1.
zwaartepunt van de activiteiten ligt in Japan. Met
een omzet van ciIta 30 miljard gulden is Kajima Corporation wereldwijd een
toonaangevende speler in de bouw. Interessant is dat het bedrijf haar bouw-
activiteiten mede ontwikkelt op basis van innovaties uit haar eigen research-
en developmentcentra, welke een jaarlijks budget hebben van meer dan 500
miljoen gulden. Zo beschikt Kajima over een eigen windtunnel, een eigen

2.
r
02
In Europa richt het bedrijf zich op internationale opdrachtgevers met o.a. industriële bouwconcepten.
,
Het Nederlandse dochterbedrijf kent momenteel nog een relatief kleine eigen organisatie van 15
mensen. Doordat Kajima de diverse werkzaamheden binnen projecten vrijwel geheel uitbesteedt,
kunnen grote projecten uitgevoerd en gemanaged worden.
We nemen een kijkje bij Lucent in Hilversum, alwaar Kajima Europe b.v. een grootschalige her-
inrichting van het kantoor uitvoert. De architect van dit project ligt het (inter-)nationale kanroor-
concept toe en er is uiteraard gelegenhéid om over de diverse aspecten hierbij te discussiëren.
PRO G RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM M A
14:30 Ontvangst door Kajima, bij Lucent te Hilversum
14:45 'Bouwen op basis van eigen R&D en bouwen voor internationale ~drachtgevers'
door M.E. de Roo, projectdirecteur Kajima Europe b.v. '
15:00 'Prefabtoepassingen van 'self compacting cóncrete' in Nederland'
door Prof. ir H. W. Bennenk, TUE
15:20 Bezoek aan het kantoor van Lucent
16:00 Pauze
16:20 'Kantoorconcepten van (inter-)nationale opdrachtgevers'
door J. Elissen, Saarberg & Van der Scheer Architecten
16:40 Tegenlezing
17:00 Tijd voor discussie met aansluitend borrel

3.
I .••.•.•,••• 0 n t wik k e 1 n 9 I ~
Productontwikkeling en de consument
'Customer value' is een marketingbegrip. Het haakt in op een techneutenprobleem. Ingeilieurs maken
rationele producten en communiceren het liefst over kwantificeerbare eigenschappen. Een
geluidsisolatie van 42 dB(A), een brandwerendheid van 63 minuten, we voldoen aan alle eisen van
het bouwbesluit. Het andere uiterste is de commercie die daarentegen de ratio lijkt te willen
ontkennen. Als vertegenwoordiger Sam Sonite iets zegt in de trant van 'Dit is een perfect product met
optimale eigenschappen en een hoge toegevoegde waarde', dan word je als ontwerper of techneut toch
onmiddellijk argwanend. En te vaak wordt toch in dergelijke holle termen gecommuniceerd.
Het lijken botsende werelden.
Maar wie is nu eigenlijk de echte klant? De uiteindelijke klant aan het eind van de keten is de
consument en die laat zich in het algemeen meer leiden door emotie, zeg maar gevoel, dan door ratio.
Hijlzij laat zich anderzijds ook niet afschepen met een perfect en optimaal product. L-lng had de
consument weinig of niets in de melk
te brokkelen, maar dat wordt anders.
Uiteindelijk zullen we dus ook door
zij n of haar bril moeten leren kijken
om de feitelijke waarde van het
product te kunnen taxeren. Dat is wat
met Cllstomer value wordt bedoeld.
Het verleidelijke is nu om te denken
dat je begrijpt wat de klam eigenlijk
wil. Dat geldt voor de arch itect die
een woning ontwerpt, maar ook voor
de leverancier van een product. Een mooi voorbeeld heb ik met Infra+ ervaren. Aannemers fronsen
de wenkbrauwen als ze ervaren dat de topvloer van hout is. Ze zijn immers beton gewend. De lichte
topvloer, die overigens ook in een massievere versie kan worden gerealiseerd, levert bij consumenten-
panels een heel andere, verrassende reactie op. Consumenten spreken geen rationele taal. Hun
spontane reactie op de houten topvloer luidt: 'Goh, wat knus'. En dan ben je uitgepraat met je
argumentaties waarbij de R-waardes, pd-waardes, Hz-en en dB's je om de oren vliegen.
Wat interesseert die consument het bouwbesluit nou. Natuurlij k, het biedt enige zekerheid. Maar als
je als consument moet wonen in een woning met onvoldoende gel uidsisolatie, blijkt het bouwbesluit
toch ook maar een schijnzekerheid te zijn. Een consument wil zijn buren niet horen en zeker niet
kunnen verstaan. Een Ilu;k= 0 dB zegt hem absoluut niets. En toch is het echt deze zelfde consument
die in de nabije toekomst de productontwikkeling zal inkleuren. Remkes heeft het over particulier
opdradugeversschap, Bouwfonds over 'Persoonl ijk Wonen', IBC over het 'Wens Wonen', ERA over
'Personal Housing', Nijhuis over 'Trento'. En ook Smart House van Robert Winkel past in dat rijtje.
De bouw heeft nog een weg te gaan om te leren luisteren naar de consument.
Jos Lichtenbelg, Voorzitter Booosting I Directeur A+ Bureau voor bouwproductontwikkeling

4.
• ,
_~"m·W,i'(._ participanten I
Nieuwe participanten
Wb Accommodatiese r vice co ntactpersoon: Ge rri t J . Gu i s , dir ec t eur
Wb Accommodatie
Wb Accommodatieservice levert, na jarenlange prod uct-
Service
ontwikkeling en -innovatie, een modulair bouwsysteem op
Rivierdijk 2 maat, geschikt voor tijdelijk of semi-permanent gebruik.
Postbus 98 De basis van het systeem bestaat uit een gestandaardiseerde,
3360 AB Sl iedrecht alzijdig schakelbare unit. Door schakel- en stapelmogelijk-
T 0184 - 411766 heden kan elke gewenste plattegrond en gebouwvorm
F 0184 - 420075 wo rden gerealiseerd. De standaarduirvoering van een
E wb@wb-accommodat i eser vice . nl eenheid bestaat uit een vloeroppervlak van 6x3 meter. Er
www. wb-accommoda ti eser vice . nl is een keuzemogelijkheid voor een vrije binnenhoogre van
2.50 of2.70 meter. De vloer is hout of beton, de buiten-
gevel is samengesteld uit houtskeletbouw wanden afgewerkt met volkern beplating en kunststof
kozijnen. Wh is een innovatief en vernieuwend bedrijf, vooral als het gaat om toegepaste technieken
en materialen. Het bouwsysteem sluit volledig aan bij IFD (Industrieel, Flexibel en Demontabel
bouwen). Een mooi voorbeeld hiervan is de Kinderkunsthal te Rotterdan1; de totstandkoming van
en de samenwerking tijdens dit project waren reden tot aansluiting bij Booosting. (zie ook pag. 07-08)
AAM
BEDRIJ F
I I
ADRES
POSTCODE WOONPLAATS
TELEFOON
o komt op onderdag I juni naar Kajima Europe b.v. te Hilversum
van 14.30 tot 18.00 uur met personen. Booosting
o komt op vrijdag 6 juli naar IFD Delftvan 15.00 tot 18.00 uur Postbus 596
met personen. (AVA) (zie nieuwsbrief6l pag. 01-02)
o komt op woensdag 19 september naar Centrum Hout in Bergambacht 2600 AN Delft
van 15 .00 tot 18.30 uur met personen.
o wil graag aansluiten op het Internet-netwerk van Booosting (AVA)
(www.OOO.nllbooosting) .
o ontvangt graag informatie over participatie bij Booosting.
o bestelt het boek 'Booosting in bedrijf (1992) participallten: f 25,00 )
o bestelt de reader '1 0 jaar Booosting' (1998) ( Niet-participanten: f 39,50
LAVA staat voor ALLEEN VOOR AANGESLOTENEN

5.
• ,
Aankondiging van de bijeenkomst met Centrum Hout
op woensdag 19 september 2001 van 15 tot 18.30 uur te Bergambacht
Booosting heeft al enig e jaren weinig aandacht besteed aan het
oermateriaal hout. Tijd om daar verandering in aan te brengen. Op
ui tnodi gi ng van Centrum Hout bent u op woensdag 19 september
welkom bij Timmerfabriek Adriaan van Erk te Bergambacht voor een
bijeenkomst over de ontwikkelingen in houtland.
Vroeger werd veel meer van hout gemaakt dan tegenwoordig: van de kleinste gebruiksvoorwerpen
tOt en met complete gebouwen en infrastructurele werken. Door de jaren heen zijn er voor veel
toepassingen alternatieven op de markt gebracht die trachten hout te verdringen. Toch zien we de
laatste jaren weer een opleving in het houtgebruik en ook het aantal IFD-voorbeeldprojecten met hout
is opvallend. Komt dit door de kwaliteit van de houtproducten, door de drang om duurzaam te
bouwen en het milieuvriendelijke karakter van hout
of zijn natuurlijke materialen gewoon een trend in de
architectuur? Wat zijn recente ontwikkelingen in de
houtbouw en kan hout blijven concurreren?
Na een beschouwing over hour in de architectuur
door architectuurpublicist Ids Haagsma, zal Jan
Wi/Lem van de Kuilen (docent Houtconstructies
Faculteit Civiele Techniek TUD) ingaan op de
recente ontwikkelingen in de houtbouw in binnen-
en buitenland.
Vervolgens wordt ingezoomd op houten gevel-
elementen. Jan Douma van de Nederlandse Bond
voor Timmerfabrikanten gaat in op de wensen die
verschillende partijen tegenwoordig hebben en hoe
daaraan vanuit de timmerindustrie invulling gegeven
wordt.
.J

6.
r ,
Een voorbeeld van een recente ontwikkeling is het Kapla® -kozijn. Een kant-
en-klaar, afgeschilderd en beglaasd houten kozijn dat in de bouwfase, nog
na het voegen, wordt ingehesen en gemonteerd. Dit maakt een
einde aan de ontberingen waaraan geveltimmelwerk
soms maandenlang in de ruwbouw blootstaat. En dat """"-
verhoogt niet alleen de kwaliteit en de duurzaamheid van
het gevel-element, maar verbetert ook de arbeidso- ~
mstandigheden op de bouwplaats en versterkt
het industrieel en demontabel bouwen.
Inmiddels is het kozijn in diverse proefproj ecten
geplaatst. T immerfabriek Adriaan van Erk is
een van de fabrikanten die het Kapla® -kozijnb
/
produceert.
15:00 Ontvangst en introductie
15:15 Rondleiding in de fabriek
16:00 'Hout in de atchitectuut' door IJs Haagsma. atchitect
16:15 'Ontwikkelingen in de houtbouw' door dr ir Jan Willem van der Kuilen, TUD
16:30 'Gevelelementen: productie, kwaliteit en ontwerpvtijheid' door Jan Douma, NBvT
16:45 'Ontwikkeling van het Kapla® -kozijn en ervatingen uit proefprojecten'
door D. van der Kooij, atchitect BNA
17:00 Pauze
17:15 'Kwaliteitszorg vs nieuwe productontwikkelingen', tegenlezing
door Henk van Laarhoven, H.J. Henket atchitecten,
lid Raad van Advies Booosting
17:30 Tijd voor discussie en een borrel
18:30 Afronding
L Geïnteresseerd in deelname? Inschrïvin via de antwoordkaart. ..J

7.
• ,
Verslag van het werkbezoek aan de Kinderkunsthal te Rotterdam
op woensdag 13 december 2000
Units met een goed te doen!
Jet Manrho, de initiatiefneemster: 'We hebben weinig geld en veel eisen, dat
betekent continu aanpassen. Er komen veel bijzondere plekken, met veel
grapjes.' Taalgrapjes bedoelt ze, want als oprichter van literair tijdschrift voor kinderen Boekie Boekie,
is dat haar lust en leven. Zo komen er onder meer de Wasplas en de Herriehal: het kindercafé met
hangmat. Het touwwoud wordt de kapstok en de VerfWerf is het kinderatelier. Van de brede
trapleuning mag je wel afglijden ondanks dat er een verbodsbordje bij staat
De naam Villa Zebra wordt nu ook duidelijk. De zebra, bekend beest met zwart-wit motief; de zebra
als pad om de weg te wijzen; en de zebra als Belgische barcode. Dit alles duidt op de motieven: strepen
licht gevat in mooie kijkkaders. Er zijn leuke dingen in de bouw verwerkt. De entree met
picknickplekken én parkeermeter, de kookstrook, een zitzaktheater. En de eerste verdieping is te
bereiken via het hazenpad: een hellingbaan van vijf meter lang en één meter breed. Daar kun je weer
naar buiten om bijvoorbeeld in de beeldentuin te zitten. Even niks te doen. Dat blijkt Jet heel
belangrijk te vinden dynamiek versus rust. Als tegenhanger van de zapmaatschappij. Ze heeft een
ontzettende hekel aan rennen. 'Als je rent kun je niks ontdekken. Hier in de Kinderkunsthal kan je
straks veel dingen met je hoofd doen: nieuwsgierigheid en concentratie zijn heel belangrijk.'
Leo van Tilburg: 'Iedereen was gelijk verliefd op het ontwerp.' Omdat het in een
uniek kort tijdbestek gerealiseerd moest worden (december 1999 idee, februari 2000 ontwerp, 11
december 2000 start bouw, en nu: drie dagen later op 13 december staan bijna alle keten al) schetst
hij het belang van goed teamwerk. Als topambtenaar van de Gemeente Rotterdam werkzaam als
adviseur van de dienst Stedenbouw en Volkshuisvesting, heeft hij het systeem en de prijs/kwaliteits-
verhouding bewaakt. En hij heeft gelet op bouwtoezicht: nooduitgangen, brandwerendheid,
bouwf)rsica. Deze moppentapper ziet dit project als dé toekomst voor oude stadsvernieuwings-
projecten, kinderdagverblijven en andere noodlokalen. De ophaalbrug naar het Sophia Kinder-
ziekenhuis is helaas nog niet zeker: over en weer hulp en steun zou wel heel mooi zijn.
L .J

8.
r ,
Jouke Post: 'Hoe werk je een ingewikkeld programma van eisen nou mooi uit
in zo'n hard systeem? Wat moet je nou als ontwerpers met die technisch
perfecte dozen?' Omdat het kort dag ~as heeft het ontwerpteam 00uke Post en Jaap van Dijk,
Ramon Knoester, Remco Rolvink, de drie studenten van de Academie van Bouwkunst Rotterdam) vrij
snel keuzes gemaakt en die stapsgewijs doorgewerkt. Men voelde elkaar goed aan. Post bevestigt Van
Tilburg over de goede teamwerking: spel en leren tegelijk. Geen Trespaplaten, geen zijkanten met
ramen, een rij kolommen in het midden en twee units aan de kopse kant geschakeld. De buitenzijde
van de units heeft een rode waterkerende folie met doorzichtige golfplaatbekleding. Een spel van open
& dicht, licht versus donker. Daarom loopt het genoemde Hazenpad van zes naar 1,5 meter hoogte
en is het alleen roegankelijk voor kinderen. Post is verbaasd over het grote verschil in manier van
bouwen en de andere rollen van de bouwpartners. In tegenstelling tot 'gewoon' bouwen gaat
unitbouwen bij slecht weer gewoon door. De units komen rechtstreeks uit de fabriek in Sliedrecht.
Gerrit Guis van Wh Accommodatieservice uit Sliedrecht: 'Na jaren van
productontwikkeling en innovatie hebben we een modulair systeem
ontwikkeld.' Het hier toegepaste systeem is in elke richting te schakelen en te stapelen tot vijf
lagen. De standaardmodule is 3x3x6 meter en heeft een hoogte van 2,50 tot 2,70 meter. De vloer is
van hout of beton. Hier is de opbouw van de wanden reeds in de fabriek gedaan .
... v. 1. n. r. Jaap van Di j k, Jouke Post, Jet Manrho, Gerri t Gui s, Leo van Ti 1 burg
kijkje
Iedereen is verbaasd dat er aan het eind van de derde werkdag al zo veel staat. Omdat de weg
Sliedrecht-Rotterdam veel files kent, wordt 's middags al een voorraadje units klaar gezet zodat men
de volgende dag gelijk aan de slag kan. Kortom: allemaal reden genoeg om dit project de status van
'IFD demonstratieproject 2000' toe te kennen.
En als u wilt sponsoren: bel Jet! Ze kan nog wel een paar Euro gebruiken.
T 010 - 4779519.
Jolanda Steenhouwer, Secretariaat Booosting
L .J

9.
• ,
Verslag VMRG Innovatieprijs Bouwbeurs februari 2001
, Wi ndows 2001 ,
winnaar Geveltech Innovatieprijs
Op woensdag 7 februari 2001 vond op de Bouwbeurs in Utrecht de
presentatie plaats van de Geve!tech Innovatieprijs, georganiseerd door de
VMRG in samenwerking met Booosting. Vier groepen studenten van
de TU Eindhoven en vier groepen van de TU Delft hadden zich
gekoppeld aan een bedrijf om vervolgens 'iets innovatiefs in de
gevelbranche' te ontwikkelen. Een vootwaarde was dat de technologie
of het materiaalgebruik uit andere branches ter inspiratie dienden. Gooi '" De winnaars. 'Wind"ows 2001'
van Frank Hofmans, Wi77em
alle remmen los, de conventies overboord en presenteer het resultaat via
Keeris, Geert van der Pas en
de beamer en een mock-up op de Bouwbeurs. frik van der Weg, TUE.
En dat was een spannende toestand. Ten eerste is het geven van een
professionele presentatie voor zo'n groot publiek voor een student geen
dagelijkse kost, de VMRG had aan de hoofdprijs een bedrag van
f 2500,- uitgeloofd, voor het eerst sinds jaren kon het veelbesproken en
ter discussie staande kwaliteitsverschil tussen beider TU's worden
gemeten en een professionele jury, bestaande uit Jos Lichtenberg (Buro
A+/voorzitter Booosting), Mick Eekhout (Octatube), Marc Joubert
(MVRDV), Kars Kraayeveld (EZ), Hans van Heeswijk en Dia! van
Panhuys (VMRG) zou de resultaten beoordelen.
De deelnemende bedrijven waaraan de studenten waren gekoppeld
waren Scheldebouw, Keers Constructiewerken, Verosol, Stabalux, Van
Dam fabriek van plaatwerken (2x), Solarlux en Halenco. De resultaten
waren gevarieerd. Van een blob-architectuurtechniek bestaande uit
karton, een opvouwbaar klimaatgeveldeel met polaroidfilters die de
zonwering vormen, een klimaatgevel met een met water gevulde
spouw om de ZTA te verminderen bij een zo hoog mogelijke LTA , en
de winnaar: 'Windows 2001; waarbij het gemak van de te openen
autoruit (al dan niet elektrisch) in de gevel was vetwerkt.
Al met al een zeer geslaagde middag, die uitliep in een feestelijke avond.
En de synergetische uitwerking van samenwerking tussen studenten,
Booosting en de industrie - vrij vertaald in de creativiteit, de sturing en
de maakbaarheid - is zeker voor herhaling vatbaar.
En dat verschil tussen Delft en Eindhoven? Ach, ... tja ... , minimaal ...
Els Zijlstra, Vice -voorzitter Booosting
L .J

10.
.
Dakkapel nleuwe
De nieuwe Ubbink Dakkapel is net zo eenvoudig te monteren
als een dakraam. Deze universele, kunststof dakkapel is door
twee vaklieden in één dag te plaatsen, ongeacht de dakhelling.
Bovendien heeft deze dakkapel aan de buitenzijde geen
afwerking nodig (onderhoudsarme kunststof), waardoor men
niet meer afhankelijk is van onderaannemers. Na aflevering op
de bouwplaats als duurzaam verpakt bouwpakket, wordt de
dakkapel opgebouwd uit slechts vier prefab hoofdonderdelen.
Een aannemer die erkend Ubbink Dakkapeldealer is, heeft een groot rendement op het plaatsen van
Ubbink Dakkapellen. De aannemer hoeft geen prefab onderdelen te maken (en dus ook niet op te
slaan) en er is nauwelijks werkvoorbereiding vereist. Ubbink zorgt voor alle benodigde papieren,
inclusief de bouwvergunning en het afhandelen van de garantievoorwaarden. De aannemer bestelt op
afroep de dakkapel bij de bouwmaterialenhandel, waarna het complete pakket (met de benodigde
hulpmiddelen) op een bok op de afgesproken datum op het werk wordt uitgeleverd. Minimale
voorbereiding door optimale ondersteuning en logistieke stroomlijning.
De eindgebruiker heeft het zeer grote voordeel dat hij in één dag over de extra ruimte van de dakkapel
kan beschikken, waardoor de 'rompslomp' tot het absolute minimum beperkt blijft. De binnenzijde
is glad afgewerkt, maar kan door de eindgebruiker nog geschilderd of behangen worden.
De dakkapel wordt geleverd in twee afmetingen (2,40 en 3,60 m uitwendig), beiden geschikt voor
dakhellingen tussen de 35° en 55°. Zij wangen en dak zijn af fabriek geïsoleerd. De wanden zijn gevuld
met 10 cm PU-schuim en hebben een Rc-waarde van 3,83. Het dak is gevuld met 8 cm PU-schuim
en heeft een Rc-waarde van 3,07.
De Ubbink Dakkapel is bestand tegen alle normale atmosferische invloeden en voldoet aan alle eisen
die het Bouwbesluit stelt aan dakkapellen. Bij de standaard kozijnen is er de keus uit kunststof of hout,
maar de aannemer kan eventueel ook zijn eigen kozijn plaatsen. Het houten en kunststof kozijn wordt
seriematig voorzien van hoogwaardig draaikiepbeslag. Als extra zijn een gordijnrail, een
zonweringscreen en een insectenhor leverbaar. Tevens wordt een aantal spreidpluggen meegeleverd
om andere accessoires aan te brengen. Ubbink geeft
een garantie van tien jaar op de dakkapellen. De
kwaliteits-zekerheid van deze onder geconditioneerde,
weers-onafhankelijke omstandigheden gefabriceerde
dakkapel is veel hoger dan die van een in het werk
getimmerde dakkapel.
? info
Ubbink Nederland
Dik van Schellebeek en André Pes
T 0313 - 480200
I www.ubbinkdakkapel.nl

11.
Activiteiten 2001
donderdag 21 juni Kajima Europe .b.v. te Hilversum (zie pagina 01 -02)
vrijdag 6 juli IFD Delft (zie nieuwsbrieJ61 pagina 01 -02) ) AVA
woensdag 19 september Centrum Hout in Bergambacht (zie pagina 05-06)
(AVA) staat voor Alleen Voor Aangeslotenen
••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
In mei 1988 is de Stichting Industrieel Bouwen Nederland,
booosting
sticht i ng
Booosting, opgericht vanuit een gecombineerd initiatief van
industrie, ontwerpers en architecten. De voornaamste doelstelling
ind us triee l van Booosting is het bevorderen van het ontwerpen, ontwikkelen, onderzoeken en
b ou wen toepassen van industrieel te vervaardigen bouwproducten en gebouwdelen, ter verhoging
nederland van de kwaliteit van de gebouwde omgeving. Op de antwoordkaart kunt u aangeven of
•••••••••• u geïnteresseerd bent in meer informatie over de activiteiten van Booosting.
: ... Booosting co l ofo n
Delftechpark 22 Postbus 596 2600 AN Delft
telefoon 0152702770 telefax 0152702771 E-mail booosting@ooo.nl
homepage www.booosting.nl
Contactpersoon: Jolanda Steenhouwer
bereikbaar ma en di van 9.00 tot 17.00 uur en op wo van 9.00 tot 13.00 uur
Redactie: Jolanda Steenhouwer
Vormgeving: Patricia Brouwer Design
Druk: Drukkerij Hans T ruijen
Met dank aan: Arie van den Akker, Erwin Deibel, Ed van den Eijkel,
Arie Mooiman, André Pes, dhr De Roo, Dik van Schellebeek, Henny van Vliet,
.. Eric Vreedenburgh
Voorzitter
Vice Voorzitter
Jos Lichtenberg
Els Zijlstt'a
BuroA+
Materia
Secretaris Jan van der Woord TU Delft
Penningmeester André Roelofien Neonis Designers
Lid Edttard Böhtlingk Architectenbureau Böhtlingk
Lid Harm Boomsma Axys Innovations
Lid NicoNoort Corus Colors

12.
• ,
Nieuwe participanten
YTONG NEDERLAND BV contact persoon : Ing . E. P. van den Eijkel
commerciee l di recte ur
YTONG YTONG Nederland is de enige Nederlandse producent van cellenbeton.
Voor het in onderaanneming monteren beschikt het over een eigen VCA-
Mildijk 141, Vu r en gecertificeerde Bouwafdeling. Vooral de bijzondere producteigenschappen
Pos tb us 23 van cellenbeton, geven YTONG haar leidende positie in woning- en
4200 AA Gorinchem utiliteitsbouw en de doe-het-zelf markt. Cellenbeton is een natuurlij k
T 0183-671 234 materiaal van kalk, zand en cement. Het bevat een grote hoeveelheid gesloten
F 0183-671 239 cellen met daarin stilstaande lucht. D e producten hebben hierdoor veel
E i nfo@ytong . nl hoogwaardige eigenschappen, als therm ische isolatie, warmteaccum ulatie,
www .yt ong . nl vochtgevoeligheid en een hoog brandwerend, geluidabsorberend en isolerend
vermogen. Het assortiment producten, allen voorzien van een KOMO-attest-
met productcertificaat, bestaat uit bouwblokken, verdiepingshoge separatiepanelen en vloer-, dak- en
wandplaten. D e producten worden toegepast in nieuwbouw en renovatie en zij n qua: maatvoering
volledig op elkaar afgestemd. Reden om aan te sluiten bij Booosting: met branchegenoten fi losoferen
over de uitdagingen van het bouwproces heden en in de toekomst, om zo gezamenlijk oplossings-
concepten te omwikkelen.
I Limelight Homan/Osorio Lobato Architecten
A + Bureau voor MBI Hubert-Jan Henket Architecten
Bouwproduktontwikkeling De Meeuw Oirschot ' JMDS
ABT Adviesbureau voor Bouwtechniek Octatube Space Structures Maurer Engineering
Aldus bouwinnovatie Oskomera Architecture and Media
BDA Groep Pl4stica Pu,at RPHS architecten
Corsmit Raadgevend Ingenieursbureau Polyblock Snelder . Vol4 . Petit Architecten
D3BNC.1. Polynorm Bruynzeel Jan Timmers
dgmr raadgevende ingenieurs RC System Tuns + Horsting Architecten
ing. Karel H. Dekker Reynolds Architectuursystemen Verburg Hoogendijk Architecten
dorsserblesgraaf Rockwool Van Waes, Buro voor Architektuur
Façade Consulting & Engineering Saint-Gobain Gl4ss XX architecten
GeNie Consult en Partners SBM Nederl4nd Atelier Zeinstra, van der Pol
Kettlitz Adviezen Somfj Nederl4nd
Leyutndi Consultancy Trespa International .. ; .
Materia Ubbink Nederl4nd axys innovations
RGD, Directie Ontwerp & Techniek Unicom Nederl4nd Koning Industrial Design
Schoonderbeek & Partners Advies VEBO Beton & Staal Neonis Ind. Design & Corporate Craphics
H. de Wit Consultancy Wb Accommodatieservice Robin Hood Produkties
Ingenieursbureau Zonneveld Wentzei TNO Industrie
Wolvega Panelen • Weil Design
••• t : , ~ I' Ytong Nederl4nd
Bik Bouwprodukten Zoontjens Beton " .
BRS Staalwerken Aedes, vereniging van woningcorporaties
Bruynzeel Keukens en Kasten Bouwen met Staal
c CVK Kalkzandsteen Archi-Konsult Centrum Hout
~ Corus Colors Archipel Ontwerpers
], H. Van Dam Fabriek van Plaatwerken Architectenbureau Boesten-van Vliet I '
c Hoesch Bouwsystemen Nederl4nd Architectenbureau Böhtlingk Hogeschool Enschede
~ Holec Laagspanning Het Architecten Consort Hogeschool Brabant
~ Holonite Arconiko Architecten TU Delft, vakgroep Bouwtechnologie
'2 Hunter Dougl4s Bul/horst Architecten en Stedenbouwers TU Eindhoven, faculteit Bouwkunde
• Limburg Kozijnen CEPEZED
L. ' Limburgia Deuren EGM Architecten
.J

13.
• ,
. '"
1S '-
'-
<lJ
V)
c
extra's. Het is een symfonie. Een '"
>
C
synthese van méér dan één. Zoals een vorm pas <lJ
'0
C
kleur krijgt door het licht wat het er op valt en de '"
~
manier waarop het er op valt. C
<lJ
Een begrip: abstract en subjectief En voor mij is
mooi pas moooi als het een emotie oproept.
Zoals een kunstwerk pas kunst is als het een
emotie teweegbrengt en vasthaakt in je geheugen c.
E
en daarmee ook persoonlijk wordt. '"
.<::
u
c
o
""
c
is met een mooi ding, vootwerp, gebouw, kunst '"
>
C
etc. Een gordij n van Petra Blaisse als er licht op of <lJ
E
door valt én de wind het laat bewegen. De kapel '"
'-
in Ronchamp die tot leven komt door de zon mét
zijn reflectie en schaduwen.
Het is nodig een vermogen te ontwikkelen tot het =~~~~~=~~~=~===::;:;;;;;;;;;:=-~
onderscheiden van moooi dat op de langere duur
blijft boeien. Ik voel een taak om te onderschei-
den, om dingen, vormen, gebouwen, muziek,
kunst te kunnen begrijpen. Het gaat om o
belangrijke zaken die allen aangaan en het is van
'"
..Cl
beslissende betekenis voor een gevoel van
welbehagen. We nemen waar door middel van E
::>
onze zintuigen. Deze roepen subj ectieve reacties <lJ
V)
::>
op, afhankelijk van eerder opgedane ervaringen, E
E
associaties of verrassingen. Het vertrouwde is de <lJ
.<::
basis van de beleving van de omgeving: mooi c
<lJ
0>
vinden is herkenning en geruststelling Maar er is 0>
::>
<lJ
ook een tegenpool in de vorm van nieuwsgierig-
heid en creativiteit. Teveel handhaving van het
vertrouwde leidt tot verveling en teveel najagen
van het nieuwe brengt ons uit balans. Er moet
evenwicht zijn en uit alle nieuwigheden moet het
blijvende moooi zijn te halen.
De blijvende herkenning van kwaliteit, even- ~';'--IIIiiii"I!~~~
L
.. .J

14.
_:J.Ui.~i,i,I'_,--___n_i_e_u_w_s__-----,1
E in ~ lijk een mooie, goedkope,
/ V l.
v V
nieuwe TL-armatuur
Robin Hood Produkties heeft, als reactie op de bekende (wit stalen TL-bak' een nieuwe serie
TL-armaturen ontwikkeld: Gandalf. Gandalf is toe te passen als inbouw-, wandopbouw-, plafond-
opbouw- of pendel-TL-arinatuur. Lichtlijnen met segmenten van ca. zes meter zijn ook mogelijk. Het
heeft een duidelijk verbeterde vormgeving en is een goed alternatief bij grote en kleine projecten met
een beperkt verlichtingsbudget. Het is leverbaar in elk beschikbaar vermogen en in het annatuur
worden energie zuinige, hoogfrequent gestuurde T5 Tl-buizen (0 16 mm.) toegepast. Het armatuur
kan worden geleverd met een paraboolspiegel, bijvoorbeeld als werkplekverlichting. In één armatuur
zijn meerdere TL-buizen te plaatsen.
De prijs per stuk voor een standaard armatuur bedraagt f 185, exclusief paraboolspiegel en f 270,
inclusief paraboolspiegel. Er zijn veel opties voor verschillende uitvoeringen en afwerkingen. Tegen
meer-, minderprijs zijn veel variaties mogelijk op lengte, lichtkleur, geanodiseerd aluminium, andere
vermogens (14W, 21W en 35W) en inbouw noodset (brandduur 1 uur na wegvallen spanning).
speci fi cati es :
Lengte armatuur: 1300 mm
(1200 mm bij inbouw)
Breedte armatuur: 199 mm
Hoogte armatuur: 87mm
Type TL: T5,28W
(vergelijkbaar T8, 36W)
Lichtkleur: Helderwit,
Osram FH28W/840
Lengte TL-buis: 11 49 mm
EVSA: Osram, hoogfrequent
Behuizing: geëxtrudeerd aluminium
Kap boven: helder transparant PMMA
Kap uiteinden armatuur: helder transparant PMMA
Kap uiteinden TL-buis: helder transparant PETG met inlegfolie (4 kleuren)
Extra pendel: rwee maal pendelconstructie (RVS/vernikkeld)
Extra inbouw kap uiteinden: rwee lengtes bandraster profiel voor inbouw,
armatuur in helder transparant PMMA
Extra opbouw: bevestigingsmiddelen plafond/wand
? info
Robin Hood Produkties, Erwin Deibel
T 020-6208347
E robinhood@knoware.nl

15.
• .M,J.hii"o.L-___ _s___-'
n_i_e_u_w "
l~(C~t
- gebonden wonlngen
.
Nederland zit met een structureel gebrek aan bouwgrond, Aan de
andere kant is er geen land waar relatief zoveel platte daken
gebouwd zijn dan Nederland, Deze kunnen ingezet worden als
luchtgebonden opgetilde bouwkavels, De luchtgebonden woning
moet een volwaardige tegenhanger worden van de grond-
gebonden woningen waarvan er al zo veel in de VINEX locaties
gebouwd worden.Hiervoor is een nieuwe aanpak vol industrieel
vervaardigde woningen nodig en daaraan gekoppeld een ander
ontwerpproces, Sleutelwoorden hierbij zijn: lichte constructies,
snelle montage van prefab componenten, grote verscheidenheid,
karakter en aanpasbaarheid.
Ä
E
<0
"0 Eén van de belangrijkste opgaven in de 'volkshuisvesting' voor de komende jaren is de aanpak van de
'-
Q)
+-' vroeg-naoorlogse stadswijken, Veel van deze wijken, gebouwd in de jaren '50 en '60, kampen met een
+-'
o
0:: afnemende populariteit: het bestaande woningaanbod, het voorzieningenniveau en de inrichting van
+-' de openbare ruimte sluiten niet langer aan bij de hedendaagse behoeften van bewoners en
<0
<0
'- bedrijfsleven, De opbloei van de economie bracht een dynamiek op gang die door overheid en
+-'
V)
.c markpartijen niet was voorzien, Aan de ene kant dreigt er een leegloop en verval van de stadswijken
+-'
3: door de ontwikkeling van de VINEX-locaties, Aan de andere kant voldoen deze nieuwbouwwoningen
Q)
"0
niet aan de vraag naar kwaliteit die door de nieuwe stedeling gevraagd wordt. Dit heeft negatieve
Q)
+-'
consequenties voor de stad als geheel, zowel sociaal als economisch, Tijdig ingrijpen is nodig om de
+-'
3:
oudere stadswijk nieuwe vitaliteit en aantrekkingskracht te geven, Als onderdeel van de stedelijke
vernieuwing vraagt de herontwikkeling van de woningvoorraad om bijzondere aandacht. Tussen de
uitersten van groot onderhoud en sloop/nieuwbouw is herdifferentiatie een volwaardig alternatief
Luchtgebonden villa's
Eén van de instrumenten voor herdifferentiatie is iets wat men vroeger 'optoppen' noemde: het
aanbrengen van nieuwe bebouwing op een bestaand gebouw, Aan optoppen kleeft het imago van een
eenvormige bouwlaag boven op een eenvormig gebouw, In dit voorstel verstaan we wat anders onder
'optoppen', Wil deze woning een alternatief zijn voor de zogenaamde grondgebonden woning dan
zal deze 'luchtgebonden woning' aan een aantal kwaliteitseisen moeten voldoen, Een nieuwe
eenvormige laag van identieke woningen op een oude monotone flat plaatsen levert geen toegevoegde
waarde op, Er zijn al voldoende standaardwoningen met standaardplattegronden gebouwd, In onze
optie biedt het platte dak voldoende ruimte en vrijheid om andere woningen te bouwen, Door een
'penthouse-achtige' benadering kan men zowel stedenbouwkundig als programmatisch de naoorlogse
monocultuur van veel van deze naoorlogse wijken doorbreken. Bovenop de bestaande gebouwen
zorgen deze 'luchtgebonden villa's' voor een levendiger, meer eigentijds straatbeeld, Langzaam kan zich
op de oude wijk een nieuwe wooncultuur nestelen. De bevolkingsopbouw van de wijk wordt
gedifferentieerd en trekt nieuwe functies aan op het gebied van werken, winkelen en recreëren.
L __________~~____-------, _________________________,~
fl5l

16.
<=
Q)
cr>
<=
<=
Q)
>
Q)
.<::
U
V>
Als aanvulling op het bestaande woningaanbod zouden de luchtgebonden woningen vooral moeten
beanrwoorden aan de verwachtingen van nieuwe stedelingen: grote woningen voor kleine
huishoudens. De woningen zullen ruime flexibele plattegronden met perspectief op een extra
logeerkamer of kantoor aan huis moeten hebben. De living, inclusief een vide, wordt ruim en verdeeld
over meerdere lagen. Hieraan worden ruime terrassen toegevoegd, onderling verbonden met een
buiten trap, waardoor er verschillende routes in het huis mogelijk zijn. Door deze aanpak zouden deze
woningen kunnen concurreren met de grondgebonden woningen van huizen met een tuin.
cr>
Uitvoering '"
'"
:r:
Om de bouwrijd van deze woningen te bekorten, zal men uit moeten gaan van prefab, droog te <=
monteren bouwdelen. De draagconstructie zal opgebouwd moeten worden uit een lichte staal ~
constructie. De afbouw gebeurt met lichtgewicht materialen, zoals stalen of houten beplating, glas of ~
kunststof. Op basis van de ervaring die Archipel Ontwerpers heeft opgedaan met het ontwerpen van ~
enkele penthouses (o.a. Harbour View in Scheveningen), worden in Rotterdam rwee pilots '"
~
onrwikkeld waarin zowel nieuwe architectuur/stedenbouwkundige aspecten als nieuwe productie- ~
technische aspecten aan de orde zijn. Daarnaast wordt in Den Haag, naast het Centaal Station, een <=
Q)
<-.
unieke woontoren van 131 meter onrwikkeld die uit luchtgebonden villa's bestaat. o
f-
T
Algoritme
In deze verschillende projecten is het de uitdaging om een industriële manier van
produceren te koppelen aan een zeer persoonlijke woonomgeving. Industriële
productieprocessen worden hier niet gehanteerd om monoculturen te
produceren maar om een serieproductie op maat te bewerkstelligen.
Om de logistiek van deze 'serieproductie van het unica' beheersbaar te maken
is in samenwerking met het Instituut of Artificial Arr Amsterdam een aanzet voor
een speciaal algoritme (artificiaI) voor dit project onrwikkeld. Hiermee kan men
verschillende ruimtelijke configuratie tot het 'oneindige' en ad random variëren.
Voor de verdere onrwikkeling hiervan is het nodig om een 'grammatica' van
eisen vast te stellen (algemene regels uit de bouwverordening, bouwrechnische
constructieve eisen, ruimte/vorm technische eisen, programmatische relaties enz).
Daarnaast kunnen per project en locatie stedenbouwkundige randvoorwaarden,
persoonlijke wensen als aanvulling op de grammatica ingevoerd worden.
? info
Archipelonrwerpers, Eric Vreedenburgh
T 070 - 3387570
E buro@archipelonrwerpers.nl