2. Καμάρι μου, κάθε επίθετο φανερώνει
κάποια ιδιότητα, η οποία όμως μπορεί
να υπάρχει σε διαφορετικό βαθμό,
ανάλογα με την περίπτωση. Για να
εκφράσει αυτή τη διαβάθμιση η γλώσσα
χρησιμοποιεί τα λεγόμενα παραθετικά,
δηλαδή τους βαθμούς του επιθέτου.
6. αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
τρικατάληκτα
-ος -η
-α
-ον ὁ καλός, ἡ καλή, τὸ καλόν
ὁ δίκαιος, ἡ δικαία, τὸ δίκαιον
δικατάληκτα -ος -ος -ον ὁ, ἡ ἔνδοξος, τὸ ἔνδοξον
1.Στα τρικατάληκτα δευτερόκλιτα
επίθετα το αρσενικό και το ουδέτερο
γένος κλίνονται σύμφωνα με τη β′
κλίση των ουσιαστικών, ενώ το
θηλυκό κλίνεται σύμφωνα με την α′
κλίση των ουσιαστικών .
2.Το θηλυκό γένος των τρικατάληκτων
δευτερόκλιτων επιθέτων κανονικά λήγει
σε -η. Όταν, όμως, πριν από την
κατάληξη -ος του αρσενικού υπάρχει
φωνήεν ή -ρ-, τότε λήγει σε -α
(μακρό), π.χ. ἀγαθ-ός, ἀγαθ-ή, ἀγαθ-όν,
αλλά πλούσι-ος, πλουσί-α (προσοχή στον
τονισμό, η λήγουσα είναι μακρά), πλούσι-ον
και μικρ-ός, μικρ-ά, μικρ-όν.
7. Άρα:
• Προσοχή! Το θηλυκό γένος τονίζεται στην
παραλήγουσα, π.χ. ἡ σοφωτέρα,
• ἡ σοφωτάτη
ενώ το αρσενικό και το ουδέτερο
τονίζεται στην προπαραλήγουσα :
Επίθετα β΄ κλίσης
Συγκριτικός: -ό/ώτερος -α –ον
Υπερθετικός: -ό/ώτατος -η -ον
π.χ. ὁ πτωχότερος,
τό πτωχότατον
Τα νεύρα μου!
9. αν έχει βραχύχρονο φωνήεν, αλλά
ύστερα απ' αυτό ακολουθούν δύο
ή περισσότερα σύμφωνα ή ένα
διπλό (ζ, ξ, ψ)
σεμνός, σεμνότερος, σεμνότατος
ἔνδοξος, ἐνδοξότερος, ἐνδοξότατος
Σημείωση
Οι θέσει μακρόχρονες
συλλαβές στον τονισμό
λογαριάζονται κανονικά
ως βραχύχρονες.
Θέσει μακρόχρονη συλλαβή
Πρόσεχε!
10. ἀνιαρός ἀνιαρότερος ἀνιαρότατος
ἰσχυρός ἰσχυρότερος ἰσχυρότατος
ψιλός ψιλότερος ψιλότατος
φλύαρος φλυαρότερος φλυαρότατος
πρᾶος πραότερος πραότατος
λιτός λιτότερος λιτότατος
Επίθετα που έχουν το δίχρονο φωνήεν της παραλήγουσας μακρό:
11. λύπη
ψυχή
νίκη
τιμή
θυμός
κίνδυνος
κῦρος
όσα έχουν σαν β΄ συνθετικό ένα από τα ουσιαστικά:
Επίθετα που έχουν το δίχρονο φωνήεν της παραλήγουσας μακρό:
περίλυπος, περιλυπότερος, περιλυπότατος
εὔψυχος, εὐψυχότερος, εὐψυχότατος
φιλόνικος, φιλονικότερος, φιλονικότατος
ἔντιμος, ἐντιμότερος, ἐντιμότατος
μεγάθυμος, μεγαθυμότερος, μεγαθυμότατος
ἐπικίνδυνος, ἐπικινδυνότερος, ἐπικινδυνότατος
ἔγκυρος, ἐγκυρότερος, ἐγκυρότατος
14. Για το σχηματισμό των περιφραστικών παραθετικών χρησιμοποιούμε:
- για το συγκριτικό βαθμό το ποσοτικό επίρρημα μᾶλλον εμπρός από το θετικό.
- για τον υπερθετικό το επίρρημα μάλιστα, εμπρός από το θετικό.
θετικός συγκριτικός υπερθετικός
σοφός μᾶλλον σοφός μάλιστα σοφός
ἐπιμελής μᾶλλον ἐπιμελής μάλιστα ἐπιμελής
Στα νέα ελληνικά:
θ. νέος // Σ. πιο νέος // Υ. ο πιο (ή πολύ) νέος.
15. • λίθινος, ἀργυροῦς, γήινοςύλη
• χερσαῖος, θαλάσσιος, θερινός, ημερήσιοςτοπική ή χρονική σχέση
• σταδιαῖος, πηχυαῖοςμέτρο
• θνητός, νεκρόςμόνιμη κατάσταση
• μητρικός, πατρικός, ὁμομήτριος, πατρῶοςσυγγένεια - καταγωγή
• ἀθάνατος, ἄυλος, ἄυπνος
μερικά σύνθετα με α΄
συνθετικό το στερητικό α-
μερικά σύνθετα με α΄ συνθετικό το πᾶς
ή την πρόθεση ὑπέρ
πάνσοφος, πάγκαλος –
ὑπερμεγέθης, ὑπέρλαμπρος
16. Να σχηματίσετε το Συγκριτικό και τον Υπερθετικό
βαθμό των παρακάτω επιθέτων (και στα τρία γένη)
22. Στη νέα ελληνική χρησιμοποιούνται ακόμη αρχαίες φράσεις με ανώμαλα παραθετικά:
23. Στη νέα ελληνική χρησιμοποιούνται ακόμη αρχαίες φράσεις με ανώμαλα παραθετικά:
24. Οι τύποι του Συγκριτικού και Υπερθετικού βαθμού που σχηματίζονται ομαλά καθώς
και οι τύποι του ανώμαλου Υπερθετικού κλίνονται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα.
25. 3.Το θηλυκό των
τρικατάληκτων
δευτερόκλιτων επιθέτων
στην ονομαστική, γενική και
κλητική του πληθυντικού
τονίζεται όπου και όπως το
αρσενικό στις αντίστοιχες
πτώσεις, π.χ. πλούσιαι,
πλουσίων (αρσ.: πλούσιοι,
πλουσίων).
26. Να κλίνετε τα παραθετικά: ὁ πονηρότερος, ὁ τιμιώτατος, ἡ σοφωτάτη, τό μέγιστον
27. Να κλίνετε τα παραθετικά: ὁ πονηρότερος, ὁ τιμιώτατος, ἡ σοφωτάτη, τό μέγιστον
28. Κλίση των συγκριτικών σε -ίων, -ιον (και -ων, -ον)
Αρσενικό - Θηλυκό Ουδέτερο
Ενικός Αριθμός
ὁ
τοῦ
τῷ
τὸν
ὦ
ἡ
τῆς
τῇ
τὴν
ὦ
βελτίων
βελτίον-ος
βελτίον-ι
βελτίον-α ή βελτίω
βέλτιον
τὸ
τοῦ
τῷ
τὸ
ὦ
βέλτιον
βελτίον-ος
βελτίον-ι
βέλτιον
βέλτιον
Πληθυντικός αριθμός
οἱ
τῶν
τοῖς
τοὺς
ὦ
αἱ
τῶν
ταῖς
τὰς
ὦ
βελτίον-ες ή βελτίους
βελτιόν-ων
βελτίοσι(ν)
βελτίον-ας ή βελτίους
βελτίον-ες ή βελτίους
τὰ
τῶν
τοῖς
τὰ
ὦ
βελτίον-α ή βελτίω
βελτιόν-ων
βελτίοσι(ν)
βελτίον-α ή βελτίω
βελτίον-α ή βελτίω
32. ΠΡΟΣΟΧΗ!
Υπερθετικός:
μάλιστα + θετικός επιρρήματος (μάλιστα σοφῶς)
Συγκριτικός:
μᾶλλον + θετικός επιρρήματος (μᾶλλον σοφῶς)
Όπως τα επίθετα, έτσι και τα επιρρήματα μπορούν να
σχηματίσουν και περιφραστικά παραθετικά ως εξής: