booosting NIEUWSBRIEF #90
booosting AANKONDIGING 09 10 07
SEPTEMBER 2007 JAARGANG 18
INHOUD
01-02
AANKONDIGING VAN HET PROJECTBEZOEK AAN ROTTERDAM AANKONDIGING
RDMCS 09 10 07
CENTRAAL OP DINSDAG 9 OKTOBER 2007 VAN 13:30 TOT 03-04
VERSLAG
18:00 19 06 07
05-06
NIEUWS
VELTKAMP
IN ROTTERDAM KOMT EEN NIEUWE OPENBAAR VERVOER TERMINAL EN EEN 07
NIEUW METROSTATION, WORDT ER TEGELIJKERTIJD GEBOUWD AAN EEN NIEUWS STAAL /
ZERO CARBON
VERKEERSTUNNEL, PARKEERGARAGES VOOR AUTO’S EN FIETSEN EN WORDT 08
ANTWOORDKAART
ER HEEL HARD GEWERKT AAN DE INFRASTRUCTUUR VOOR DE RANDSTADRAIL. NIEUWS
AAL
SPEERPUNT BOUW
09-10
NTR
NIEUWS
AGTERBERG
11
CE
NIEUWS
TECTONICS
12
DAM
NIEUWS ABT /
COMPOSIETSTEEN
TER
13
NIEUWS
BÖHTLINGK
ROT
14
NIEUWS WHIZZ
MATERIALZ
EUW
15
PARTICIPANTEN
16
NI
AGENDA
COLOFON
BESTUUR
NAAR
01
>

De nieuwe stationshal wordt gekenmerkt door ruimte en licht. Het wordt
een overzichtelijke plaats, van waaruit de treinen en perrons direct zichtbaar
zijn. Glas en hout bepalen het gezicht. Een ruime voetgangerspassage met
programma
13:30 Ontvangst in Infracentrum Rotterdam
aan weerszijden winkels leidt de bezoekers via (rol-)trappen en liften naar 14:00 Algemene presentatie door Henriëtte Edens,
de treinen en vormt zo de ruggegraat van het nieuwe station. In de coördinator Infracentrum
terminal zullen de hal, de reizigerspassage en de perrons in elkaar overlopen. 15:00 Lezing over het ontwerp door Marcel Blom,
Over een lengte van 250 meter strekt een glazen kap zich over alle sporen directeur Benthem Crouwel architecten en
uit. De enorme glazen wand van de imposante hal werkt als een venster op projectarchitect Rotterdam Centraal
de stad. 15:30 Lezing over de vriestechniek van de bouwput
door Vladimir Thuman, projectleider Gemeentewerken Rotterdam
Niet alleen boven, maar ook onder het plein gebeurt erg veel. Onder het 16:00 Rondleiding bouwput
plein vriest het tot wel -200°C. Er wordt een speciale vriestechniek met 17:00 Borrel bij Booosting tot 18:00
stikstof toegepast om een ijswand van 40 meter diep en 2,5 meter dik op een
constante temperatuur te houden. Zo kan er ondergronds gegraven worden DEELNAME & INSCHRIJVING
zonder dat de bouwput volloopt met grondwater. De zgn. vrieslansen zijn Dit projectbezoek is exclusief voor aangeslotenen van Booosting (AVA) en
in een halve cirkelvorm geplaatst, deze lansen pompen het middel in de leden van Bout/TUD. Aanmeldingen worden behandeld op volgorde van
grond. Zo kan een 3e metrolijn (voor de Randstadlijn) aangelegd worden. binnenkomst. Bij overschrijding van het maximaal aantal van 45 deelnemers
houden wij een wachtlijst bij. U bent van harte welkom!
Op dinsdagmiddag 9 oktober organiseert Booosting samen met Infra- Kosten geen
centrum Rotterdam Centraal een middag over dit indrukwekkende project. Inschrijven info@booosting.nl of antwoordkaart pag 08
Naast een algemene presentatie en een uiteenzetting over het ontwerp door Info www.rotterdamcentraal.nl en www.infracentrum.nl
één van de teamleden van Benthem Crouwel, zal een specialist van
Gemeentewerken Rotterdam vertellen over de speciale vriestechniek die de TIP
bouw mogelijk maakt. Aansluitend een bezoek aan de bouwplaats én een Rotterdam is dit jaar City of Architecture. Zie voor activiteiten, die wellicht
borrel in ons kantoor met uitzicht op de bouwput. te combineren zijn met ons projectbezoek, de site www.rotterdam2007.nl.
Adres
Infracentrum Rotterdam
Weena 705
Rotterdam
T 010 240 3800
02
<

booosting VERSLAG
VERSLAG VAN HET SYMPOSIUM ‘CREATIEVE
MOGELIJKHEDEN VAN KUNSTSTOF COMPOSIETEN IN DE
BOUW’ VAN 19 JUNI 2007
SPECIFIEKE EIGENSCHAPPEN
KUNSTSTOF
VAN
COMPOSIETEN MAKEN Atto Harsta (Booosting/Aldus bouwinnovatie), organisator en dagvoorzitter
gaf het historisch perspectief. Precies 100 jaar geleden vindt de Belgisch
EEN NIEUWE EN MEER scheikundige Leo Baekeland bakeliet uit, één van de eerste moderne
.. kunststoffen. Onder invloed van diverse maatschappelijke, sociale en
GEINTEGREERDE ARCHITECTUUR economische ontwikkelingen zal de bouw de komende jaren sterk gaan
veranderen; er moet duurzamer, lichter, sneller, economischer en vooral
MOGELIJK klantgerichter gebouwd gaan worden. Kunststof composieten hebben een
aantal unieke eigenschappen die deze omwenteling kunnen helpen
realiseren. Het is aan ontwerpers, adviseurs en producenten om de opgave
aan te pakken.
Jean Marc Sauer van HVDN architecten illustreerde dit aan de hand van
KUNSTSTOF COMPOSIETEN WORDEN AL GERUIME TIJD IN MEERDERE diverse door hen gemaakte ontwerpen waar kunststof composieten een
BRANCHES MET SUCCES TOEGEPAST. DE MOGELIJKHEDEN VAN DEZE bepalende rol hadden. In het project Houthavens, waarbij de gevel van 715
MATERIALEN ZIJN BIJVOORBEELD IN DE LUCHT-, RUIMTE-, EN SCHEEPVAART tijdelijke studentenwoningen van kunststof composiet is gemaakt, werd
AL LANGERE TIJD BEKEND. IN DE BOUWWERELD LAAT DE ECHTE DOORBRAAK goed duidelijk wat er komt kijken bij een dergelijk project. Er werd niet alleen
VAN KUNSTSTOF COMPOSIETEN NIET LANG MEER OP ZICH WACHTEN. ingegaan op de relatie tussen vormgeving en productie van de elementen,
maar ook op de regelgeving en het transport van de elementen.
Recentelijk is een aantal spraakmakende projecten in Nederland
gerealiseerd waarbij kunststof composieten een voorname rol hebben Hierop volgden drie presentaties van vooruitstrevende producenten die
gehad in het architectonische ontwerp. Daarmee lijkt een trend te zijn actief zijn in de bouwsector. Poly Products, NPSP Composieten en Holland
ingezet; op dit moment zijn er meer projecten in ontwikkeling waarbij het Composites Industrials presenteerden kort hun
ontwerp mede mogelijk wordt gemaakt dankzij kunststof composieten. Voor expertise, producten en productiemogelijkheden. De
Booosting was dit aanleiding om een minisymposium met workshop te belangrijkste les hierbij was dat het al in de ontwerpfase
03
organiseren waar ontwerpers, adviseurs en producenten de creatieve essentieel is te weten welke productiemethode wordt
mogelijkheden van kunststof composieten verder konden verkennen om zo gebruikt om tot een optimaal resultaat te kunnen
>
een booost te geven aan deze veelbelovende ontwikkeling. komen.
>

Aansluitend volgden de advies- en
ingenieursbureaus Octatube Space
Structures, Fibrecore Europe en Solico
met hun visie op de toepassing van
kunststof composiet in de bouw. Een
grondige engineering is van groot
belang voor het laten slagen van de
composiet toepassingen. Ook werd duidelijk dat het grote aantal variabelen, Er kan geconcludeerd worden dat de onderscheidende mogelijkheden van
zoals de vele typen vezels en harsen en combinaties daarvan, naast kunststof composieten voor toepassing in de bouw voornamelijk bij vier
ongekende mogelijkheden ook tot extra hindernissen leiden, bijvoorbeeld eigenschappen liggen:
door de bouwregelgeving. Er zijn nog maar weinig projecten en producten > De ongekende esthetische vrijheid in vorm, kleur, textuur en translucentie
die een vijftig jaar probleemvrije levensduur kunnen aantonen. Een goede > De zeer gunstige verhouding tussen het soortelijke gewicht en de
communicatie en het delen van kennis tussen architecten, producenten en sterkte en stijfheid
adviseurs is cruciaal. Opvallend was dat vrijwel alle aan bod gekomen > Flexibel product en productieproces. Door toevoeging van allerlei
partijen zich op een ander vlak, van de tot nog toe kleine markt, van de functies aan het product tijdens de productiefase zijn geïntegreerde
kunststof composieten in de bouw toespitsen. producten te realiseren.
> Het onderhoudsarme karakter van het materiaal; vooral een voordeel voor
De afsluiting van het eerste informatieve deel van de middag vormde tevens toepassingen op moeilijk bereikbare plekken en onder extreme om-
een inleiding op het tweede, meer praktische deel. Robert Platje van Mei standigheden
architecten en stedenbouwers legde een praktijkcase voor; grote prefab Deze eigenschappen maken een nieuwe en meer geïntegreerde architectuur
kunststof composiet bergingen die aan de galerij worden gehangen bij het mogelijk.
project Schiecentrale 4b te Rotterdam.
Wanneer een ontwerper in kunststof composiet ontwerpt, creëert hij niet
Na een rondleiding door het bedrijf en productiefaciliteit van gastheer alleen een object, maar ontwerpt hij ook zijn eigen materiaal. Een
Polyproducts ging het tweede deel van de middag van start. Hierbij kregen ontwerper die kunststof composieten slechts inzet om andere materialen
de deelnemers de kans om zelf, onder begeleiding van deskundigen, door te imiteren zal daarom niet het maximale uit het materiaal halen. De
middel van workshops gevoel te krijgen voor het ontwerpen met boodschap van dit symposium is dan ook dat de unieke eigenschappen van
composieten. Deelnemers werden vooraf uitgenodigd een eigen case mee kunststof composieten zoveel mogelijk benut en benadrukt moeten
te nemen die wellicht in kunststof composiet gerealiseerd kan worden. worden om innovatieve toepassingen in de bouw succesvol te kunnen
realiseren.
Uiteindelijk leidden deze workshops tot verrassende en innoverende
mogelijkheden voor kunststof composieten, zoals: drijvende woningen, 4.50 Niels van den Heuvel & Atto Harsta, bestuur Booosting
04
meter uitkragende balkons en complete optop-woningen die in Amsterdam
drijvend door de grachten getransporteerd kunnen worden en vervolgens
>
rechtstreeks op de bestaande bebouwing kunnen worden gehesen.
<

booosting NIEUWS
N
HET CONSTRUCTIEF ONTWERPEN VAN VRIJE VORME
PROEFSCHRIFT VAN MARTIJN
VELTKAMP
Onregelmatig gevormde gebouwen met gekromde vlakken in twee
richtingen (dubbel gekromd) kennen we de laatste jaren ook wel als
vrije vormen of blobs. De benodigde modelleringssoftware afkomstig
uit de film-, auto- en vliegtuigindustrie is nu ook bij architecten in
gebruik. Doel van het onderzoek is het architectonisch en constructief
ontwerp beter op elkaar af te stemmen.
ER ZIJN DRIE OPLOSSINGSRICHTINGEN ONDERZOCHT
> het vastleggen van geometrie;
> het bouwmateriaal en hoe dit bewerkt kan worden;
> de wijze waarop krachten worden ontvangen, over- en afgedragen. n 3D
-CO M
PONENTEN
Per oplossingsrichting zijn meerdere variabelen bepaald, alsmede de
waarden die elk van deze variabelen
aan kunnen nemen. Door hiermee te ontwikkeld: het gebruik van vlakke elementen, afrolbare vlakken en
variëren zijn er 23 abstracte, construc- gedeeltelijk beheerste omvormingstechnieken. Waarbij respectievelijk bleek
tieve schema’s in kaart gebracht. dat productietechnieken geen beperkingen leggen op de contouren,
Omdat alle variabelen al vanuit de afrolbare vlakken te maken zijn uit standaard plaatmateriaal omdat zij zonder
oplossingsrichting intrinsiek gerela- scheuren of plooien afgerold kunnen worden en dat een vlak gekromd kan
teerd waren aan geometrie en/of worden door het instellen van een beperkt aantal punten terwijl de rest van
materiaal en/of constructieve werking, het vlak zich er zelf tussen vormt.
waren alle schema’s die hiermee
gegenereerd werden in principe DE DRIE SYSTEMEN ZIJN
technisch mogelijk. > Vlakke ribben De ribben worden in een netwerk
05
Uit dit grote aantal schema’s heeft toegepast waarbij de verbindingen simpel worden
Veltkamp er drie geselecteerd en gehouden doordat telkens maar twee ribben (op de
>
verder tot constructieve systemen uiteinden) op elkaar aansluiten.
>
n PROTOTYPEN

> Deltaribben Krommende en torderende ribben vormen een netwerk. Zij
hebben een driehoekige dorosnede en zijn samengesteld
uit drie op maat gekromde staalplaten.
> 3D-componenten Deze dienen zowel als
constructie en geveldichting. Ze zijn gebaseerd
op verstijvingen volgens het principe van de
Deltaribben, waarbij ook de ruimte ertussen
constructief actief is en tegelijkertijd de verstij-
vingsribben stabiliseert.
n DEL TA
Deze drie systemen bestaan uit componenten die op RIBB
EN
maat gemaakt worden voor een specifieke plek in de constructie. Op deze
manier is aangetoond hoe de geometrische opzet van het constructieve
schema doorwerkt in een materiaal-specifiek schema. Om te kunnen
beoordelen of het echt werkt en om zo de systemen te valideren voor
toepassing in een onregelmatige gebouwvorm, is elk systeem ook toegepast
op een gebouwontwerp. Hiermee werd ook inzicht verkregen in het
toepassingsgebied, bijvoorbeeld of het systeem ook werkt bij heel sterk
gekromde gebouwdelen.
Het Deltaribbensysteem is uitgewerkt tot drie plaatstalen prototypen. Het
bouwen van prototypen was de proef van het onderliggende systeem.
Alhoewel de belangrijkste principes werden bevestigd, bleek het omwille van
de maatvastheid noodzakelijk om de materiaaldikte al in de ontwerpfase
nVL
mee te nemen. AKK
E RI
BBEN
Conclusie Het onderzoek heeft aangetoond hoe constructies, die bestaan Martijn Veltkamp is civiel ingenieur en deed zijn promotieonderzoek van
uit systematisch gegenereerde componenten, voldoen aan de eisen die aan 2002 t/m 2007 bij de leerstoel Productontwikkeling van de faculteit
constructies voor vrije vormen worden gesteld. De systemen die in dit Bouwkunde/TUD. Hiernaast werkte hij een dag per week als constructeur bij
onderzoek zijn ontwikkeld bieden een ongeëvenaarde vormvrijheid waarbij Octatube Space Structures. Martijn werkt nu als
nog altijd een rationele productiewijze mogelijk is. De systemen kunne constructief ontwerper bij Adams Kara Taylor in Londen
parametrisch worden toegepast, zij vormen zich naar de locale geometrie en en verdedigt 17 september zijn proefschrift Free Form
06
de aldaar vereiste constructieve capaciteit. Het zijn dus efficiënte systemen. Structural Design. Van harte proficiat Martijn!
Technisch gezien kan de draagconstructie nu volledig in de vrijgevormde
? m_veltkamp@hotmail.com
>
gebouwvorm worden geïntegreerd.
<

booosting NIEUWS booosting NIEUWS
VOLLEDIG DAKGEINTEGREERD
ZERO
ZONNESTROOMSYSTEEM IN NATIONALE
CARBON WONING STAALBOUWDAG
In Watford bij Londen is op het BRE testterrein de eerste volledig CO2 Op donderdag 11 oktober organiseert Bouwen met Staal de Nationale
neutrale woning van Engeland gebouwd. De woning, ontwikkeld door Staalbouwdag in Cinemec te Ede. De dag heeft dit jaar als motto ‘veelzijdig,
Kingspan Century is opgebouwd uit geprefabriceerde hoog isolerende flexibel, duurzaam’. De drie inhoudelijke thema’s zijn gericht op
Kingspan TEK® offsite elementen. verschillende doelgroepen. De thema’s ‘De hoofdconstructeur’ en ‘Export
van expertise’ zijn bestemd voor constructeurs en staalbouwers; terwijl
In de woning zijn vergaande maatregelen aangebracht om het energie- ‘Gebiedsontwikkeling’ vooral voor ontwerpers interessant is.
verbruik te minimaliseren en het comfort op een hoog niveau te houden. Het
minimale energieverbruik wordt gecompenseerd door een aantal duurzame SPECIAL: ARCHITECTENLOUNGE
energietechnologieën. De belangrijkste daarvan is het MSK Just Roof Architecten kunnen een seminar bijwonen over het ontwerpen en detailleren
dakgeïntegreerd zonnestroomsysteem. Oskomera heeft in nauwe samen- van stalen gevel- en dakconstructies en hun bekleding.
werking met ARUP, MSK, architect Sheppard Robson en aannemer Chorus
Group het systeem geengineered, geplaatst en aangesloten. ?
Bouwen met staal
Het betreft de 1e toepassing in de praktijk van Just Roof in Europa. Het Arend Dolsma
systeem is in Japan reeds op meer dan 4000 woningen toegepast. Het is een T 079 353 1277
volledig uitontwikkeld dakgeïntegreerd zonnestroomsysteem met een fraaie E info@bouwenmetstaal.nl
uitstraling. I www.nationalestaalbouwdag.nl
Booosting aangeslotene Oskomera distribueert het systeem.
?
Oskomera Group
Esther Hebly
info@oskomera.com
www.oskomera.nl
www.offsite2007.com
< 07
<

a n t w o o r d kaart POSTZEGEL
booosting NIEUWS
SPEERPUNT BOUW:
3000 AJ Rotterdam
CONCENTRATIE
postbus 386
Booosting
BOUWONDERZOEK
Sinds 1 mei 2007 is Mick Eekhout (directeur Octatube Space Structures en
hoogleraar Bouwkunde TU Delft/ Bouwkunde) - voor dit jaar - benoemd tot
formateur van het Speerpunt Bouw.
Is geïnteresseerd in een lidmaatschap bij Booosting en ontvangt hierover
Speerpunt Bouw is een concentratie van het bouwonderzoek van de vier
Komt op dinsdag 9 oktober 2007 van 13.30 tot 18.00 uur naar het bouwfaculteiten van de TU Delft (Civiele Techniek & Geodesie, Bouwkunde,
Techniek, Bestuur en Management en het onderzoeksinstituut OTB). Later
zullen ook de faculteit bouwkunde van de TU Eindhoven en de faculteit
Civiele Techniek van de Universiteit van Twente aansluiten bij dit initiatief.
personen.
De bouwindustrie die ontwerpt en bouwt en de bouwfaculteiten die
fundamenteel, technologisch en toegepast onderzoek doen komen in het
Speerpunt samen. De ambitie van het Speerpunt Bouw is Nederland
gidsland te laten zijn voor innovatie in de Europse Bouwindustrie, van
WOONPLAATS
projectbezoek Rotterdam Centraal met
architecten tot bouwbedrijven. Bouw en onderzoek dienen beter op elkaar
afgestemd te worden. De bouw moet met onderzoeksreusltaten beter,
Zie pagina 01-02 van deze nieuwsbrief
sneller, flexibeler, transparanter én innovatiever werken.
In het boekje Formatiestart Speerpunt Bouw kunt u meer over deze nieuwe
samenwerkingsvorm vinden.
graag informatie.
?
Formatiestart Speerpunt Bouw
08
POSTCODE
TELEFOON
BEDRIJF
Mick Eekhout
E-MAIL
ADRES
E info-SpeerpuntBouw@tudelft.nl
NAAM
<
www.speerpuntbouw.tudelft.nl
<

booosting NIEUWS
ook flexibiliteit voorop staan. Mensen veranderen, krijgen andere behoeftes
en moeten hun huis eenvoudig kunnen aanpassen aan gewijzigde
omstandigheden. Thuiswerken, een kantoor of praktijk aan huis, een extra
kinderkamer: in veel huizen is dat niet eenvoudig te realiseren. Op kleinere
schaal gebeurt het nog vaker dat men aanloopt tegen beperkingen. Een
netwerkkabel naar de zolder, een extra stopcontact: het is veel werk om
voorzieningen netjes aan te leggen. In deze woningen is dat echt flexibel.
Flexibiliteit heeft te maken met de beschikbare ruimte (overmaat),
veranderbaarheid van installatietechniek en het eenvoudig plaatsen of
verwijderen van tussenwanden.
4 BIJZONDERE
,
MODERNE VORMGEVING
WONINGEN
ARCHITECTENBURO AGTERBERG TE LEMMER ONTWIKKELT VIER EIGENTIJDSE
De stijl van architect Peter Agterberg is ook in dit duurzame project duidelijk
te herkennen. Grote ruimtelijke belevingswaarde, veel licht en heldere
elementaire vormgeving zijn typerend voor zijn werk. Architectenburo
ECOWONINGEN I.S.M. WAGENBOUW ACCOMMODATIES EN STICHTING ECO Agterberg is vooral bekend geworden door haar villa´s voor de particuliere
CONSULT. markt, maar heeft daarnaast ook grootschalige woningbouw- en
utiliteitsprojecten gerealiseerd.
VOORBEELDPROJECT DUURZAME STEDENBOUW
De autoluwe wijk Eva Lanxmeer te Culemborg is de meest duurzame wijk HET BOUWSYSTEEM
van Nederland. Duurzaamheid is hier duidelijk meer dan verantwoord De woningen worden in een uitgekiend systeem van Wagenbouw
materiaalgebruik en lage energiekosten. Naast woningen zijn er kantoren, Accommodaties gebouwd en zijn een mix van staalskelet-houtskelet en
werkplaatsen, een stadsboerderij met onbespoten voedsel en een prefabbeton. Dit levert verschillende voordelen op. De productie van de
authentieke hoogstam bongerd. De bewoners beheren gezamenlijk het woningen vindt grotendeels plaats in de fabriek, waardoor de aannemer
groen van de wijk. Veel bewoners hebben samen met hun buren een naast een grote tijdwinst ook een veel hoger kwaliteitsniveau bereikt. Het
gemeenschappelijke tuin. In 2000 kreeg EVA Lanxmeer internationale bouwsysteem heeft het grote voordeel dat er een grote indelingsvrijheid is.
erkenning als een nationaal voorbeeldproject op het gebied van duurzame De enige vaste delen, die bepalend zijn voor de indelingsmogelijkheden zijn
stedenbouw. De wijk toont een fraaie en duurzame woon-, werk- en de trap en de leidingschachten. Deze leidingschachten zijn zodanig
leefomgeving met verschillende functies, de nieuwste technieken en veel geplaatst dat op diverse plaatsen de keuken, badkamer
landschappelijke kenmerken in een uniek stedenbouwkundig concept. of toilet kan worden geplaatst. Ook in een later stadium
kan de indeling van de woning vrij eenvoudig veranderd
09
FLEXIBILITEIT worden voor een nieuw gebruik. Een groot verschil met
In deze bijzondere wijk bouwt Agterberg i.s.m. Wagenbouw Accommodaties traditionele woningen, waar langdurige en kostbare
>
en Eco Consult vier moderne woningen waarin duurzaamheid, maar vooral verbouwingen veranderingen vaak in de weg staan.
>

TOEKOMSTGERICHT
De bewoner bepaalt welke plek hij/zij welke functie wil geven. Het trapgat
staat vast, met de binnenwanden kan hij alle kanten op. Boven wonen,
beneden slapen? Kantoor voor vier mensen beneden, boven wonen en
slapen? Alles is mogelijk.
De elektra-installatie is volledig op de toekomst voorbereid: het stekkerbare
systeem maakt het eenvoudig mogelijk extra stopcontacten, telefoon, data
en CAI aan te leggen waar hij/zij dat nodig heeft, ook in een later stadium.
De plinten zijn strak afgewerkt en eenvoudig demontabel. Achter deze
plinten bevindt zich een speciaal kokerprofiel waarin alle bekabeling kan
worden opgenomen. De schakelaars zijn draadloos en werken als de
afstandsbedienning van de TV. Door op de schakelaar te drukken wordt de
nodige stroom opgewekt om de schakeling tot stand te brengen. Er zijn dus
geen batterijen nodig en ze zijn op elke plaats aan te brengen.
LAAG ENERGIEVERBRUIK, HOOG COMFORT
De uitstekende isolatie (veel zwaarder dan de norm in het bouwbesluit)
voorkomt energieverlies, waardoor nachtverlaging niet meer nodig is. Het
ventilatiesysteem voorkomt tocht: bij de woningen gaan de luchtroosters
open, als de CO2 concentratie te hoog wordt. Dat spaart niet alleen energie
maar zorgt ook voor schone, verse lucht.
RUIMTE
Flexibiliteit levert het meeste op als er voldoende indelingsruimte is. Alle
woningen hebben een extra brede beukmaat, voor deze vier woningen is dat
12 meter. Hierdoor zijn veel verschillende indelingen te realiseren.
Begin 2008 zullen deze woningen hun bewoners begroeten en mee
meanderen met de veranderende woonwensen. Woningen van deze tijd met
‘veel’ ruimte voor de toekomst.
?
10
Architectenburo Agterberg, Peter Agterberg
T 0514 560 130
>
www.agterberg.net
<

booosting NIEUWS
TECTONICS MAKING MEANING
Ter viering van het veertigjarige bestaan van de faculteit bouwkunde aan de andere: Ken Yeang,
Technische Universiteit Eindhoven, organiseren docenten en studenten van Kenneth Frampton,
Studievereniging CHEOPS, een multidisciplinair en internationaal evenement Rogier van der Heide,
over het bouwkundige onderwerp ‘tektoniek’. Tectonics Making Meaning Jessie Reiser, Mark Goulthorpe, Chris
biedt plaats aan academici, studenten en het bedrijfsleven, vanuit de hele Williams, Mels Crouwel en Bert Dirrix.
wereld. Het evenement bestaat uit een internationale ontwerpwedstrijd voor
studenten en een internationaal congres aan de TU Eindhoven, dat op 10,
11 en 12 december 2007 zal plaatsvinden.
De tektoniek beschrijft het symfonische spel van materiaal, structuur en
ruimtelijke beleving. De manier waarop een gebouw vervaardigd is heeft
altijd een groot deel bepaald van haar uiterlijk, stemming en suggereert zelfs
mogelijk gebruik. Haar rol in de hedendaagse gebouwde omgeving is echter
aan verandering onderhevig.
Moderne bouwtechnische ontwikkelingen, veranderende culturele waarden,
milieugerelateerde, economische en globale belangen stellen allemaal hun
eigen eisen aan de vormgeving en het gebruik van gebouwen. Deze
belangen dagen klassieke concepten van tektonische puurheid of eerlijkheid De inschrijving voor Tectonics Making
uit en hebben een onstabiele context van continue ontwikkeling tot gevolg. Meaning is geopend. Een on-line inschrijf-
In deze context opereren architectuur en stedebouw, fysische aspecten van formulier, de kosten en de inschrijfvoor-
de gebouwde omgeving, vastgoedbeheer en constructieve innovatie. waarden zijn op de website te vinden.
Er zijn op dit moment meer dan honderd geaccepteerde abstracts die ? E info@tectonics2007.com
middels posters en mondelinge presentaties hun visie geven op een van de www.tectonics2007.com
gestelde subthema’s. Verder zal dinsdag 11 december, de daadwerkelijke
verjaardag van de faculteit, worden ingevuld met workshops, de prijs- & CHEOPS
uitreiking van de design competition, het congres diner en een spetterend Rob Verhaegh en Martijn Kruijf, bestuursleden
verjaardagsfeest in ons faculteitsgebouw. Verspreid over de drie congres-
dagen zal er tevens een aantal bekende sprekers optreden. Dit zijn onder
>
T 040 2473140
E pr@cheops.cc
11
<

booosting NIEUWS booosting NIEUWS
NIEUWE TOEPASSINGEN VAN
COMPOSIETSTEEN ABT PROF
Booosting aangeslotene Holonite, producent van composietsteen voor
onder andere deur- en raamdorpels, speelt in op de continue vraag van Per 1 mei jl. is Rob Nijsse benoemd
architecten en ontwerpers naar nieuwe duurzame materialen die een tot hoogleraar Draagconstructies aan
veelzijdige en authentieke uitstraling aan hun ontwerpen kunnen geven. de faculteit Bouwkunde van de
Technische Universiteit Delft. De deeltijd aanstelling geldt voor drie jaar.
De grote vormvrijheid van composietsteen in combinatie met de technische Nijsse gaat onder meer college geven (derde en vierde jaar), afstudeerders
kennis van Holonite levert een zeer brede toepasbaarheid van het product en promovendi begeleiden en onderzoek doen. Nijsse blijft drie dagen per
op. Door de unieke eigenschappen van gegoten composietsteen ontstaan week verbonden aan ABT als senior raadgevend ingenieur. De combinatie
er nieuwe mogelijkheden om het karakter van binnen, buiten en rondom van lesgeven, onderzoek én praktijk spreekt hem zeer aan.
gebouwen een eigen signatuur te geven. Voor public design (parken en
plantsoenen) en private design (vijverpartijen), maar ook voor het Van harte proficiat! n ROB NIJSSE (2 e VAN RECHTS) GEEFT
vervaardigen van ornamenten. Holonite heeft ter illustratie van deze UITLEG OVER DE CONSTRUCTIE VAN
nieuwe toepassing een vijftal sculpturen vormgegeven. Achter deze ? HET NIEUWE THEATER VAN ALMERE.
sculpturen schuilen nieuwe productlijnen. Vormen, kleuren en texturen in T 015 278 4132 BOOOSTINGBEZOEK SEPTEMBER 2006
alle denkbare combinaties. Van prefab bouwproducten tot en met eigen- E R.Nijsse@tudelft.nl
zinnige vormgevingsconcepten en bouwkundige toepassingen. Zonder
(technische) mogelijkheden geen innovatie.
?
Holonite, Paul Jas
E pjas@holonite.nl
www.holonite.nl/vormtaal-luisteren.php
> 12
<

booosting NIEUWS
BÖHTLINGK ARCHITECTENBUREAU
EEN PROJECTVOORBEELD:
25 JAAR! NIEUW HOOFDKANTOOR
RABOBANK WESTLAND
Böhtlingk architectenbureau is jarig! In een zeer pril stadium van het ontwerp is Eduard Böhtlingk met adviseurs
In september wordt de 25e verjaardag voor installaties en bouwfysica, Techniplan en DGMR, aan tafel gaan zitten
gevierd met een maaltijd voor geno- om een integraal ontwerp te maken. Zo varieert de gevel in uiterlijk door
digden in het door het bureau ontworpen clubhuis van de plaatselijke ligging ten opzichte van de zon; brede zonneluifels aan de zuidzijde en diep
tennisclub en een fietstocht langs een aantal werken in Maasland. terugliggende ramen aan de west- en oostzijde.
Het bureau zoekt, naast technische en conceptuele vernieuwingen, naar een Alle kantoren hebben naar buiten en naar binnen uitzicht op het groene
gezonde mix van vaste en mobiele architectuur. Vooral op het gebied van atrium. Daglicht wordt extra gevangen tot hoog in de kantoorruimte (3.30
mobiliteit (bijv. de Markies en de Spotter) is er inmiddels internationale meter). Zon- en lichtwering zijn met beweegbare lamellen opgenomen in het
bekendheid verworven. Afgelopen jaar is Eduard Böhtlingk met de Markies glas en ramen zijn individueel te openen.
naar Zuid-Korea geweest op uitnodiging van het Designmuseum van
Seoul voor een lezing over mobiele architectuur. De werkomgeving wordt voorzien van allerlei inventieve zaken, zoals Infra+
Ook de vaste opdachten als de Drukgroep Maasland, rioolwaterzuivering vloeren waarin verwarming en koeling zijn weggewerkt. Op elke plek kan
Zaltbommel, de Afrit en een woonhuis in Bergen op Zoom vielen de men inpluggen en er zijn geen storende radiatoren en lelijke systeem-
afgelopen jaren op. Voor de Drukgroep Maasland ontving het bureau in 1998 plafonds.
de eerste Ruimtelijke Kwaliteitsprijs
van Zuid-Holland. Het nieuwe hoofdkantoor in De Lier zal mede
hierdoor hoog scoren op zuinig energiegebruik.
De opdracht voor het ontwerpen Allerlei middelen, zoals warmte en koude diep uit
van zowel exterieur als interieur van de grond halen, driedubbel zelfreinigend glas,
het hoofdkantoor van de Rabobank dakzonnecellen en zeer hoge isolatiewaarden
Westland biedt nu de mogelijkheid zorgen voor een energetisch zeer zuinig gebouw.
om een energiezuinig en technisch
vernieuwend gebouw te ontwerpen ?
en tevens mobiliteit in het interieur- E mail@bohtlingk.nl
13
ontwerp nader uit te werken. www.bohtlingk.nl
T 010 591 4807
>
Van harte proficiat met het jubileum! F 010 592 7003
<

booosting NIEUWS
WHIZZ MATERIALZ
EVENEMENT OVER SLIMME MATERIALEN
TUD, 27/28 SEPTEMBER 2007
Op 27 en 28 september vindt op de TU Delft wederom het MaterialZ Tijdens het symposium, de expositie, beurs en workshops komen
evenement plaats. Net als vorig jaar staat kennisdiffusie op het gebied van Wetenschappers, studenten, ontwerpers en materiaalleveranciers bij elkaar.
materialen in de architectuur centraal. Het trefpunt zal leiden tot kruisbestuivingen tussen de verschillende
disciplines met interessante ontwikkelingen en resultaten. Hopelijk krijgt de
Materiaalgebruik speelt een grote rol in het ontwerp van een gebouw. Zonder samenwerking tussen bijvoorbeeld architecten en materiaalspecialisten een
materiaal geen gebouw. Maar op het gebied van materiaalinnovatie is nog nieuwe impuls en wordt een nieuwe brug geslagen tussen onderzoek en
weinig beweging merkbaar. Zowel tijdens de studie als in de praktijk komt praktijk.
materialisatie pas aan het einde van het proces in beeld. Terwijl de
identiteit en taal van een gebouw worden bepaald door de uitstraling van Het evenement wordt georganiseerd door de faculteiten Bouwkunde/
het materiaal en haar functionaliteit. leerstoel Productontwikkeling en Industrieel Ontwerpen van de TUD en het
tijdschrift Dax.
Het thema van WhiZZ MaterialZ is functionele en slimme materialen.
Functionele materialen spelen géén rol in de structuur, maar meer in de ?
vervulling van complementaire functies, zoals thermische, chemische, Informatie & registratie (tot 26 september a.s.):
optische en informatieve functies. Slimme materialen gaan een stap verder.
Het zijn materialen die kunnen reageren op stimuli van buitenaf. Ze zijn in TU Delft, fac. Bouwkunde
staat om input van buitenaf zelfstandig te vertalen naar een wenselijke Kamer 6.08, Jolanda Dijkshoorn
output. Berlageweg , 2628 CR Delft
Een voorbeeld zou een materiaal zijn dat informatie over temperatuur en T 015 278 4178
lichtintensiteit weet te vertalen naar een verandering van de eigen E materialz@bk.tudelft.nl
14
isolatiewaarde. Een ander voorbeeld is een materiaal dat een beschadiging www.materialz.bk.tudelft.nl
waarneemt en zich vervolgens zelf repareert (‘self-healing materials’).
>
Materialen met een extreem talent: WhiZZ MaterialZ!
<

booosting PARTICIPANTEN
NIEUWEPARTICIPANT
InterDam Projects
ADVIES- EN CONSTRUCTIEBUREAUS > A+ Bureau voor
Bouwproduktontwikkeling > ABT adviseurs in bouwtechniek > Aldus
bouwinnovatie > Arcadis > BDA Groep > Boomsma Innovations > Corsmit
Contactpersoon: Berend Groeneveld, general manager Raadgevend Ingenieursbureau > dgmr raadgevende ingenieurs > DHV Bouw
Postbus 165, 3330 AD Zwijndrecht en Industrie > Ecofys > Façade Consulting & Engineering > GeNie Consult en
Partners > IBS Consultants > Interdam Projects > MetzConsult > RGD,
Amerweg 4-8, 3336 LA Zwijndrecht directie Advies en Architecten > Schoonderbeek & Partners Advies >
T 078 623 0030 Ingenieursbureau Zonneveld > Els Zijlstra <
F 078 623 0039
E berend@interdamprojects.nl PRODUCTIE- EN BOUWBEDRIJVEN > Alcoa Architectuursystemen >
Bayards Aluminium Constructies > BIK Bouwprodukten > BRS Staalwerken >
I www.interdamprojects.nl Corus Colors > Doorwin > Eaton Holec Laagspanning > Holonite > Hunter
Douglas > Limelight > Mat Afbouw > MBI > De Meeuw Oirschot > Octatube
Space Structures > Oskomera > Plastica Plaat > Platinox Special Products >
Polyblock > Poly Products > Rockwool > SAB-Profiel > SAPA RC System >
Trespa International > Ubbink Nederland > Wagenbouw Accommodaties >
ZNS Van Dam Geveltechniek > Zoontjens <
ARCHITECTENBUREAUS > AA Architecten > Archipel Ontwerpers >
Architectenburo Agterberg > AREA architecten > Het Architecten Consort >
InterDam Projects is een nieuw bedrijf, opgericht door en met specialisten Arconiko Architecten > Atelier PRO > Van der Breggen Bouw i.d.
>Architectenbureau Boesten- van Vliet > Böhtlingk architectenbureau > Jan
met ruime ervaring in de gevelbouw en met lichte metalen constructies. Brouwer > CEPEZED > EGM Architecten > Henket en partners architecten >
Innovatie, prefabricage en gedegen projectmanagement zijn sleutelwoorden Marco Henssen Architecten > INBO > JMDS > MAS architectuur > Mei
die uitstekend passen bij de filosofie van InterDam Projects. Met name in Architecten en Stedenbouwers > MoveYou > Piode > Jouke Post > Royal
bouwteamverband komt InterDam Projects het best tot haar recht in het Haskoning Architecten > RPHS architecten > Jan Timmers > Van Mourik
realiseren van uitdagende gevels en bijzondere, lichte constructies vanaf het Vermeulen architecten > Verburg Hoogendijk Architecten <
voorlopig ontwerp en binnen het gestelde budget. INDUSTRIEEL ONTWERPBUREAUS > Designers ‘N Associates | DNA >
Friso Kramer > Jaap Koning > Robin Hood Produkties > Marcel Vroom <
InterDam Projects heeft als motto: Efficiency by Innovation.
BRANCHE-ORGANISATIES > Bouwen met
Staal > Cement&BetonCentrum > Centrum Hout >
Reden om aan te sluiten bij Booosting: zowel InterDam Projects als VMRG <
Booosting opereren op het grensvlak tussen moderne architectuur en
maakbare en betaalbare oplossingen. ‘Daar voelen wij ons thuis.’ ONDERWIJS > TU Delft, vakgroep
15
Bouwtechnologie > TU Eindhoven, faculteit
Bouwkunde < <
>
<

booosting COLOFON booosting AGENDA 2007
GROOTHANDELSGEBOUW UNIT A7.006
BEZOEKADRES: STATIONSPLEIN 45 ROTTERDAM
POSTADRES: POSTBUS 386 3000 AJ ROTTERDAM ACTIVITEITEN
TELEFOON 010 2829 950 TELEFAX 010 2829 813
E-MAIL INFO@BOOOSTING.NL SITE WWW.BOOOSTING.NL 9 oktober Rotterdam Centraal
(Zie pag 01 en 02 van deze nieuwsbrief )
<<<
CONTACTPERSOON
Jolanda Steenhouwer
BEREIKBAAR in voorbereiding
maandag en donderdag 9.00-14.30 uur en dinsdag 9.00 - 17.30 uur
ooo
REDACTIE Nieuw hotelconcept
Jolanda Steenhouwer Projectongebonden produktontwikkeling
VORMGEVING Lloyd Part II
Patricia Brouwer Design
DRUK
Drukkerij Matveld
MET DANK AAN
Caro en Peter Agterberg, Gillian Baarslag, Berend en Dirk
Groeneveld, Paul Jas, Martijn Kruijf, Sonja van Loon,
Martijn Veltkamp, Rob Verhaegh
booosting Op 31 augustus 1988 is Booosting platform voor koplopers in bouwinnovatie opgericht vanuit een gecombineerd initiatief van
industrie, industrieel ontwerpers en architecten. Booosting heeft zich als doel gesteld het proces van vernieuwing en verbetering in
de bouw wezenlijk te versnellen; daarvoor wil zij ideeën en projecten op het gebied van Onderzoek, Ontwerp en Ontwikkeling initiëren
en faciliteren. Door haar structuur en de stimulerende en activerende initiatieven die zij ontplooit heeft Booosting een unieke positie binnen de bouw verworven. Aangeslotenen
wordt de gelegenheid geboden om hun eigen bouwwereld te vergroten door ervaringen te delen, ideeën op te doen en banden aan te gaan met aanpalende disciplines.
voorzitter Harm Boomsma Boomsma Innovations
vice-voorzitter Thijs Verburg Verburg Hoogendijk architecten
BESTUUR
vice-voorzitter Frido van Nieuwamerongen Arconiko Architecten
secretaris Karel Vollers TU Delft, faculteit Bouwkunde
16
penningmeester André Roelofsen Designers ‘N Associates | DNA
algemeen lid Atto Harsta Aldus Bouwinnovatie
algemeen lid Esther Hebly Oskomera Gevelbouw
>
studentlid Niels van den Heuvel TU Delft, faculteit Bouwkunde
<