"η οργάνωση της γνώσης"/μια εφαρμογή της στην ενότητα ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ

1. ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ
«Η οργάνωση της γνώσης»
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΤΟΥ Ε.

2. Τα φαινόμενα
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΤΟΥ Ε.

3. Τα φαινόμενα
«Το pH του ανθρώπινου αίματος έχει
τιμή 7,40.
Αν pH αίματος < 7,2 ⇒ εμφανίζεται
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΤΟΥ Ε.
κώμα,
Αν pH αίματος > 7,6 ⇒ εμφανίζεται
μυική ακαμψία.
Πώς το αίμα διατηρεί το pH του
πρακτικά σταθερό;»

4. ΝΟΜΟΙ
• Η ρυθμιστική ικανότητα
• Η εξίσωση Henderson
[[ΗΗ33ΟΟ++]]==ΚΚaa..CCοοξξέέοοςς // CCββάάσσηηςς
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΤΟΥ Ε.

5. ΜΕΓΕΘΗ
• Η συγκέντρωση
• Η θερμοκρασία, Ka,Kb
• [H30+],[OH-]
• pH ,pOH
• Ο λόγος CHA/CA-
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΤΟΥ Ε.

6. Οι περιπτώσεις
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΤΟΥ Ε.
ΝΟΜΟΙ- ΑΡΧΕΣ Συγκέντρωση
C
Μερική
Εξουδετέρωση
Αρχή Le
Chatelier
Νόμος της
Αραίωσης
Εξίωση
Henderson Κα
ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ
Αραίωση
Προσθήκη ισχυρού
οξέος
Προσθήκη ισχυρής
βάσης
Παρασκευή ΡΔ

7. Δυσκολίες-Ιδέες των μαθητών
Οι μαθητές/ριες πιστεύουν ότι:
Το pH του ρυθμιστικού διαλύματος δεν
αλλάζει, ανεξαρτήτως της ποσότητας
ιόντων Η3Ο + ή ΟΗ- που εισάγεται σε αυτό.
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΤΟΥ Ε.

8. Δυσκολίες-Ιδέες των μαθητών
Οι μαθητές/ριες πιστεύουν ότι:
Στα όξινα διαλύματα δεν υπάρχει βάση και στα
βασικά δεν υπάρχει οξύ, ξεχνώντας
ότι στην περίπτωση του κοινού ιόντος το
ασθενές οξύ συνυπάρχει με τη συζυγή του
βάση και αντίστροφα.
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΤΟΥ Ε.
• •

9. Δυσκολίες-Ιδέες των μαθητών
Οι μαθητές/ριες πιστεύουν ότι:
Κάθε διάλυμα οξέος που περιέχει και άλας του
με ισχυρή βάση είναι όξινο και κάθε
διάλυμα βάσης που περιέχει και άλας της με
ισχυρό οξύ είναι βασικό.
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΤΟΥ Ε.

10. Στρατηγικές επίλυσης
προβλημάτων
• 1ο βήμα.Υπολογίζουμε τον αριθμό των mol των
ουσιών στα αρχικά διαλύματα.
• 2ο βήμα Εξετάζουμε αν οι διαλυμένες ουσίες
αντιδρούν μεταξύ τους.
• 3ο βήμα Γράφουμε την αντίδραση (μονόδρομη).
• 4ο βήμα Υπολογίζουμε τις συγκεντρώσεις των
ουσιών στο τελικό διάλυμα.
• 5ο βήμα Γράφουμε τις διαστάσεις και τους
ιοντισμούς των ηλεκτρολυτών.
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΤΟΥ Ε.

11. Μια πρακτική……για την κατανόηση
της έννοιας «ρυθμιστικό διάλυμα»
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΤΟΥ Ε.

12. Σχεδιασμός – Διδασκαλία
της ενότητας «ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΑ
ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ»
ΧΗΜΕΙΑ: Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΤΟΥ Ε.
A. MAΥΡΟΠΟΥΛΟΣ

13. Β2.1. Πείραμα επίδειξης με φύλλο εργασίας
α1) Σε 3 ποτήρια ζέσεως βάζουμε:
• Στο 1ο : 100 mL H2O (Δ1),
• Στο 2ο : 100 mL ΗCl 0,1 M (Δ2),
• Στο 3ο : 100 mL μείγματος CH3COOH 0,1 M
(Ka=10-5) & CH3COONa 0,1 M (Δ3).
• Στη συνέχεια προσδιορίζουμε, με πεχάμετρο, το pH τους (οι
μαθητές συμπληρώνουν τον επόμενο πίνακα, στο φύλλο εργασίας):
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΤΟΥ Ε.
pH
Δ1 Η2Ο
Δ2 HCl 0,1 M
Δ3 CH3COOH 0,1M + CH3COONa 0,1 M

14. α2) Στα Δ1, Δ2 & Δ3, προσθέτουμε από 1 mL
διαλύματος ΝaOH 1 M & προσδιορίζουμε, με
πεχάμετρο, το pH των διαλυμάτων που
προκύπτουν (Δ1΄, Δ2΄, Δ3΄).
• Οι μαθητές συμπληρώνουν τον επόμενο πίνακα, στο φύλλο εργασίας:
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΤΟΥ Ε.
pH
Δ1΄ Η2Ο + ΝaOH
Δ2΄ HCl + ΝaOH
Δ3΄ [CH3COOH + CH3COONa] + ΝaOH

15. α3) Στα Δ1 και Δ3, προσθέτουμε από 1 mL
διαλύματος HCl 1 M & προσδιορίζουμε, με
πεχάμετρο, το pH των διαλυμάτων που
προκύπτουν (Δ1΄΄, Δ3΄΄):
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΤΟΥ Ε.
pH
Δ1΄΄ Η2Ο + HCl
Δ3΄΄ [CH3COOH α4) Στα Δ2 και Δ3 ,+ πCρHο3CσθOέOτNουa]μ +ε HαCπlό 10 mL
Η2Ο & προσδιορίζουμε, με πεχάμετρο, το pH
των διαλυμάτων που προκύπτουν (Δ2΄΄, Δ3΄΄΄):
pH
Δ2΄΄ HCl + Η2Ο
Δ3΄΄΄ [CH3COOH + CH3COONa] + Η2Ο

16. α5) Οι μαθητές συμπληρώνουν τον επόμενο
πίνακα (στο φύλλο εργασίας):
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΤΟΥ Ε.
% ΔpH
pH (Δ1΄ Η2Ο+ΝaOH) - pH (Δ1 Η2Ο) = 71,4%
pH (Δ1΄΄ Η2Ο+HCl) - pH (Δ1 Η2Ο) = 71,4%
pH (Δ2΄ HCl+ΝaOH) - pH (Δ2 HCl) = 5%
pH (Δ2΄΄ HCl+Η2Ο) - pH (Δ2 HCl) = 4%
pH (Δ3΄ Ρ.Δ.+ NaOH) - pH (Δ3 Ρ.Δ.) = 0,8%
pH (Δ3΄΄ Ρ.Δ.+HCl) - pH (Δ3 Ρ.Δ.) = 1%
pH (Δ3΄΄΄ Ρ.Δ.+ Η2Ο) - pH (Δ3 Ρ.Δ.) = 0%

17. α5) Οι μαθητές συμπληρώνουν τον επόμενο
πίνακα (στο φύλλο εργασίας):
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΤΟΥ Ε.
% ΔpH
pH (Δ1΄ Η2Ο+ΝaOH) - pH (Δ1 Η2Ο) = 71,4%
pH (Δ1΄΄ Η2Ο+HCl) - pH (Δ1 Η2Ο) = 71,4%
pH (Δ2΄ HCl+ΝaOH) - pH (Δ2 HCl) = 5%
pH (Δ2΄΄ HCl+Η2Ο) - pH (Δ2 HCl) = 4%
pH (Δ3΄ Ρ.Δ.+ NaOH) - pH (Δ3 Ρ.Δ.) = 0,8%
pH (Δ3΄΄ Ρ.Δ.+HCl) - pH (Δ3 Ρ.Δ.) = 1%
pH (Δ3΄΄΄ Ρ.Δ.+ Η2Ο) - pH (Δ3 Ρ.Δ.) = 0%

18. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ: ΑΣΚΗΣΗΣ – ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ - ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ
Ερώτηση 1: Τι παρατηρείτε ως προς τη μεταβολή του pH
τωνδιαλυμάτωνΔ1,Δ2,Δ3;
……………………………………… …………………
• Συμπέρασμα-ονομασία: Το pH του διαλύματος Δ3
(CH3COOH+CH3COONa) παραμένει πρακτικά ………: α)
όταν προσθέσουμε σε αυτό σχετικά μικρές ποσότητες
………………… οξέος ή ……………… βάσης ή β) όταν
…………...... με νερό σε σχετικά μικρά όρια.
• Το διάλυμα με τα παραπάνω χαρακτηριστικά
ονομάζεται ρυθμιστικό διάλυμα (Ρ.Δ.) ⇒
Ρυθμιστικό ονομάζεται το διάλυμα που
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
…………………………….
Ερώτηση 2: Από τι αποτελείται το ρυθμιστικό διάλυμα
Δ3, κατά Bronsted - Lowry;
…………………………………………………………………………
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΤΟΥ Ε.

19. Πως εξηγείται η ρυθμιστική
δράση των ρυθμιστικών
διαλυμάτων
Ρυθμιστικό διάλυμα
περιέχει ασθενές οξύ
και την συζυγή βάση Προσθήκη
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΤΟΥ Ε.
βάσης
Ρ.Δ μετά την
προσθήκη της
βάσης
Προσθήκη
οξέος
Ρ.Δ μετα την
προσθήκη
οξέος

20. Σας ευχαριστώ
ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΤΟΥ Ε.