september 1997 jaargang 8 nr. 41 ,.' /,' '~~_::j~'-,:71
booostin 9
nieuwsbrief
stichting
i nd ustrieel
bouwen
nederland
• ,
bijeenkomst
QuadroClad
In aansluiting op de bestaande range van geïsoleerde sandwich-
panelen introduceert Hunter Douglas een nieuw, geventileerd
gevel systeem, Luxalon QuadroClad.
Een systeem waar aluminium gevel panelen en ramen samen omwikkeld zijn om een efficiëme
detaillering te waarborgen. JndustrÏ<.. e1 voorgelakt aluminium wordt koud vervormd en vervolgens mer
honingraat versterkt, Het ontstane sandwichpaneel dat op maat geproduceerd wordt (max, 1500 x
4500 mm) kenmerkt zich door hoge sterhe en een laag
lt~~.ji,~ gewicht. Door de sandwichopbouw omstaat een extreme
vlakheid. Het principe funclioneert volgens het veel
toegepaste koude spouwmethode. De in het
opgenomen drainagekanalen zorgen
voor condensatie- en regenwaterafVoer achter
de zichtbare paneeloppervlakte. Dir zorgt
tevens voor een schoner gevelopppervlak.
QuadroClad kem een groot aamal oplos-
singen voor aansluitderaiIs en -hoeken.
L .J

r ,
Samen met het QuadroClad ramen programma is dit gevelsysteem uitermate veelzijdig en compleet.
Raam- en gevelcomponenten zijn zodanig op elkaar afgestemd dat aansluitingen eenvoudig binnen
het systeem kunnen worden opgelost.
Naast de nodige informatie over dit nieuwe systeem krijgt u op 20 november de kans om de
productielocatie te Leek te bekijken, waar naast panelen met een PUR- of steenwolvulling ook de
nieuwe QuadroClad panelen worden vervaardigd.
PRO G RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM M A
15:00 Ontvangst
15:30 Introductie door b'fotlke Post, voorzitter van Booosting
15:40 Bedrijfspresenratie door JIUlP van den Berg, Directeur Hunter Douglas CE
15:55 'Quadroclad-gevelbeldedingssysteem'
door Ko Kuperus, Marketing Manager Hunter Douglas CE
16:10 Ontwetpen in 'QuadroClad',
door Frank van Diller" architect Buro Molenaar en Pruyn
16:30 RondJeiding door de fabriek
17:30 'Hoe progressief is productontwikkeling?' door Michiel Cohen, Cepezed
17:50 Discussie
18:00 Borrel
18:30 Einde
Geïnte ressee rd in de eln am e? In schrij ving via d ez~ a nt~oo ~dka a ~ t.

i .••.•.•,••• 0 n t wik k e l i n 9 I0
Het product als verpakking
van kennis
Producten worden toegepast omdat ze voorzien in een vraag. Voor de toeleverende industrie is kennis
van de achtergronden van die vraag en de aspecten c.q. vakgeb ieden w,armee aan di..: v«lag kan
worden voldaan onontbeerlijk voor succes. Dat vergt dus een investe ring in kennis. De kUllst is
vervolgens om d e ken nis creatief te verralen naar tastbare producten (of diensten), die verkoopbaar
zijn en waarin de kenn is als het ware is verpa kt. Pas dan wotdt een meerwaarde van de markt bereikt
d ie de basis voor succes vormt.
Ee n anccdote over ee n bedrijf die de kennis niet op de juiste wij ze tot een producr vertaalden.
H et bedrijf stuurde al weer wat jaren geleden een vertegenwoordiger bij ons langs om te vertellen dat
zij de oplossing hadden voor buitenspollwbladen d ie moei lijk konden drogen. N atte ste nen zouden
immers sneller verouderen, een mos- en algengroeiprobleem hing boven je hoofd en nog wat van die
zaken. De oplossing bestond uit geperforeerde plastic pijpjes die je als een soo rt I.etpil in ga ten van
o 12 mm kon plaatsen, welke vooraf onder een hoek van 15° sch uin om hoog in de natte gevel moes ten
worden geboord. Gaten verhogen het drogend oppervlak kon ik m ij voorstel len, dus vroegen wij
waarom dan nog zo'n ' high rech' plastic pijpje in deze gaten geplaatst moest worden . a enige
aarzel ing be kende de man: 'Ja maa r, ik kan roch geen ga ten verkopen!'.
Een ander voorbeeld gaar over het de noodzaak om vooraf na te gaa n dat het product waarin wo rdt
geïnvesteerd ook daadwerkel ijk een 'duurz,nnc' voo rspro ng oplevert. H et komt uit de tijd dat wc in
dienst van een toel everancier intcnsief met d:'lkelementen bezig waren. D e oplossing voo r het omloop-
gel uidproblccm over dc bouwmuur (gcluid iso l:uie tussen twee woningen) kan in het dakelement
worden ' mecvcrp:Lkt'. 'Da:ll'd oo r o ntstaat een mee rwaarde voor de matkt.
Tijdens de ontwikkeling kwam ec hter steeds vaker de gedachte op dat het problee m va n
omloopgeluid beter in de pannen op te 10. sen zou zij n. Daar kon onze opdrachtgever, die geen belang
in pannen had , cchtcr niets mee en dus werd desonda nb een gel uidisolerelld dakelement ontwikkeld.
LIte r kregen we bij Buro A+ een opdracht uit de
pann ellindustric en werd hiernaaststaa nde,
mijns inziens in economisch opzich t optimalcre
oploss ing geboren.
H et voo rbeeld stamt uit circa 1985 . Wellicht
liepe n we toen nog wat voor de muziek uit. H et
geluidbewusrzijn was roen in de markt nog niet
wat het nu is. (fel lichr is dal een redcn dat de
met beperkt is geblevcn.

Hinnen her bed rij f (o nze opdrachtgeve r) waren er echrer ook inrerne obstakels, wan rdoo r het product
commercieel gezien nooit de aandach t heeft gekregen die het verdiende. De rijd lij kr echte r nu rijp voor het
idee.
[deeën voor productontwikkeling komen veelal voort uit de herkenni ng en erkenn ing en besrudering van een
probleem in de markt.
Bijvoorbeeld: Woningen moeten goedkoper, dus zoek je naa r kostenbesparende bOllwsystemen . Dat vergt
goede kennis van waar dc kosten ·Lillen. Een begroting alleen geeft daarin onvoldoende inzid1L De kosten zinen
immers als het ware diagonaal in de begroting:
• Waarom kost een bouwvakker circa f 50 ,- per uur?,
• Toeslagen voor malkosten zijn verwerkt in maceria;t1 prij1.cn en mensuren,
• Reserves zijn in de Ullrnormen ingepland voor inefficiency (draagtijden. af;teI11ll1ingsverliezen) in de a./bouw,
etcetera?
Door een gedegen analyse kom je als het ware als vanzelf op concrete ideeën . 'Het prod uct als verpakking va n
kennis' dus.
Conclusie: [ndusrriële producrontwikkeling is veel meer dan her pragmarisch (1 + 1 = 2) aan pakken van
problemen. Een investering in een gedegen kennisopbollw is de moeire waard.
Jos Lichtenberg, Bestuurslid Booosting, Directeur A+, buro voor bouwproductontwikkeling
I I
IEDlUJf
I I
rosTe ODE WOONPL,AAl ~
TELEfOOl'
o Komt op vrijdag 24 oktober va n 13.30 Ol 1Î .OO Ullnaar senuna Architectuur
Maken 5 naar her NAi te Rotterdam mer personen . (zir >11". 41 pag. 16) Booost i ng
o Komr op donderdag 30 okwbcr van 8.00 tot [8.00 UUI" naar de dag
Po st bus 10197
'Tussen traditie en cXpertnlcnt' in de omgeving Rm:nnond - D uisburg
(Duitsland) met personen. (z;1" >Ir. 1 1 pag. 05-06)
3004 AD Rotterda m
o Komt op donderdag 20 november vall 15.00 tot 18.30 uur naar
Hun ter Douglas tc Leek (Gron ingen) met personen. (zie >Ir. 11 pag. 01-(2)
o Onevangc gra<lg informatie over participatie bij Booosting.
o B~Stcit ht,t bock o 'Booosting in beeld' (I 994/95)
P,'rticipalllm: f 25,00 o 'Booosting in bedrijf' (1992)
Nitt-pareiciptllltt:1J: f 39,50 o Tussen traditie en experiment' ([989)
L .J

• ,
Aankondiging Dag 'Tussen Traditie en Experiment'
van 8.00 tot 18.00 uur op donderdag 30 oktober 1997
'Tussen traditie en
experiment'
~ederl~nd en D~1tsl~nd
( De ochtend)
Vanaf een gezamenlijk vertrekpunt wordt een be-lOCk gebracht
aan het ni euwe kantoor van Buro A+, Buro voo r
Bouwproductontwikkeling. Het is het 1e project in Nederland
waarin het INFRA+ vloersysteem is toegepast. Het betreft een
vlo er die ruimte biedt aa n leidin gen, waardoor grote
beslissingsvrijheid ontstaat. In het licht van innovatie is tevens
geëxperimcnreerd- met d iverse gevelrypes en installatietechniek.
----
+
-<
'-
o
..,
C
o
<U
""
Q)
Op een sreenworp afstand bevindr zich Konings '""
Q)
Gieterij en M achinefabriek. Sinds 1873 worden zeer
gevarieerde handvo rmgietwerken gemaakt. Konings
mach inefabriek ontwikkelt met moderne apparatuur
en gro re flexib iliteit voor u irecn lopend e markten
steeds nieuwe machines. Voo r dc lunch is een
rondleiding door zowel gieterij als machinehbriclc
( De middag)
De middag smal' in het reken van het ontwerp va n '2 chuidfaçades'.
Sir N Poster heefr voo r het ElectronicaPark in Duisburg (Duirshmd)
3 gebouwen ontworpen. Booosting wordt dc gelegenheid geboden
voo r een rondleiding in twee panden:
L .J

r ,
... het Technol ogi ecen t ru m " en ... het MicroElectronicaCentrum "
Grote interesse gaat ui t naar de +en en -en van de klimaargevcls van her MicroElccrronic."1Ccnrrum.
08:00 Verzamelen en incheck Motel Van der Valk Eindhoven
08:30 Vervoer naar Kelpen
09:30 BIUO Bwo A+ te Kelpen, INFRA+Vloersysteem ]
10:00 Vervoer naar Swalmen
10:30 Bezoek Konings Gieterij en Machinefabriek te Swalmen
12:30 Lunch op weg naar Duisburg, Duitsland ~~iii:~~~~~~1
13:30 ElecttonicaPark te DuisblUg
17:30 Drankje
17:00 Terugreis naar Eindhoven, Motel Van der Valk
18:00 Einde
Teneinde de plan ning van de dag re kunnen volge n is gekozen voor gezamen lijk vervoer vanaf
Ei ndhoven . H iervoor vragen wij een kleine bij d rage in cle vervoerskosten ad f 25 .00 p.p., re voldoen
bij aanvang.
Maximaal 25 geïnteresseerden kunnen deelnemen flan deze dflg. Het is van groot belang dat u bij
aanlnelding zeker bent van /tw mogelijkheid 101 deelname.
Geïnteresseerd in deelname? Inschrijving via de antwoordkaart.
L .J

• ,
Verslag 'Booost ing in Scheveningen' op 27 mei 1997
Rondje Scheveningse haven
D vis wordt steeds duu rd er betaald, want ook de Scheveningse
e
haven laat zich omhoog stuwen in de vaart der volkeren, Toeri sm e
verdringt de visindustrie en dat bet ekent een ander soort bouwwerken .
Ook drie Booosting-Ieden hebben zich door de plaatselijke
vernieuwingsdrang laten vangen: Jan Brol/wer ontwierp het
bedrijfsverzamelgebollw 'de Viermaster', Jouke Postwrgde
voor een moderne uitbreiding bij rederij Jaczon en Eric
Vreedenburgh maakte een opvallend stalen penmouse mer
u itzieht op de havenactiviteiten. Booosting ging cr kijken.
baksteen
In de ooit zo ruige h avenomgeving komt Welstand met de eis van ..... baksteen. Jan Brouwer kan zich
er nóg druk over maken. M aar al la, baksteen werd her en dar was voor hem een geheel nie uwe
erva ring. Jan's innovaried rang kreeg vorm in een zorgvuld ige detaillering, waardoor bijvoorbeeld de
dilatatievoegen lijken te ontbreken. Ze zijn er wel, maar fraai o pgenomen in een onderbroken penant
en voorûen van een gedeelteli jk verzonken strip-met-schaduwwerking. Wellicht een vloek voor de
echte baksteenadepten, maar altijd beter daJ1 het zlchtbaar ontkennen van het dilatatieprobleem.
robu ustheid
Voor JOl/ke Post speclde het baksteenprobleem nier. H ij werkte in het resterende industriële deel van
de haven. Robuusrheid is hier het credo, want met zware heftrucks en volgeladen vrachtaum's valt niet
te spotten. Het werd dan ook een constructie van staal, met glas voor het kantoorgedeelte en
san dwichpanelen voor de opslagru imte. De uitbouw verlegt de gevellijn zo' n 20 m richting
waterkant en is nu dus een opvallend element op de havenkade. Om niet al te zeer te detoneren koos
Jo uke voor een opz.et, di e visueel enigsóns de ritmisch opgebouwde gevel van de visafslag aan de
overLijde weerspiegel t.
beac h hous e
Eric Vreedeflburgh nam ons daa rna mee naar ee n andere wereld, geënt op de surfsrmndcn van
Californië. Want daar doer het penthouse nog her meest aan denken, aan een bcachhousc, maar dan
als een duiventil op driehoog. En dat terwijl gemeente Den Haag hceft besloten om geen
dakopbouwen m eer toe te laten. Daarb ij komt dat het een opvallende constructie uit staal en glas is
bovenop een vooroorlogs bakstenen pakh uis. Het is een wonder dat Welstand hiermee accoord ging.
Binnen is het heerlijk toeven: ruim, licht, rustig. Vanuit de badkan1er kun je de zee zicn en er wordt
gewerkt, gewoond en vergaderd.
L .J
07

r ,
Hany van Heeswijk (Bouwteam) kreeg cr dus alle ru imte om uit te weiden over zijn odyssee: van
archi tect (Cepezed) COt aan nemer tOt een soort contracting- manager. En dat alles om de kwaliteit te
krijgen die anderen - lees de regu liere aannemerij - hem niet kunnen bieden. De drang [Ot
techno logische innovatie leidde tOt een organisacorische vern ieuwing die nog niet ten einde is. Harry
fi losofeert nu over teambuild ing, want h ij 'heeft de ontverper nog niet onder controle' . Het zoeken
is naar minder variaties bij het bouwen iu componenten en dat alles met behoud van archilecton ische
kwaliteit en wndet budge[Oversch rijdingen. Sterk pli nt van BOllwteam is de directe inkoop, waardoor
volgens de U niversiry of London circa 15 procent goedkoper wordt gebouwd .
Eigenlijk Wll de vishandel ook eens bi j Van Hee.swijk te rade moeten gaan .. ..
Gen'it van Es, stedenbouwkundig have ncoördinator, liet niet alleen zien hoezeer het havengebied wordt
C:.: ' ® «
doof" s,-,ede A
~I'(~_ , ~ , w..
_.. .......,,............. . ....,...,.-....., .... .-..... .....
a. •• -L.(, ..... , . . -. . ... - . . .._
. ),.,..,.~ , ~
, •.. - .....
..t'-n..a ....... ~ ... :............,.._ ..<W._... 4. j..,~p-.I
~ ~ ..
O'~ ........ ""(lo.~ .
.....
~ .', .............. . , ..... _"..,,."' ...." ' _ .
t-. ...
h~.-IoIlo_ ...... "' ....1oo.>
~
3;=j~
dcors,-,cde 8
~ll""""""""""""'"
J0§fh..-...-
docrsnede C
tooAoIC~""""-•• _
omgevormd rot woon- en recreatiegebied, hij presenteerde ook een niwwe visie op de gevelwand. Hoe
beho ud je het sterk wisselende aanzicht van pakh uizen, loodsen, visrokerijen en dergel ij ke, een mix
van laag- en m iddelhoogbouw, als cr vervange nde woningnicuwbouw moet plaatsvinden' En hoe
maak je daarbij de grote kaveld icptc rendabel? Mer beh ulp van de computer en als parameter pel'
bouwlaag een 1l1<L"imale massa, is ccn nicuwe ontVcrpmerhod iek ontwikkeld. Vele variat ies zijn
mogelijk voor eenzelfde loc.'aie, wdar projectontVikkelaars en arch itect roch min of meer h un eigen
stokpaardjes ku nnen berijden. Terwijl de gevelwand daarbij de historisch gegroeide ritmiek blijft
vertonen . Het is overigens nog een srudienlOdel.
Conclusie: als het w doorgaat met die Scllcveningse haven, dan kan h ij ook voor arcllirecruurroel'isren
nog een bijzonder bedevaartSoord worden.
Pieter de Mos, journ alist
L

• ï
V r sl ag van de Po l yblock - bi j een komst te U rech t op 25 juni 1997
e t
Het ge l d 1 i gt op het dak
In het Minnaer tg ebo uw van de Univer s iteit Utrecht (ontwerp Willem
J an Neu t elings) st a k Flip Teygel er, dir ect eur van Polyblock in
slech t s vi jf minu te n ZlJn in lei din g af , om vervolgens op het
pra kt isch e we rk over t e gaan.
N a informatie over thermoplas ten, duroplas ten en
elastomeren: actie! 'Want daar gaat het om: praktische
oplossingen voor acute problemen'. Terwijl de
stropdas van Teygeler regelmatig gevaarlijk dicht bij de
vlammen wapperde, gaf de directeur op een scuk
karton een overruigende demonstratie folie-vormen:
stompe lassen, hoeken en overlappen.
'U kunt knutselen wat u wilt', sprak Teygd er, 'Allerlei kleuren en vormen zijn mogelijk. De folie kan
worden vastgeplakt aan staal en aluminium, maar ook mechanisch bevestigen is heel eenvoudig.' Toen
Teygder voor het eerst met de suggestie kwam om
folies mechanisch te bevestigen, werd hij voor gek
verklaard: Nu is het principe alo m toegepast.'
De randen van de folie worden met schroeven op de
ondergrond beves tigd, waarna de volgende strook
folie op de rand met de sch roeven wordt gelas t.
Lijmen met PUR-lijm is een andere bevestigings-
methode die ook veel word t roegepast. Voorbeelden
van strakke dakprojecren heef"!: hij te over. Complete
dakliduen incl usief roestige dakopbouwen van
ind ustriële gebouwen werden gcscalcd in een neutraal grijs fo lie. Zo is op het dak van Hotel Huis ter
D uin is het oo rspronkel ijke koper vervangen door fo lie met een gelijkende groene kleur.
Problemen met 'doorroesten' of 'vocht' heeft Teygeler nog niet op zij n weg gehad. Bij
renovatieprojecten vindt hij het onzin om de bestaande dakbedekki ng te verwijderen. 'Ik sloop niet.
Dat grind is juist heel handig om een afschot te maken. Je sch roeft PS-platen op het dak en brengt
het fol ie aan. Bij de rand wotdt de zel fkant van de folie aan de goo t gelas t. Piece of cake.' Met dit
principe wordt natuurl ijk het nodige bespaard. 'Het geld ligt op het dak!'.
Ge v e l op het dak
Louis Piresvan EGM Arch itecten begon zijn betoog over win kelcentrum Amstelveen met een dia van
Ind ia, van een complex va n gebo uwen op een plei n, waarbij voor vloeren, wanden en daken dezelfde
steensoort was gebruikt.
L. .J
.-

r ,
De archirecr vond na grondig speurwerk in een
rui ncenrrum , één en dezelfde warm rode sierregel en
bouwde een oase van rerra corra. Mer de
verschillende afWerki ng van de regels zij n accenren
gelegd: ge·zandwaalde exemplaren voor het gebouw,
gepolijsre sierelemenren en srandaardregels voor her
plein . 'Een rode vlek in een verzamel ing grijze
vormen' , noemr Pires her project. India in
Amsrelveen?
De d raags rrucruur van her winkelcomplex
Amsrelveen is regelij k de huid, de regels hangen daar
als een jas omheen. Met foli e, van l'olyblock
ui tera:ud, is de hele consrrucrie warerdichr gemaakr.
Vanwege de uniformiteir van de gebru ikte
materialen, kan her hele complex mer drie derai ls
worden samengevar. En dar is naruurlijk vrij uirzonderlijk!
Groe n o p he t dak
Dia's van landschapsarchitecr Michaet van Gessl!~
toonden ons vervolgens op overruigende wijze zijn
visie op groen in, aan en op gebouwen. Volgens hem
worden dakminen vaak misbruikr als gebaar van anri-
sredelijkheid, rerwijl groen op daken en balkons
juisr een toevoeging aan het gebouw zou moeren zij n.
I n D uitsland hebben ze her over 'doorgroenen van de
architecruur' . [n fe ire wordr de architectuur van een
gebouw ontkend door her zonder meer plaarsen van
bomen en srruiken op her dak.'
Groen op of aan gebouwen moer geen versiering zijn, maar een ruimtelijke werking tor srand brengen.
<-
<IJ
Van Gcssel hield een pleidooi voor sedumvegetarie. 'Sed um is de masochist onder de planten. Veel
V)
licht en uirdroging zijn geen be-Lvaar. Er is een paler van kleuren en vormen beschikbaar. En her leuke "
.Q
<-
is dar her ook nog groeir en op den duur veranderr ren gevolge van her aanwezige kli maar.' Voor de o
u
ondergrond van een dergelijk levend tapijt doet een goed folie al wonderen. <IJ
-..J
Het Minnaerr-gebouw is zondermeer een bezoek waard. Als het af is. Als de muren volledig bekleed
zijn mct dondcrrood spuitbeton en de grote vijver (annex regenwateropvang) midden in het gebouw
in gebruik is. Als de sreigers weg zijn en duidelijk is te zien dar een deel van her gebouw rust op de
letrers van zijn naam . Als de zon schijnt!
a een rondje Minnaerr, nóg een rondje door de eindd07.e ruin van Flip en Tiny Teygeler re
Everdingen. Twee akkers vol folievondsren, vijverparrijen en vrij hoeken en een vresel ij k lekkere BBQ.
Een aanrader voor elk jaargetijde.
Carotine Kntit, journalist
L .J

Activiteiten 1997
vr 24 oktOber TU Delft nr. tI pf/gil/a16 (AVA)
do 30 oktober 'Tu ssen Trad itie en Experiment' nr ·IJ pagil/a 05
do 20 november Hunter Douglas te Leek lir lJ /,(lgil/~ Ol
wo 10 december 'Twcede huidfaçades' te E.~sen, e.O. D uitsland (A VA)
(AVA) staat /JOOl' Alleen Voor Aangeslotenen
••••••••• •••• •••••••••••• ••••is•••••••••••••••••••••,
booost-ng
stichting
In mei 1988 de Stichting lndusrricel Bouwen N ede rla'ld
Booosting, opgericht vanuir een gecombineerd initiatief van
indus rrie, ontwerpe rs en archi tecren. De voornaamste doelstelling
i nd ustrieel van Booosting is het bevorderen van her ontwerpen, ontwikkelen, onder.r.,oeken en
b ouwen tOepassen van industrieel re vervaardigen bouwproducten en gebouwdclcn, rer verhoging
nederland van de kwaJireir van de gebouwde omgeving. Op de anrwoordkaa rr kum II aangeven of
•••••••••• II g6nteresseerd bent in m ee r infonnaric over de acrivireiren van Booosling.
Booosting colof on
Hoogmadesu'aat 57 postbus 10 197 3004 AD Rotterdam
tCldoo 1 010 415 63 04 telefax OIO 415 74 09 .-ma I paarch@pi.net
homepage hnp:/ /www.OOO. nl/booosting
Contactpersoon: JoiLmda Steenhouwer,
bereikbaar: di en wo V 'H1 9.00 rot 17.00 uur en op do van 9.00 ror 1.3.00 uur
Rea cde: JOlfllUM Steenhouwer
Vor l)!;CVIl1I;. Ptlt1"icia Brouwer Design
Dml--' Dmf,kerij H f/ns [ruijen
c daJ,~ aa : Edua/"d Bó'htlingk. Jan van CflIllpen, Jaco H{/{/rtsen,
Crlrolinc Kruit, Ko Kuperus, Pieter de idos, Ee/ke POUl/Jer en RO/l Voskamp
. - Voorzitter
Vice voorûttcr
Jouke Post Post Ter Avest Architecten
Eric Vreedenburgh Archipel Ont'I'crpcrs
Secretaris Jall Milder Woord TU Delft
Pcnningmccste Johf//l Rieubos CVK Kalkzandsteen
Lid Jos Lichtenberg Buro A+
Lid Henk Viln Lrulrhoven Hube rt-Ja n Henket Architecten
Lid JfUlP Koning Jaap Koning Industrial Design
L ..J
11

• ,
Nieuwe part i cipanten
.;;C.;;.D.;;:2.;;.O.....:;,.B.:,.o"-uw"-S:."Y'-s:....t:....e:..;.mc..;e:..;.n'--_ _ _ _ _ _ Contactpersoon: ir D, v, Bonink , directeur
IICD20
BOUWSYSTEMEN
CD20 is een draagconstructie van prefab belOncle melltcn, d ie door
een unieke conSlructie met elkaar worden verbo nden, Hel balklo!.c
Winthontlaan 190A skclcr is opgebouwd uit kolommen met een doorsnede van 20x20 cm
3526 KV Utrecht en vo orgespannen vloe rplaten, De koloml engtcn zijn variabel, de
T 030-289 , 34 , 53 vloerplate n hebben de marktconforme afmctingen van 3,6x5,4 mI en
F 030 280 , 50 ,87 3,6x7,2 mI, De elementen wordcn op voorraad geproduceerd,
waardoor korte levertijd en mogelijk zijn,
Hiel'·,m in maat en vo rm afvijkcn dc vlo erplaten, de zogenaamd c maarwerk-vlo crpb tcn , zijn
rradirionecl gewapend cn worden specifiek voor een project genua,kt,
De montage van C0 20 gaat door de maarvastheid van de bo uwelementen en de precisie van de
verbindingen, sneller dan elke andere bouw meth ode ,
Mer het product C020 31s een exponent van het inclmrl'iële bouwen is de <lJns lu iring bij Booosring
een' Jnusr'.
BEORIJVEN INDUSTRIEEL ONTWERPERS
AllillllU I:i,rop~ Ad 1'011 BrrI" II/{/wfri,t! l><'Si!(l1 AC' CilJl,fl7l(("UI'J
Hik HOllu,/,rndllctm Ha BuiUilIg 6- IlIIrrior .~y,frms Ha/l,Sl Nrr/mll /(;8, lltrrd"
Br,/ke/lntaimr (;rorp Ilol/mld I'ro('r"ill,( • Bksgl'llof. Bllnatl l'fJOr boUU>f11 c!r mi/int
Hrurllur/ Kmkms m AilSfm ,/tlap Aimi/lg IlIrlwlri,d !>rsi!(ll 811"("1111 A1/~v.o/(·1I1
I',,,; CUllpm BmdÎ1lgs I"mdlllllrk J)/'Si!(ll .:7 l"rdm%f!J' /m,4. (;rn~p
CVK ful/kzllIld'frm 7i'O IlIdwtrir • ('[)lG HOIIUl.')·strmrll
/-i,{,rirk Iml !'{,/,ltI"''1'km 1/, 1'1111 / ),,," ( tu"nuit 1~1IId..f.t't'rllrII1l..~,.1Ii~ulJ"IIUIlIl
j"ni(or ARCHITECTEN /J3/i,v /lm II",~~
Iloesd, HOIIU'$"fSfmlni Srdrrl,md Ardllprl Ontll·, rp"rs IlIg, Aill·r/II. Dekk"
Ilokc ,~'Slrmt'~1 f..'}'- (.'(Jmpolll"urn ,lrdJilnfml"",,,,, /loIJl/illg,~ I "r"clf ('"","lfillg "'c
l'ilginul'/Ilg
I/oogol"'w (;"lIep 'Jl1/ RrflllU1r,. AjO( ;II/t" (;,.vi,' Comu/r
11 lil/fa /},,"g/'I>' II,,/U'om /lrcIJifrCtm ril .~irdm"ollwr", Ir A, }lork (5 /loIIU·k/l1lr/ig /ngmirt/rs
AOllllllrr/illg IIC11flrL' LÏ:l'fZI:'D Ilogt'Jclwo/ !:i'JelIl·(I,
f.j. Kmrs n;M ArchifeCfm Ilogriel",,,/ Midr/m-lImb,111f
A'mp" Homilla I {Ilberl '"" Ilm/m ,,,", ,,,,hitram I/irmd, hlgillr<7'ing
(Jell/tllbr Sp"a SfruClllfr.' jos, (},o,;o l,ol',lIl1 ~11Jlour 1'1111 t!( J;Jrkal1lSI
!'ütrm/{lII I/Ilrdg"l>' iJ" /)",Ul l'el('1'~ I'roflr 1'./1./1. !,ájmclrckm
""wim I'I,/{II Posr f'rr I!tWI Archiuctrll Ndrioll"/~ r/ollingr,/{ul
/'"Iybiock j,m 7i IImlrl) Sf/ra/bil/lil' Imfilll/a
l'oiYlIorm f I ïrJ/ f)rsr:,'11 Slid1tillg Aluwil1iulII (.~·lItnl1ll
Rr~'" Blldr/ fin -+I/ommg ArcJ,;uctm I'(I/},/fi
Rryllo/IIJ t1rd)J·ft'(tull/~y.{(m(1I '"bllrg } ImlKl'I1(ltik Archila'frll f { , Fi,irll>tn"n
R",'kl<'llO/I.dpintlS A"l>if~ktrllburo 'iJsrr c!rBrn"''''J/ 'A'(;; "'1'm~f;III,f; I'all A'U"'lStof
.tIÎnl-Rod, (;/"J Ir Fr,ulk tJtlll ~át's. (;,.",.Ie/nnmlm I'irbrik,mfm
S(mif,. .'I/erlrrllllld /lum l'oor Anhitrh,mr '<7'mi!(ins Vrdrrlmulsr C:~lIImtir/(/lI<fJ'ir
Sfruik m H'llIIrrs"'g H(lIIW 11. dr Wil (,(I/1J/{!tIllI<)'
Fr,..</'tl IUlt'Tlltuitmld OVERIGEN IlIgmirurs/1llmlU /lIIl11rt'rM
{:bI,illk :V"drr/mul J + RIIUIlIi l'oor
( 'lIicOIII .'rderlmd BlIllu,/,,,"lukl,mtu'ikk,/illg
'(II"rga P,I/dm Jlrfl'ir,blll'rrW <"Oor B"lI/l'Ire/mirk AB r
/.()()Il~irl/s Brl()11 A"hitt<lm m COJ/,lIlt,mlS A6C
L .J

• mOOOi mi j ns
mOOObiel
Op 27 juli nestelde een gezelschap van l ~~~~I1~~~
tutoren en helpers uit 38 landen) zich r
van Kopenhagen voor een tocht van rui
Zweden en Noorwegen tot boven de poolc
In de 10 slaapwagons huisden onze couchettewoningen.
De rest van de trein was omgetimmcrd tot keuken,
leeszaal, infopoint, dia -en videoruimte, bar en workshop-
ruimtes. Eén wagon diende als computerruimte, geschikt
voor E-mailtjes, het dagelijkse ochtendkrant je en het eigen
radiostation 'EASA on the air'. De EASA (Europcan
Architecture Students Assembly) had bedacht om deze
zomer een mobiele gemeenschap te vormen, die als ee n
klein op de vlucht geslagen dorpje, het id ee van 'thuis' en 'huis' nad er zou onderzoeken ..
Uitgaande van de huidige mobiliteit en de electron ische snelweg. d ie het lijfelijk verkeer bijna
onmogelijk maakt, zou je je een nieuwe samenleving kun nen voorstellen . Je kan dan overal
'wonen'. Ons, architecten, word t vooral geleerd een 'huis' te omwerpen en niet een 't huis'. Een
architectuurblad heet 'G A H ouses' en een tijdschrift voor bewoners 'Artist H omes'. Het concept
van architecten is dat van het perfect gearticuleerde architectonisch object. Th nis is echter veel
meer: hel is een vCI-Lamcling van fysieke omstandighedcn en gevoelens. HCl begrip 'huis' IGln je
d us loskoppel en van hel begrip 'thuis'.
Interessanr is dat de trein vooral ee n veilige geborgen gemeensc ha p biedt als hij beweegt. Op het
m oment dat hij stilstaat moet je omgaan met ee n n ieuwe omgeving. De reiziger wo rdt
bewoner, een volled ig omgekeerde gewaarwording t.o.v. de normale woonsiruatie.
Hiermee komen we in het dom ein van 'de mobiele n'. W ant na aankomst heeft dc reiziger de
behoefte mee r ruim te tc maken : om zich lette rlijk uit te strekken. Dan verschijnen dc tenten,
stoelen en tafels en gaan de koffers open. Ook heeft h ij cle beho efte te kunnen rC<lgcrcn op steeds
wijzigende omstandigheden. Denk aan de paraplu: dat is toch de ultieme mobiele fle xibele regen-
en zonwering? Het is nu al 7..0 dat wc voo rzien van een laptopje, tent of markies, zakm es
en vouwfiets overal kunn en wonen. We kunne n allen optimaal bereikba re zwervers zij n.
Maar we willen ons wel thuis voelen. Architecten moeren zich nu vooral op dir gebied
gaan bekwam en. Her statische 'huis ' zal seeeds meer ee n
verbond aangaan m et het dynamische 'thuis'.
V an: ........ ik heb een mOOOl huis .. .... naar ........ ik be n
moooi thuis' f:.'clumd BöhtLingk
L.

14
'Terug van weggeweest'
Van Campen Bendi ng Techni cs BV Con t act per soon : J . A. van Campen , d i recteu r
VAN CAMPEN H er inve ntieve ka rakter van Booosting sluit aan op de visie Van
Van Cml1 p(~ n Uc n ding T('(' h nics U. V.
Ca m pe n en is reden om na een jaar van :liWe:ágheid weer te participeren
Ko l hl e g 1 op het terrein van bouwproductolltwikkeling en cle toepassing van
Post bus 219 2 n ieuwe materi alen
82 03 AD Le l ys tad Van C a m pen Bending Tecl1l1ics heen de vol gende ho ofd activiteiten :
T 0320 . 277 .888 • Fab rika nt va n geboge n prod ucten bestaande uit techni sc he
F 0320 . 260 . 092 alu m in iu m profîclreeksen ten behoeve van dc architectuur.
E campe n@ma i l . f l . nl • Fabri ka nt/tOeleverancier van gelu idschcrmen langs de snelwegen en
H '1'11'1 . cam pe n . n1 spoo rl ijnen ete.
• Het bu igen en bewerken V;ln dikwandige PMMA (Acrybat)-panclen.
• Buigs pec ialisr; her b uige n van elk techni sch profîcl doo r de klant aangeleverd .
• Proj ect reali sa tie va n ontwerp Wt u itvoering voo r el k product bestaande uit alumini um
pro fîelcomponen ten .
Van Campen Bending T cchnics is SKC/KOMO gecerri~,ceerd en levert naa.r normen van de VMRG.
Sinds 19 93 is het bedrijf tevens geregistreerd bij Lloyd's I50900! .
1 Geluidsscherm
"000 ROao
jooo
P ost rel' A/Jót A rchitecten re
Rotterdam heeft voor R ijksweg 44
bij O egstgeesr een gl azen ge lu ids-
scherm on n·vorpen. Het bestaat lI it
transparante e n gesloten geluid-
l
reflecterende schermen.
Voo r het transpara nte deel is , na
<XI
N
een ui tgeb reide test fase van Rijks-
E
wa terStaat voor de IC maal in L
Nederla nd gekozen voor de toepass ing gel amineerd veiligheidsglas i.p.v. het gebruikel ijke PMMA.
'"
.s=
u
'"
H et gesloten deel bes taat u it bcwnnen staanders (h. o.h. 4 m ) en betonplaten wa;lrin volgcns ecn ~
srrooiparroon ronde glazen bOllwsYStCmcn zijn rocgcpa.<;t t.b.v. de lichrval. O n1 het horizonraJc karakrcr ':
van het schcnn te versrerken zijn voo r de d ichte schc rn1cn vier liggende k:1J1tplarcn o ntvorpcn, wel ke g
los van het scherm liggen. ~
Op hc.[ vi aduct on tn1oeren de dich te e n open delen el kaar en zijn de 1iggen de kan(planken doorgezer -B
ter plaatse van her glas. Een verder verbijzondering ter hoogte van het viaduct vonnen ook de ranke ~
<ti
betonnen staande rs; va n h ieru it fu ngeren sta len knooppunten als glasdl'agel's.
Sf/illt Roch dra:lgt z.org voo r de beglazin g. Naar verwacht ing wordt eind J 997 gesra rt met de bo uw.

• ,
f 4 miljoen
voor
referentieprojecten
mi l i eutechn ologi e
T ot en met 30 november a.s. is het mogel ij k Voor Boooscingleden zijn een tweetal programma's
projectvoorstellen in te d ienen op basis va n de rcleva nr:
Subsidieregeling referentieproj ecte n m il ieu-
technologie. o H et Programma diensten; dit programma
bestaat uit ondermeer:
De regeling is geridlt op het verkrijgen van een • N ieuwbouw utiliteit: projecten die voor
referentie VOOt nieuwe milieutechnologie. subsidie in aanmerking komen zijn O.a.
Projecten die voor subsidie in aanmerking onderzoeksprojecten en kennisoverdracht-
komen zijn: projecten die gericht zijn op ontwikkeling en
roetsing van hulpmiddelen die gebruikt
• Mcctprogtam ma's: hierbij test een onaf- worden om tot een energie-efficiënt gebouw-
han kel ijke en deskundige instamie voo r de ontwerp te komen .
aanvrager een door hem ontwikkelde en voor • T echniekontwikk.e1ing; In aanmerking voor
Nederl and nieuwe milieutec hnol ogi e. Ten subsidie komen projecten die gericht zijn op
hoogste kan 50% subsidi e worden verkregen nieuwe technieken, methoden of systemen die
to t maximaal f 150 .000 ,-. een substantiële bijdrage leveren aan realiseren
• Eerste prak.tijktoepassing: de aanvrager dient van besparingen in de nieuw- en bestaande
een voor ederlan d n ieuwe m ilie utechno- utiliteitsbouw, grootschalig in de markt toe-
logie te leveren aan een eerste afnemer. Ten gepast te krijgen.
hoogste 25% subsid ie van de proj ectkosten Tot en met 1 december a.s. kunnen aanvragen bij
kan word en verkregen tot m ax im aal Novon te Utrecht worden ingediend
f 500 .000,-.
e Het Programma wOl1lngen is gericht op
Ee n voo rbeeld van ee n eerste prak tijk.roepassing proj ecten t.b.v. nieuw te bouwen woningen,
die in de vo rige indieningsronde is gehonoreerd, onderhoud en beheer van sociale huurwoningen
betreft de ui tvo ering van heipalen, vervaard igd en huishoudelijke e1ectrische apparaten, incl.
uit secunda.irc grondsroffen. verl ich ting. Voorbeelden van projecten die voor
subs idie in aanmerking komen zijn: markt-
Energiepro gramma's nieuwe tranehe im roduktie van warmteterugwinunits en imer-
H el Ministerie van Economische Zaken heeft nationaal onderzoek m.b.t. ventilatiesystemen in
een nieuwe tranche energieprogcamma's voor de woningbouw.
1997 bekend gemaakt op basis van het I3 esluit Tot en met 1 december a.". kunnen aanvragen bij
Subsidies Energi eprogramma's. Novem te Sittard worden ingediend
L. .J
15

Programma Stimulering De betreffende MKB -ondernemer (maximaal
Praktijkexperimenten Preventie en 250 werknemers) kan gedurende één jaar een pas
Hergebruik afvalstoffen afgestudeerde een exponplan laten opstellen en
Naar verwachting zal in het najaar budget uitwerken. De Kamers van Koophandel zijn de
beschikbaar worden gesteld voor het Programma uitvoerende instanties van de regeling.
stimulering praktijkexperimentcn preventie en
hergebruik afValsto ffen . Dit programma heeft: als
doel kenn is op het geb ied va n prcven(Ïc ?
afvalstoffen en hergeb ru ik van afvaltoffen in de Voor meer informatie
praktijk te testen en toe te passen in de vorm van kunt u contact opnemen
praktij kexp erimenren om ruimere ro epassing in met Pouwer & Stevers
Nederland te bevorderen. 010 - 452 11 22.
Nieuwe subsidieregeling
exportmedewerkers MKB
Op grond van deze regeli ng kan ccn subsidie
worden verkregen in de loonkosten van een
MBO-er of H BO'er mer een opleiding op her
gebied van export rot rnaximaal f 20.000,-.
---'---'-'--'----'---'
Aankondiging van de seminar Architectuur Maken 5
--- -----
op vrijdag 24 oktober 1997 te Rotterdam
. ----------------------'
1S er loos met de doos?
Studenten van de afstud eerrichting Bouwtechnologie aan de faculteit Bouwkunde/TU Delft
verrichten mo menteel een studie naar verbetering van de gevel van het Nederlands Architectuur-
institu ut ( Ai) . De 'glazen doos' (kantoren en bibliotheek) levert vooral problemen met
oververh itt ing. Maar ook aspecten als verblinding, warmteverliezen, daglicht-spreiding, relatie met
kl imaatÏns taJhlties e.d. en de invloed hiervan op de architecmur van de gevel, worden betrokken in
de stud ies. Deze studies kunnen een voorbeeld geven van mogelijke oplossingen voor 'transparante
gebouwen', die een trend in de huidige architectuur vormen.
Op vrijdagmiddag van 24 oktober wordt een seminar georganiseerd voor Booosting aangeslotenen
en studenten . In een forum , bestaande uit doccnren en externe deskundigen, worden de plannen
kritisch tegen her licht geho uden.
In de volgende onderwij speriode worden de gevelon1verpcn uitgewerkt rot prororypes. Booosting
deskundigen worden van harte uitgenodigd om de smdcnten bij de uitwerking van hun ontwerpen
en de bouw van de prororypes mer hun expen isc terzijde te staan.
Booostiog zal weer even BoooOsting zijn.
, Geïnteresseerd in deelname? Inschrijvin~~_~~_a_n_twoordkaa~
Voor nadere informatie: pro] ir. Jan Brouwer ofJaco Haartsen, tel (015)278 1304.