1. BEÄNH HOÏC TAÉC RUOÄT
BS LEÂ HUØNG
Muïc tieâu:
-Phaân loaïi taéc ruoät
-Caùc nguyeân nhaân gaây taéc ruoät
-Haäu quaû vaø bieán chöùng taïi choã vaø toaøn thaân cuûa taéc ruoät
-Trieäu chöùng laâm saøng vaø caän laâm saøng cuûa taéc ruoät
-Chaån ñoaùn taéc ruoät
I-ÑÒNH NGHÓA- PHAÂN LOAÏI:
-Taéc ruoät laø moät traïng thaùi beänh lyù maø trong ñoù söï löu thoâng caùc chaát trong loøng ruoät bò beá
taéc. Söï beá taéc coù theå xaûy ra taïi moät hoaëc nhieàu vò trí. Giôùi haïn cuûa taéc ruoät laø töø moân vò cho
tôùi oáng haäu moân.
-Neáu söï beá taéc xaûy ra khoâng hoaøn toaøn, chuùng ta goïi laø baùn taéc ruoät.
-Taéc ruoät cao xaûy ra khi vò taéc naèm ôû phía treân caùc quai ñaàu tieân cuûa hoãng traøng. Ñoái vôùi taéc
ruoät thaáp, nguyeân nhaân gaây taéc naèm ôû phía döôùi van hoài manh traøng, hay noùi caùch khaùc taéc
ruoät thaáp laø taéc ôû ñaïi traøng.
-Beänh nhaân bò taéc ruoät cô hoïc coù toån thöông thöïc theå gaây taéc ruoät. Taéc ruoät cô naêng laø moät
traïng thaùi beänh lyù maø trong ñoù vaän ñoäng cuûa thaønh ruoät (ruoät non vaø ruoät giaø) bò öùc cheá. Treân
laâm saøng, thuaät ngöõ lieät ruoät ñöôïc duøng nhieàu hôn taéc ruoät cô naêng.Trong phaïm vi baøi naøy,
chuùng toâi duøng töø taéc ruoät ñeå noùi ñeán taéc ruoät cô hoïc, vaø lieät ruoät ñeå noùi ñeán taéc ruoät cô naêng.
-Nhö treân ñaõ noùi, taéc ruoät coù theå xaûy ra taïi moät hoaëc nhieàu vò trí. Neáu taéc ruoät xaûy ra ôû hai vò
trí, chuùng ta goïi ñoù laø taéc ruoät quai kín .
-Moät phaân loaïi taéc ruoät coù giaù trò trong laâm saøng laø taéc ruoät ñôn thuaàn vaø taéc ruoät do thaét
ngheït. Trong taéc ruoät ñôn thuaàn, chæ coù hieän töôïng beá taéc löu thoâng caùc chaát trong loøng ruoät.
Trong taéc ruoät do thaét ngheït, löu thoâng maïch maùu nuoâi thaønh ruoät cuõng bò beá taéc, daãn ñeán
hoaïi töû ruoät. Trong phaïm vi baøi naøy, chuùng toâi duøng töø taéc ruoät ñeå noùi ñeán taéc ruoät noùi chung
hay taéc ruoät ñôn thuaàn, vaø ngheït ruoät ñeå noùi ñeán taéc ruoät do thaét ngheït.
-Ruoät bò ngheït laø do moät quai ruoät (bao goàm caû maïc treo trong ñoù coù maïch maùu nuoâi ruoät)
hoaëc bò thaét laïi töø beân ngoaøi (thí duï thoaùt vò ngheït), hoaëc bò xoaén quanh truïc maïc treo cuûa
chính noù (xoaén ruoät). Loàng ruoät cuõng laø thí duï ñieån hình cuûa ngheït ruoät. Trong loàng ruoät, hai
ñoaïn ruoät treân döôùi loàng vaøo nhau, ñoaïn naèm beân trong vaø maïc treo cuûa noù seõ bò ngheït vaø
hoaïi töû.
-Hoäi chöùng giaû taéc ñaïi traøng laø taäp hôïp moät soá traïng thaùi beänh lyù maø trong ñoù coù söï öùc cheá
vaän ñoäng vaø söï phình to cuûa ñaïi traøng. Hoäi chöùng giaû taéc ñaïi traøng dieãn ra caáp tính vaø khoâng
roõ nguyeân nhaân ñöôïc goïi laø hoäi chöùng Ovilgie.
II-NGUYEÂN NHAÂN:
1

2. Ngaøy nay, theo soá lieäu cuûa nhieàu taùc giaû, 5 nguyeân nhaân ñöùng ñaàu gaây taéc ruoät laø: daây dính,
thoaùt vò, loàng ruoät, u böôùu vaø xoaén ruoät.
1-Taéc ruoät do sang thöông töø beân ngoaøi thaønh ruoät:
a-Daây dính:
-Taéc ruoät do daây dính laø nguyeân nhaân gaây taéc ruoät non thöôøng gaëp nhaát . Haàu heát caùc tröôøng
hôïp daây dính gaây taéc ruoät laø daây dính sau moå (80-90%). Daây dính thöôøng gaây taéc ruoät ñôn
thuaàn nhöng cuõng coù theå laø nguyeân nhaân gaây ngheït ruoät.
b-Thoaùt vò:
-Thoaùt vò gaây taéc ruoät laø do ruoät non (hay ruoät giaø) bò ngheït ôû loå thoaùt vò.
c-Xoaén ruoät:
-Xoaén ruoät coù theå xaûy ra ôû ruoät non (xoaén ruoät non) hoaëc ruoät giaø (xoaén manh traøng, xoaén ñaïi
traøng xích-ma).
d-Caùc khoái cheøn eùp töø beân ngoaøi:
-Ruoät bò taéc coù theå do caùc khoái u (laønh hoaëc aùc tính), oå aùp-xe hoaëc khoái maùu tuï trong xoang
buïng gaây cheøn eùp töø beân ngoaøi. Moät soá nguyeân nhaân khaùc gaây taéc ruoät do cheøn eùp töø beân
ngoaøi hieám gaëp hôn, thí duï hoäi chöùng maïch maùu maïc treo traøng treân, phình maïch, laïc noäi maïc
töû cung…
2-Taéc ruoät do sang thöông ôû thaønh ruoät:
-Moät soá sang thöông khu truù, thí duï caùc khoái u laønh hay aùc tính hoaëc khoái maùu tuï ôû thaønh ruoät
(do chaán thöông, beänh giaûm tieåu caàu, ban xuaát huyeát Henoch-Scholein…), coù theå laø nguyeân
nhaân gaây taéc ruoät. ÔÛ ngöôøi lôùn tuoåi, u aùc tính ñaïi traøng laø nguyeân nhaân gaây taéc ñaïi traøng
thöôøng gaëp nhaát.
-Ngoaøi ra, taéc ruoät cuõng coù theå laø haäu quaû cuûa caùc beänh lyù vieâm nhieãm ôû thaønh ruoät coù phaûn
öùng xô hoaù (lao ruoät, beänh Crohn), caùc toån thöông thaønh ruoät gaây chít heïp (do söû duïng KCl,
thuoác khaùng vieâm non-steroid; thaønh ruoät bò thieáu maùu do chieáu xaï, boûng hoaù chaát kieàm hoaëc
toan; beänh vieâm daï daøy-ruoät taêng baïch caàu aùi toan; beänh Hirschsprung…), hoaëc caùc toån
thöông khaùc cuûa thaønh ruoät ( baát saûn thaønh ruoät baåm sinh, vieâm tuùi thöøa ñaïi traøng)…
3-Taéc ruoät do caùc nguyeân nhaân naèm trong loøng ruoät:
-Ruoät bò taéc coù theå do caùc nguyeân nhaân naèm trong loøng ruoät (taéc ruoät do bít), thí duï phaân su ôû
treû em, buùi giun ôû treû lôùn, cuïc phaân cöùng (soûi phaân) ôû ngöôøi lôùn tuoåi, thuoác caûn quang barium
ñoùng cuïc, soûi maät, baõ thöùc aên, vaät laï…
-Hoäi chöùng quai ñeán laø moät hình thaùi taéc ruoät trong ñoù phaàn quai ñeán cuûa mieäng noái vò traøng
bò chít heïp (hoaëc quai ñeán quaù daøi) do nguyeân nhaân kyõ thuaät hoaëc do sang thöông taùi phaùt taïi
mieäng noái.
III-XUAÁT ÑOÄ:
1-Tuoåi vaø giôùi tính:
2

3. -Taéc ruoät coù theå xaûy ra ôû baát cöù ñoä tuoåi naøo. Treû em vaø thanh nieân môùi tröôûng thaønh coù taàn
suaát taéc ruoät thaáp. Taàn suaát taêng cao daàn ôû ñoä tuoåi trung nieân vaø ñaït ñeán moät giaù trò bình
nguyeân khi böôùc qua tuoåi 50.
-Moãi moät nhoùm tuoåi coù moät soá nguyeân nhaân gaây taéc ruoät thöôøng gaëp. ÔÛ treû sô sinh, nguyeân
nhaân gaây taéc ruoät thöôøng laø caùc hình thaùi baát saûn baåm sinh cuûa oáng tieâu hoaù, taéc ruoät do phaân
su, ruoät xoay baát toaøn… Taéc ruoät xaûy ra ôû treû em thöôøng do thoaùt vò beïn ngheït, loàng ruoät, caùc
bieán chöùng cuûa tuùi thöøa Meckel... Beänh Hirschsprung coù theå laø nguyeân nhaân gaây taéc ruoät ôû
treû sô sinh laãn treû em (vaø ngay caû ngöôøi tröôûng thaønh). ÔÛ ngöôøi tröôûng thaønh vaø ñoä tuoåi trung
nieân taéc ruoät thöôøng do daây dính, thoaùt vò beïn ngheït… Ngöôøi coù ñoä tuoåi trung nieân ngoaøi hai
nguyeân nhaân keå treân coøn coù theå gaëp taéc ruoät do thoaùt vò ñuøi ngheït (nhaát laø ôû phuï nöõ) vaø ung
thö ñaïi tröïc traøng. Ngöôøi lôùn tuoåi coù nguyeân nhaân gaây taéc ruoät töông töï nhö ngöôøi coù ñoä tuoåi
trung nieân, ngoaøi ra coøn coù theå gaëp vieâm tuùi thöøa ñaïi traøng, taéc ruoät do soûi phaân…
-Thoaùt vò beïn ngheït coù theå xaûy ra ôû baát cöù ñoä tuoåi naøo.
-Noùi chung, khoâng coù söï khaùc bieät veà maët giôùi tính trong taéc ruoät.
2-Phaân boá ñòa lyù:
-Söï phaân boá veà maët ñòa lyù coù aûnh höôûng ñeán nguyeân nhaân nhaân gaây taéc ruoät. Caùc khaùc bieät
veà möùc soáng, thoùi quen aên uoáng, caùc khaùc bieät veà giaûi phaãu, di truyeàn ôû caùc vuøng ñòa lyù khaùc
nhau daãn ñeán khaùc bieät veà söï phaân boá taàn suaát cuûa caùc nguyeân nhaân naøy.
3-Vò trí:
-Khoaûng 70% caùc tröôøng hôïp taéc ruoät xaûy ra ôû ruoät non vaø 30% ôû ruoät giaø.
IV-SINH LYÙ BEÄNH:
1-Nhöõng thay ñoåi veà maët vaän ñoäng:
-Ngay sau khi taéc ruoät xaûy ra, dòch vaø hôi öù laïi ôû treân choã taéc, laøm caêng thaønh ruoät. Thaønh
ruoät bò caêng kích thích caùc thuï theå caêng, thoâng qua cung phaûn xaï cholinergic, laøm lôùp cô thaønh
ruoät taêng cöôøng co thaét.
-Sau moät thôøi gian, thaønh ruoät xuaát hieän caùc soùng co thaét keùo daøi khoaûng moät phuùt, xen keõ
vôùi caùc khoaûng thôøi gian yeân laëng keùo daøi 3-5 phuùt. Caùc soùng co thaét coù theå xuaát hieän ôû moät
ñieåm treân thaønh ruoät, cuõng coù theå lan truyeàn töø treân xuoáng döôùi.
-Taéc ruoät dieãn tieán caøng laâu thì khoaûng thôøi gian yeân laëng caøng keùo daøi, bieân ñoä cuûa caùc soùng
co thaét caøng giaûm, vaø cuoái cuøng toaøn boä thaønh ruoät phía treân choã taéc bò ñôø ra, khoâng coøn vaän
ñoäng.
-Trong taéc ñaïi traøng, caùc thay ñoåi veà maët vaän ñoäng xaûy ra chaäm hôn, do ñaïi traøng coù söï thích
nghi veà theå tích.
2-Nhöõng thay ñoåi löôïng maùu ñeán ruoät:
-Löu löôïng maùu ñeán ruoät chòu aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá thaàn kinh vaø theå dòch. Trong taéc ruoät,
löu löôïng maùu ñeán ruoät coøn chòu aûnh höôûng cuûa aùp löïc trong loøng ruoät.
-Trong taéc ruoät ñôn thuaàn, aùp löïc trong loøng ruoät ít coù aûnh höôûng ñaùng keå ñeán tuaàn hoaøn
thaønh ruoät, hay noùi caùch khaùc thaønh ruoät ít coù khaû naêng hoaïi töû.
3

4. -Trong ngheït ruoät, tuaàn hoaøn tónh maïch maïc treo ruoät bò caûn trôû tröôùc tieân, gaây taêng aùp löïc
tónh maïch, taêng aùp löïc mao maïch trong thaønh ruoät. Hieän töôïng naøy daãn ñeán hai haäu quaû: (1)
giaûm löu löôïng maùu cung caáp maùu cho thaønh ruoät, ñe doaï hoaïi töû ruoät, (2) aùp löïc taêng cao
laøm vôõ caùc tieåu tónh maïch vaø mao maïch thaønh ruoät, gaây nhoài maùu thaønh ruoät vaø xuaát huyeát
vaøo trong loøng ruoät.
-Quaù trình hoaïi töû dieãn tieán theo höôùng töø lôùp nieâm maïc ñeán lôùp cô. Khi lôùp nieâm maïc ñaõ bò
hoaïi töû, chöùc naêng nhö moät haøng raøo baûo veä cuûa nieâm maïc bò phaù huyû, vi khuaån vaø caùc ñoäc toá
cuûa chuùng töø trong loøng ruoät seõ xaâm nhaäp vaøo thaønh ruoät, vaøo xoang phuùc maïc, vaø vaøo tuaàn
hoaøn toaøn thaân.
-Khi thaønh ruoät bò hoaïi töû, trong moâi tröôøng thieáu oxy, vi khuaån yeám khí taêng sinh, gaây ra moät
traïng thaùi hoaïi töû nhieãm truøng kî khí ñaëc hieäu (bieåu hieän treân laâm saøng laø ñoaïn ruoät caêng
cöùng, tím ñen vaø raát hoâi thoái) vaø mau choùng daãn ñeán vôõ ruoät.
-Quaù trình xuaát huyeát vaøo trong loøng ruoät coù theå laøm cho beänh nhaân maát moät löôïng maùu ñaùng
keå, neáu nhö quai ruoät bò xoaén khaù daøi.
3-Söï öù dòch vaø hôi trong loøng ruoät:
-Trong taéc ruoät, baèng nghieân cöùu ñoàng vò phoùng xaï, ngöôøi ta nhaän thaáy, trong voøng 12 giôø ñaàu
tieân sau khi taéc ruoät xaûy ra, coù hieän töôïng giaûm haáp thu qua thaønh ruoät. Sau 24 giôø, song song
vôùi hieän töôïng giaûm haáp thu coù hieän töôïng taêng baøi tieát.
-Dòch bò maát vaøo trong loøng ruoät vöøa laø dòch tieâu hoaù (neáu do taêng tieát), vöøa laø dòch ngoaïi baøo
(neáu do gradien veà thaåm thaáu). Do ñoù trong moät tröôøng hôïp taéc ruoät, beänh nhaân vöøa bò maát
protein vöøa bò maát dòch ngoaïi baøo.
-Thôøi gian taéc ruoät caøng keùo daøi, löôïng dòch öù ñoïng trong loøng ruoät phía treân choã taéc caøng
taêng, coù theå leân ñeán 6-8 lít sau 48 giôø . Khi söï öù ñoïng lan leân ñeán möùc treân moân vò, vaø neáu
thôøi gian taéc ñuû laâu ñeå vi khuaån phaân huyû vaø leân men thoái thöùc aên trong loøng ruoät, beänh nhaân
seõ coù trieäu chöùng noân ra dòch coù maøu saéc vaø muøi thoái gioáng nhö phaân.
4-Nhöõng thay ñoåi chuûng vi khuaån trong loøng ruoät- Hieän töôïng nhieãm truøng, nhieãm ñoäc:
-Trong voøng moät vaøi giôø sau khi taéc ruoät xaûy ra, dòch ruoät trong caùc quai hoãng traøng ñaõ coù
muøi thoái vaø maøu saéc gioáng nhö phaân, do söï taêng sinh nhanh choùng cuûa caùc vi khuaån yeám khí,
ñaëc bieät bacteroides vaø caùc chuûng gram aâm khaùc. Vi khuaån taêng sinh phaù huyû nieâm maïc ruoät.
Beân caïnh ñoù söï thieáu maùu cuûa lôùp nieâm maïc cuõng laøm giaûm hoaït ñoäng cuûa caùc ñaïi thöïc baøo
vaø caùc yeáu toá mieãn dòch theå dòch khaùc. Haäu quaû cuûa caùc hieän töôïng treân laø cô cheá ñeà khaùng
töï nhieân cuûa thaønh ruoät ñoái vôùi vi khuaån bò giaûm suùt, taïo ñieàu kieän cho vi khuaån xaâm nhaäp
qua thaønh ruoät vaøo tuaàn hoaøn toaøn thaân. Chuùng ta goïi ñoù laø söï phaùt taùn cuûa vi khuaån.
-Trong taéc ruoät ñôn thuaàn, söï phaùt taùn cuûa vi khuaån khoâng ñaùng keå. Tuy nhieân, caùc tröôøng
hôïp taéc ruoät ñeán muoän, hoaëc beänh nhaân coù cô ñòa giaûm söùc ñeà khaùng coù theå daãn ñeán nhieãm
truøng toaøn thaân.
-Coù leõ nhöõng bieán ñoåi nghieâm troïng nhaát xaûy ra trong tröôøng hôïp ngheït ruoät. Söï thieáu maùu,
nhoài maùu, hoaïi töû laøm phaù huyû haøng raøo baûo veä cuûa thaønh ruoät. Dòch ruoät ñaõ nhieãm truøng vaø
chöùa ñaày ñoäc chaát seõ ngaám qua thaønh ruoät vaøo xoang phuùc maïc hay vaøo tuaàn hoaøn toaøn thaân,
4

5. daãn ñeán tình traïng nhieãm truøng nhieãm ñoäc. Neáu ñoù laø moät tröôøng hôïp xoaén ruoät, haäu quaû seõ
caøng nghieâm troïng hôn vì aùp löïc trong loøng quai ruoät xoaén taêng cao seõ “bôm” ñoäc chaát vaøo
xoang phuùc maïc hay tuaàn hoaøn.
5-Nhöõng thay ñoåi veà chuyeån hoaù vaø toaøn thaân:
-Haäu quaû ñaàu tieân cuûa moät tröôøng hôïp taéc ruoät laø maát nöôùc. Nöôùc cô theå bò maát do noân oùi, do
öù ñoïng trong loøng ruoät, trong xoang phuùc maïc. Thôøi gian taéc ruoät caøng laâu, dieãn tieán taéc ruoät
caøng caáp tính thì möùc ñoä maát nöôùc caøng nghieâm troïng.
-Nuôùc maát trong loøng ruoät laø chuû yeáu coù thaønh phaàn töông töï nhö dòch ngoaïi baøo. Beänh nhaân
coù theå maát nöôùc ñôn thuaàn nhöng haàu heát caùc tröôøng hôïp coù keøm theo roái loaïn ñieän giaûi vaø
roái loaïn kieàm toan. Beänh nhaân taéc ruoät noân oùi caøng nhieàu caøng deã bò nhieãm kieàm chuyeån hoaù,
maát K+vaø Cl- . Trong taéc ruoät cao, beänh nhaân noân oùi ra dòch maät vaø dòch tuïy coù ñoä kieàm cao,
daãn ñeán tình traïng nhieãm toan chuyeån hoaù (toan chuyeån hoaù do maát kieàm). Toan chuyeån hoaù
cuõng coù theå laø haäu quaû cuûa söï maát nöôùc möùc ñoä traàm troïng daãn ñeán thieáu huït theå tích tuaàn
hoaøn, giaûm töôùi maùu moâ, thieáu oxy teá baøo (toan chuyeån hoaù lactic). Ngoaøi ra, buïng caêng
tröôùng trong taéc ruoät cuõng laøm caûn trôû hoaït ñoäng hoâ haáp, coù theå daãn ñeán nhieãm toan hoâ haáp.
Nhö vaäy, caùc roái loaïn trong moät tröôøng hôïp taéc ruoät coù theå laø roái loaïn hoãn hôïp.
-Trong ngheït ruoät, thaønh ruoät hoaïi töû seõ phoùng thích vaøo tuaàn hoaøn caùc chaát chuyeån hoaù cuûa
cyclooxygenase vaø lipooxygenase, caùc kinin, histamin, serotonin, caùc enzym cuûa tieâu theå, caùc
goác töï do…goùp phaàn gaây ra caùc trieäu chöùng soát, taêng baïch caàu, taêng tính thaám thaønh maïch.
Ñoäc toá cuûa vi khuaån vaø baûn thaân caùc vi khuaån phaùt taùn vaøo tuaàn hoaøn daãn ñeán tình traïng
nhieãm truøng, nhieãm ñoäc. Soác xaûy ra trong moät tröôøng hôïp ngheït ruoät do ñoù coù theå laø moät hình
thaùi hoãn hôïp giöõa soác giaûm theå tích (maát nöôùc, maát maùu) vaø soác do nhieãm truøng nhieãm ñoäc.
Cuoái cuøng beänh nhaân coù theå töû vong trong beänh caûnh suy ña cô quan vôùi caùc bieåu hieän: beänh
lyù naõo do chuyeån hoaù, suy thaän caáp, suy gan, suy chöùc naêng cô tim, hoäi chöùng suy hoâ haáp caáp
ôû ngöôøi tröôûng thaønh, hoäi chöùng ñoâng maùu raõi raùc trong loøng maïch…
V-TRIEÄU CHÖÙNG:
1-Trieäu chöùng laâm saøng:
1.1-Trieäu chöùng cô naêng:
a-Ñau buïng:
-Ñau buïng laø trieäu chöùng thöôøng gaëp nhaát.
-Ñau coù theå khôûi phaùt ñoät ngoät hay töø töø. Côn ñau trong xoaén ruoät non thöôøng xuaát hieän ñoät
ngoät. Trong taéc ruoät non, côn ñau thöôøng xuaát hieän sau böõa aên, ñaëc bieät böõa aên coù nhieàu chaát
xô.
-Beänh nhaân bò taéc ruoät non thöôøng ñau thaønh töøng côn. Côn ñau ñieån hình coù tính chaát quaën
thaét. Moãi côn keùo daøi khoaûng 1-3 phuùt, khoaûng thôøi gian giöõa hai côn trung bình 3-10 phuùt.
Côn ñau bao goàm hai giai ñoaïn: giai ñoaïn ñau taêng vaø giai ñoaïn dòu ñau. Trong giai ñoaïn ñau
taêng, côn ñau coù cöôøng ñoä trung bình. Khi côn ñau baét ñaàu xuaát hieän, beänh nhaân coù theå coù
caûm giaùc buoàn noân, noân oùi, soâi ruoät hay maéc ñi caàu…Giöõa caùc côn, beänh nhaân thöôøng khoâng
ñau hoaëc chæ ñau aâm æ, caêng töùc.
5

6. -Trong taéc ruoät giaø, beänh nhaân thöôøng chæ ñau aâm æ, kieåu caêng töùc.
-Ñau trong ngheït ruoät coù tính chaát lieân tuïc. Trong ngheït ruoät non, beänh nhaân ñau buïng döõ doäi.
Trong xoaén ñaïi traøng, tuyø thuoäc vaøo theå xoaén laø caáp tính hay baùn caáp maø beänh nhaân ñau buïng
vôùi möùc ñoä döõ doäi hay vöøa phaûi
-Thôøi gian taéc ruoät caøng keùo daøi, caùc côn ñau caøng coù xu höôùng thöa daàn vaø cöôøng ñoä ñau
giaûm daàn. Ngöôïc laïi, beänh nhaân bò ngheït ruoät ñau ngaøy caøng nhieàu hôn.
b-Noân oùi:
-Trong giai ñoaïn sôùm cuûa taéc ruoät, noân oùi laø do phaûn xaï gaây ra do thaønh cuûa ñoaïn ruoät phía
treân choã taéc bò caêng do öù ñoïng, beänh nhaân noân ra thöùc aên chöa tieâu. Keá ñeán, dòch noân coù theå
coù maøu xanh cuûa maät. Cuoái cuøng, beänh nhaân noân ra dòch coù muøi thoái vaø maøu vaøng gioáng
phaân.
-Möùc ñoä noân vaø taàn suaát noân phuï thuoäc vaøo vò trí taéc. Taéc ruoät caøng cao, beänh nhaân caøng noân
nhieàu vaø noân lieân tuïc, löôïng nöôùc cô theå maát ra ngoaøi caøng lôùn. Neáu vò trí taéc xaûy ra ôû ñoaïn
cuoái hoài traøng, noân oùi khoâng phaûi laø trieäu chöùng noåi baät, nöôùc cô theå bò maát chuû yeáu laø vaøo
trong loøng ruoät, vaø dieãn tieán cuûa söï maát nöôùc thöôøng chaäm hôn. Trong taéc ruoät do u ñaïi traøng,
beänh nhaân haàu nhö khoâng coù trieäu chöùng buoàn noân hay noân oùi
c-Bí trung ñaïi tieän:
-Trong taéc ruoät luoân luoân coù baát thöôøng veà vaán ñeà trung vaø ñaïi tieän.
-Beänh nhaân taéc ruoät non coù theå vaãn coøn trung hoaëc ñaïi tieän moät vaøi laàn sau khi xuaát hieän côn
ñau buïng ñaàu tieân. Sau 12-24 giôø, beänh nhaân bí trung vaø ñaïi tieän hoaøn toaøn.
-Beänh nhaân xoaén ruoät non thöôøng bí trung ñaïi tieän hoaøn toaøn ngay sau khi xuaát hieän côn ñau.
-Bí trung ñaïi tieän laø trieäu chöùng phuï thuoäc nhieàu vaøo chuû quan cuûa beänh nhaân, do ñoù chæ coù
giaù trò giôùi haïn trong chaån ñoaùn moät tröôøng hôïp taéc ruoät.
d-Chöôùng buïngvaø taùo boùn:
-Beänh nhaân taéc ñaïi traøng coù theå nhaäp vieän chæ vì lyù do buïng bò chöôùng vaø taùo boùn.
1.2-Trieäu chöùng thöïc theå:
a-Trieäu chöùng toaøn thaân:
-Haàu heát beänh nhaân coù tình traïng maát nöôùc.
-Do tình traïng maát nöôùc chuû yeáu ôû ngaên ngoaïi baøo (maát nöôùc ñaúng tröông), soát do maát nöôùc
laø trieäu chöùng khoâng thöôøng gaëp.
-Nhieãm truøng nhieãm ñoäc laø bieåu hieän cuûa moät tröôøng hôïp ngheït ruoät vaø quai ruoät ngheït ñaõ
hoaïi töû.
b-Trieäu chöùng taïi choã:
-Chöôùng buïng laø trieäu chöùng laâm saøng thöôøng gaëp nhaát.
-Buïng coù theå chöôùng ñeàu hoaëc khoâng ñeàu. Taéc ruoät ôû ñoaïn cuoái hoài traøng buïng chöôùng ñeàu,
taäp trung ôû vuøng quanh roán. Taéc ruoät ôû ñaïi traøng xích-ma hay tröïc traøng buïng chöôùng ñeàu
nhöng phaân boá ôû ngoaïi vi. Taéc taù traøng hay caùc quai ñaàu tieân cuûa hoãng traøng buïng chöôùng
chuû yeáu ôû vuøng thöôïng vò. Buïng chöôùng khoâng ñeàu laø daáu hieäu cuûa xoaén ruoät.
6

7. -Neáu thaønh buïng moûng, coù theå thaáy hình aûnh caùc quai ruoät noåi goà leân treân thaønh buïng. Moät
daáu hieäu ñieån hình cuûa taéc ruoät laø daáu hieäu raén boø. Ñoù laø caùc soùng nhu ñoäng quan saùt ñöôïc
treân thaønh buïng beänh nhaân taéc ruoät. Ñoâi khi, thay vì nhieàu quai, coù hình aûnh moät quai ruoät raát
to naèm im lìm treân thaønh buïng, baèng chöùng cuûa moät tröôøng hôïp xoaén ruoät.
-Seïo moå cuõ laø daáu hieäu raát quan troïng khi khaùm moät beänh nhaân taéc ruoät, bôûi vì khi moät beänh
nhaân nhaäp vieän vôùi hoäi chöùng taéc ruoät maø coù seïo moå cuõ ôû thaønh buïng thì chaån ñoaùn ñaàu tieân
bao giôø cuõng laø taéc ruoät do dính. Ñaëc bieät neáu beân döôùi hoaëc caïnh seïo moå cuõ chuùng ta thaáy
moät khoái phoàng aán raát ñau thì ñoù laø bieåu hieän cuûa moät tröôøng hôïp thoaùt vò thaønh buïng ngheït.
Töông töï nhö vaäy, moät khoái phoàng ñau ôû vuøng beïn ñuøi coù theå laø bieåu hieän cuûa moät tröôøng
hôïp thoaùt vò beïn hay ñuøi ngheït.
-Khi sôø naén thaønh buïng thöôøng meàm vaø beänh nhaân chæ coù caûm giaùc ñau vöøa phaûi. Thaønh buïng
aán ñau döõ doäi, aán coù vuøng ñau khu truù, coù ñeà khaùng hay phaûn öùng phuùc maïc laø daáu hieäu cuûa
moät tröôøng hôïp ngheït ruoät. Neáu sôø ñöôïc moät khoái u raát coù theå nguyeân nhaân gaây taéc ruoät laø
loàng ruoät, u böôùu hay vieâm tuùi thöøa ñaïi traøng…
-Goõ buïng thöôøng nghe tieáng vang troáng, do caùc quai ruoät phiaù treân choã taéc chöùa nhieàu hôi.
-Nghe aâm ruoät laø thao taùc raát quan troïng ñeå chaån ñoaùn phaân bieät giöõa taéc ruoät vaø lieät ruoät.
Trong taéc ruoät, tröø tröôøng hôïp taéc ruoät ñaõ dieãn tieán nhieàu ngaøy hoaëc ñaõ coù bieán chöùng hoaïi töû
ruoät gaây vieâm phuùc maïc, nghe seõ thaáy aâm ruoät xuaát hieän thöôøng xuyeân hôn, cöôøng ñoä lôùn hôn
vaø aâm saéc cao hôn bình thöôøng.
-Caàn thaêm khaùm caùc loã thoaùt vò ñeå phaùt hieän moät tröôøng hôïp thoaùt vò beïn hay ñuøi ngheït, hay
tìm daáu hieäu Howship-Romberg ñeå phaùt hieän thoaùt vò bòt ngheït.
-Thaêm tröïc traøng laø ñoäng taùc thaêm khaùm baét buoät tröôùc moät beänh nhaân nhaäp vieän vôùi hoäi
chöùng taéc ruoät. Ñieån hình chuùng ta seõ coù daáu hieäu boùng tröïc traøng roãng. Neáu thaêm tröïc traøng
sôø ñöôïc phaân cöùng, beänh nhaân coù theå bò taéc ruoät do phaân. Sôø ñöôïc u choài xuøi bít haún loøng tröïc
traøng ôû moät beänh nhaân taéc ruoät laø daáu hieäu haàu nhö chaéc chaén cuûa taéc ruoät do ung thö tröïc
traøng. Neáu sôø thaáy tuùi cuøng sau bò thaâm nhieãm cöùng, raát coù theå ñoù laø baèng chöùng cuûa moät
tröôøng hôïp ung thö di caên xoang phuùc maïc. Sau khi thaêm, ruùt gant thaáy dính nhaày maùu, coù theå
beänh nhaân ñaõ bò loàng ruoät.
2-Trieäu chöùng caän laâm saøng:
2.1-Caùc xeùt nghieäm veà sinh hoaù vaø huyeát hoïc:
-Caùc xeùt nghieäm veà sinh hoaù vaø huyeát hoïc ít coù giaù trò trong chaån ñoaùn taéc ruoät nhöng giuùp
ích trong quaù trình ñieàu trò.
-Trong giai ñoaïn ñaàu cuûa taéc ruoät, haàu heát caùc xeùt nghieäm ñeàu bình thöôøng.
-Tröôøng hôïp nheï, noàng ñoä BUN coù theå hôi taêng (hoaëc tæ leä BUN/creatinin lôùn hôn 20), chöùng
toû beänh nhaân coù hieän töôïng maát nöôùc. Neáu maát nöôùc möùc ñoä naëng hôn, caùc chæ soá veà hct,
hemoglobin, albumin huyeát töông taêng.
-Noàng ñoä Na+ huyeát töông coù theå taêng hoaëc giaûm nheï, tuyø thuoäc vaøo ñaùp öùng tieát ADH cuûa
cô theå ñoái vôùi söï maát nöôùc, tuy nhieân cô theå luoân luoân thieáu huït Na+ (vaø caùc anion keøm theo).
7

8. -Beänh nhaân bò taéc ôû taù traøng thöôøng nhieãm toan chuyeån hoaù do maát HCO3- (noàng ñoä HCO3-
huyeát töông giaûm, noàng ñoä Cl- huyeát töông taêng, khoaûng troáng anion khoâng thay ñoåi). Neáu ñaõ
coù hoaïi töû ruoät hoaëc maát nöôùc traàm troïng daãn ñeán soác, beänh nhaân coù theå nhieãm toan lactic
(noàng ñoä HCO3- huyeát töông giaûm, khoaûng troáng anion taêng). Caùc xeùt nghieäm veà khí maùu
ñoäng maïch coù giaù trò hôn caùc xeùt nghieäm sinh hoaù huyeát töông trong chaån ñoaùn caùc roái loaïn
veà kieàm toan.
-Neáu thaønh ruoät bò nhoài maùu hoaëc hoaïi töû, moät soá loaïi men coù theå xuyeân qua thaønh ruoät vaøo
tuaàn hoaøn, theå hieän baèng söï taêng noàng ñoä cuûa amylase, phosphatase kieàm, creatine
phosphokinase, SGOT, SGPT, lactate dehydrogenase.
2.2-Caùc phöông phaùp chaån ñoaùn hình aûnh:
a-X-quang buïng khoâng söûa soaïn:
-X-quang buïng khoâng söûa soaïn, ñaëc bieät X-quang buïng ñöùng, laø chæ ñònh ñaàu tieân vaø trong
haàu heát caùc tröôøng hôïp ñuû ñeå ñöa ra keát luaän veà maët chaån ñoaùn.
-Bình thöôøng haàu nhö khoâng coù hôi ôû ruoät non vaø chæ coù vaøi boùng hôi raõi raùc ôû ñaïi traøng xích-
ma. Trong giai ñoaïn ñaàu cuûa taéc ruoät non, ñoaïn ruoät phía treân choã taéc baét ñaàu chöôùng hôi vaø
daõn (ñöôøng kính ruoät non lôùn hôn 2,5 cm). Hôi trong ñaïi traøng coù theå vaãn coøn trong voøng 12-
24 giôø. Möùc nöôùc hôi ruoät non seõ xuaát hieän khi coù söï öù ñoïng ñaùng keå cuûa dòch (vaø hôi) trong
caùc quai ruoät treân choã taéc. Sau 12-24 giôø, ñaïi traøng xeïp, chuùng ta coù hình aûnh ñieån hình cuûa
moät tröôøng hôïp taéc ruoät non hoaøn toaøn: ruoät non chöôùng hôi vaø khoâng coù hôi trong ñaïi traøng,
nhieàu möùc nöôùc hôi ruoät non xeáp theo hình baäc thang theo chieàu töø haï söôøn traùi xuoáng ñeán hoá
chaäu phaûi (hình 1). Neáu thôøi ñieåm chuïp phim truøng vôùi thôøi ñieåm ñoaïn ruoät phía treân choã taéc
taêng co thaét, chuùng ta coù theåõ thaáy hai möùc nöôùc hôi ôû chaân cuûa moät quai ruoät non cheânh nhau.
Trong tröôøng hôïp caùc quai ruoät treân choã taéc chæ chöùa toaøn dòch vaø raát ít hôi, caùc boùng hôi nhoû
ôû giöõa caùc neáp nieâm maïc bò phuø neà vaø caêng giaõn cuûa quai ruoät chöôùng seõ cho hình aûnh “chuoãi
traøng haït”.
-Phim buïng khoâng söûa soaïn coù vai troø giôùi haïn trong chaån ñoaùn xoaén ruoät non nhöng raát coù
giaù trò trong chaån ñoaùn xoaén ñaïi traøng.
b-X-quang vôùi thuoác caûn quang:
-Chuïp X-quang vôùi thuoác caûn quang ñöôïc chæ ñònh ñeå: (1) chaån ñoaùn xaùc ñònh taéc ruoät cao, (2)
chaån ñoaùn xaùc ñònh taéc ñaïi traøng, vaø (3) chaån ñoaùn phaân bieät giöõa taéc vaø baùn taéc ruoät non.
-Ñeå chaån ñoaùn taéc ruoät cao, cho beänh nhaân uoáng thuoác caûn quang. Hình aûnh ñieån hình laø taù
traøng (vaø caùc quai ñaàu tieân cuûa hoãng traøng) daõn to, khung taù traøng bung roäng, thuoác khoâng
thoaùt qua ñöôïc choã taéc.
8

9. Hình 1: Hình aûnh cuûa taéc ruoät non hoaøn
toaøn treân phim buïng ñöùng khoâng söûa
soaïn: caùc quai ruoät non chöôùng hôi,
nhieàu möùc nöôùc hôi ruoät non, khoâng coù
hôi trong ñaïi traøng.
-Trong tröôøng hôïp taéc ñaïi traøng, chuïp phim vôùi barium ñöôïc thuït vaøo loøng ñaïi traøng qua ngaõ
haäu moân. Khoâng caàn thieát phaûi chuïp vôùi kyõ thuaät ñoái quang keùp vì muïc ñích khoâng phaûi ñeå
ñaùnh giaù caùc toån thöông nieâm maïc. Neáu taéc ñaïi traøng hoaøn toaøn, chuùng ta coù hình aûnh “caét
cuït” ñaïi traøng. Neáu ñaïi traøng taéc khoâng hoaøn toaøn, tuyø thuoäc vaøo nguyeân nhaân gaây baùn taéc
(ung thö, vieâm tuùi thöøa, xoaén…), chuùng ta coù caùc hình aûnh khaùc nhau.
-Ñeå chaån ñoaùn phaân bieät giöõa taéc vaø baùn taéc ruoät non, hoaëc cho beänh nhaân uoáng thuoác caûn
quang (quang ruoät non, phöông phaùp thoâng thöôøng) hoaëc thuoác caûn quang ñöôïc ñöa vaøo loøng
ruoät qua moät oáng thoâng ñöôïc ñaët tôùi ñoaïn D3 taù traøng (quang ruoät non coù bôm thuoác caûn
quang) vaø ñaùnh giaù thôøi gian tieâu thoaùt cuûa thuoác cho ñeán khi thuoác caûn quang baét ñaàu vaøo
ñaïi traøng phaûi. Thôøi gian tieâu thoaùt keùo daøi chöùng toû coù baùn taéc ruoät (hình 2). Neáu nghi ngôø
toån thöông naèm ôû ñoaïn cuoái ruoät non, thí duï lao hoài-manh traøng, coù theå thuït thuoác caûn quang
qua haäu moân (quang ruoät non, phöông phaùp ngöôïc doøng), chuùng ta coù hình aûnh chít heïp nham
nhôû thaønh ruoät.
c-Caùc phöông phaùp chaån ñoaùn hình aûnh khaùc:
-Sieâu aâm coù vai troø giôùi haïn trong chaån ñoaùn taéc ruoät, moät phaàn do tình traïng chöôùng hôi
trong loøng ruoät, moät phaàn do keát quaû sieâu aâm phuï thuoäc nhieàu vaøo chuû quan cuûa ngöôøi ñoïc.
Trong tröôøng hôïp beänh nhaân choáng chæ ñònh chuïp X-quang (thí duï phuï nöõ mang thai), sieâu aâm
laø phöông tieän chaån ñoaùn ñöôïc choïn löïa. Ñoái vôùi taéc ruoät non vaø ruoät ít chöôùng hôi, sieâu aâm
cho caùc hình aûnh sau: (1) caùc quai ruoät daõn naèm keà quai ruoät xeïp, (2) daáu hieäu maùy giaët, hình
aûnh caùc maõnh chaát baõ trong loøng ruoät bò “nhaøo troän” khi quai ruoät taêng co thaét. Sieâu aâm coù
giaù trò cao hôn trong chaån ñoaùn nguyeân nhaân taéc ruoät do ung thö ñaïi traøng, loàng ruoät.
9

10. Hình 2: Hình aûnh cuûa taéc ruoät non
hoaøn toaøn do dính treân phim chuïp
quang ruoät non: thuoác caûn quang
khoâng qua ñöôïc ñaïi traøng sau 16
giôø. Ghi nhaän loøng ñaïi traøng vaãn coøn
phaân vaø hôi.
-Noäi soi oáng tieâu hoaù vôùi oáng soi meàm hoaëc cöùng duøng ñeå chaån ñoaùn caùc nguyeân nhaân gaây
taéc ñaïi traøng, ñaëc bieät ôû phaàn cuoái cuûa khung ñaïi traøng.
-Trong moät soá tröôøng hôïp, CTscan coù theå ñöôïc duøng ñeå chaån ñoaùn nguyeân nhaân gaây taéc ruoät,
ñaëc bieät neáu nguyeân nhaân laø caùc khoái u hay caùc oå vieâm nhieãm trong xoang buïng. Ñoái vôùi
xoaén ruoät non, CTscan coù giaù trò chaån ñoaùn cao hôn X-quang buïng khoâng söûa soaïn. Ngoaøi ra,
CTscan coøn coù ích trong nhöõng tröôøng hôïp maø laâm saøng raát khoù chaån ñoaùn phaân bieät (thí duï
giöõa xoaén ruoät vaø nhoài maùu maïc treo ruoät hay vieâm tuïy hoaïi töû xuaát huyeát…).
-Quang ñoäng maïch ñoâi khi ñöôïc chæ ñònh ñeå chaån ñoaùn moät khoái u taân sinh trong xoang buïng
gaây taéc ruoät, nhöng thöôøng hôn caû laø ñeå chaån ñoaùn phaân bieät giöõa taéc ruoät vaø taéc maïch maùu
maïc treo ruoät (hình 3).
VI-CHAÅN ÑOAÙN:
1-Chaån ñoaùn xaùc ñònh taéc ruoät:
-Chaån ñoaùn xaùc ñònh moät tröôøng hôïp taéc ruoät non treân laâm saøng khoâng khoù neáu beänh nhaân
nhaäp vieän vôùi caùc trieäu chöùng ñau buïng töøng côn, noân oùi, bí trung ñaïi tieän, vaø khaùm laâm saøng
cho thaáy caùc daáu hieäu buïng chöôùng, daáu quai ruoät noåi, daáu raén boø... Thöïc teá, ñeå chaån ñoaùn
xaùc ñònh moät tröôøng hôïp taéc ruoät noùi chung vaø taéc ruoät non noùi rieâng, beänh nhaân phaûi ñöôïc
chuïp X-quang buïng khoâng söûa soaïn, ñaëc bieät laø chuïp phim buïng ñöùng.
-Trong giai ñoaïn sôùm cuûa taéc ruoät non, caùc quai ruoät non khoâng chöôùng hôi nhieàu, vaø coù theå
vaãn coøn hôi trong ñaïi traøng. Tuy nhieân, neáu quan saùt kyõ chuùng ta coù theå thaáy khaåu kính ruoät
non lôùn hôn khaåu kính cuûa ñaïi traøng (caùc hình aûnh treân neáu vaãn coøn toàn taïi sau 24 giôø laø bieåu
hieän cuûa baùn taéc ruoät). Sau 12-24 giôø, khoâng coøn hôi trong ñaïi traøng, treân phim chæ thaáy hình
aûnh ruoät non chöôùng hôi. Khi söï öù ñoïng trôû neân ñaùng keå, caùc möùc nöôùc hôi ruoät non baét ñaàu
10

11. xuaát hieän vaø taêng daàn veà soá löôïng. Daáu hieäu “ chuoãi traøng haït” laø bieåu hieän cuûa taéc ruoät non
giai ñoaïn muoän, khi coù nhieàu quai ruoät öù ñoïng vaø khoâng coøn co thaét.
Hình 3: Hình aûnh cuûa taéc maïch maïc treo
traøng treân treân phim chuïp quang ñoäng
maïch thaân taïng.
-Beänh nhaân taéc ruoät cao coù möùc ñoä chöôùng hôi ít hôn vaø möùc nöôùc hôi khoâng roõ raøng. Nhöõng
beänh nhaân naøy (vaø beänh nhaân baùn taéc ruoät) caàn ñeán quang ruoät non hoaëc CTscan ñeå xaùc ñònh
chaån ñoaùn.
-Beänh nhaân baùn taéc ruoät non coù trieäu chöùng khoâng raàm roä nhö taéc ruoät non hoaøn toaøn. Ña soá
beänh nhaân chæ ñau quaën buïng vaø vaãn coøn trung tieän ñöôïc. Noân oùi laø trieäu chöùng khoâng thöôøng
xuyeân. Moät vaøi beänh nhaân coù nhöõng ñôït tieâu chaûy. Khaùm laâm saøng buïng thöôøng chöôùng nheï.
Beänh nhaân thöôøng khoâng coù daáu quai ruoät noåi hay daáu hieäu raén boø. Ñoâi khi nghe buïng coù daáu
hieäu Koenig…Chaån ñoaùn xaùc ñònh baùn taéc ruoät non caàn ñeán quang ruoät non.
-Khi beänh nhaân nhaäp vieän vôùi caùc trieäu chöùng ñaày buïng, taùo boùn, buïng chöôùng…, coù theå chaån
ñoaùn nguyeân nhaân gaây taéc naèm ôû ñaïi traøng. Tuy nhieân, ñeå chaån ñoaùn xaùc ñònh taéc ñaïi traøng,
beänh nhaân phaûi ñöôïc chuïp quang ñaïi traøng hoaëc noäi soi ñaïi traøng.
-Ngheït ruoät (tröø caùc thoaùt vò thaønh buïng ngheït) raát khoù chaån ñoaùn sôùm treân laâm saøng, khi quai
ruoät ngheït chöa bò hoaïi töû. Ñau buïng lieân tuïc vaø buïng aán coù vuøng ñau khu truù laø daáu hieäu
caûnh baùo, nhaát laø treân beänh nhaân coù veát moå cuõ. Caùc daáu hieäu kinh ñieån nhö soát, baïch caàu
taêng, daáu nhieãm truøng nhieãm ñoäc, buïng ñeà khaùng…laø caùc daáu hieäu cuûa hoaïi töû ruoät. Xoaén
ñaïi traøng ñöôïc chaån ñoaùn deã daøng treân phim buïng ñöùng, nhöng vai troø cuûa X-quang coøn giôùi
haïn trong chaån ñoaùn xoaén ruoät non. Neáu phim buïng ñöùng chöa theå keát luaän xoaén ruoät non,
neân cho beänh nhaân chuïp CTscan vì CTscan coù giaù trò chaån ñoaùn cao hôn.
-X-quang phoåi thaúng cuõng ñöôïc xem laø moät phöông tieän chaån ñoaùn ñöôïc chæ ñònh thöôøng quy
tröôùc moät beänh nhaân coù hoäi chöùng taéc ruoät vì hai lyù do: thöù nhaát, giuùp chuùng ta chaån ñoaùn loaïi
11

12. tröø moät soá beänh lyù khaùc coù theå laàm vôùi taéc ruoät (thí duï vieâm phoåi, thuûng taïng roãng). Thöù hai,
giuùp chuùng ta ñaùnh giaù ñöôïc tình traïng tim phoåi cuûa beänh nhaân tröôùc moå.
2-Chaån ñoaùn nguyeân nhaân taéc ruoät:
Chaån ñoaùn taéc ruoät khoâng khoù nhöng chaån ñoaùn nguyeân nhaân gaây taéc ruoät ñoâi khi khoâng deã
daøng. Ñeå chaån ñoaùn nguyeân nhaân gaây taéc ruoät, caàn keát hôïp beänh söû, tieàn caên vaø caùc trieäu
chöùng laâm saøng vaø caän laâm saøng.
a-Taát caû caùc beänh nhaân ñaõ ñöôïc phaãu thuaät vuøng buïng khi nhaäp vieän vôùi hoäi chöùng taéc ruoät
ñeàu neân ñöôïc chaån ñoaùn tröôùc tieân khaû naêng taét ruoät do dính. Taéc ruoät do dính thöôøng laø taéc
ruoät ñôn thuaàn, tuy nhieân 10-30% caùc tröôøng hôïp coù ngheït ruoät.
b-Xoaén ruoät non thöôøng do daây dính. Chaån ñoaùn phaân bieät giöõa xoaén ruoät non vaø taéc ruoät do
dính ñôn thuaàn laø moät yeâu caàu baét buoäc treân laâm saøng, bôûi vì tieân löôïng cuûa hai beänh caûnh
naøy hoaøn toaøn khaùc nhau. Caàn nghó ñeán xoaén ruoät non khi beänh nhaân coù moät hoaëc nhieàu daáu
hieäu sau: ñau buïng lieân tuïc, nhaäp vieän trong beänh caûnh coù soác, laâm saøng coù soát, daáu nhieãm
truøng nhieãm ñoäc, aán chaån buïng coù vuøng ñau khu truù hay coù phaûn öùng phuùc maïc, baïch caàu
taêng treân 12.000/µL, khoaûng troáng anion taêng…
-Treân phim buïng khoâng söûa soaïn, nhieàu tröôøng hôïp xoaén ruoät non cho hình aûnh khoâng khaùc gì
hình aûnh giai ñoaïn sôùm cuûa taéc ruoät ñôn thuaàn. Neáu X-quang cho thaáy moät trong caùc hình
aûnh sau ñaây, coù nhieàu khaû naêng ñoù laø moät tröôøng hôïp xoaén ruoät non:
(1) Moät quai ruoät non tröôùng hôi vôùi möùc ñoä vöôït troäi so vôùi caùc quai coøn laïi, ñoàng thôøi möùc
nöôùc hôi cuûa quai naøy khoâng cheânh nhau.
(2) Hình aûnh “haït caø-pheâ”, neáu quai ruoät bò xoaén chöùa toaøn hôi (hình 4).
(3) Hình aûnh “giaû khoái u”, neáu quai ruoät bò xoaén chöùa toaøn dòch.
-CTscan coù giaù trò hôn X-quang buïng khoâng söûa soaïn trong chaån ñoaùn xoaén ruoät non.
c-Ñoái vôùi caùc thoaùt vò thaønh buïng ngheït, caùc daáu hieäu laâm saøng thöôøng ñuû ñeå chaån ñoaùn xaùc
ñònh. Moät khoái ñau xuaát hieän ôû vuøng beïn, treân beänh nhaân coù tieàn söû cuûa moät khoái phoàng xuaát
hieän ôû cuøng vò trí ñoù khi ñöùng vaø bieán maát khi naèm, laø daáu hieäu raát coù giaù trò trong chaån ñoaùn
thoaùt vò beïn hay thoaùt vò ñuøi ngheït. Neáu khoái ñau xuaát hieän ôû ngay beân döôùi hoaëc laân caän veát
moå cuõ, chaån ñoaùn haàu nhö chaéc chaén laø thoaùt vò veát moå ngheït. Tuy nhieân, haàu heát caùc tröôøng
hôïp thoaùt vò noäi ngheït thöôøng khoâng chaån ñoaùn ñöôïc tröôùc moå.
-Sieâu aâm coù giaù trò trong chaån ñoaùn thoaùt vò thaønh buïng ngheït, ñaëc bieät thoaùt vò ñuøi ngheït hay
khoái thoaùt vò veát moå ngheït coù kích thöôùc nhoû treân beänh nhaân coù thaønh buïng daøy môõ.
d-Taéc ruoät do ung thö ñaïi traøng thöôøng dieãn tieán baùn caáp hoaëc maõn tính. Neáu beänh dieãn tieán
caáp tính, caàn loaïi tröø hoäi chöùng Ovilgie. Beänh nhaân thöôøng ôû ñoä tuoåi 50-70, coù trieäu chöùng
taùo boùn 1-2 thaùng tröôùc khi nhaäp vieän. Möùc ñoä taùo boùn taêng daàn vaø buïng chöôùng daàn. Haàu
heát caùc beänh nhaân vaãn coøn trung tieän khi nhaäp vieän. Beänh nhaân thöôøng chæ than caêng töùc
buïng. Moät soá beänh nhaân coù trieäu chöùng tieâu phaân maùu tröôùc khi xuaát hieän taùo boùn. AÁn chaån
buïng, ñaëc bieät thaêm tröïc traøng coù theå phaùt hieän khoái u. Chaån ñoaùn xaùc ñònh baèng chuïp quang
ñaïi traøng hoaëc noäi soi ñaïi traøng. Taéc ruoät do ung thö ñaïi traøng theå hieän treân phim chuïp quang
ñaïi traøng baèng hình aûnh “caét cuït ñaïi traøng” (hình 5).
12

13. Hình 4: Hình aûnh “haït caø-pheâ” treân phim
buïng ñöùng khoâng söûa soaïn cuûa moät tröôøng
hôïp xoaén ruoät non
Hình 5: Hình aûnh “ñaïi traøng bò caét cuït” treân phim chuïp quang ñaïi traøng cuûa moät
tröôøng hôïp taéc ruoät do ung thö ñaïi traøng goùc laùch. Ghi nhaän ñaïi traøng ngang chöôùng
hôi tôùi taän goùc laùch.
e-Taéc ñaïi traøng do phaân cöùng: beänh nhaân thöôøng lôùn tuoåi, coù tieàn caên taùo boùn maõn tính, hoaëc
tröôùc ñoù coù duøng caùc loaïi thuoác laøm giaûm nhu ñoäng ruoät (thuoác ho chaúng haïn). Phim buïng
khoâng söûa soaïn cho thaáy khung ñaïi traøng daõn vaø chöùa nhieàu phaân. Thaêm tröïc traøng sôø ñuïng
13

14. phaân cöùng. Thuït thaùo ñaïi traøng baèng nöôùc aám seõ ra nhieàu phaân vaø caùc trieäu chöùng seõ thaùo lui
nhanh choùng.
f-Xoaén ñaïi traøng coù theå dieãn tieán caáp tính hay baùn caáp. Beänh nhaân thöôøng lôùn tuoåi. Neáu beänh
dieãn tieán baùn caáp beänh nhaân thöôøng coù tieàn caên moät vaøi laàn ñau töông töï. Moät soá yeáu toá ñöôïc
xem nhö laø “yeáu toá thuaän lôïi” cho quaù trình xoaén xaûy ra, thí duï nhö cheá ñoä aên nhieàu chaát baõ,
caùc beänh lyù vieâm nhieãm hoaëc daây dính trong xoang buïng, manh traøng quaù di ñoäng, ñaïi traøng
xích-ma daøi, thai kyø hoaëc caùc khoái u trong xoang buïng…
-Khaùc vôùi xoaén ruoät non, X-quang coù giaù trò cao trong chaån ñoaùn xoaén ñaïi traøng. Treân phim
buïng khoâng söûa soaïn cho thaáy moät boùng hôi khoång loà vôùi möùc nöôùc hôi naèm ôû haï söôøn traùi
(hoaëc phaûi) ñoái vôùi xoaén manh traøng (hình 8), hoaëc hình aûnh moät “oáng hôi loän ngöôïc“chieám
gaàn heát caû xoang buïng ñoái vôùi xoaén ñaïi traøng xích-ma (hình 6). Trong tröôøng hôïp baùn caáp,
noäi soi hoaëc quang ñaïi traøng coù thuït thaùo baèng barium coù giaù trò chaån ñoaùn cao. Quang ñaïi
traøng cho thaáy hình aûnh “moû chim” neáu xoaén ñaïi traøng xích-ma (hình 7), hoaëc hình aûnh caét
cuït ôû ñaïi traøng goùc gan neáu xoaén ôû manh traøng (hình 8).
Hình 6: Hình aûnh “oáng hôi loän ngöôïc” treân
phim buïng khoâng söûa soaïn cuûa xoaén ñaïi traøng
xích-ma.
f-Loàng ruoät ôû ngöôøi lôùn khoù chaån ñoaùn. Caùc trieäu chöùng thöôøng dieãn tieán roài thoaùi lui nhieàu
ñôït. Ñoâi khi coù theå sôø thaáy moät khoái u buïng keát hôïp vôùi daáu hieäu phaân coù nhaày maùu. Neáu
loàng xaûy ra ôû ñaïi traøng coù theå chaån ñoaùn xaùc ñònh baèng quang ñaïi traøng. Sieâu aâm coù theå ñöôïc
söû duïng ñeå chaån ñoaùn xaùc ñònh loàng ruoät, ñaëc bieät loàng ruoät non. Noùi chung, haàu heát caùc
tröôøng hôïp loàng ruoät ôû ngöôøi lôùn thöôøng khoâng ñöôïc chaån ñoaùn xaùc ñònh tröôùc moå.
14

15. Hình 7: Hình “moû chim” trong xoaén ñaïi
traøng xích-ma
Hình 8: Hình aûnh cuûa xoaén manh traøng treân phim chuïp buïng khoâng söûa soaïn (boùng hôi khoång
loà ôû vuøng hoâng-haï söôøn traùi) vaø quang ñaïi traøng (ñaïi traøng len bò caét nhoïn ñaàu).
3-Chaån ñoaùn phaân bieät:
a-Lieät ruoät:
-Caàn phaân bieät lieät ruoät vôùi taéc ruoät theå baùn caáp, ñaëc bieät taéc ruoät do ung thö ñaïi traøng. Taéc
ruoät non giai ñoaïn muoän cuõng coù theå laàm vôùi lieät ruoät.
-Lieät ruoät thöôøng laø bieåu hieän cuûa moät soá beänh caûnh laâm saøng: giai ñoaïn haäu phaãu, chaán
thöông coù tuï maùu sau phuùc maïc, moät soá roái loaïn veà chuyeån hoaù (taêng ureâ huyeát, nhieãm
ketone treân beänh nhaân tieåu ñöôøng, giaûm K+ huyeát töông), caùc loaïi thuoác…
15

16. -Ña soá beänh nhaân than caêng töùc buïng laø chuû yeáu. Khaùm thaáy buïng chöôùng, chuû yeáu laø chöôùng
hôi. Nghe aâm ruoät giaûm hoaëc maát.
-Chaån ñoaùn lieät ruoät chuû yeáu döïa vaøo X-quang. Treân phim buïng khoâng söûa soaïn, lieät ruoät theå
hieän baèng hình aûnh chöôùng hôi caû ôû ruoät non vaø ruoät giaø. Ñoâi khi coù daáu hieäu “chuoãi traøng
haït” nhöng daáu hieäu naøy thöôøng ñaëc hieäu cho taéc ruoät non hôn. Ñaïi traøng traùi tröôùng hôi laø
daáu hieäu quan troïng trong chaån ñoaùn lieät ruoät. Daáu hieäu naøy cuõng coù theå gaëp trong taéc ruoät do
toån thöông ôû phaàn xa ñaïi traøng, tuy nhieân coù theå loaïi tröø deã daøng baèng noäi soi ñaïi traøng xích-
ma hoaëc quang ñaïi traøng.
-CTscan coù giaù trò trong chaån ñoaùn phaân bieät giöõa taéc ruoät vaø lieät ruoät haäu phaãu.
-Neáu beänh nhaân ñöôïc chuïp moät phim phoåi thaúng, chuùng ta coù theå thaáy moät vaøi daáu hieäu cuûa
nguyeân nhaân gaây lieät ruoät, thí duï nhö lieàm hôi döôùi hoaønh, xeïp ñaùy phoåi, traøn dòch maøng
phoåi…Caùc xeùt nghieäm ñònh löôïng ureâ, ketone, ñöôøng huyeát, ion ñoà…coù giaù trò trong chaån
ñoaùn nguyeân nhaân lieät ruoät do roái loaïn chuyeån hoaù.
b-Vieâm tuïy caáp:
-Vieâm tuïy caáp coù moät soá ñaëc ñieåm laâm saøng töông töï nhö xoaén ruoät non: ñau buïng ñoät ngoät
vaø döõ doäi keøm noân oùi lieân tuïc. Beänh nhaân vieâm tuïy caáp coù theå coù tieàn caên nghieän röôïu hay
soûi maät. Moät daáu hieäu laâm saøng, neáu hieän dieän, seõ coù giaù trò chaån ñoaùn cao. Ñoù laø daáu hieäu
aán ñau vuøng söôøn löng traùi (daáu hieäu Mayo-Robson).
-X-quang khoâng cho moät keát luaän chính xaùc, nhöng neáu treân phim buïng khoâng söûa soaïn
chuùng ta thaáy moät trong caùc daáu hieäu sau ñaây: tuïy ñoùng voâi, soûi maät, môø goùc söôøn hoaønh
traùi… thì coù nhieàu khaû naêng ñoù laø vieâm tuïy caáp.
-Neáu keát quaû xeùt nghieäm cho thaáy noàng ñoä amylase huyeát töông taêng cao (treân 10 laàn giaù trò
bình thöôøng) thì chaån ñoaùn haàu nhö chaéc chaén laø vieâm tuïy caáp, bôûi vì trong xoaén ruoät non
noàng ñoä amylase huyeát töông cuõng taêng nhöng thöôøng khoâng tôùi ngöôõng treân.
-Sieâu aâm coù theå phaùt hieän vieâm tuïy (ñaùnh giaù kích thöôùc tuïy, tuï dòch trong haâuï cung maïc noái,
soûi maät…), tuy nhieân phöông tieän giuùp chaån ñoaùn phaân bieät chaéc chaén nhaát laø CTscan.
c-Vieâm phuùc maïc:
-Vieâm phuùc maïc khu truù do vieâm ruoät thöøa, thuûng hoài traøng, vieâm phuùc maïc chaäu coù nguoàn
goác töø phaàn phuï, thuûng bít oå loeùt daï daøy-taù traøng… ñoâi khi khoù phaân bieät vôùi baùn taéc ruoät
non. Baûn thaân caùc oå muû khu truù cuõng laø nguyeân nhaân gaây baùn taéc ruoät. Caàn chuù yù ñeán caùc
daáu hieäu nhieãm truøng (maïch nhanh, soát, baïch caàu taêng…). Sieâu aâm coù theå phaùt hieän tuï dòch
khu truù trong xoang phuùc maïc.
-Vieâm phuùc maïc toaøn dieän coù beänh caûnh laâm saøng gioáng xoaén ruoät non: beänh nhaân coù soát,
buïng aán ñau nhieàu vaø coù ñeà khaùng. Tuy nhieân khoâng caàn ñaët naëng vaán ñeà chaån ñoaùn phaân
bieät vì caû hai ñeàu coù chæ ñònh moå khaån.
d-Hoäi chöùng giaû taéc ñaïi traøng caáp tính (hoäi chöùng Ovilgie):
-Thöôøng xaûy ra ôû nhöõng beänh nhaân lôùn tuoåi, chaán thöông naëng (ñaëc bieät boûng do nhieät), naèm
lieät giöôøng (tai bieán maïch maùu naõo) hoaëc trong giai ñoaïn haäu phaãu caùc phaãu thuaät tim, chænh
16

17. hình vaø buïng (ñaëc bieät caùc phaãu thuaät vuøng chaäu thí duï caét töû cung ôû phuï nöõ hay caùc phaãu
thuaät tieát nieäu ôû nam giôùi).
-Trieäu chöùng laâm saøng chuû yeáu laø chöôùng buïng. Beänh thöôøng dieãn tieán caáp tính (beänh nhaân
nhaäp vieän trong voøng 24-48 giôø). Beänh nhaân khoâng ñau buïng hay noân oùi, vaø coù theå vaãn coøn
trung tieän hoaëc ngay caû tieâu chaûy maëc duø tình traïng chöôùng buïng ngaøy caøng tieán trieån naëng
theâm. Thaêm khaùm buïng khoâng ñau vaø nghe aâm ruoät bình thöôøng.
-X-quang buïng khoâng söûa soaïn cho thaáy ñaïi traøng chöôùng ñaày hôi, ñaëc bieät ñoaïn ñaïi traøng
leân vaø ñaïi traøng ngang. Quang ñaïi traøng khoâng cho thaáy hình aûnh taéc cô hoïc.
VII-NGUYEÂN TAÉC ÑIEÀU TRÒ:
1-Chæ ñònh:
a-Chæ ñònh phaãu thuaät:
-Taát caû caùc beänh nhaân taéc ruoät hoaøn toaøn.
-Taát caû caùc beänh nhaân ñaõ chaån ñoaùn xaùc ñònh hay chöa loaïi tröø ngheït ruoät.
-Taát caû caùc beänh nhaân ñaõ ñöôïc ñieàu trò baûo toàn nhöng thaát baïi.
b-Chæ ñònh ñieàu trò baûo toàn:
-Baùn taéc ruoät non do dính sau moå.
-Baùn taéc ruoät non do caùc toån thöông vieâm nhieãm thaønh ruoät coù phaûn öùng xô hoùa.
-Beänh nhaân taéc ruoät non hoaøn toaøn do dính sau moå, ñaëc bieät moå nhieàu laàn, coù theå thöû baét ñaàu
baèng ñieàu trò baûo toàn.
2-Nguyeân taéc ñieàu trò:
a-Ñieàu trò baûo toàn:
-Nhòn aên uoáng. Thoâng daï daøy hoaëc thoâng ruoät non (thoâng Miller-Abbott) ñöôïc chæ ñònh trong
tröôøng hôïp taéc hay baùn taéc ruoät non do dính sau moå.
-Boài hoaøn nöôùc, ñieän giaûi vaø dinh döôõng qua ñöôøng tónh maïch.
-Vieäc söû duïng khaùng sinh khoâng laøm thay ñoåi dieãn tieán cuûa caên beänh.
-Khoâng söû duïng thuoác giaûm ñau, ñaëc bieät caùc loaïi thuoác giaûm ñau laøm giaûm nhu ñoäng ruoät.
-Thaêm khaùm laâm saøng vaø chuïp phim buïng khoâng söûa soaïn nhieàu laàn ñeå ñaùnh giaù dieãn tieán
cuûa caên beänh.
b-Ñieàu trò phaãu thuaät:
Chuaån bò tröôùc moå:
-Ñaët thoâng daï daøy.
-Boài hoaøn nöôùc vaø ñieän giaûi.
-Khaùng sinh qua ñöôøng tónh maïch.
-Xeùt nghieäm: ion ñoà, chöùc naêng gan thaän, ECG, X-quang phoåi, caàm maùu-ñoâng maùu, coâng
thöùc maùu toaøn boä…
Nguyeân taéc phaãu thuaät:
17

18. -Tìm ñuùng vò trí vaø xaùc ñònh toån thöông gaây taéc ruoät.
-Taùi laäp laïi söï löu thoâng cuûa ñöôøng tieâu hoùa laø muïc ñính chính. Giaûi quyeát nguyeân nhaân laø
böôùc quan troïng, neáu nhö toaøn traïng beänh nhaân cho pheùp. Caét boû caùc toån thöông ñe doïa vieâm
phuùc maïc, nhieãm truøng nhieãm ñoäc toaøn thaân. Giaûm thieåu ñeán möùc toái ña nguy cô gaây taéc ruoät
do dính sau moå.
VIII-KEÁT LUAÄN:
-Taéc ruoät laø moät beänh lyù ngoaïi khoa vaø raát thöôøng gaëp treân laâm saøng.
-Nguyeân nhaân taéc ruoät thöôøng laø do daây dính sau moå.
-Chaån ñoaùn moät tröôøng hôïp taéc ruoät döïa vaøo hoäi chöùng taéc ruoät vôùi tam chöùng: ñau buïng côn,
noân oùi vaø bí trung ñaïi tieän. Tuy nhieân, ñeå chaån ñoaùn xaùc ñònh, beänh nhaân caàn ñöôïc chuïp X-
quang buïng (khoâng söûa soaïn vaø coù caûn quang).
-Tröôùc moät beänh nhaân nhaäp vieän vôùi beänh caûnh taéc ruoät, yeâu caàu ñöôïc ñaët ra tröôùc tieân laø
beänh nhaân bò taéc ruoät ñôn thuaàn hay bò ngheït ruoät, bôûi vì ñieàu naøy quyeát ñònh ñeán tieân löôïng
cuûa beänh nhaân.
-Chaån ñoaùn nguyeân nhaân laø böôùc quan troïng tieáp theo ñeå coù thaùi ñoä vaø phöông phaùp ñieàu trò
thích hôïp.
TRAÉC NGHIEÄM:
1-Choïn caâu ñuùng veà taàn suaát xaûy ra taéc ruoät:
A-Daây dính laø nguyeân nhaân ñöùng ñaàu gaây taéc ruoät
B-Trong xoaén ñaïi traøng, xoaén manh traøng coù taàn suaát xuaát hieän cao nhaát
C-Taéc ruoät do thoaùt vò beïn ngheït thöôøng xaûy ra ôû treû em hôn laø ôû ngöôøi lôùn
D-Nguyeân nhaân gaây taéc ñaïi traøng ñöùng ñaàu laø loàng ñaïi traøng
E-Taéc ruoät thöôøng xaûy ra ôû nam giôùi nhieàu hôn nöõ giôùi
2-Haäu quaû veà maët laâm saøng thöôøng gaëp nhaát cuûa moät tröôøng hôïp taéc ruoät non ñôn thuaàn:
A-Nhieãm truøng, nhieãm ñoäc
B-Vieâm phuùc maïc
C-Suy thaän caáp
D-Maát nöôùc, maát ñieän giaûi
E-Suy ña cô quan
3-Haäu quaû taát yeáu cuûa moät tröôøng hôïp xoaén ruoät non khoâng ñöôïc ñieàu trò kòp thôøi:
A-Vieâm phuùc maïc
B-Soác nhieãm truøng, nhieãm ñoäc
C-Maát nöôùc, maát protein, roái loaïn ñieän giaûi
D-Maát maùu
E-Taát caû ñuùng
4-Söï maát nöôùc vaø roái loaïn ñieän giaûi ôû beänh nhaân taéc ruoät:
18

19. A-Nguyeân nhaân chuû yeáu laø do noân oùi
B-Haàu heát caùc tröôøng hôïp laø maát nöôùc nhöôïc tröông
C-Nhieãm toan chuyeån hoùa lactic thöôøng xuaát hieän ôû beänh nhaân taéc ruoät cao
D-Khoaûng troáng anion taêng treân beänh nhaân coù soác laø daáu hieäu chaéc chaén cuûa xoaén ruoät
E-Coù theå daãn ñeán suy thaän caáp neáu khoâng ñöôïc boài hoaøn ñaày ñuû
5-Nhöõng daáu hieäu sau ñaây KHOÂNG phuø hôïp vôùi moät tröôøng hôïp taéc ruoät non ñôn thuaàn:
A-Ñau buïng töøng côn
B-Noân oùi döõ doäi
C-Bí trung ñaïi tieän
D-X-quang buïng khoâng söûa soaïn cho thaáy hình aûnh chöôùng hôi vôùi möùc nöôùc hôi ôû
ruoät non nhöng khoâng coù hôi ôû ruoät giaø
E-Soá löôïng baïch caàu nhoû hôn hôn 10.000
6-Daáu hieäu laâm saøng coù giaù trò nhaát trong chaån ñoaùn taéc ruoät non ñôn thuaàn:
A-Bí trung ñaïi tieän
B-Buïng chöôùng hôi
C-Daáu nhieàu quai ruoät noåi
D-Daáu raén boø
E-AÁn buïng coù vuøng ñau khu truù.
7-Vai troø cuûa X-quang trong chaån ñoaùn taéc ruoät, choïn caâu SAI:
A-X-quang buïng khoâng söûa soaïn coù vai troø haïn cheá trong chaån ñoaùn xoaén ñaïi traøng
B-Ñeå chaån ñoaùn xaùc ñònh taéc ñaïi traøng, caàn thieát phaûi chuïp quang ñaïi traøng
C-Taát caû beänh nhaân nhaäp vieän vôùi hoäi chöùng taéc ruoät ñeàu neân ñöôïc chæ ñònh tröôùc tieân
baèng moät phim buïng ñöùng khoâng söûa soaïn
D-Ñaïi traøng traùi (vaø ruoät non) chöôùng hôi laø daáu hieäu ñaùng tin caäy cuûa lieät ruoät, nhöng
cuõng coù theå gaëp trong taéc ôû phaàn cuoái ñaïi traøng
E- Quang ñoäng maïch coù theå ñöôïc chæ ñònh ñeå chaån ñoaùn phaân bieät giöõa taéc ruoät vaø taéc
maïch maïc treo ruoät
8-Chaån ñoaùn phaân bieät giöõa taéc ruoät non ñôn thuaàn vaø xoaén ruoät non trong giai ñoaïn ñaàu cuûa
beänh chuû yeáu döïa vaøo:
A-Tính chaát ñau
B-Daáu hieäu nhieãm truøng, nhieãm ñoäc
C-Daáu hieäu phaûn öùng phuùc maïc
D-Coâng thöùc baïch caàu
E-Taêng khoaûng troáng anion
9-Moät beänh nhaân nam, 35 tuoåi, nhaäp vieän vì ñau buïng ñoät ngoät, lieân tuïc keøm noân oùi vaø bí
trung ñaïi tieän giôø 12. Tieàn caên beänh nhaân ñaõ ñöôïc moå vieâm ruoät thöøa caáp caùch 3 naêm. Khaùm
19

20. laâm saøng cho thaáy beänh nhaân soát 38°5, maïch 110 laàn/phuùt. Buïng coù veát moå cuõ ñöôøng Mc
Burney, chöôùng hôi vöøa. AÁn chaån buïng meàm nhöng coù vuøng ñau khu truù ôû hoá chaäu phaûi.
Coâng thöùc maùu BC 12.000. X-quang buïng ñöùng khoâng söûa soaïn coù hình aûnh chöôùng hôi ruoät
non. Chaån ñoaùn thích hôïp nhaát ôû beänh nhaân naøy laø:
A-Xoaén ruoät non
B-Xoaén manh traøng
C-Loàng ruoät
D-Nhoài maùu maïc treo ruoät
E-Vieâm tuïy caáp
10-Thaùi ñoä xöû trí thích hôïp moät beänh nhaân taéc ruoät:
A-Ñaët thoâng daï daøy cho taát caû caùc tröôøng hôïp taéc hay baùn taéc ruoät
B-Khaùng sinh luoân caàn thieát, tröø tröôøng hôïp xoaén ruoät
C-Coâng thöùc maùu toaøn phaàn, chöùc naêng gan thaän, ion ñoà laø caùc xeùt nghieäm baét buoäc
D-Can thieäp phaãu thuaät caøng sôùm caøng toát
E-Boài hoaøn ñaày ñuû söï thieáu huït nöôùc vaø ñieän giaûi tröôùc khi chuyeån beänh nhaân vaøo
phoøng moå
Traû lôøi: 1A, 2D, 3E, 4E, 5B, 6D, 7A, 8A, 9A, 10C
SAÙCH ÑOÏC THEÂM:
1-Maingot’s abdominal operation, 10th edition,1997
2-Sabiston’s textbook of surgery, 16thedition, 2001
3-Tadataka yamada, MD.
Textbook of gastroenterology
J.B.Lippincott Company, 2ndedition,1995
4-Shackelfford’s surgery of the alimentary tract, 4thedi, 1996
20