2. maart 2002 jaargang 13 nr. 66
booosting
,
van het werkb ezoek aan de nieuwe faculteit Bouwkunde
op dinsdag 12 maart 2002 van 15.00 tot 19.00 uur
De variabele klimaatgevel
van de nieuwe faculteit bouwkunde TUle
De nieuwe variabele klimaatgevel van de nieuwe faculteit Bouwkunde van de TU Eindhoven is
eeI;l bijzondere gevel. Er is veel onderzoek gedaan naar de bouwfYsische aspecten van de gevel, de
energieprestatiecoëfficiënt en temperatuuroverschrijdingsberekeningen van enkele ruimten.
Het plan voor de herhuisvesting van de facu lteit Bouwkunde van de TU Eindhoven heeft een
aantal specifieke aspecten die van invloed zijn op het thermisch comfort in de ruimten. Zo hebben
de verdiepingen een bruto hoogte van 5,4 meter, is de vertrekdiepte groot (min imaal ca. 10 meter)
en dient de gevel volledig transparant uitgevoerd te worden. Met deze hoge transparantie wordt
een hoge daglichtfactor gerealiseerd, ook voor de verder van de gevel gelegen werkplekken.
transparante gevel klimaatgevel
Bij een transparante gevel Andere mogelijkheden zijn
is de zontoetreding een een tweedehuidfaçade of een
belangrijk aandachtspunt. klimaatgevel, waarbij de
Vanwege de hoogte van het buitenzonwering beschermd
gebouwen de daarmee tegen windinvloeden en
gepaard gaande hoge wind- toch wordt voorkomen dat
belastingen is - hier een de bij de zonwering ont-
buitenzonwering niet toe- stane warmte naar binnen-
pasbaar. treedt.
Hier is echter gekozen voor een variabele klimaatgevel. De variabele klimaatgevel bestaat uit een
transparante gevel met daarachter een screen. Op circa twee meter van de gevel wordt aan de
binnenzijde een rolluik aangebracht dat tot twee meter boven het vloerpeil omlaag gelaten kan
worden. Afzuiging van deze variabele klimaatgevel vindt plaats tussen het screen en het rolluik.
Met het tolluik wordt beoogd alle opstijgende warmte aan weerszijden van de zonwering achter
de gevel op te vangen en toch voldoende daglichttoetreding en uitzicht te handhaven.
Door het openlaten van het onderste deel kan gewoon naar buiten gekeken worden .
• atrium
L .J

3. r
Door het rolluik, wanneer de zonroetreding dit toelaat,
op te trekken wordt toch een hoge transparante gevel
gerealiseerd.
15:00 Ontvangst in collegezaal 2, T U Eindhoven
15:10 Els Zijlstra, vice-voorzitter Booostingl
directeur Materia, welkomstwoord
15:15 Bert Dirrix, architect
Diederen Dirrix Van WijlickArchitecten over 'Het concept en de aanbesteding'
15:45 Martijn Vercammen, adj. directeurl adviseur bouwakoestiek Adviesbureau Peutz & Ass.
over 'De ontwikkeling van het gevelconcept en de proeven in de klimaatkamer'
16:15 Rondleiding door de nieuwe faculteit
<=
17:15 Herman Rikhof, directeur bedrijfSvoering TUle '"
>
als opdrachtgever en kritische gebr uiker over 'De budgetbewaking' <=
Q)
17:30 Tegenlezing door Paul Rutten, TUle - Fago over 'De verdringingsventilatie' N
'--
o
18:00 Discussie onder leiding van Jouke Post, o
>
TUle Bouwtechnologie/directeur XX architecten
18:30 Borreltje
19:00 Slot
Geïnteresseerd in deelname? Inschrijving via deze antwoordkaart.
a n t W 0
gevel panelen
.... , ,
"-
"- ,,
,
Q)
."
N
."
'--
o
o
<=
Q)
>
Q)
0>
Q)
Q)
.0
.0
::>
."
Q)
."
Q)
<=
V>
'--
o
o
."
I
...
------ I
Ll._~
.J

4. i .••.•.•,••• 0 n t wi k k eli n 9 I ~
Conce~t~eel Ontwl kkelen vs
'Development by Addition'
In de bouw wordt wel gesproken over sluipinnovaties. De veranderingen gaan geleidelijk en traag.
Bovendien gaat het vaak om veranderende fun ctionele eisen op gebouwniveau waarop wordt
ingespeeld door het bestaande te handhaven en daar vervolgens iets aan toe te voegen.
De spouwmuur was er al, sinds de energiecrisis stoppen we er isolatie in. H et is opmerkelijk dat men
in landen waar de spouwmuur niet gangbaar was (bijna overal) toch niet tot een spouwoplossing is
gekomen. In die landen heeft men isolatie buiten ofbinnen aan de traditionele massieve constructie
toegevoegd. D at geeft te denken. De 'skeletbouw (kolommen met vloeren) als flexibele oplossing'
besto nd al sinds Le Corbusiers 'Domino' hu is (191 4), maar in de 20 e eeuw zijn er steeds meer
installaties bijgekomen en moesten we leidingen kwijt. Die hingen we dus onder de vloer en we dekten
deze af met vaak fo ei lelijke plafonds. Projectontwikkelaars zien die vreemd genoeg, inm iddels als
onderdeel van de kantooruitstraling. Een beetje kantoor moet kennelijk zo' n lel ijk plafond hebben.
In menig project worden er ook nog leid ingen bovenop de vloer aangebracht afgewerkt met een
verhoogde vloer. Inmiddels hangt ca. 35% van de bouwkosten onder de vloer ofligr erop zonder dat
we op het idee zijn gekomen om weer eens vanaf nul integraal na te denken. 'D evelopment by
addition ' dus! Al leen vanuit het concepruele denken is een doorbraak te verwachten. De vraag dringt
zich op wie dat als zijn taak zou moeten zien in de versnipperde markt d ie 'bouwwereld' heet. De
industrie die de belangrijkste R&D-taken uitvoert, heeft meestal slechts een deelbelang. De
baksteenfabrikant denkt op zijn gunstigst na over verbeteringen in de vetwerking van bakstenen, over
het voorkomen va n uitbloei en wellicht over energieopvang in de gevel. Een integrale benadering
van uit het gebouw geredenee rd over het gebruik, het ontwerp, de bouweffi ciency, het comfort etc.
is voor hem een 'ver van m'n bed show'. De overheid, de BV Nederland, zo u een nadrukkelijke ro l
in met name lange termijn ontwikkelingen kunnen spelen, maar zij laat het aan het op de korre termijn
gerichte bedrij fs leven over. Dat kan dus niks worden. De aannemer, die het product 'gebouw' levert
en daarin de grootste materiële toegevoegde waarde heeft, zou die rol kunnen velvullen. Slechts weinig
aannemers hebben echter voldoende strategisch vermogen en opereren reactief in plaats van pro-actief.
De architect als leverancier va n de grootste immateriële roegevoegde waarde zou hierin een nieuwe
rol kunnen opeisen. Dat vraagt wel ottl visie en sta ndvastigheid. D e vraag is of die er in voldoende
mate is. Catalogusbouwers werpen zich inmiddels ook op als vernieuwer en ook aa n de
co nsumentenkant (b ijvoo rbeeld IKEA) zijn er initiatieven. Menig architect verfoeit deze
ontwikkeling, maar je kunt hem niet ontkennen. U it verni euwin gsoogpunt is het zelfs een
interessante ontwikkeling. IKEA heeft immers veel meer versta nd van de wensen van de co nsument
dan de bouwen op een dergelijke schaal blijkt het toch ook mogelijk in R&D te investeren.
Is Booosting eigen lijk in potentie niet al een soort R&D-afdeling van de 'BV Nederland , divisie
Bouw') Ik denk va n wel! In ieder geval heeft Booosting altijd al een rol als broedplaats en vliegwiel
voor conceptuele vernieuwingen vetv uld. Missch ien moet de directie van de BV Nederland maa r eens
wat budget vrij gaan maken, zodat we met elkaar structureel co ncepten kunnen gaan genereren.
Jos Lichtenberg, Voorzitter Booosting I directeur A + Bureau voor bouwproductontwikkeling

5. Roestvast staal
R eagerend op een trend om te ontwerpen met mooie materialen met onderscheidende uitstraling en
gericht op een algemeen streven naar duurzaam bouwen hebben Bouwen met Staal, C UR, NCC, SBR
en TNO, het publicatiepakket Roestvast staal in de bouw samengesteld. Alle tot dan toe beschikbare
en relevante informatie is gebundeld en velwerkt tot één pakket. Voor verschillende beroepsgroepen,
architecten, constructeurs, aannemers /producenten, eigenaren/gebouwbeheerders zijn aparte
brochures gemaakt. Een CD -rom bevat de info rmatie uit alle brochures en oorspronkelijke T N O -
rapporten die ten grondslag lagen aan deze uitgave. D e cd is aan de hand van trefWoorden eenvoudig
te raadplegen. D e publicatie is een wegwijzer bij de keuze van roestvast staal voor de constructie of
afwerking van gebouwen en civiele constructies. H et heeft als doel meer inzicht te verschaffen in de
eigenschappen, toepassingen en verschillende soorten roestvast staal. Ook de bouwlYsische aspecten
en de detaillering van de diverse toepassingen worden behandeld.
Kosten brochure: € 34; kosten pakket (incl. cd): € 133,87. ? info en bestellen
Bouwen met Staal
Arend Do/sma
T 010-411 5070
E arend@bouwenmetstaaJ.nl ~
NAAM
BEDRIJ F
AD RES
POSTCODE WOONPLAATS
TELEFOO N
E- MAIL
Booosting
o komt op dinsdag 12 maart naar de nieuwbouw van faculteit Bouwkunde T Ule Postbus 596
van 15.00 tot 19.00 uur met personen. (ziepag 01-02)
o komt op dinsdag 16 april naar de bijeenkomst 'IFD Commercieel' 2600 AN Delft
van 15.00 tot 18.30 uur te Spijkenisse met personen .. (zie pag. 05-06)
o wil graag aansluiten op het Internet-netwerk van Booosting (AVAl
(www.OOO.nl/booosting).
o ontvangt graag informatie over participatie bij Booosting.
.J

6. • ,
IFD
commercieel
De trefWoorden van deze middag zijn IFD-
bouwsystemen en commercie. Een aantal
bedrijven maakt het zich eigen om, vanuit
IFD, nieuwe commerciële kansen te creëren in
hun organisatie en uitvoering van projecten.
Deze middag bezoeken wij de nieuwbouw van
het metrostation 'De Akkers' te Spijkenisse,
onderdeel van de nog in aan bouw zijnde
Rotterdamse Beneluxlij n.
Maarten Struijs, projectarchitect van 'De Akkers', geeft de aftrap. Hij zal het ontwerp van het
metrostation toelichten, Daarin zal ook het uitloopspoor worden bezocht waarvoor Van Dam, fabriek
van plaatwerken, de voorgemonteerde geluidsschermen heeft gel everd.
'Van Dam onderscheidt zich als toeleveran cier door op een innovatieve wijze met het ontwerp van
de architect om te gaan' aldus Dirk Groeneve/d, algemeen directeur van Van Dam. Dankzij haar IFD-
gerichte benadering heeft Van Dam opdracht gekregen voor het ontwikkelen, maken, leveren en
monteren van geluidschermen voo r de Beneluxlijn. Met behoud van het architectonisch ontwerp, is
de montagewij ze voor deze projecten op zijn kop gezet. In plaats van het in het werk opbouwen van
de schermen is gekozen voor een geprefabriceerde constructie. Hierdoor werd de montage op 9 meter
hoogte zodani g vereenvoudigd dat het totale kostenplaatj e binnen het budget paste.
L

7. r ,
FeNB2 is een bedrijf dat projecten realiseert op basis van het staalfram ebouwsysteem van Corus. Door
het toepassen van een staalbouwsysteem weet Nico Bresser van FeNB2 de voordelen van lichte
bouwsystemen te benutten en nadelen van co nventionele lichte afbouwsystemen (warmte-
accumulerend vermoge n, geluidsisolatie) te voorkomen.
Volgens H ans de Goeje, directeur Ontwerp en Onderzoek van BSN (Buildings Systems the
Netherlands) gaat het bij BSN 0&0 om 2 dingen: het (door)ontwikkelen van een IFD bouwsysteem
en de ontwikkeling van een procesbeheersingsrool. Hun IFD benadering gaat verder dan een
bouwsysteem alleen. In die zin vo rmt het IFD bouwsysteem een onderdeel van ee n (nog te vormen)
industrieel rotstandkomingsproces van bouwwerken. D e 'I' van Industrieel krijgt hiermee een zware
lading: niet allee n industrieel vervaardigde bouwelementen, maar vooral een industrieel proces met
als kenm erken: transaparantie, voorspelbaarheid, beheersing.
PRO G RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM M A
15:00 Ontvangst in wijkgebouw de Stuw te Spijkenisse
15:15 Maarten Struijs, architect Gemeentewerken Rotterdam
'Het onrwerpen van Civiele werken'
15:35 Di1'k G1'oeneveld, technisch directeur Van Dam fabriek van plaarwerken
'De commerciële interpretatie van het onrwerp'
15:55 Nico Bresse1'van FeNB2 'Staal.&amebouw in het voordeel'
16:15 Hans ik Goeje, directeur Onderzoek en Onrwikkeling Building Systems
the Netherlands over 'Procesbeheersing'
16:40 Naar Uidoopspoor 'De Akkers', bekijken van de geluidsschermen
17:15 Tegenlezing door Michiel Cohen, Cepezed
17:30 Discussie
18:00 Borrel
18:30 Tijd om naar huis te gaan
U bent van harte welkom!
L Geïnteresseerd in deelname? Inschrijving via de antwoordkaart. .J

8. • ,
Bezoekvers l ag 21 juni 2001 bij Kajima Europe
ten kantore van Lucent te Hilversum
De veelzijdigheid van een Japanse contractor
Wanneer we mer Booosring op bezoek gaan bij een aannemer en onder
andere gaan praren over beron dan moer er roch wel iers bijzonders aan de
hand zijn. En dar bleek ook zo re zijn rijdens her bezoek aan her groorschalig
gerenoveerde Lucenr-gebouw re Hilversum.
Prof Bennenk (TUE) gaf in zijn openingslezing, die klonk als een spannend
jongensboek, aan war er mer zelf verdichrend beron bereikr kan worden. Her
is daarin mogelijk zeer fijne derailleringen aan re brengen. Bovendien kunnen
onwaarschijnlijke srerkres mer zelfverdichrende beronkwalireiren bereikr
worden, ror specifieke srerkres in de buurr van sraal roe!! De rechniek is door
Kajima in Japan onrwikkeld maar neemr nu juisr in ons land een grore vluchr.
Vervolgens gaf Ed de Roo een beeld van de organisarie van Kaj ima. Her
moederbedrijf Kajima Corporarion legr zich vooral roe op her onrwikkelen,
onrwerpen en bouwen voo r derden en is mer een jaarlijkse omzer va n ca. 30
miljard gulden wereldwijd acrief. Inreressanr is daarbij dar zij in eigen huis
nieuwe bouwrechnologieën en -producren onrwikkelr om die vervolgens zelf
in de gebouwde omgeving roe re passen, ofrewel indusrrieel bouwen in de prakrijk. R&D is dan ook
core-busin ess voor Kajima. Kajima werkr in Europa vooral voor inrernarionals als bijvoorbeeld Lucenr,
Sony en Mazda. Voor een aanral opdrachrgevers werkr Kajima wereldwijd, vandaar dat het bedrijf
hiervoor mondiale accounrmanagers heefr. Kajima is in Nederland nog beperkt verregenwoordigd
maar wil verder groeien in ons land. Momenreel richt zij zich vooral op het projecrmanagemenr en
besteedt de aangenomen projecten vrijwel geheel uit, waardoor grote projecren aangenomen
wo rden. Het Lucenr-gebouw in Hilversum is hier een voorbeeld van.
In dit grootschalige herinrichtingsprojecr is een nieuwe kantoorconcept ingevoerd dat in een
uitgebreide rondleiding door her enorme gebouw bekeken is. De architect jan Bissen van Saarberg
& Van der Scheer Architecren lichtte roe dat met het onrworpen T-vormige kanroorinrichtings-
concepr dat invenrief gebru ik maakr van schui fdeure n, een max imu m aan werkplekken per m'
gerealiseerd kan worden . Daarbij laar d ir concept zich in vrijwel elk willekeurig kanroorgebouw
oprimaal inpassen. Dir vormde een dankbaar aangrijpingspunr voor de slotspreker Rainer Bul/horst.
Wanr war is de speelruimte die je als architect moet hebben om een zo goed mogelijk gebouw, zowel
uiterlijk als innerlijk, te realiseren. Hoewel Rainer zichzelf als Booostinglid diskwalificeerde om een
tegen lezing re geven, bleek hij nochtans uirstekend in staat een stevige d iscussie te forceren russen de
ca. 40 aanwezigen over de rol en veranrwoordelijkheden van arch itecren en opdrachtgevers bij al dan
niet ge-ûchtsbepalende gebouwen. Inclusief de aangeboden borrel vormde dit een uitstekende afsluiting
van een zeer inreressanre bijeenkomsr.
Harm Boomsma, Algemeen bestuurslid
L .J

9. Booosting scenario's voor bouwinnovatie
Booosting is opgericht in 1988 uit onvrede over de slechte aansluiting tussen ontwerp- en
bouwpraktijk. Op initiatief van een aantal ontwerpers werd contact gezocht met ontwikkelaars en
fabrikanten van bouwproducten om gezamenlijk het ontwerp, de ontwikkeling en het onderzoek te
bevorderen van prefabriceerbare bouwcomponenten. Het was een succesvol initiatief.
Tegenwoordig brengt Booosting alle bouwdisciplines bij elkaar om industriële, innovatieve en
intelligente technieken en processen te ontwikkelen voor de bouwwereld. Aan de ene kant worden
producten steeds meer op maat gemaakt. Deze projectgebonden productontwikkeling lijkt een teken
van deze tijd (veel geld, tijd en ruimte). Aan de andere kant betekent deze schaalverkleining voor de
projectongebonden productontwikkeling (standaardproducten) een toenemende noodzaak tot
flexibilisering voor de industrie. Booosting fungeert daarbij als een platform om alle bouwdisciplines
te informeren, prikkelen en inspireren. Aanvullend op de drie genoemde pijlers ontwerp, ontwikkeling
en onderzoek hanteert Booosting een zestal scenario's waaraan zij haar activiteiten relateert:
(0 Co mplo t I Booosti ng i s een complot tussen ontwerper en producent
Ontwerpers, bouwers, industrie en leveranciers binnen Booosting streven
gezamenlijk naar beter ontworpen producten en beter produceerbare ontwerpen.
Hiertoe wordt bijgedragen door maandelijkse bedrijfsbezoeken, projectexcursies en
informele tafelgesprekken.
(e Branchevreemd I Booosting kijkt verder dan haar bouwneus is
Om allerlei bronnen en mogelijkheden te onderzoeken en wellicht in te schakelen,
organiseert Booosting excursies en bijeenkomsten bij bedrijven aan de rand van de
bouw. Bijvoorbeeld NOB Decorproductie, WE Wagenbouw, Kantoor op wielen,
Scheepswerf van der Giessen-de Noord.
(9 Internationaal I Booosting i s grensoverschrijdend
Booosting wil een internationaal netwerk opbouwen. Zoekt
samenwerking met diverse buitenlandse organisaties die ook innovatief
zijn op het
producten, discussies, en verslagen van bijeenkomsten. De website www.booosting.nl
is een platform voor informatie, inspiratie en irritatie. Leden kunnen hier interactief hun
bijdrage leveren, ideeën ventileren, oplossingen genereren en discussiëren.
(0 Alert I Booosting is actueel en kritisch
Via publicaties (o.a. het vakblad Detail in Architectuur), symposia,
tentoonstellingen, juryzittingen ete. wordt de bouw- en ontwerppraktijk ter
zowel de esthetische als de technische kwaliteit.
De brede en gedifferentieerde kennis en ervaring bij Booostingieden kunnen worden aangewend om
bedrijven en overheid te adviseren. Daartoe is een structuur ontwikkeld
waarbinnen alle leden in staat worden gesteld hun expertise in te brengen. Hiervan
heeft Schiphol onlangs nog gebruik gemaakt inzake de uitbreiding met de J-pier.

10. • ,
Verslag bouwuitvoering IFD kantoor van ABT Delft en Damen Consultants -
Delftechpark te Delft. anno 2001
I FD
.
ln
uitvoering •••
Ontwerp
Het ontwikkelen van een gebouw vanuit de IFD-gedachte (industrieel, flexibel en demontabel-
bouwen) vraagt om een zorgvuldige en .op innovatie gerichte samenwerking tussen alle betrokken
partijen vanaf het begin van het ontwerpproces. Het ontwerpen van nieuwe bouwsystemen met een
integrale duurzaamheid, zoals ABT en Damen consultants die voor ogen hebben, kost tijd omdat de
strikte eisen t.a.v. flexibiliteit, demontage en industriële efficiency gecombineerd moeten worden met
een lange levensduur, laag energieverbrui k en de gebruikelijke eisen van het bouwbesluit. Daarnaast
zijn er de traditionele toetsingskaders op het gebied van functionaliteit, constructie en esthetiek.
Constructie [januari-april 2001]
T ijdens de uitvoering komen de voordelen van industriële efficiency al gauw naar voren. Het speciaal
ontwikkelde constructiesysteem bestaat uit drie geprefabriceerde standaardelementen; lange TT-
betonnen vloerelementen, betonnen kolommen en met betongevulde HE-A liggers. Dankzij
toepassing van stalen knooppunten en de speciale vloerelementen wo rden traditionele natte knopen
en druklagen op de vloeren uitgesloten. Doordat de stalenknooppunten al tijdens het productieproces
aan de betonnen kolommen worden gemaakt, ontstaat bovendien een veel grotere maatvastheid.
Een praktisch volledig droge en daardoor snelle montage van het casco wordt mogelijk.
" i:
Gevel systeem [mei -august us 2001]
De binnenste gevel van het kantoorgebouw bestaat uit modulair opgebouwde gevel met open, half
open en gesloten houtenframes die onderling uitwisselbaar zijn. Om de constructie niet te grof te
maken zijn geïsoleerde gevelelementen ontwikkeld die zonder stijl gekoppeld kunnen worden.
L .J
IJ

11. r ,
Tijdens de uitvoering brengt een kraan de prefab-elementen tot vlak voor de juiste plek. Na het
rondom aanbrengen van zwelband kan het element eenvoudig gepositioneerd worden en aan het casco
bevestigde aluminium T-profiel worden vastgeschroefd. De koppeling van elementen onderling
gebeurt met een aluminiumstrip aan de buitenzijde en een lat van berkenfineer aan de binnenzijde.
Op deze berken lat kunnen later de binnenwanden worden aangesloten .
.-'
De buitenste gevel zorgt voor het ontstaan van een tweede huidfaçade. Deze gevel van enkel glas wordt
op een afstand van 600 mm via stalen consoles aan het casco bevestigd. Dit glazen buitenblad
functioneert als regenscherm en zorgt voor afbouw van de windbelasting in de spouwruimte
(drukvereffening). Doordat bewust gekozen is om deze glasgevel tot zijn essentie terug te brengen,
werd een eenvoudige detaillering mogelijk. Het beglazingsysteem komt direct voort uit de
kassenbouw. Minimale aluminium profielen, gehard glas en rubberen afdekstrips zorgen voor een
lichte en efficiënte oplossing. Bovendien kan het systeem in hoog tempo gemonteerd worden.
Afbouw [juni -november 2001J
De afbouwfase van het kantoor is in juni 2001 begonnen. Ook hier is plaats voor nieuwe systemen.
Zo wordt een nieuwe compurervloer met stalenvloertegels roegepast, waarbij de gebruikelijke hoogte
van 150/200 mm is teruggebracht rot 90 mmo Afbouwelementen als verlichting en akoestische
panelen kunnen eenvoudig aan het casco worden bevestigd, omdat in de beronnen vloerelementen
reeds bij fabricage kunststof bevestigingsblokjes zijn aangebracht.
Bouwen vanuit de IFD-gedachte vraagt net als in de ontwerpfase, om een productie en uitvoering
waarbij alle betrokken partijen nauw samenwerken en bereidt zijn om essentiële, innovatieve
wijzigingen in hun werkwijze aan te brengen. Dit leidt niet alleen rot snellere montage, maar op deze
wijze groeit in het Delftechpark een flexibel kanroorgebouw, dat over 20 jaar volledig gedemonteerd
en hergebruikt kan worden ....
Frank van Gurp, student Bouwkunde TUE I stagiair Hubert-Jan Henket Architecten
Noot van de redactie: Booosting aangeslotenen bezochten het nieuwe JFD-kantoor op 6 juli 2001, en waren
geïnteresseerd in de uitgebreide en eerlijke toelichting van ontwerpers (Yvonne van Wilderen en Henk van Laarhoven
/Henket architecten) en comtructeur (Fram van Herwijnen/ABT). Op 1 januari 2002 is het gebouw in gebruik genomen. .....
L .J

12. • ,
.M"·hiiit. • L -_ _ _ a....:9"-e_n_d_a__---'
Activiteiten 2002
dinsdag 12 maart nieuwbouw faculteit Bouwkunde TUle (zie pagina 01-02)
te Eindhoven
dinsdag 16 april 'IFD Commercieel' (zie pagina 05-06)
te Spijkenisse
• •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
In mei 1988 is de Stichting Industrieel Bouwen N ederl and,
booosting
stichting
Booosting, opgericht vanuit een gecombineerd iniciatief van
industrie, ontwerpers en architecten. De voornaamste doelstelling
industrieel van Booosting is het bevorderen van het ontwerpen, ontwikkelen, onderzoeken en
bouwen toepassen van industrieel te vervaardigen bouwptoducten en gebouwdelen, ter verhoging
nederland van de kwaliteit van de gebouwde omgeving. Op de anrwoordkaart kunt u aa ngeven of
• ••••••••• u geïnteresseerd bent in meer informatie over de activiteiten van Booosting.
: ... Booosting colofon
Delftechpark 22 Postbus 596 2600 AN Delft
telefoon 015 2702770 telefax 0152702771 E-mail booosting@ooo.nl
homepage www.booosting.nl
Contactpersoon: JolancUz Steenhouwer
bereikbaar ma en di van 9.00 tot 17.00 uur en op wo van 9.00 tot 13.00 uur
Redactie: JolancUz Steenhouwer
Vormgeving: Patricia Brouwer Design
Druk: Drukkerij Hans Truijen
Met dank aan: Nico Bresser, Hans de Goeje, Berend Groeneve/d, Frank van
Gurp, Jeroen Mensink, Mieke Oostra, Menno v.d. Woude en Jeroen Wouters
.. Voorzitter
Vice Voorzitter
Jos Lichtenberg
Els Zijlstra
A+
Materia
Secretaris Maarten Willems TU Eindhoven
Penningmeester André Roelofien Neonis Designers
Lid Eduard Böhtlingk Architectenbureau Böhtlingk
Lid Harm Boomsma Boomsma Innovations
Lid NicoNo01·t Co rus Colors
.....
L. ..J
[ill

13. • _:uUi.WiiU._
• participante n I
,
Nieuwe participanten
JMDS con tactpe rsoon: Je roen M i nk. ar chit ect
ens
N euw e Plantage 39
i }MDS architecten is eigenlijk een toeval lige starter. Opgericht
2611 XJ Delft tijdens mijn studi e om in mijn levensonderhoud te kunnen
T/F 015-2l235 19 voorzien. Er zijn veel 'wisselende contacten' in de vorm van
E j . me nsink@j m . demon . nl
ds 'gelegenheidsbureaus', met andere vormgevers waaronder collega
architecten. Af en toe wordt het bureau onderdeel van een groter
kantoor om vervolgens weer zelfstandig op re duiken. H er bureau is daar waar ik mijn notebook
openklap. M et Booosting was ik al in aanraking gekomen via de vakgroep Bouwtech no logie - TU
Delft. Aanleiding voor aanmelding is interesse in maakbaarheid. Niet al leen met r.v.s. en span kabels,
maar ook met berkentriplex en terrazzo. Motivatie voor innovatie is ieder bezoek aan de bouwplaats.
H et bureau produceert overigens niet al leen ontwerpen variërend van boekenkasten tot
luchthaventerminals, maar ook tekst. In de vorm van historisch onderzoek of artikelen over
actual iteiren en boekrecensies, bijvoorbeeld archined.n l.
Ik hoop op een vruchtbare samenwerking met de overige leden van Booosting .
. ,
A + Bureau voor Limburgia Deuren CEPEZED
Bouwproduktontwikkeling Limelight EGM Architecten
ABT Adviesbureau voor Bouwtechniek MBI Homan/Osorio Lobato Architecten
Aldus bouwinnovatie De Meeuw Oirschot Hubert-jan Henket Architecten
BDA Groep Octatube Space Structures jMDS
Boomsma Innovatiom Optifloor MUA, Maurer United Architects
Corsmit Raadgevend Ingenieursbureau Oskomera RPHS architecten
D3BNCI. Plastica Plaat Snelder . Vola. Petit Architecten
dgmr raadgevende ingenieurs Polyblock jan Timmers
ing. Karel H. Dekker Polynorm Bruynzeel Tum + Horsting Architecten
darsserblesgraaf RCSystem Verburg Hoogendijk Architecten
Façade Consulting 6- Engineering Reynolds Architectuursystemen Van Waes. Buro voor Architektuur
GeNie Comult en Partners Rockwool XX architecten
Kettlitz Adviezen SAB-Profiel Atelier Zeinstra. van der Pol
Leylandi Consultancy Saint-Gobain Glass ,
Materia SBM Nederland Koning Industrial Design
RGD. Directie Ontwerp 6- Techniek Slavenburgs . Bouwbedrijven Neonis Ind. Design 6- Corporate Graphics
Schoonderbeek 6- Partners Advies Somfj Nederland Robin Hood Produkties
H. de Wit Comultancy Trespa International TNO Industrie
Ingenieursbureau Zonneveld Ubbink Nederland ~ellDes&
"t. :. ;.' Unicom Nederland
Bik Bouwprodukten VEBO Beton 6- Staal Aedes. vereniging van woningcorporaties
BRS Staalwerken Wb Accommodatieservice Bouwen met Staal
Bruynzeel Keukem en Kmten Wentzel Centrum Hout
BSN Ytong Nederland " .
CVK Kalkzandsteen
Corus Colors
Zoontjem Beton
: . Hogeschool Emchede
Hogeschool Brabant
H. Van Dam Fabriek van Plaatwerken Archipel Ontwerpers TU Delft. vakgroep Bouwtechnologie
Hoesch Bouwsystemen Nederland Architectenbureau Boesten-van Vliet TU Delft. Faculteit Lucht- en
Holec Laagspanning Architectenbureau Böhtlingk ruimtevaarttechniek
Holonite Het Architecten Comort TU Eindhoven. faculteit Bouwkunde
Hunter Douglas Arconiko Architecten
Limburg Kozijnen Bul/horst Architecten en Stedenbouwers
L. .J

14. • ,
mODO i
Moaai?
Wat
.
1S
.
maal
?
•
Zelf stelde ik me deze vraag pas geleden toen mijn horloge vastliep. Ik droeg het ding jarenlang met
veel plezier. In de hoop dat het simpelweg een leeg batterijtj e zo u zijn, ging ik naar de plaatsel ijke
uu rwerkmaker. Helaas. H et binnenwerk zou vervangen moeten wo rden. Tja, dat was anderhalf jaar
eerder ook al eens gebeurd . Een duidelijk teken dat een kierende constructie vocht en vuil naar binnen
li et. Op dat moment bl eek dat de aa ndacht waa rm ee ik naar het horloge keek in de loop van de tijd
was gesleten. M et het besef dat het tijd was voor afscheid nam dit weer toe. H et deed pijn, we waren
immers al jaren samen en ik vo nd het nog steeds een knapperd. Na dit moment van rouw ging ik op
zoek naa r een nieuwe assistant om mij door de dag te loodsen. T ijdens de ori ëntatie bleek weer eens
dat mijn opleiding mij heeft opgezadeld met een zware last. Ik kan niet zomaar het eerste beste klokje
kopen. Het lukraak bekijken van etalages deed, ondanks al het geb link en geschitter, dan ook geen
von k overspringen. Ik zag alleen veel lelij ks. Dat ik op zoek bleek naar hetgeen waarvan ik net afscheid
genomen had, maakte het er ni et makkel ij ker op.
G elukkig hebben we tegenwoo rdi g een handi ge hulp om te zoeken naar geschikte kandidaten;
internet. M et het lijstj e wat bij de speurtocht langs versch illende websites ontsto nd, kon gericht actie
worden ondernomen. Een bezoek aan een juwel ier in D en H aag bleek ee n persoon lij k contact met
bijna alle potentiële kandidaten mogel ijk te maken. Meerdere kandidaten leken gesch ikt, m aar toch
kon ik een keuze maken. Maar op grond van wat? Wat m aakte dat ene exemplaar de mooiste? D e
onderdelen va n dit uurwerkje wa ren goed met elkaar in verhouding, ook al was het geheel tamel ijk
groot. H et horloge had enkele verleidelijke details, waaronder een glazen achterzijde waardoor je zijn
tikkende ingewanden kon observeren. Tot slot was een belangrijke overweging of het voorwerp paste
bij zijn toekomstige omgeving, namelijk mijzel f.
Typisch, deze ovelwegingen zouden voo r een
gebouw niet veel anders zijn .. "
ORIS
Mieke Oostra, Slavenburg's Bo uwbedrijven ~
" , "~",,
60 "" ,, ' "r--- •
2"
I..} '/'"/'1
9 L~ --- --"- /
0;4C~-~
~~
, / ,. .
L .J
11

15. ,
Booosting nieuws
Onderzoek xx architecten
xx architecten verricht, samen met andere partijen, onderzoek naar de technische mogelijkheden
van een ni euw constructief ontwerp voor aluminium bruggen. Het onderwek richt zich op mini-
malisering materiaalgebruik, maximalisering recyclebaarheid, co nstru ctief gedrag, nieuwe verbindings-
technieken en belangwekkende vormgeving. Het onderzoek moet leiden tot twee proefmodellen .
• Eind januari 2002 is de eerste vaste aluminium fietsbrug gep laatst in de Vinexwijk De Emerald te
Pijnacker. De brug heeft een overspanning van 12 meter.
.... Het tweede model waarop het
onderzoek zich richt is een
zogenaamde klapbrug, een brug
met een beweegbare constructie.
In de loop van dit jaar wordt deze
in gebruik genomen in de
Riekerhaven van Amsterdam.
Deze brug is ontwikkeld samen
met Ingenieursburo Amsterdam .
• In ontwikkeling is een brug van voorgespannen aluminium in Rotterdam.
~ XX architecten is, samen met Bayards Aluminium
Constructies, TNO Bouwen DHV, voor de dienst
Rijkswaterstaat, ook betrokken bij de ontwikkeling van een
aluminium drijvende weg met klapbrug. De uitslag van de
prijsvraag die hiervoor is uitgeschreven is inmiddels bekend:
bovengenoemd samenwerkingsverband, dat de naam De
Bouwsteen Combinatie heeft, is winnaar van de prijsvraag.
? info Van harte proficiat! Wordt vervolgd!
XX architecten
Jan Brouwer, Jouke Post
T 015-2702700
L ~-------------------------------------- ~

16. • ,
Max-21
ontwerpwedstrijd
Op de Internationale Bouwbeurs 2001, die van 5 tot en met 10 februari 2001 werd gehouden in de
Jaarbeurs te Utrecht, heeft De Meeuw Bouwsystemen in samenwerking met Bricsnet het startschot
gegeven voor de Max-21 Ontwerpwedstrijd onder pas afgestudeerde architecten en laatstejaars (
studenten van bouwkundige opleidingen. Doel van de prijsvraag was het ontwerpen van een kantoor
van hoogstaande architectonische kwaliteit opgebouwd met de units van het Max-21 bouwsysteem
van de Meeuw. Met veel enthousiasme is een aantal jonge ontwerpers en architecten aan de slag gegaan
om op basis van de opdracht en het opgestelde ptogramma van eisen een tweelaags kantoorgebouw
van 1000 m' met ongeveer 60 werkplekken te ontwerpen gebruikmakend van de speciaal voor de
Max-21 door Bricsnet ontwikkelde software.
Na enkele maanden ontwerpen vond op woensdag 10 oktober 2001 de prijsuitreiking plaats bij De
Meeuw Bouwsystemen te Oirschot. Een vakjury, met als voorzitter de heer prof. ir J. Post, beoordeelde
uit alle inzendingen het ontwerp van Architectenbuto JMW uit Tilburg als beste IFD (Industrieel,
Flexibel en Demontabel)-kantoor van de 21 ste eeuw. Hun 'Unlimited Re-Design' werd beloond met
de hoofdprijs van f 10.000,-.
Het ontwerp
U n 1 i mi te d Re - des i 9 n De ontwerpopgave van De Meeuw is om met het Max-21
unitsysteem een kantoorpand te ontwerpen. D e Meeuw heeft met het Max-21 unitsysteem een
ij zersterk product in handen welke toepasbaar is voor vele doeleinden. Het besef dat De Meeuw een
unitbouwer pur sang is en hiermee een groot marktaandeel in handen heeft, heeft ons doen besluiten
om niet dat waar De Meeuw goed in is (het product de unit) te verloochenen door unitkarakter te
verdoezelen in een gevelontwerp, maar de unitkarakteristieken uit te buiten in het 'redesign'.
L .J

17. ,
Uni t - a anp a s sin gen De in het programma
voorgestelde restricties hebben wij teruggebracht tot de
daadwerkelijke essenties van het unitsyteem. De
opbouw van de unit bestaat uit de betonnen vloerplaat
en dakplaat welke ondersteund wordt door staal-
kolommen op de hoeken van elke unit. De gevel is als
een vliesgevel voor de unit geplaatst over de volle
breedte van de unit. In het ontwerp is rekening gehouden met een repetitie-element van schuifpuien
en vast glas. De betonnen vloerranden worden afgewerkt met een isolatiestrook en gezette staalplaat.
De onderlinge verbindingen van de units gebeurd met een voegrubber en kimaad welke op een
eenvoudige wijze is aan te brengen en te vetwijderen. Voor de dakunit is een extra isolatie aangebracht
waardoor bij een permanente behuizing een aangenaam klimaat ontstaat. De kopse gevels zijn voorzien
van sandwichpanelen met 100 mm isolatie en aan beide zijden een staalplaat welke eenvoudig vertikaal
kan worden opgestapeld en verbonden met de staalconstructie van de unit.
S i t U a tie Het ontwerp van 1000 m' kantoor over rwee lagen is gesitueerd aan het water. Door
een poerconstructie worden de units op ongeveer 1 meter boven het maaiveld gepositioneerd. Het
houten terras met houten lamellen bevindt zich aan de zuidzijde met een uitzicht op het water. De
noordzijde vormt met de volledig glazen gevel de entreezijde van het gebouw.
Uni te 0 n f i g U rat i e Het programma van eisen van 1000 m' kantoor in 2 lagen is vertaald
naar een ontwerp van 2 beuken kantoorunits (unitformaat 3070 x 4910 x 3600 mm) verbonden door
een verkeerszone (unitformaat 3070 x 2460 x 3600 mm).
Programma De kantoorbeuken bevatten verschillende ruimtegroottes t.b.v. individuele
kantoren, kantoor voor twee personen, vergaderruimte, kantine, opslag, entreehal, wachtruimte en
sanitair Centraal ligt de entreehal met vertikaal transport. Door de lineaire behandeling van de
unitconfiguratie ontstaat een helder ruimtelijk concept.
Mat e r i a a l e n k 1 e U r Het gevelsysteem van de transparante gevels bestaat uit
aluminium puien (RAL 7016), zowel schuivend als met vast glas. Voor de dichte onderdelen van het
I
programma wordt gematteerd glas gebruikt in de gevel. De stalen sandwichwanden aan de kopse zijde
(RAL 70 16) zijn dubbel uitgevoerd waardoor deze fungeert als stijgschacht t.b.v. installaties. De stalen
systeem binnenwanden (RAL 9006) en gehard glazen scheidingswanden geven de kantoren zowel
privacy als openheid. Voor de verkeerszone zijn de betonnen vloer en plafondopbouw ingeruild voor
glazen vloeren. Hierdoor wordt de organisatie van het gebouw versterkt. Al het overige staalwerk blijft
in het zicht (RAL 7021). De sobere kleurstelling geven het kantoor samen met de unitkarakteristieken
een chique cachet.
Stabiliteit Door de gevels volledig met
aluminium puien te voorzien over de volledige
unitbreedte dient de stabiliteit van het kantoor op een
andere wijze te worden gerealiseerd. Door de koppeling
van de units aan zogenaamde stabiele units (opslag,
sanitair etc.) ontstaat er stabiliteit in de configuratie.
? info Max-21
De Meeuw Bouwsystemen Oirschot ? infoJMW
Lex Meuldijk Jeroen Wouters & Menno v.d Woude
T 0499-572024 T 013-5800129 ? info IFD-bouwen ....
I www.demeeuw.com E jmwpost@hemet.nl I www.ifd.nl
L .J