ห้องสมุดแบบเปิด: การศึกษา การวิจัย และวิชาชีพบรรณารักษศาสตร์และสารสนเทศศาสตร์

1. ห ้องสมุดแบบเปิด: การศึกษา การวิจัย
และวิชาชีพบรรณารักษศาสตร์และ
สารสนเทศศาสตร์
บุญเลิศ อรุณพิบูลย์
ผู้อานวยการฝ่ ายบริการความรู้ทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
สานักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.)

2. บุญเลิศ อรุณพิบูลย์
2
2536 2551 ปัจจุบัน
เจ ้าหน้าที่ระบบคอมพิวเตอร์
ศูนย์ฝึกอบรมเนคเทค
วิทยากร
ศูนย์ฝึกอบรมเนคเทค
รักษาการหัวหน้างานสนับสนุนทางเทคนิค
ศูนย์ฝึกอบรมเนคเทค
รักษาการหัวหน้างาน
วิชาการ
ศูนย์ฝึกอบรมเนคเทค
รักษาการหัวหน้างานพัฒนาสื่อสาระดิจิทัล
ศูนย์ฝึกอบรมเนคเทค
นักวิชาการ
ศูนย์ฝึกอบรม
เนคเทค
นักวิชาการ
รักษาการหัวหน้างาน
งานพัฒนาและบริการสื่อสาระดิจิทัล
หัวหน้างาน
งานพัฒนาและบริการ
สื่อสาระดิจิทัล
STKS
NECTEC
ศูนย์เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ
รองผู้อานวยการฝ่ าย
ผู้อานวยการฝ่ าย

3. หน้าที่อื่นๆ ในปัจจุบัน
• คณะอนุกรรมาธิการพิจารณาศึกษาแนวทางการเผยแพร่
ประชาสัมพันธ์ความรู้ด ้านกฎหมายให ้กับประชาชน
รัฐสภา
• ประธานคณะทางานประชาสัมพันธ์ผ่านสื่อออนไลน์
สานักงานเสริมสร ้างเอกลักษณ์
ของชาติ สานักปลัดสานักนายกรัฐมนตรี
• กรรมการกาหนดแนวทางการจัดการสารสนเทศเพื่อ
ประชาสัมพันธ์และสร ้างบทเรียนออนไลน์ของศาล
ปกครอง
• กรรมการพัฒนาคลังข ้อมูลความรู้ของสานักงานศาล
ปกครอง
• กรรมการกาหนดแนวทางในการจัดการสารสนเทศเพื่อ
การประชาสัมพันธ์ของศาลปกครอง
• กรรมการพัฒนาศูนย์วิทยบริการศาลยุติธรรม
• กรรมการพัฒนาการเรียนรู้เกี่ยวกับกระบวนการยุติธรรม
ทางปกครองและวิธีปฏิบัติราชการที่ดีผ่านระบบ
อิเล็กทรอนิกส์
• อนุกรรมการจัดทาแผ่นพับงานพระราชพิธีถวายพระ
เพลิงพระบรมศพ
• ที่ปรึกษาคณะทางานจัดการความรู้สานักงาน ก.พ.
• อนุกรรมการวิสามัญสานักงาน ก.พ. เกี่ยวกับการสร ้าง
และพัฒนาคุณภาพกาลังคนภาครัฐ ประจาปี พ.ศ. 2561
• อาจารย์พิเศษการบริหารจัดการข ้อมูล มธ.
• ผู้ทรงคุณวุฒิในคณะกรรมการประจาสานักหอสมุด ม.
บูรพา
• ผู้ทรงคุณวุฒิปรับปรุงหลักสูตรศิลปศาสตรบัณฑิต
สารสนเทศศึกษา
• คณะทางานการพัฒนาคลังผลงานวิจัยไทย
• กรรมการการจัดหาระบบห ้องสมุด
ศาลปกครอง, TK Park, ม.บูรพา
• อาจารย์พิเศษสาขาวิชาบรรณารักษศาสตร์และ
สารสนเทศศาสตร์ ม.หอการค ้าไทย
3

4. เกียรติประวัติ
• อนุกรรมการจัดทาแผ่นพับงานพระราชพิธีถวาย
พระเพลิงพระบรมศพฯ
• ปฏิบัติงานด ้านเทคโนโลยีสารสนเทศ วังสระปทุม
• พัฒนาระบบ eMuseum วังสระปทุม
• สนับสนุนการพัฒนาพิพิธภัณฑ์สมเด็จพระพันวัสสาอัยยิกาเจ ้า
• คณะทางานหนังสือเก่าพม่า ตามพระราชดาริฯ
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
• คณะทางานโครงการไอทีตามพระราชดาริฯ
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
• ผู้จัดการโครงการระบบสื่อสาระออนไลน์เพื่อการเรียนรู้
ทางไกล เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
สยามบรมราชกุมารี ในโอกาสฉลองพระชนมายุ 5 รอบ
2 เมษายน 2558
4

5. นิยามและความเข ้าใจของ Open
• ไม่ใช่ “เพียง” Online
• ไม่ใช่ “ฟรี”
• Open Source Software
• ซอฟต์แวร์ฟรี
Open-source software (OSS) is a type of computer software in which
source code is released under a license in which the copyright holder grants users
the rights to study, change, and distribute the software to anyone and for any purpose.

6. Open Educational Resources (OER)
• teaching, learning and research
materials in any medium, digital or
otherwise, that reside in the
public domain or have been
released under an open
license that permits no-cost
access, use, adaptation and
redistribution by others with no or
limited restrictions.

7. Open มิติเทคโนโลยี
• To facilitate open access such repositories must be
interoperable according to the Open Archives Initiative Protocol
for Metadata Harvesting (OAI-PMH)
• For open data to have the greatest value, machine-
readability must become a key goal for data providers.
Suleman, Hussein, and Edward A. Fox. "A framework for building open digital libraries." (2001).
"Open DL” --- build directly upon the concepts and philosophies of the Open Archives Initiative [OAI].

8. https://educationaltechnology.net/technological-pedagogical-content-knowledge-tpack-framework/
Open

9. Open Source
Software
- ปล่อย Source Code
- ไม่ได ้ฟรีทุกโปรแกรม
- สัญญาอนุญาตแบบเปิด
- ปรับแต่งแก ้ไข ส่ง Source Code กลับเครือข่าย
- อนุญาตให ้แก ้ไขต่อได ้
- ตัวเองไม่ใช่เจ ้าของโปรแกรม

10. Open Educational
Resources
- สื่อเพื่อการเรียนการสอน
- สัญญาอนุญาตแบบเปิด
- ไม่ใช่เพียงเอาสื่อมาติด (CC)
– Creative Commons
- เป็นการปรับเปลี่ยนแนวคิดการสร ้างสื่อ
ที่ไม่ละเมิดประเด็นทรัพย์สินทางปัญญา

11. Open Access
Repository
- OAI-PMH คือกลไกการเข ้าถึงทางเทคโนโลยี
- Robot Accessibility, Machine Readable
- กระบวนการ Login ไม่ใช่คาตอบเพื่อป้องกันการเข ้าถึงข ้อมูล
- สื่อเผยแพร่ด ้วยสัญญาอนุญาตแบบเปิด
- มั่นใจการไม่ละเมิดทรัพย์สินทางปัญญาของสื่อ
- มั่นใจการเผยแพร่เนื้อหาในสื่อที่กระทบต่อ
ประเด็นข ้อมูลส่วนบุคคล และจริยธรรมมิติต่างๆ
http://www.dcc.ac.uk/resources/curation-lifecycle-model

12. Raw Data : Storage & Backup System & Physical Space
คลังสื่อ
ระบบเปิด
ระบบบริหาร
จัดการเอกสาร
สานักงาน
คลังสื่อหน่วยงาน
ระบบปิด
Big Picture ของระบบบริหารจัดการเอกสาร สื่อของหน่วยงาน
API
PDF/A
ฝังฟอนต์
Word
ฝังฟอนต์
JPG
High Quality
PDF/A
ฝังฟอนต์
Word
ฝังฟอนต์
TIFF
คลังสื่อ
ระบบเปิด
คลังสื่อ
ระบบเปิด
คลังสื่อ
ระบบเปิด
OAI-PMH

13. Open Data
ตัวอย่างการทางานกับ Spreadsheet ที่ไม่สอดคล ้องกับ
หลักการ Machine Readable
• ป้อนปี พ.ศ.
• ไม่เข ้าใจหลักการ Shift ปี ค.ศ.
• แยกข ้อมูลชุดเดียวกันต่างเซลล์
• เน้นตกแต่งสวยงาม เช่น แทรกแถวว่างระหว่างหัวตาราง
กับข ้อมูล
• ไม่ปรับค่าข ้อมูลจาก Formula เป็น Value

14. ระบบห ้องสมุดอัตโนมัติ สวทช. พัฒนาด ้วย OpenBiblio
http://www.thailibrary.org/library/opac/index.php
ใช ้ชื่อเรียกว่า myLib

15. โครงการระบบสื่อสาระออนไลน์
เพื่อการเรียนรู้ทางไกล เฉลิมพระเกียรติ
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
ในโอกาสฉลองพระชนมายุ ๕ รอบ ๒ เมษายน ๒๕๕๘
15
OER : http://oer.learn.in.th MOOC : http://mooc.learn.in.th

16. คลังทรัพยากรการศึกษาแบบเปิด
http://oer.learn.in.th
L
E
A
R
N
Lifelong Learning
Educational Resources
Archives
Repositories & Museum
National Collection

17. บทเรียนเพื่อการเรียนรู้ตลอดชีวิต
17

18. หลากหลายสื่อเพื่อการเรียนการสอน
18

19. คลังจดหมายเหตุดิจิทัล
19

20. พิพิธภัณฑ์ออนไลน์
20

21. คลังเอกสารสาคัญของชาติ
21

22. สื่อน่าสนใจจากบุคคลต่างๆ
22

23. Media for All
23

26. ยุทธศาสตร์
๑.พัฒนาโครงสร้าง
พื้นฐานดิจิทัล
ประสิทธิภาพสูง ให ้
ครอบคลุมทั่วประเทศ
เข้าถึง พร้อมใช้ จ่ายได้
๒. ขับเคลื่อนเศรษฐกิจ
ด ้วยเทคโนโลยีดิจิทัล
ขับเคลื่อน New S-Curve
เพิ่มศักยภาพ สร้างธุรกิจ
เพิ่มมูลค่า
๓. สร้างสังคมคุณภาพ
ด ้วยเทคโนโลยีดิจิทัล
สร้างการมีส่วนร่วม
การใช้ประโยชน์อย่างทั่วถึง
และเท่าเทียม
๕. พัฒนา
กาลังคนให ้พร ้อม
เข ้าสู่ยุคเศรษฐกิจ
และสังคมดิจิทัล
สร้างคน สร้างงาน
สร้างความเข้มแข็งจาก
ภายใน
๔. ปรับเปลี่ยน
ภาครัฐสู่การเป็ นรัฐบาล
ดิจิทัล
โปร่งใส อานวยความสะดวก
รวดเร็ว เชื่อมโยงเป็ นหนึ่งเดียว
๖. สร้างความเชื่อมั่นในการใช ้
เทคโนโลยีดิจิทัล
กฎระเบียบทันสมัย
เชื่อมั่นในการลงทุน
มีความมั่นคงปลอดภัย
ขยายโครงข่ายโทรคมนาคมที่ทันสมัย
ก้าวทันเวทีโลก
ด้วยดิจิทัล
สร้างโอกาส
สร้างความเท่าเทียม
ยกระดับประสิทธิภาพ
และประสิทธิผลสู่รัฐบาล
ดิจิทัล
สร้างคนไทย 4.0 +
ดิจิทัล
สร้างระบบนิเวศดิจิทัล
ยั่งยืน เป็ นที่ยอมรับใน
ระดับสากล

27. • ประชาชนทุกกลุ่มโดยเฉพาะกลุ่มผู้อยู่อาศัยในพื้นที่ห่างไกล ผู้สูงอายุ และคนพิการ
สามารถเข ้าถึงและใช ้ประโยชน์จากเทคโนโลยีดิจิทัล
• ประชาชนทุกคนมีทักษะการใช ้เทคโนโลยีดิจิทัลอย่างสร้างสรรค์
• ประชาชนสามารถเข ้าถึง การศึกษา สาธารณสุข และบริการสาธารณะ ผ่านระบบ
ดิจิทัล
๓.๑ สร้างโอกาสและความเท่าเทียมทางดิจิทัล
๓.๒ พัฒนาการใช้เทคโนโลยีดิจิทัลอย่างสร้างสรรค์และรับผิดชอบ
๓.๓ สร้างสื่อ คลังสื่อและแหล่งเรียนรู้ดิจิทัล
๓.๔ เพิ่มโอกาสทางการศึกษาด้วยเทคโนโลยีดิจิทัล
๓.๕ เพิ่มโอกาสการเข้าถึงบริการสุขภาพด้วยดิจิทัล
ยุทธศาสตร์ที่ ๓.
สร้างสังคมคุณภาพด้วยเทคโนโลยีดิจิทัล
สร้างการมีส่วนร่วม การใช ้ประโยชน์อย่างทั่วถึงและเท่าเทียม
แผนงาน
เป้ าหมาย
สไลด์สาระสาคัญแผนพัฒนาดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม [ฉบับนาเสนอคณะรัฐมนตรี 5 เมษายน 2559]

28. ห ้องสมุดดิจิทัลโครงการสารานุกรมสาหรับเยาวชน
โดยพระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ ้าอยู่หัว

31. • บริการของภาครัฐตอบสนองการบริการประชาชน ผู้ประกอบการทุกภาคส่วน ได ้
อย่างสะดวก รวดเร็ว และแม่นยา
• มีโครงสร้างพื้นฐานดิจิทัลภาครัฐ การจัดเก็บและบริหารฐานข ้อมูลที่บูรณาการไม่
ซ้าซ ้อน สามารถรองรับการเชื่อมโยงการทางานระหว่างหน่วยงาน และการ
ให ้บริการประชาชนได ้อย่างมีประสิทธิภาพ
• ให ้ประชาชนเข ้าถึงข ้อมูลภาครัฐได ้สะดวก และเหมาะสม เพื่อส่งเสริมความ
โปร่งใส และการมีส่วนร่วมของประชาชน
๔.๑ พัฒนาบริการอัจฉริยะสาหรับประชาชน
๔.๓ เพิ่มประสิทธิภาพและธรรมาภิบาล ด้วยเทคโนโลยีดิจิทัล
๔.๔ เปิดเผยข้อมูลภาครัฐและสร้างการมีส่วนร่วมของประชาชน
๔.๒ พัฒนาระบบดิจิทัลเพื่อรองรับการบริการภาครัฐ
ยุทธศาสตร์ที่ ๔.
ปรับเปลี่ยนภาครัฐสู่การเป็ นรัฐบาลดิจิทัล
โปร่งใส อานวยความสะดวก รวดเร็ว เชื่อมโยงเป็นหนึ่งเดียว
แผนงาน
เป้ าหมาย
31

32. Open Government
• increased transparency, citizen participation and collaboration
between government and citizens.
• key to renewing citizens' relationship with public officials and to
regaining their trust in government.
http://www.worldbank.org/en/topic/governance/brief/open-government-global-solutions-group
http://www.oecd.org/gov/open-government.htm

33. 33

34. 34

35. https://govspending.data.go.th/

36. Open ….
• Open Source Software
• Open Access
• Open Content
• Open Science
• OER – Open Educational Resources
• Open Culture
• Open Education
• Open Research
• Open Government
• Open Education Degrees
• Open Pedagogy
• Open Policy
• Open Web
The Open Education Consortium

37. What is Year of Open ?
• The Year of Open is a global focus on open processes, systems,
and tools, created through collaborative approaches, that
enhance our education, businesses, governments, and
organizations.
• Open Education includes making freely available, under an open
license, all materials that make up education.
• Open Culture … culture to be open – to be of high quality, to be from
authentic sources, and to be free from restrictions to its use.
https://www.yearofopen.org/

38. Open ….
• Open Source Software
• Open Access
• Open Content
• Open Science
• OER – Open Educational Resources
• Open Culture
• Open Education
• Open Research
• Open Government
• Open Education Degrees
• Open Pedagogy
• Open Policy
• Open Web
http://opencontent.org/definition/
• Retain - the right to make, own, and control copies of
the content (e.g., download, duplicate, store, and manage)
• Reuse - the right to use the content in a wide range of
ways (e.g., in a class, in a study group, on a website, in a
video)
• Revise - the right to adapt, adjust, modify, or alter the
content itself (e.g., translate the content into another
language)
• Remix - the right to combine the original or revised
content with other material to create something new (e.g.,
incorporate the content into a mashup)
• Redistribute - the right to share copies of the original
content, your revisions, or your remixes with others (e.g.,
give a copy of the content to a friend)

39. Open Library
Definition
• ?
• ?
Characteristic
• ?
• ?

40. วิธีการคิดใหม่ –
กระบวนการเรียนรู้ใหม่ –
กระบวนการทางานใหม่ –
โมเดลธุรกิจใหม่ - วิถีชีวิตใหม่
ประเทศไทย 1.0
สังคมเกษตรกรรม
ประเทศไทย 3.0
สังคมอุตสาหกรรมหนัก
ประเทศไทย
4.0
ขอขอบคุณ