َ‫ف‬ َ‫ز‬ْ‫ج‬ُّ‫الر‬َ‫و‬(5)ُ‫ر‬ِّ‫ث‬ْ‫ك‬َ‫ت‬ْ‫س‬َ‫ت‬ ْ‫ن‬ُ‫ن‬ْ‫م‬َ‫ت‬ َ‫َل‬َ‫و‬(6)ِّ‫ب‬ْ‫ص‬‫ا‬َ‫ف‬ َ‫ك‬ِّ‫ب‬َ‫ر‬ِّ‫ل‬َ‫و‬ْ‫ر‬(7)
‫والے‬ ‫اوڑھنے‬ ‫کپڑا‬ ‫اے‬‫۔کھڑا‬‫کر‬ ‫آگاہ‬ ‫اور‬ ‫جا‬ ‫ہو‬‫دے۔اور‬‫اپنے‬
‫کر‬ ‫بیان‬ ‫بڑائیاں‬ ‫کی‬ ‫ہی‬ ‫رب‬‫۔‬‫رک‬ ‫پاک‬ ‫کو‬ ‫کپڑوں‬ ‫اپنے‬‫گندگی‬ ‫ھو‬
‫لئے‬ ‫کے‬ ‫کرنے‬ ‫حاصل‬ ‫زیادہ‬ ‫کرو‬ ‫نہ‬ ‫احسان‬ ‫اور‬ ‫رہو‬ ‫دور‬ ‫سے‬
‫رب‬ ‫اپنے‬ ‫اور‬(‫رضا‬ ‫کی‬)‫لیتے‬ ‫کام‬ ‫سے‬ ‫صبر‬ ‫لئے‬ ‫کے‬‫رہو‬

15. ‫آغاز‬‫کا‬ ‫دعوت‬
•
ً
‫حقا‬ ‫ہللا‬ ‫ل‬‫سو‬‫ر‬ ‫انک‬‫محمد‬ ‫یا‬(‫ی‬‫البار‬ ‫فتح‬ ‫حجر۔‬ ‫ابن‬)
•‫اسالم‬‫دعوت‬
•‫ن‬‫اولو‬ ‫و‬ ‫ن‬‫سابقو‬
•‫تفکر‬ ‫و‬ ‫تامل‬ ‫ی‬ ‫بالکس‬‫بغیر‬ ‫۔‬‫ر‬‫غو‬‫ی‬ ‫کس‬‫ہل‬ ‫پہلے‬ ‫کے۔‬ ‫تدبر‬ ‫و‬‫دعوت‬ ‫میں‬ ‫ہ‬
‫لی‬ ‫کر‬ ‫ل‬‫قبو‬‫۔‬

16. ‫اسالم‬‫دعوت‬ ‫کو‬‫ں‬‫و‬‫دار‬‫شتہ‬‫ر‬

17. •‫اْلقربین‬ ‫عشیرتک‬‫انذر‬ ‫و‬
•‫شتہ‬‫ر‬‫کے‬ ‫ں‬‫و‬‫دار‬‫سامےن‬
•‫۔‬‫ں‬‫ہو‬ ‫آیا‬ ‫کر‬‫لے‬‫خبر‬ ‫کی‬‫آخرت‬‫ر‬‫او‬ ‫دنیا‬ ‫سامےن‬ ‫ے‬‫ر‬‫تمہا‬ ‫میں‬
‫اسًلم‬ ِ‫دعوت‬‫کو‬ ‫ں‬‫و‬‫دار‬‫شتہ‬‫ر‬

18. ‫عداوت‬ ‫و‬ ‫مخالفت‬
•‫پہنچانا‬ ‫اذیتیں‬ ‫ذہنی‬ ‫و‬ ‫جسمانی‬ ‫کو‬ ؐ‫ی‬‫نبو‬‫ذات‬:
•‫م‬ ‫منفی‬ ‫منظم‬‫ر‬‫او‬‫مخالفانہ‬‫شدید‬‫بعد‬ ‫کے‬ ‫اعالن‬ ‫کے‬ ‫عام‬‫دعوت‬‫کا‬ ‫ہم‬
‫آغاز‬:
•‫پہنچانا‬ ‫اذیتیں‬ ‫ذہنی‬:‫کلث‬ ‫ام‬‫ر‬‫او‬ ‫قیہ‬‫ر‬ ‫حضرت‬ ‫کا‬ ‫ں‬‫بیٹو‬ ‫کے‬ ‫ابولہب‬‫کو‬ ‫وم‬
‫والقابات‬ ‫گالیاں‬ ‫نءی‬ ‫نت‬ ‫دینا۔‬ ‫طالق‬

19. •‫طری‬ ‫ر‬‫بھرپو‬ ‫کو‬‫ابالغ‬‫اءع‬‫ر‬‫ذ‬ ‫کرنا۔‬‫ر‬ ‫تیا‬‫کو‬ ‫اء‬‫ر‬‫شع‬ ‫لےی‬‫کے‬ ‫کہےن‬‫نظمیں‬ ‫ہجویہ‬‫استعمال‬ ‫سے‬ ‫قہ‬
‫ْلنا۔‬ ‫میں‬
•‫ْلتسمعوا‬‫آن‬‫ر‬‫الق‬ ‫ذا‬ ٰ‫لھ‬‫ن‬‫تغلبو‬‫لعلکم‬ ‫والغوافیہ‬
•‫وائل‬ ‫بن‬ ‫عاص‬:‫لہ‬ ‫عقب‬ ‫ْل‬ ‫ابتر‬ ‫جل‬ ‫ر‬‫ھو‬‫نما‬‫فا‬ ‫دعوہ‬( :‫کوثر‬ ‫ہ‬‫ر‬‫سو‬)
•‫مظالم‬ ‫ر‬‫او‬ ‫سختیاں‬‫پر‬‫ن‬‫اولو‬ ‫ن‬‫سابقو‬:
•‫نوجوان‬:‫تیس‬30‫بتیس‬،32‫اتنی‬ ‫لوگ۔‬ ‫کے‬ ‫عمر‬‫کی‬ ‫سال‬‫ایذائیں‬‫کہ‬ ‫گئیں‬ ‫دی‬
‫گیا۔‬ ‫ہو‬ ‫باہر‬‫سے‬ ‫برداشت‬‫کی‬ ‫ان‬ ‫معاملہ‬
•‫تنابزباْللقاب‬‫ر‬‫او‬ ‫اء‬‫ز‬‫استہ‬‫کا‬‫کوئی‬‫دیا۔‬ ‫جانے‬‫نہ‬ ‫سے‬ ‫ہاتھ‬‫موقع‬
•‫سوْل‬‫ر‬ ‫ہللا‬ ‫بعث‬‫الذی‬ ‫اھذا‬(‫الفرقان‬)
•‫الجاھلین‬ ‫عن‬ ‫واعرض‬‫بالعرف‬‫وامر‬‫خذالعفو‬(‫ان‬‫ر‬‫اْلعم‬199)
•‫اذیتیں‬ ‫جسمانی‬:
•‫گھونٹ‬‫گال‬ ‫کر‬ ‫لپیٹ‬‫کو‬‫چادر‬ ،‫ی‬‫اوجھڑ‬،‫مچانا‬ ‫ر‬‫شو‬ ‫وقت‬‫کے‬‫نماز‬،‫بچھانا‬‫کانےٹ‬‫چلےت‬‫استہ‬‫ر‬ ،‫نا‬
‫دینا۔‬ ‫ڈال‬ ‫مٹی‬ ‫پر‬ ‫سر‬ ‫ہوءے‬
‫عداوت‬ ‫و‬ ‫مخالفت‬

20. • ‫ش‬‫ز‬‫سا‬ ‫کی‬ ‫نے‬ ‫توڑ‬ ‫کو‬ ‫ں‬‫حمایتو‬
• ‫گردی‬ ‫غنڈہ‬: ‫اذیتیں‬ ‫جسمانی‬
• ‫کر‬ ‫تپ‬ ‫تپ‬‫ر‬‫او‬ ‫کر‬ ‫جل‬ ‫جل‬ ‫طرح‬‫اچھی‬ ‫خوب‬ ‫مگر‬ ‫ہو‬ ‫گیا‬ ‫تپایا‬ ‫نہ‬‫میں‬ ‫بھٹی‬‫اس‬ ‫جو‬ ‫تھا‬ ‫نہ‬ ‫کوئی‬
‫ئے۔‬ ‫ہو‬ ‫ثابت‬ ‫سونا‬ ‫ا‬‫ر‬‫کھ‬ ‫کے‬‫اد‬‫ر‬‫اف‬‫کے‬ ‫جماعت‬‫اسالمی‬ ‫کر‬ ‫پگھل‬ ‫پگھل‬‫ر‬‫او‬
• ‫چھات‬‫ر‬‫او‬‫لٹایا‬‫پر‬‫آتش‬‫بستر‬‫دس‬‫کو‬‫ان‬‫کر‬‫بچھا‬‫ے‬‫ر‬‫انگا‬‫جلےت‬،‫غالم‬ ،‫تمیمی‬‫ت‬‫ر‬‫اْل‬‫بن‬‫جناب‬‫پر‬‫ی‬
،‫گءے‬‫ہو‬ ‫ٹھنڈے‬‫ے‬‫ر‬‫انگا‬ ‫کہ‬ ‫تک‬ ‫یہاں‬ ،‫سکے‬ ‫لے‬ ‫نہ‬ ‫ٹ‬‫و‬‫کر‬ ‫تاکہ‬ ‫گیا‬‫ہو‬ ‫ا‬‫ڑ‬‫کھ‬ ‫شخص‬ ‫ایک‬
‫دینا‬ ‫نہ‬ ‫معاوضہ‬ ، ‫چوٹ‬ ‫ی‬ ‫معاش‬
• ‫غالم‬ ‫کے‬ ‫خلف‬ ‫بن‬‫امیہ‬ ‫ی‬ ‫حبش‬ ؓ‫بالل‬: ‫لٹایا‬ ‫پر‬ ‫یت‬‫ر‬ ‫تپتی‬ ،‫جاتا‬‫آ‬ ‫پر‬ ‫النہار‬ ‫نصف‬ ‫ٹھیک‬‫ج‬‫ر‬‫سو‬
‫جاتا‬
• ‫نسل‬ ‫قحطانی‬ ‫یاسر‬ ‫بن‬‫عمار‬: ‫معاہدہ‬ ‫حلیفانہ‬ ‫می‬‫و‬‫مخز‬ ‫حذیفہ‬ ‫ابو‬: ‫لٹایا‬ ‫پر‬‫مین‬‫ز‬ ‫جلتی‬
‫جاتے۔‬ ‫ہو‬ ‫ہوش‬ ‫بے‬ ،‫جاتا‬
• ‫تھیں‬ ‫والدہ‬ ‫کی‬‫عمار‬‫حضرت‬ ‫جو‬ ‫سمیہ‬:
‫عداوت‬ ‫و‬ ‫مخالفت‬

21. ‫للکار‬
• ‫حالی‬ ‫حسین‬ ‫الطاف‬ ‫موْلنا‬
•‫یہ‬‫ا‬‫ر‬‫تھ‬ ‫ی‬ ‫ہ‬ ‫سنےت‬‫گیا،گلہ‬‫ا‬‫ر‬‫سا‬‫اعی‬‫ر‬‫ا‬‫ر‬‫پکا‬ ‫جب‬ ‫کر‬ ‫للکار‬ ‫نے‬
•‫ْلئق‬‫کے‬ ‫عبادت‬‫واحد‬ ‫ذات‬ ‫ےہ‬‫کہ‬‫ْلئق‬ ‫کے‬ ‫شہادت‬ ‫کی‬ ‫دل‬‫ر‬‫او‬ ‫بان‬‫ز‬
•‫ْلئق‬ ‫کے‬ ‫اطاعت‬ ‫فرماں‬ ‫ہیں‬ ‫کے‬ ‫ی‬ ‫اس‬‫کے‬ ‫خدمت‬ ‫سرکار‬ ‫ےہ‬ ‫کی‬ ‫ی‬ ‫اس‬
‫ْلئق‬
•‫لگاو‬ ‫اپنی‬ ‫سے‬ ‫اس‬ ‫لو‬ ‫تو‬ ‫لگاو‬‫جھکاو‬ ‫آگے‬ ‫کے‬ ‫اس‬ ‫سر‬ ‫تو‬ ‫جھکاو‬

22. •‫گءے‬ ‫ہو‬ ‫شہید‬ ‫بھی‬ ‫یاسر‬ ،‫دیا‬ ‫کر‬ ‫شہید‬ ‫کر‬ ‫مار‬ ‫برچھی‬ ‫نے‬ ‫ابوجہل‬
•‫برہم‬ ‫ہم‬‫ر‬‫د‬ ‫ن‬‫تواز‬ ‫دماغی‬ ،‫جاتا‬ ‫ا‬‫ر‬‫ما‬ ‫اتنا‬‫می‬‫ر‬ ‫صہیب‬
•‫ید‬‫ز‬ ‫بن‬ ‫سعید‬:‫عبدہللا‬،‫وقاص‬ ‫ابی‬‫بن‬ ‫سعد‬ ،‫باندھ‬ ‫سے‬ ‫ں‬‫سیو‬‫ر‬
‫ح‬ ‫چچا‬ ‫کے‬ ‫ان‬ ‫کو‬ ‫عثمان‬ ‫حضرت‬‫ے‬‫ر‬‫ما‬ ‫طمانچے‬ ‫پر‬‫منہ‬،‫مسعود‬‫بن‬‫کم‬
‫دیےت۔‬ ‫جکڑ‬ ‫میں‬ ‫ں‬‫سیو‬‫ر‬ ‫العاص‬‫بن‬
•‫الرحیم‬ ‫العزیز‬ ‫علی‬‫وتوکل‬(‫اء‬‫ر‬‫الشع‬:317)‫تقوم‬ ‫حین‬ ‫لک‬‫ر‬‫ی‬ ‫الذی‬
‫عداوت‬ ‫و‬‫مخالفت‬

23. •َ‫ل‬َ‫ح‬َ‫ل‬ ِّ‫ه‬ِّ‫ل‬ ْ‫و‬َ‫ق‬ِّ‫ل‬ ‫إن‬ ِّ‫ّلل‬َ‫ا‬َ‫و‬ َ‫ل‬‫ا‬َ‫ق‬َ‫ع‬َ‫ل‬ ُ‫ه‬َ‫ل‬ْ‫ص‬َ‫أ‬ ‫ن‬ِّ‫إ‬َ‫و‬ ، ً‫ة‬َ‫و‬ٌ‫ق‬ِّ‫ذ‬
‫پهل‬ ٌ‫ة‬‫ا‬َ‫ن‬ُ‫ج‬َ‫ل‬ ُ‫ه‬َ‫ع‬ْ‫ر‬َ‫ف‬ ‫ن‬ِّ‫إ‬َ‫و‬ ‫شيريں‬‫دار‬-‫َام‬‫ش‬ِّ‫ه‬ ُ‫ن‬ْ‫ب‬‫ا‬ َ‫ل‬‫ا‬َ‫ق‬
ٌ‫ق‬ِّ‫د‬َ‫غ‬َ‫ل‬ ‫ال‬َ‫ق‬ُ‫ي‬َ‫و‬-ِّ‫ب‬ ْ‫م‬ُ‫ت‬ْ‫ن‬َ‫أ‬ ‫ا‬َ‫م‬َ‫و‬َ‫ش‬ ‫ا‬َ‫ذ‬َ‫ه‬ ْ‫ن‬ِّ‫م‬ َ‫ين‬ِّ‫ل‬ِّ‫ئ‬‫ا‬َ‫ق‬‫إَل‬ ‫ًا‬‫ئ‬ْ‫ي‬
َ‫ب‬َ‫ر‬ْ‫ق‬َ‫أ‬ ‫ن‬ِّ‫إ‬َ‫و‬ ٌ‫ل‬ِّ‫اط‬َ‫ب‬ ُ‫ه‬‫ن‬َ‫أ‬ َ‫ف‬ ِّ‫ُر‬‫ع‬ْ‫ن‬َ َ‫َل‬ ِّ‫ه‬‫ي‬ِّ‫ف‬ ِّ‫ل‬ ْ‫و‬َ‫ق‬ْ‫ل‬‫ا‬‫وا‬ُ‫ل‬‫و‬ُ‫ق‬َ‫ت‬
ُ‫ي‬ ٌ‫ر‬ْ‫ح‬ِّ‫س‬ َ‫و‬ُ‫ه‬ ‫ل‬ ْ‫و‬َ‫ق‬ِّ‫ب‬ َ‫ء‬‫ا‬َ‫ج‬ ٌ‫ر‬ ِّ‫اح‬َ‫س‬‫ا‬ َ‫ن‬ْ‫ي‬َ‫ب‬ ِّ‫ه‬ِّ‫ب‬ ُ‫ق‬‫ر‬َ‫ف‬ِّ‫ء‬ْ‫ر‬َ‫م‬ْ‫ل‬
‫ي‬ ِّ‫خ‬َ‫أ‬َ‫و‬ ِّ‫ء‬ْ‫ر‬َ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ‫ن‬ْ‫ي‬َ‫ب‬َ‫و‬ ِّ‫ه‬‫ي‬ِّ‫ب‬َ‫أ‬َ‫و‬َ‫ع‬َ‫و‬ ِّ‫ء‬ْ‫ر‬َ‫م‬ْ‫ل‬‫ا‬ َ‫ن‬ْ‫ي‬َ‫ب‬َ‫و‬ ِّ‫ه‬‫۔‬ِّ‫ه‬ِّ‫ت‬َ‫ير‬ِّ‫ش‬
‫ہشام‬ ‫ابن‬[‫ص‬271]

24. ‫خالصہ‬ ‫کا‬ ‫مواد‬ ‫کے‬ ‫دعوت‬
۱‫توحید‬ ‫۔‬
۲‫آخرت‬ ِ‫یوم‬ ‫۔‬
۳‫اہتمام‬ ‫کا‬ ‫نفس‬ ‫تزکیہ‬ ‫۔‬
۴‫حوالے‬ ‫کے‬ ‫ہللا‬ ‫معامالت‬ ‫سارے‬ ‫اپنے‬ ‫۔‬
۵‫واستقامت‬ ‫۔صبر‬

25. ‫مراحل‬ ‫کے‬ ‫دعوت‬ ‫میں‬ ‫زندگی‬ ‫مکی‬
•۱‫مرحلہ‬ ‫کا‬ ‫دعوت‬ ‫پردہ‬ ‫پس‬ ‫۔‬[‫سال‬ ‫تین‬]
•۲‫مرحلہ‬ ‫کا‬ ‫تبلیغ‬ ‫و‬ ‫دعوت‬ ‫کھال‬ ‫کھلم‬ ‫۔‬[‫ن‬ ِ‫ل‬‫سا‬ ‫چوتھے‬‫بوت‬
‫تک‬ ‫سال‬ ‫دسویں‬ ‫سے‬]
•۳‫پھیالؤ‬ ‫اور‬ ‫مقبولیت‬ ‫کی‬ ‫اسالم‬ ِ‫ت‬‫دعو‬ ‫باہر‬ ‫کے‬ ‫۔مکہ‬
[‫تک‬ ‫مدینہ‬ ِ‫ت‬‫ہجر‬ ‫سے‬ ‫سال‬ ‫دسویں‬]

26. ‫کے‬ ‫مخالفتوں‬ ‫اور‬ ‫اعالن‬ ‫واشگاف‬ ‫کا‬ ‫حق‬
‫طوفان‬
•‫ا‬ ِ‫ن‬َ‫ع‬ ْ‫ض‬ ِ‫ر‬ْ‫ع‬َ‫ا‬ َ‫و‬ ُ‫ر‬َ‫م‬ْ‫ؤ‬ُ‫ت‬ ‫ا‬َ‫م‬ِ‫ب‬ ْ‫ع‬َ‫د‬ْ‫ص‬‫ا‬َ‫ف‬َ‫ْن‬‫ي‬ِ‫ك‬ ِ‫ر‬ْ‫ش‬ُ‫م‬ْ‫ل‬94:‫الحجر‬
•‫مذمت‬ ‫و‬ ‫تردید‬ ‫کی‬ ‫اباطیل‬ ‫و‬ ‫خرافات‬ ‫کے‬ ‫شرک‬:
•‫ہادی‬ ِ‫ت‬‫صو‬ ‫یا‬ ‫تھا‬ ‫کڑکا‬ ‫کا‬ ‫بجلی‬ ‫وہ‬-‫ج‬ ‫زمیں‬ ‫کی‬ ‫عرب‬ ‫۔‬‫س‬
‫دی‬ ‫ہال‬ ‫ساری‬ ‫نے‬
•‫حرا‬ ‫کر‬ ‫اتر‬
•‫ا‬‫ممانعت‬ ‫و‬ ‫مذمت‬ ‫کی‬ ‫برائیوں‬ ‫معاشرتی‬ ‫و‬ ‫خالقی‬
•َ‫م‬َ‫ا‬ َ‫ر‬ُ‫ج‬ْ‫ف‬َ‫ي‬ِ‫ل‬ ُ‫ان‬َ‫س‬ْ‫ن‬ِ ْ‫اْل‬ ُ‫د‬ْ‫ي‬ ِ‫ر‬ُ‫ي‬ ْ‫ل‬َ‫ب‬ٗ‫ه‬َ‫م‬‫ا‬۵:‫القيامۃ‬
•‫بلکہ‬‫کرت‬ ‫نافرمانیاں‬ ‫آگے‬ ‫آگے‬ ‫کہ‬ ‫ہے‬ ‫چاہتا‬ ‫تو‬ ‫انسان‬‫جائے‬ ‫ا‬

27. ‫اور‬ ‫مخالفانہ‬ ‫شدید‬ ‫بعد‬ ‫کے‬ ‫اعالن‬ ‫کے‬ ‫عام‬ ِ‫ت‬‫دعو‬
‫آغاز‬ ‫کا‬ ‫مہم‬ ‫منفی‬ ‫منظم‬
•۳‫روکنا‬ ‫کو‬ ‫لوگوں‬ ‫۔‬:
•۴‫ہامات‬‫ات‬ ‫و‬ ‫الزامات‬ ‫مختلف‬ ‫۔‬
‫ہو‬ ‫صابی‬ ،‫مرتد‬،‫گیا‬‫بے‬،‫دین‬
•‫ذا‬ٰ‫انسان۔اھ‬ً‫ال‬‫رسو‬ ‫ہللا‬ ‫بعث‬ ‫الذی‬(‫الفرقان‬)
•‫سنی‬ ‫کی‬ ‫پہلوں‬ ،‫کاہن‬ ،‫شاعر‬ ،‫جادوگر‬ ،‫مجنون‬ ‫گیا۔‬ ‫ہو‬ ‫پاگل‬
‫سنائی‬‫االولین‬ ‫اساطیر‬ ‫ذا‬ٰ‫ھ‬ ‫قالوا‬ ،‫کہانیاں‬‫نز‬ ‫یھاالذی‬ ‫یا‬ ،‫ل‬‫علیہ‬
‫مجنون۔‬ ‫انک‬ ‫الذکر‬(‫الحجر‬:6)
•‫وماھو‬‫قلی‬ ‫ھن‬ ‫کا‬ ‫بقول‬ ‫ھو‬ ‫وما‬ ،‫تومنون‬ ‫ما‬ ً‫ال‬‫قلی‬ ‫شاعر‬ ‫بقول‬ً‫ال‬
‫ماتذکرون۔‬
•‫انظر‬‫ضربوالک‬ ‫کیف‬‫االمثال‬(‫الفرقان‬)‫ی‬ ‫انھم‬ ‫نعلم‬ ‫ولقد‬ ،‫قولون‬
‫اعجمی۔‬ ‫الیہ‬ ‫یلحدون‬ ‫الذی‬ ‫لسان‬ ‫بشر‬ ‫یعلمہ‬ ‫انما‬‫ذالسان‬ٰ‫وھ‬‫ع‬‫ربی‬

28. ‫اور‬ ‫مخالفانہ‬ ‫شدید‬ ‫بعد‬ ‫کے‬ ‫اعالن‬ ‫کے‬ ‫عام‬ ِ‫ت‬‫دعو‬
‫آغاز‬ ‫کا‬ ‫مہم‬ ‫منفی‬ ‫منظم‬
۵‫ذرائع‬ ‫۔‬‫میں‬ ‫استعمال‬ ‫سے‬ ‫طریقہ‬ ‫بھرپور‬ ‫کو‬ ‫ابالغ‬‫النا‬
‫ہجویہ‬‫ر‬ ‫تیا‬ ‫کو‬ ‫شعراء‬ ‫لیے‬ ‫کے‬ ‫کہنے‬ ‫نظمیں‬‫کرنا۔‬
۶‫اقدامات‬ ‫کے‬ ‫ابولہب‬ ‫۔‬:
‫ابولہب‬‫دی‬ ‫طالق‬ ‫کو‬ ‫کلثوم‬ ‫ام‬ ‫اور‬ ‫رقیہ‬ ‫حضرت‬ ‫کا‬ ‫بیٹوں‬ ‫کے‬‫نا۔‬
۷‫۔‬‫اذیتیں‬ ‫جسمانی‬:
•‫کو‬ ‫چادر‬ ،‫اوجھڑی‬ ،‫مچانا‬ ‫شور‬ ‫وقت‬ ‫کے‬ ‫نماز‬ ،‫بچھانا‬ ‫کانٹے‬
‫چلتے‬ ‫راستہ‬ ،‫گھونٹنا‬ ‫گال‬ ‫کر‬ ‫لپیٹ‬‫ہوئے‬‫ڈ‬ ‫مٹی‬ ‫پر‬ ‫سر‬‫دینا۔‬ ‫ال‬
۸‫حمایتوں‬ ‫۔‬‫سازش‬ ‫کی‬ ‫توڑنے‬ ‫کو‬

29. ‫مظالم‬ ‫اور‬ ‫سختیاں‬ ‫پر‬ ‫اولون‬ ‫سابقون‬
•‫ای‬ ‫اتنی‬ ‫لوگ۔‬ ‫کے‬ ‫عمر‬ ‫کی‬ ‫سال‬ ‫بتیس‬ ، ‫تیس‬ ،‫نوجوان‬‫ذائیں‬
‫گیا۔‬ ‫ہو‬ ‫باہر‬ ‫سے‬ ‫برداشت‬ ‫کی‬ ‫ان‬ ‫معاملہ‬ ‫کہ‬ ‫گئیں‬ ‫دی‬
•‫ام‬ ،‫وائل‬ ‫بن‬ ‫عاص‬ ،‫معیط‬ ‫ابی‬ ‫بن‬ ‫عقبہ‬ ،‫لہب‬ ‫ابو‬ ،‫جہل‬ ‫ابو‬‫یہ‬
،‫خلف‬ ‫بن‬
•‫یا‬ ‫بن‬ ‫عمار‬ ‫سیدنا‬ ،‫بالل‬ ‫سیدنا‬ ،‫عفان‬ ‫بن‬ ‫عثمان‬ ‫سیدنا‬،‫سر‬
‫ف‬ ‫بن‬ ‫عامر‬ ،‫ارت‬ ‫بن‬ ‫خباب‬ ‫سیدنا‬ ،‫کیہہ‬ُ‫ف‬ ،‫سمیہ‬ ‫حضرت‬،‫ہیرہ‬
‫عبیس‬ ِ‫ام‬ ،‫نہدیہ‬ ،‫یرہ‬‫ن‬ ِ‫ز‬[‫عنہن‬ ‫و‬ ‫عنہم‬ ‫ہللا‬ ‫رضی‬]

30. ‫اسباب‬‫کے‬ ‫مخالفت‬
•‫محبت‬‫سے‬ ‫مذہب‬ ‫آبائی‬
‫ناآشنائی‬ ‫سے‬‫تصور‬ ‫صحیح‬ ‫کے‬ ‫توحید‬
•‫خاتمہ‬ ‫کا‬ ‫ی‬‫دار‬ ‫ہ‬‫ر‬‫اجا‬ ‫مذہبی‬
‫سے‬‫وجہ‬ ‫کی‬ ‫تولیت‬‫کی‬ ‫کعبہ‬‫خانہ‬
•‫د‬‫ز‬‫پر‬ ‫مفادات‬‫تی‬‫ر‬‫تجا‬:
‫تھے۔‬‫ہےت‬‫ر‬ ‫محفوظ‬‫سے‬ ‫مار‬‫لوٹ‬ ‫ر‬‫او‬ ‫ذنی‬‫ڈاکہ‬ ،‫آمدن‬ ‫کی‬ ‫چڑھاووں‬ ،‫قربانی‬ ‫نام‬ ‫کے‬ ‫ں‬‫بتو‬
‫پہنچے۔‬ ‫نہ‬ ‫نقصان‬ ‫کہیں‬‫کو‬ ‫حیثیت‬ ‫اس‬‫کہ‬ ‫خطرہ‬
•‫ں‬‫یو‬‫ر‬‫بدکا‬/‫ممانعت‬‫کی‬ ‫مفاسد‬ ‫اخالقی‬:
‫اعالنیہ‬ ‫آن‬‫ر‬‫ق‬
‫تھا‬ ‫کرتا‬ ‫ی‬‫در‬ ‫پردہ‬‫کی‬ ‫ں‬‫بداخالقیو‬‫کی‬ ‫قریش‬
‫تھا۔‬ ‫دیتا‬‫کر‬‫خاتمہ‬ ‫کا‬ ‫اس‬ ‫اسالم‬ ‫تھا‬ ‫قائم‬ ‫اقتدار‬ ‫جو‬ ‫کا‬‫ان‬ ‫پر‬ ‫عرب‬‫سے‬‫حیثیت‬ ‫کی‬ ‫نے‬ ‫ہو‬‫کعبہ‬ ‫متولی‬‫ر‬‫او‬(‫اسال‬ ‫یخ‬‫ر‬‫تا‬‫۔ج‬‫ی‬‫ندو‬‫م۔‬)
•‫حسد‬ ‫ر‬‫او‬ ‫قابت‬‫ر‬‫سے‬‫ہاشم‬ ‫بنو‬:
‫قابت‬‫ر‬ ‫انی‬‫ر‬‫پ‬
‫ی‬‫بھار‬ ‫ا‬‫ڑ‬‫پل‬ ‫کا‬ ‫امیہ‬ ‫بنو‬ ‫بعد‬ ‫کے‬ ‫وفات‬‫کی‬ ‫ہاشم‬
‫تھے۔‬ ‫سکےت‬ ‫کر‬ ‫نہیں‬ ‫برداشت‬‫کو‬ ‫از‬‫ز‬‫اع‬‫کے‬ ‫نبوت‬ ‫میں‬ ‫ہاشم‬ ‫بنو‬
•‫خاتمہ‬ ‫کا‬ ‫تفاخر‬ ‫نسلی‬:
‫تھا۔‬ ‫انقالب‬ ‫سماجی‬ ‫عظیم‬ ‫التقکم۔‬ ‫عبدہللا‬ ‫اکرمک‬ ‫ان‬
•‫نفرت‬ ‫شدید‬ ‫سے‬ ‫عیسائیت‬:
‫سینن‬‫بضح‬ ‫فی‬ ،‫ن‬‫سیدلبو‬ ‫غلبھم‬ ‫بعد‬ ‫من‬ ‫وھم‬ ‫ض‬‫ر‬‫اْل‬ ‫ادنی‬ ‫فی‬ ‫الروم۔‬ ‫غلبت‬‫الم۔‬(‫الرھم‬)
•‫ممانعت‬‫کی‬ ‫پرستی‬ ‫بت‬:
"‫بت‬ ‫ایندھن‬ ‫کا‬ ‫آگ‬ ،‫تھے‬ ‫تے‬ ‫کر‬‫پرستش‬ ‫وہ‬‫کی‬‫جن‬ ‫کو‬ ‫ں‬‫معبودو‬‫کے‬ ‫ان‬ ‫تھا۔‬ ‫ہا‬‫ر‬‫کر‬‫باطل‬ ‫کو‬ ‫سوم‬‫ر‬‫و‬‫عقاید‬ ‫کے‬‫ان‬ ‫اسالم‬‫تھا۔‬ ‫اتا‬( "‫یخ‬‫ر‬‫تا‬
‫ی‬‫ندو‬‫اسالم‬1/28)

31. They were the custodians of
the idols whom Muhammad
threatened with destruction.
(Life of Muhammad. P-26)

32. The new preachers tone was
intensely democratic. In the
sight of Allah his Lord, all
human beings were equal. This
leveling of old distinctions was
contrary to all their traditions. (
The Life of Muhammad)