1. Kapitulli 5
Caktimi i kostos së produkteve dhe të shërbimeve: sistemi i punës me porosi
Caktimi i kostos së produkteve e luan një rol kritik në mjedisin e ri të prodhimit dhe është
gjithashtu një faktor i rëndësishëm në industrinë e shërbimit. Kjo Njësi mësimore vazhdon
diskutimin e caktimit të kostos së produkteve dhe shërbimeve që ka filluar në Njësinë mësimore
2. Këtu, gjithashtu prezantohet një temë e rëndësishme siç është caktimi i kostos së produkteve
sipas sistemit të punës me porosi. Temat e paraqitura në këtë Njësi mësimore duhet zotëruar
mirë, sepse janë konceptet kyçe në këtë lëndë dhe do të jetë bazë për shumë nga njësitë
mësimore të mbetura.
Objektivat mësimore (OM)
Pas studimit të këtij kapitulli do të jeni të aftë të:
1. të bëni dallimin në mes të sistemeve të kontabilitetit të kostos të firmave shërbyese
dhe të firmave prodhuese si dhe të produkteve unike dhe të standardizuara.
2. të diskutoni raportin reciprok të akumulimit të kostos matjes së kostos dhe ngarkimit të
kostos [të llogarisni normën e paracaktuar të ShPP-së (koeficientin e përvetësimit të
ShPP-së), dhe të përdorni këtë shkallë për ngarkimin e ShPP-së prodhimeve].
3. të shpjegoni ndryshimin në mes të ngarkimit të kostos së punës me porosi dhe
ngarkimit të kostos së punës sipas procesit, si dhe të identifikoni dokumentet e burimit
të përdorura në caktimin e kostos në punën me porosi.
4. të përshkruani rrjedhjen e kostos që lidhet me caktimin e kostos për punën me porosi
dhe të përgatisni regjistrimin në ditar.
5. të shpjegoni, pse norma të shumëfishta të shpenzimeve indirekte mund të preferohen
më shumë se një normë e vetme për të gjithë fabrikën
Temat kryesore
Në këtë kapitull janë të mbuluara temat kryesore të mëposhtme (objektivat mësimore
përkatëse janë të shënuara për çdo temë):
1.
2.
3.
4.
5.
1.
Firmat prodhuese përkundrejt firmave shërbyese
Ndërtimi i sistemit të kontabilitetit të kostos - Ngarkimi i kostos
Sistemi i caktimit të kostos për punën me porosi: Përshkrim i përgjithshëm
Caktimi i kostos për punën me porosi: Përshkrimi specifik i rrjedhjes së kostos
Normat e vetme kundrejt normave të shumëfishta të shpenzimeve indirekte
(OM1)
(OM2)
(OM3)
(OM4)
(OM5)
Firmat prodhuese përkundrejt firmave shërbyese
Prodhimi përfshinë bashkimin e materialeve direkte, punës direkte dhe ShPP-ve për të prodhuar
një produkt të ri. Produkti (Malli) i prodhuar është i prekshëm, dhe mund të inventarizohen
(futet në stoqe respektivisht magazinohen) dhe transportohen nga fabrika tek konsumatori.
Shërbimi karakterizohet nga natyra e tij paprekshme. Ai nuk mund të ndahet nga konsumatori
dhe nuk mund të inventarizohet (nuk mund futet në stoqe respektivisht magazinohen).
Produktet dhe shërbimet unike përkundrejt atyre të standardizuara: Një mënyrë tjetër për të
karakterizuar produktet dhe shërbimet është sipas shkallës së të qenit unik. Nëse një firmë
prodhon produkte unike në grupe të vogla dhe nëse këto produkte krijojnë kosto të ndryshme,
atëherë firma duhet të përcjellë kostot e çdo produkti ose grupi. Kësaj i referohemi si sistemi i
vendosjes së kostos për punën me porosi. Krejtësisht ndryshe, kompania mund të bëjë shumë
1

2. njësi identike të të njëjtit produkt. Duke qenë se njësitë janë të njëjta, kostot e çdo njësie janë
gjithashtu të njëjta. Përllogaritja e kostove të njësive identike është relativisht e lehtë dhe kësaj i
referohemi si sistemi i caktimit të kostos sipas procesit.
2.
Ndërtimi i sistemit të kontabilitetit të kostos
Një sistem i mirë i informacionit të kontabilitetit të kostos është fleksibël dhe i besueshëm. Ai
siguron informacione për një shumëllojshmëri qëllimesh dhe mund të përdoret për t’iu
përgjigjur llojeve të ndryshme të pyetjeve. Në përgjithësi, sistemi është përdorur për të
përmbushur nevojat e akumulimit të kostos, matjen e kostos dhe ngarkimin e kostos.
Akumulimi i kostos - i referohet dallimit dhe regjistrimit të kostos. Kontabilisti i kostos duhet të
krijojë dokumente burimore që përcjellin kostot, kur ato të ndodhin. Një dokument burimor
përshkruan një transaksion. Të dhënat nga këto dokumente burimore mund të regjistrohen në
një bazë të dhënash. Regjistrimi i të dhënave në një bazë të dhënash iu mundëson llogaritarëve
dhe menaxherëve të kenë fleksibilitetin që të analizojnë nëngrupin e të dhënave, që nevojiten
për të ndihmuar në marrjen e vendimeve nga menaxherët.
Matja e kostos - Kostot e akumuluara, nënkuptohen thjesht, si kosto që janë të regjistruara për
përdorim. Këto kosto duhet të klasifikohen ose të organizohen në një mënyrë të arsyeshme dhe
pastaj të ndërlidhen me njësitë e prodhuara. Dy mënyrat e zakonshme, që përdoren për të
matur kostot që shoqërojnë prodhimin janë:


caktimi i kostos aktuale - kërkon që firma të përdorë koston aktuale të të gjitha
burimeve të përdorura në prodhim, për të përcaktuar koston për njësi d.m.th shfrytëzon
kostot aktuale për materialet direkte, punën direkte dhe shpenzimet indirekte, për të
përcaktuar koston për njësi, dhe
caktimi i kostos normale - kërkon që firma të aplikojë kostot aktuale të materialeve
direkte dhe të punës direkte për njësitë e prodhuara, por shpenzimet indirekte
aplikohen në bazë të një vlerësimi të paracaktuar (sipas normës së paracaktuar të ShPPsë respektivisht koeficientit të përvetësimit).
Ngarkimi i kostos - Pasi kostot janë akumuluar dhe matur, ato u ngarkohen njësive të produktit
të prodhuar, ose njësive të shërbimit të kryer, në mënyrë që të fitohet kostoja për njësi.
Së pari, është e nevojshme që të shohim përcaktimin e kostos për njësi. Kostot e materialeve
direkte dhe të punës direkte, për njësitë e prodhimit, gjurmohen (vëzhgohen) thjesht. Ka një
marrëdhënie të qartë mes sasisë së materialeve dhe punës së përdorur dhe nivelit të prodhimit.
Pasi që, kostot aktuale e materialeve dhe e punës njihen mirë në çdo moment kohor, këto kosto
aktuale mund të përdoren për përcaktimin e kostos për njësi.
Për dallim nga kostot e materialeve dhe punës, kostot indirekte aplikohen duke përdorur një
normë të paracaktuar, të bazuar në kostot indirekte të planifikuara në buxhet dhe sasinë e
buxhetuar të faktorit nxitës. Shfaqen dy çështje që duhet konsideruar. Njëra është zgjedhja e
veprimtarisë bazë ose e faktorit nxitës, ndërsa tjetra është niveli i veprimtarisë.
Norma (shkalla) e paracaktuar e ShPP-së (koeficientit të përvetësimit të ShPP-së) mund të
llogaritet me formulën e mëposhtme:
Norma (shkalla) e paracaktuar e ShPP-së =
= ShPP e buxhetuar vjetore / Niveli i buxhetuar vjetor i aktiviteteve
Siç u cekë më lartë, një element i rëndësishëm i normës së paracaktuar të ShPP-së (koeficientit
të përvetësimit të ShPP-së) është zgjedhja e bazës së aktiviteteve. Nxitësit e aktiviteteve që
2

3. zakonisht përdoren janë: njësitë e prodhuara, orët e punës direkte, vlera monetare (eurot) e
punës direkte, orët e makinerisë, materialet direkte etj.
Elementi i dytë për gjetjen e normës së paracaktuar të ShPP-së (koeficientit të përvetësimit të
ShPP-së) është zgjedhja e nivelit të aktiviteteve. Katër nivelet potenciale të aktiviteteve janë:
1. niveli i pritshëm i aktiviteteve - është niveli i prodhimit që firma pret të arrijë për vitin e
ardhshëm,
2. niveli normal i aktiviteteve - është përdorimi mesatar i veprimtarisë, që një firmë provon
në një periudhë afatgjatë (volumi normal përllogaritet për më shumë se një vit),
3. niveli teorik i aktiviteteve - është veprimtaria e prodhimit maksimal absolut të një firme
prodhuese. Ai është rezultati që mund të realizohet, nëse çdo gjë funksionon në mënyrë
të përsosur dhe
4. niveli praktik i aktiviteteve - është rezultati maksimal që mund të realizohet, nëse çdo
gjë funksionon në mënyrë efikase. Funksionimi efikas lejon disa pa-përsosmëri; avaritë e
makinerive, ndonjë mungesë dhe punëtorët që nuk japin maksimumin e tyre etj.
Ka dy koncepte themelore në aplikimin e ShPP-së që duhet theksuar:
1. ShPP e aplikuar është bazë për llogaritjen e kostos indirekte (ShPP-së) për njësi.
2. ShPP e aplikuar është shumë rrallë e barabartë me ShPP-në aktuale të periudhës.
Kur ShPP-ja aplikohet, mund të ketë një mospërputhje (variancë) të ShPP-së. Mospërputhja
(varianca) e ShPP-së është ndryshimi në mes ShPP-së aktuale dhe ShPP-së së aplikuar. Nëse
ShPP-ja aktuale është më e madhe se sa ShPP-ja e aplikuar, atëherë mospërputhja quhet ShPP e
nën-aplikuar. Nëse ShPP-ja e aplikuar është më e lartë se sa ShPP-ja aktuale, atëherë
mospërputhja quhet ShPP e mbi-aplikuar.
Korrigjimi i mospërputhjes (variancës) së ShPP-së bëhet në një prej dy mënyrave:
1. Nëse mospërputhja e ShPP-së nuk është materiale, mospërputhja e ShPP-së në tërësi
mund të korrigjohet me KMSH-në (koston e mallit të shitur).
2. Nëse mospërputhja e ShPP-së është materiale, vlera korrigjuese e mospërputhjes së
ShPP-së duhet të ndahet mes punës në proces, mallrave të përfunduar dhe kostos së
mallrave të shitur, bazuar në vlerën përfundimtare të ShPP-së së aplikuar në secilën
llogari (konto).
Nëse SHPP janë të ….
Mënyra 1
(varianca jo materiale)
Mënyra 2
(varianca materiale)
NËNVLERËSUARA
(SHPP e aplikuar është më e
vogël se SHPP aktuale)
RRITJEN E
KMSH
RRITJEN E
Punës në proces
Prodhimeve të Gatshme
KMSH
MBIVLERËSUARA
(SHPP e aplikuar është më e
madhe se SHPP aktuale)
ZVOGËLIMIN E
KMSH
ZVOGËLIMIN E
Punës në proces
Prodhimeve të Gatshme
KMSH
3.
Sistemi i caktimit të kostos për punën me porosi: Përshkrim i përgjithshëm
Në sistemin e caktimit të kostos së prodhimit sipas punës me porosi, kostot akumulohen sipas
punës (porosisë; urdhëresës), d.m.th. një punë lidhet me një porosi (urdhëresë) të një klienti të
3

4. veçantë. Tipari kyç i sistemit të caktimit të kostos për punën me porosi, është se kostoja e një
pune dallon nga ajo e një pune tjetër dhe duhet të monitorohet veçanërisht. Kompanitë me një
shumëllojshmëri të gjerë të produkteve të veçanta (që dallojnë mes veti), përdorin këtë sistem.
Kostoja për njësi llogaritet duke pjesëtuar kostot totale të prodhimit të porosisë (urdhëresës) së
caktuar me numrin njësive të prodhuara sipas asaj porosie.
Është e rëndësishme të kuptohen dokumentet të ndryshme që përdoren në sistemin e caktimit
të kostos së prodhimit sipas punës me porosi.
a. Formulari i kërkesës për materiale
Kostoja e materialeve direkte i ngarkohet punës (sipas porosisë) përmes përdorimit të një
dokumenti burimor, i cili quhet si formulari i kërkesës për materialet. Kur materialet lëshohen
për prodhim, formulari i kërkesës për materiale identifikon punën, sasinë, llojin e materialeve, si
dhe koston e materialeve. Ky dokument është dokument burimor për ngarkimin e kostove të
materialeve porosive (urdhëresave) individuale të punës.
Listë-kërkesa për materiale
Kërkesa nr.
_____________________
Data:
___________________
Puna nr.
_____________________
Departamenti:
___________________
Përshkrimi
Sasia
Kosto për njësi
Kosto totale
Gjithsej:
Nënshkrimi i personit përgjegjës___________________
b. Lista (kartela) e kostos së punës
Lista (kartela) e kostos së punës është dokumenti burimor i cili përdoret për të ngarkuar kostot e
punës sipas porosive (urdhëresave) të veçanta. Kur një punëtor punon në një punë, mbush
kartelën e punës duke saktësuar kohen e kaluar në kryerjen e asaj punë dhe tarifën (normën)
për orë pune.
Lista (kartela) e orëve të punës
Lista e orëve nr. _____________________
Data:
___________________
Punëtori:
Departamenti:
___________________
Koha e fillimit
_____________________
Koha e
mbarimit
Orët e
punuara
Tarifa për
orë pune
Vlera
Puna numër
Gjithsej:
Nënshkrimi i mbikëqyrësit: ___________________
4

5. c. Aplikimi i kostove indirekte (ShPP-së)
Kostot indirekte (ShPP) u ngarkohen punëve sipas porosive (urdhëresave) duke përdorur
normën të paracaktuar të ShPP-së. Nëse norma bazohet në orët e punës direkte, atëherë
informacionet nga lista e orëve të punës dhe norma e paracaktuar e ShPP-së përdoren për të
aplikuar koston indirekte për porosinë e caktuar. Nëse është përdorur ndonjë tjetër faktor nxitës
(faktor i aktiviteteve) si p.sh., orët e makinerisë, atëherë duhet të përdoret tjetër dokument
burimor dhe të llogaritet kostoja po ashtu, d.m.th. që shuma e llogaritur e faktorit tjetër të
aktivitetit, në këtë rast, sipas orëve të makinerisë, duhet të kalohet dhe të mblidhen në kartelën
e kostos së punës. Punonjësit duhet të krijojnë një dokument burimor që do të gjurmoj
(vëzhgojë) orët e makinerisë, të përdorura për çdo punë.
d. Përllogaritja e kostos për njësi - Formulari (kartela) e kostos së punës për porosi
Pasi të jetë përfunduar një punë, kostoja e saj totale e prodhimit përllogaritet, duke përcaktuar
në fillim totalin e kostove të materialeve direkte, të punës direkte dhe të kostove indirekte
(ShPP-së), ndërsa më pas, duke i mbledhur këto totale individuale. Totali i përgjithshëm
pjesëtohet me numrin e njësive të prodhuara, për të nxjerrë koston për njësi.
Dokumenti për mbledhjen e të gjitha shpenzimeve që i përkasin një punë është Formulari
(kartela) e kostos së punës për porosi, i cila identifikon porosinë dhe i mbledh kostot e
materialeve, të punës, dhe ShPP-në (kostot indirekte) për porosinë përkatëse. Formulari
(kartela) i përgjigjet regjistrimit në regjistrin kryesor të stoqeve të gjysmë-produkteve (punës në
proces). Mbledhja e të gjithë formularëve (kartelave) të kostos së punës, përcakton dokumentin
e stoqeve të gjysmë-produkteve (punës në proces), respektivisht, totali i kostove të të gjithë
formularëve duhet të jetë e barabartë me totalin e llogarisë kontrolluese të gjysmë-produkteve
(punës në proces).
Kompania ABC
Formulari (kartela) e kostos së punës për porosi
Urdhëresa e punës: 16
Për:
Kompaninë XYZ
Data e porosisë:
Përshkrimi i artikullit:
Valvula
Data e përfundimit:
Sasitë e përfunduara:
100
Data e dërgimit:
Materialet direkte
Kërkesa
Shuma
12
€300
18
€450
€750
Lista
68
72
Puna direkte
Orët
Norma
8
€6
10
€7
Përmbledhja e kostos:
Materialet direkte:
Puna direkte:
Kostot indirekte (ShPP)
Kostot totale të porosisë
Kostoja për njësi (100 njësi)
€750
€118
€180
€1,048
€10.48
Shuma
€48
€70
€118
02/04/2012
24/04/2012
25/04/2012
Kostot indirekte (ShPP)
Orët
NP e ShPP Shuma
8
€10
€80
10
€10
€100
€180
Numri i njësive të dërguara
Data
Sasia
Saldo
24/04/2012
40
60
25/04/2012
60
0
5

6. 4.
Caktimi i kostos për punën me porosi: Përshkrimi specifik i rrjedhjes së kostos
Rrjedhja e kostos është mënyra sesi llogariten kostot, prej momentit, kur ato ndodhin, deri në
momentin kur njihen si shpenzim në pasqyrën e të ardhurave. Rrjedhja e kostove të prodhimit,
në sistemin e caktimit të kostos për punën me porosi duhet të trajtoi tri elementet e kostos së
prodhimit



materialet direkte,
punën direkte dhe
koston indirekte (ShPP)
Shembulli i mëposhtëm ilustron rrjedhën e kostos që shoqëron koston e punës me porosi dhe
regjistrimet elementare të kontabilitetit në ditar.
Shembull: Një kompani ndërtimore gjatë vitit ka punuar në tri shtëpi. Më poshtë janë të
dhënat që lidhen me këtë aktivitet.
Materialet direkte
Shtëpia #1
Shtëpia #2
Shtëpia #3
Totali i materialeve direkte
€ 90,000
100,000
30,000
€220,000
Puna direkte
Shtëpia #1
€ 65,000
Shtëpia #2
70,000
Shtëpia #3
15,000
Totali i punës direkte
€150,000
Kosto indirekte (ShPP) aplikohet me 50% të kostos së punës direkte.
Formularët (kartelat) e kostos së punës për porosi
MD
€90,000
Shtëpia #1
PD
€65,000
Gjithsej:
ShPP
€32,500
€187,500
MD
€30,000
MD
€100,000
Shtëpia #3
PD
€15,000
Gjithsej:
Shtëpia #2
PD
€70,000
Gjithsej:
ShPP
€35,000
€205,000
ShPP
€7,500
€52,500
Shtëpitë #1 dhe #2 janë kompletuar gjatë periudhës. Shtëpia #1 është shitur për €200,000.
T-Llogaritë
Puna në proces
220,000
150,000
187,500
75,000
205,000
52,500
Prodhimet e gatshme
187,500
205,000
187,500
KMSH
187,500
205,000
187,500
6

7. 5.
Normat e vetme kundrejt normave të shumëfishta të shpenzimeve indirekte
Përdorimi i një norme të vetme për të aplikuar (ngarkuar) kostot indirekte porosisë së veçantë,
mund të rezultojë me aplikimin (ngarkimin) e padrejtë të kostove indirekte produkteve të
porosisë përkatëse. Kjo mund të ndodhë në qoftë se baza e aktivitetit nuk ndërlidhet edhe me
konsumin e burimeve të kostove indirekte (ShPP-së). Një prej mënyrave për të përmirësuar
aplikimin (ngarkimin) kostove indirekte është përdorimi i normave të paracaktuara të
departamenteve apo metodën e kostove të bazuara në aktivitete (ABC).
Rishikimi i problemave dhe zgjidhjet
Kostoja e punës, shpenzimet indirekte, kostoja për njësi
Kompania Bostian përdor një sistem normal për caktimin e kostos së punës me porosi. Ajo e
kryen shumicën e punëve përmes dy departamenteve. Më poshtë janë paraqitur të dhënat e
buxhetuara dhe aktuale për vitin e kaluar. Po ashtu, janë paraqitur edhe të dhënat për një ose
disa punë të kryera gjatë vitit:
Kosto indirekte të buxhetuara
Kosto indirekte aktuale
Veprimtaria e pritshme (orët e punës direkte)
Orët e pritshme të makinerive
Materialet direkte
Kosto e punës direkte:
Departamenti A ( 5,000 orë @ €6 për orë)
Departamenti B ( 1,000 orë @ €6 për orë)
Orët e makinerisë që janë përdorur:
Departamenti A
Departamenti B
Njësitë e prodhuara
Departamenti A
€100,000
€110,000
50,000
10,000
Departamenti B
€500,000
€520,000
10,000
50,000
Puna 10
€20,000
€30,000
6,000
100
1,200
10,000
Kompania Bostian përdor një normë të paracaktuar të ShPP-së, të ngarkimit të kostove indirekte
(ShPP) që i bëhet punës, për tërë fabrikën. Orët e punës direkte, përdoren për të përllogaritur
normën e paracaktuar indirekte. Bostian-i i përcakton çmimet e punës në bazë të kostos plus
30%.
Kërkohet:
1. Përllogarisni normën e paracaktuar të ShPP-së (kostove indirekte).
2. Duke përdorur normën e paracaktuar, llogarisni koston e prodhimit për njësi, për punën 10.
3. Supozoni se puna 10 përfundoi në maj dhe u shit në shtator. Përgatisni regjistrimin në ditar
për përfundimin dhe shitjen e punës 10.
4. Rillogarisni koston e prodhimit të njësisë për punën 10, duke përdorur normat indirekte të
departamentit. Përdorni orët e punës direkte për departamentin A dhe orët e makinerive për
departamentin B. A siguron kjo metodë një kosto më të saktë për njësi? Shpjegoni.
5. Supozoni se puna 10 përfundoi në maj dhe u shit në shtator. Duke përdorur punën që keni
bërë në Kërkesën 4, përgatisni regjistrimet në ditar, për plotësimin dhe shitjen e punës 10.
7

8. Zgjidhje
1.
Norma e paracaktuar e ShPP-së = €600,000*/60,000** orë
= €10 për orë pune direkte
* Totali i kostove indirekte të Departamentit A dhe B (€100,000 + €500,000 = €600,000)
** Totali i orëve të pritshme të punës direkte në Departamentin A dhe B (50,000 + 10,000 = 60,000 orë)
2.
Materialet direkte
€20,000
Puna direkte (6,000 orë x €6)
36,000
Kosto indirekte (6,000 orë x €10)
60,000
Kostot totale të prodhimit
€116,000
Kostoja për njësi (€116,000/10,000) €11.60
3.
Mallrat e përfunduara
Gjysmë-produktet
Kostoja e mallrave të shitura
Mallrat e përfunduara
€116,000
€116,000
€116,000
€116,000
Shitjet*
Llogaritë e pritshme
€150,800
€150,800
*Shitjet = €116,000 + (€116,000 x 30%) = €150,000
4.
Norma e paracaktuar për departamentin A = €100,000 /50,000
= €2 për orë pune direkte
Norma e paracaktuar për Departamentin B = €500,000/50,000
= €10 për orë makinerie.
Materialet direkte
€20,000
Puna direkte
€36,000
Kosto indirekte (ShPP):
Departamenti A (5,000 x €2)
€10,000
Departamenti B (1,200 x €10)
€12,000
Kostot totale të prodhimit
€78,000
Kostoja për njësi (€78,000/10,000)
€7.80
Ngarkimi i shpenzimeve indirekte, duke përdorur normat e departamentit është më i saktë,
sepse ka një lidhje më të lartë me shpenzimet indirekte të ngarkuara dhe të konsumuara. Vini re
se puna 10 shpenzon kohën më të madhe në departamentin A, i cili është më pak intensiv në
mbulimin e kostos. Normat e departamentit reflektojnë më mirë këtë kohë dhe konsum të
ndryshëm, sesa normat e fabrikës.
5.
Mallrat e përfunduara
Gjysmë-produktet
Kostoja e mallrave të shitura
Mallrat e përfunduara
Shitjet*
Llogaritë e marra
€78,000
€78,000
€78,000
€78,000
€101,400
€101,400
*Shitjet = €78,000 + (€78,000 x 30%) = €101,400
8

9. Pyetje për shkrim dhe diskutim:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Çka është matja e kostos? Po akumulimi i kostos? Cili është ndryshimi mes tyre?
Pse caktimi aktual i kostos për caktimin e kostos së produktit përdoret rrallë?
Shpjegoni ndryshimet në mes të caktimit të punës me porosi dhe caktimit të kostos të
procesit.
Cilat janë ndryshimet në mes të një sistemi të caktimit manual të kostos për punën me
porosi dhe të një sistemi të automatizuar?
Cili është roli i formularëve të kërkesës së materialeve në një sistem të caktimit të kostos së
punës me porosi? Po i kartave të kohës? Po ai i normave të paracaktuara të shpenzimeve
indirekte?
Shpjegoni pse normat e shumëfishta të shpenzimeve indirekte parapëlqehen më shumë se
normat e shpenzimeve indirekte për tërë fabrikën.
Shpjegoni rolin e faktorëve nxitës të veprimtarisë në ngarkimin e kostove të produkteve.
Jepni përkufizimin e termave të mëposhtëm: veprimtari aktuale e pritshme, veprimtari
normale, veprimtari praktike dhe veprimtari teorike.
Pse dikush do ta parapëlqente një veprimtari normale, në vend të një veprimtarie aktuale
të pritshme, për të përllogaritur normën e paracaktuar të shpenzimeve indirekte?
Pse nuk përdoren zakonisht njësitë e rezultatit si masë për prodhimin, kur përllogaritet një
normë e paracaktuar e shpenzimeve indirekte?
Kompania ABC ka një normë të paracaktuar të shpenzimeve indirekte prej €5 për orën e
punës direkte. Formulari i kostos së punës me porosi për punën 145 tregon 1,000 orë pune
direkte, që kushtojnë €10,000 dhe kërkesën për materiale që arrin në €7,500. Puna 145 ka
pasur 500 njësi të plotësuara dhe të transferuara në stoqet e mallrave të përfunduara. Cila
është kostoja për njësi për punën 145?
Pse kërkesat e llogaritjes për caktimin e kostos së punës me porosi janë më kërkuese, sesa
ato për përcaktimin e kostos të procesit?
Shpjegoni ndryshimin në mes të kostos normale të mallrave të shitura dhe kostos së
rregulluar të mallrave të shitura.
9

10. Detyra 1
Kompania ABC ka vlerësuar kostot në vijim për vitin e ardhshëm:
Materialet direkte
Puna direkte
Provizionet e shitjes
Paga e mbikëqyrësit të prodhimtarisë
Materialet indirekte
Shpenzimet e reklamës
Qiraja për pajisjet e fabrikës
60,000
220,000
300,000
140,000
20,000
44,000
64,000
Kompania ABC ka vlerësuar se 40,000 orë të punës direkte dhe 64,000 orë pune të makinerisë
do të punohen gjatë vitit.
Kërkohet:
Nëse shpenzimet e përgjithshme aplikohen në bazë të orëve të punës së makinerisë, sa do të
jetë norma e paracaktuar e e ShPP-së për orë?
Detyra 2
Kompania ABC disponon me të dhënat në vijim:
ShPP-ja e planifikuar (buxhetuar) variabile
ShPP-ja e planifikuar (buxhetuar) fikse
ShPP-ja aktuale variabile
ShPP-ja aktuale fikse
Nivelet e aktiviteteve drejtuese të kostove të planifikuara:
Orët e punës direkte
Kostoja e punës direkte
Orët e punës së makinerisë
Organizimet e prodhimtarisë
Nivelet e aktiviteteve drejtuese të kostove aktuale:
Orët e punës direkte
Kostoja e punës direkte
Orët e punës së makinerisë
Organizimet e prodhimtarisë
€44,000
€31,000
€45,000
€35,000
20,000
€100,000
40,000
10,000
21,000
€110,400
37,460
9,520
a. Nëse puna sipas urdhëresës #400 përdorë 5,116 orë-pune të makinerisë, të llogaritet
ShPP-ja e aplikuar duke përdorur orën e punës së makinerisë si drejtues kostosh.
b. Nëse puna sipas urdhëresës #200 përdorë 1,676 orë-pune të punës direkte, të llogaritet
ShPP-ja e aplikuar duke përdorur orët e punës direkte si drejtues kostosh.
c. Nëse puna sipas urdhëresës #300 përdorë €17,472 kosto të punës direkte, të llogaritet
ShPP-ja e aplikuar duke përdorur kostot e punës direkte si drejtues kostosh.
d. Nëse puna sipas urdhëresës #500 përdorë 460 nga organizimet e prodhimtarisë, të
llogaritet ShPP-ja e aplikuar duke përdorur organizimet e prodhimtarisë si drejtues
kostosh.
10