Adam Rodziewicz, Biuro Rozwoju Gdańska - Studium Ogólnomiejskich Przestrzeni ...
Prezentacja ZIT w Polsce Daniel Baliński Szkoła Główna Handlowa 20 czerwca 2015 r.
1. 1
Zarządzanie ZintegrowanymiZarządzanie Zintegrowanymi
Inwestycjami TerytorialnymiInwestycjami Terytorialnymi
w Polscew Polsce
Daniel BalińskiDaniel Baliński
Podyplomowe Studia Zarządzania Funduszami Strukturalnymi 2014-2020Podyplomowe Studia Zarządzania Funduszami Strukturalnymi 2014-2020
Warszawa, 20 czerwca 2015 r.Warszawa, 20 czerwca 2015 r.
2. 2
Plan zajęćPlan zajęć
1. Miasta w polityce spójności UE, kontekst polityki terytorialnej,
instrumenty rozwoju terytorialnego w rozporządzeniach 2014-2020
2. Początki polityki miejskiej w Polsce – cele rozwoju miast oraz
kontekst dla wypracowania podejścia do realizacji ZIT w Polsce
3. Miasta w Umowie Partnerstwa dla Polski 2014-2020
4. Zasady realizacji ZIT w Polsce
5. Kontekst przygotowania ZIT, rozwiązania ustawowe dotyczące
współpracy JST
6. Stan zaawansowania nad przygotowaniem do realizacji ZIT
7. Analiza strategii ZIT
8. ZIT w państwach członkowskich
3. 3
Debata nad rozwojem miast w UE:
Spójność terytorialna nowym wymiarem Polityki Spójności po 2013 r.;
Wzmocnienie wymiaru miejskiego PS 2013+;
Deklaracja z Toledo Ministrów PCz UE dot. roli miast w Strategii EU2020
V Raport Kohezyjny – podkreśla rolę miast i podejścia funkcjonalnego;
Prezydencja węgierska Rady UE – miasta a wyzwania demograficzne oraz
zmiany klimatyczne
Prezydencja PL – raport nt. miast w PS
KE – cities of tomorrow, DG Urban, agenda miejska
Nowe wyzwania na poziomie europejskim i globalnym - demografia, energia,
zmiany klimatyczne, globalizacja;
Projekty nowych rozporządzeń 2014-2020
Wykorzystanie wiedzy eksperckiej OECD - Przegląd polityki miejskiej w Polsce
(2011), oraz innych opracowań jak Competitive Cities in the Global Economy;
Cities and Climate Change,
Cele wsparcia obszarów miejskich – uwarunkowania zewnętrzneCele wsparcia obszarów miejskich – uwarunkowania zewnętrzne
4. 4
Wspólne Ramy Strategiczne promują podejście terytorialne
przez integrowanie pięciu funduszy EFSI, jak i szersze
wspieranie celów UE;
Nowe instrumenty rozwoju terytorialnego
ESPON i URBACT
Narzędzia wsparcia miast w Polityce SpójnościNarzędzia wsparcia miast w Polityce Spójności
5. 5
• Zintegrowane działania na rzecz rozwoju obszarów
miejskich (Art. 7 Rozporządzenie EFRR 1301):
• Min. 5% EFRR na wsparcie zintegrowanych działań na
rzecz rozwoju obszarów miejskich (ZIT, PO lub oś
priorytetowa)
• Delegacja co najmniej zadań związanych z wyborem
projektów na poziom władz miejskich
• Odpowiedź na wyzwania gospodarcze, środowiskowe,
klimatyczne, demograficzne i społeczne
• Wpływające na obszary miejskie, włączając miasta,
obszary o funkcjach miejskich i zdegradowane
dzielnice miast
• Uwzględniające powiązania miasto-wieś
• (+ innowacyjne działania związane ze zrównoważonym
rozwoje miast + platforma rozwoju miast + miejskie
priorytety inwestycyjne)
Wzmocnienie wymiaru miejskiego PSWzmocnienie wymiaru miejskiego PS
6. 6
Wsparcie priorytetów EU 2020
Wymiar tematyczny:
Wymiar terytorialny:
Cities and townsCities and towns
Urban neighbourhoodsUrban neighbourhoods
Functional urban areas, metropolitan regionsFunctional urban areas, metropolitan regions
Zintegrowane strategie i działania
Other functional economic or geographic areasOther functional economic or geographic areas
Rural areasRural areas
Instrumenty
I
T
I
C
L
L
D
Smart growth
•Research &
Innovation
•ICT
•SME
Sustainable growth
•Low-carbon
•Resource-efficiency
•Risk-prevention
•Transport
Inclusive growth
•Employment
•Social inclusion
•Education
Urban<=>rural
linkages
Urban<=>rural
linkages
7. 7
ITI & CLLD –ITI & CLLD – ramy strategiczneramy strategiczne
Umowa Partnerstwa
Ogólne priorytety, wyzwania terytorialne + zastosowanie podejścia terytorialnego
FS EFRR
• PI
powiązan
e z EU
2020
EFS EFMR
•
Integrated Territorial Investments
EFRROW
Community-Led Local Development
8. 8
Zintegrowane Inwestycje TerytorialneZintegrowane Inwestycje Terytorialne
(Art. 36(Art. 36 Rozporządzenia ogólnego dla EFSIRozporządzenia ogólnego dla EFSI 1303/13)1303/13)
Instrument wdrożeniowy strategii terytorialnych tj. paktów terytorialne,
strategii rozwoju obszarów miejskich, innych strategii dla obszarów
funkcjonalnych
finansowane z EFRR, EFS, FS realizowane poprzez więcej niż jedną oś
priorytetową jednego lub kilku programów operacyjnych
Mogą być wdrażana przez Instytucję Zarządzającą, administrację lokalną
(np. władze miejskie) lub inną instytucję (np. agencja rozwoju lokalnego)
Program operacyjny powinien identyfikować ZIT przewidziane do
realizacji oraz wskazywać szacunkową alokację w podziale na osie
priorytetowe
10. 10
Wymagania na poziomie Umowy PartnerstwaWymagania na poziomie Umowy Partnerstwa
UP określa podejście do zintegrowanego rozwoju
terytorialnego, w tym odnośnie zastosowania ZIT i RLKS
(CLLD)
Główne wyzwania, na które będzie odpowiadać RLKS, cele jego
zastosowania, typy terytoriów, fundusze EFSI, które będą go zasilać,
przewidywany budżet, rola każdego z funduszy;
Typy terytoriów, w odniesieniu do których zastosowany zostanie ZIT,
EFSI wdrażane poprzez ZIT, podstawowe ustalenia realizacyjne i
koordynacyjne pomiędzy funduszami;
11. 11
Wymagania na poziomie programu operacyjnegoWymagania na poziomie programu operacyjnego
PO określa gdzie i jak zostanie użyty ZIT i RLKS
Zasady wyznaczania obszarów dla RLKS, zasady ich wyboru,
przyjmowanie i finansowanie strategii RLKS i lokalnych grup
działania;
Ogólna szacunkowa alokacja na ZIT z każdej osi priorytetowej (nie
dotyczy odrębnej osi miejskiej), ustalenia dotyczące koordynacji
pomiędzy właściwymi IZ –kami + elementy związane z art. 7;
Wzór PO
Jeżeli program operacyjny przewiduje wsparcie zrównoważonego
rozwoju obszarów miejskich interwencja może być realizowana
poprzez ZIT (więcej niż jedną oś priorytetowa) i osobną oś
priorytetową, bądź każde z rozwiązań osobno.
12. 12
Cele wsparcia obszarów miejskich – kontekst krajowyCele wsparcia obszarów miejskich – kontekst krajowy
Rewizja ponad 10-letniego funkcjonowania samorządu terytorialnego.
Nowi aktorzy – metropolie; dyskusja nad nowym wieloszczeblowym systemem
zarządzania.
Krajowe dokumenty strategiczne, nowy model zarządzania rozwojem Polski
KSRR, KPZK, KPM;
Integracja wymiaru społeczno-gospodarczego i terytorialnego,
Zapewnienie spójności wszystkich polityk sektorowych, dziedzinowych i
regionalnych,
Strategie rozwoju województw
Trzecia generacja o wyraźnym terytorialnym ukierunkowaniu, podstawa prac nad RPO
Powstające regionalne polityki miejskie
Umowa partnerstwa
Dalsza decentralizacja zarządzania funduszami strukturalnymi (RPO
dofinansowane EFRR (ok. 55%) i EFS (ok. 70%) vs. 37% EFRR w latach 2007-
2013);
Terytorialny wymiar interwencji wspieranej środkami EFSI;
Nowelizacja ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju
Wprowadzenie krajowej polityki miejskiej, strategii do obszarów
funkcjonalnych, rozporządzenie ds. MOFOW; kontrakt terytorialny.
13. 13
MIASTA W KSRR i KPZKMIASTA W KSRR i KPZK
(1) Motory rozwoju Polski(1) Motory rozwoju Polski
Główne ośrodki rozwoju regionów, które
dzięki dyfuzji i integracji funkcjonalnej
z otaczającymi obszarami zapewnią zwiększenie możliwości
rozwojowych mieszkańcom obszarów wiejskich i mniejszych
miast położonych
w ich pobliżu
Potencjał miast może zostać zwiększony
dzięki rozwojowi funkcji
metropolitarnych,
sieciowaniu
(metropolia sieciowa)
oraz współpracy,
14. 14
MIASTA W KSRR i KPZKMIASTA W KSRR i KPZK
(2) Obszary deficytowe(2) Obszary deficytowe
Specjalne działania adresowane do miast dotyczą obszarów zdegradowanych oraz rozwoju nowych funkcji
społecznych lub gospodarczych
KPZK 2030: Wspomaganie spójności
w specyficznych obszarach problemowych
KSRR: Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i
innych obszarów tracących dotychczasowe
funkcje społeczno gospodarcze
15. 15
Definiuje cele i strategię działania podmiotów publicznych w odniesieniu do terytoriów,
odnośnie osiągania strategicznych celów rozwojowych na poziomie krajowym;
Polityka regionalna jest integralnym elementem polityki rozwoju wspomagającym
osiąganie celów krajowych poprzez wykorzystanie i wzmacnianie potencjałów
terytorialnych
Reformuje sposób planowania i wdrażania polityki regionalnej, w tym polityk publicznych
o oddziaływaniu terytorialnym (ich zarządzanie, współpracę, koordynację, monitoring i
ewaluację);
Skoncentrowanie interwencji polityki regionalnej na wybranych obszarach tematycznych
i przestrzennych
Zawiera propozycje nowej roli samorządów wojewódzkich i innych podmiotów
publicznych we wdrażaniu polityki regionalnej;
KSRR - polityka zwiększająca efektywność działańKSRR - polityka zwiększająca efektywność działań
rozwojowych w krajurozwojowych w kraju
16. 16
Stary paradygmat Nowy paradygmat
Strategie Podejście sektorowe Zintegrowane przedsięwzięcia rozwojowe
Cele
KONKURENCYJNOŚĆ
Wskazywanie wielu elementów struktury społeczno-
gospodarczej jako czynników konkurencyjności, w
efekcie nakładanie się różnorodnych
nieskoordynowanych działań.
Strategiczny kierunek polityki regionalnej (rozprzestrzenianie
wzrostu) realizowany we wszystkich regionach, w tym również w
najbardziej konkurencyjnych ośrodkach.
Precyzyjnie określone czynniki konkurencyjności i strategicznie
wybrane kierunki jej poprawiania.
Wielosektorowe podejście ukierunkowane terytorialnie.
WYRÓWNYWANIE
Duży nacisk na działania wyrównawcze, jednak efekt
przeciwny do zamierzonego - pogłębianie się
zróżnicowań, rozpraszanie środków.
Zwiększanie spójności w wyniku zwiększania możliwości absorpcji
(większy przepływ kapitału, osób, wiedzy, innowacji).
Specjalne działania „wyrównawcze” dopasowane do potencjałów
danych terytoriów, istotne dla całego kraju, skoncentrowane na
wybranych obszarach, dla odkrywania i wykorzystywania ich
potencjałów, pozwalające osiągnąć „masę krytyczną” niezbędną do
dalszego rozwoju.
Narzędzia Subsydia i pomoc publiczna.
Zintegrowane instrumenty „miękkie” i „twarde”, otoczenie
biznesowe, kapitał społeczny, sieciowanie, lepsza koordynacja.
Wymiar
terytorialny
Regiony traktowane homogenicznie, bez
uwzględniania ich wewnętrznej i zewnętrznej
różnorodności. Słabo uwzględniony wymiar
terytorialny, prymat podejścia sektorowego, tzw.
„algorytm biedy”.
Podejście terytorialne we wszystkich działaniach rozwojowych
(dostrzeganie różnorodności, silna koordynacja, zarządzanie
wielopoziomowe).
Zintegrowane programy dedykowane obszarom strategicznej
interwencji przy zachowaniu integracji przestrzennej prowadzonej w
ramach polityki regionalnej.
Jednostki
terytorialne
Jednostki administracyjne.
Brak uwzględnienia relacji miasto-wieś w
instrumentach polityki, obszary wiejskie
postrzegane jednakowo w całym kraju.
Jednostki funkcjonalne.
Zróżnicowane podejście do różnych typów terytoriów. Polityka
dostosowana do miejsc z uwzględnieniem zależności obszarów
generujących wzrost, obszarów powiązanych funkcjonalnie i
obszarów peryferyjnych.
Aktorzy Rząd i samorząd województwa.
Wszystkie szczeble administracji publicznej, aktorzy społeczni i
przedstawiciele biznesu.
17. 17 17
Cel 3 KSRR Tworzenie warunków dla skutecznej, efektywnej i partnerskiej
realizacji działań rozwojowych ukierunkowanych terytorialnie:
nowy kontrakt terytorialny,
grant globalny,
krajowe i regionalne fora terytorialne,
krajowe i regionalne obserwatoria rozwoju regionalnego.
Charakter horyzontalny - obejmuje wszystkie instytucje odgrywające rolę
w prowadzeniu i realizacji polityk publicznych ukierunkowanych
terytorialnie.
Zwiększenie współodpowiedzialności władz miejskich za realizację
polityki rozwoju na poziomie regionalnym, m.in. przez nowe instrumenty
wdrażania polityki regionalnej, podnoszące efektywność i ukierunkowane
na wielopoziomowe, zintegrowane podejście:
MIASTA W KSRR i KPZK (3)MIASTA W KSRR i KPZK (3)
Aktorzy procesów rozwojowychAktorzy procesów rozwojowych
18. 18
Wzmocnienie wymiaru miejskiego polityki regionalnej, poprzez opracowanie
Krajowej Polityki Miejskiej, która uwzględni zagadnienia zw. z:
modelem zarządzania i współpracy wszystkich szczebli administracji zajmujących się
rozwojem miast,
zarządzaniem obszarami funkcjonalnymi miast (w tym metropolitalnymi) oraz
współpracy JST (powiatów i gmin),
kwestiami powiązań miasto-wieś i rozprzestrzeniania się procesów rozwojowych,
zapewnieniem spójnego podejścia do obszarów zdegradowanych oraz rozwiązań w
zakresie prowadzenia procesów rewitalizacji,
opracowaniem nowych instrumentów polityki regionalnej wspierających rozwój dużych
miast, np. granty globalne czy instrumenty finansowe, w tym inżynierii finansowej (tj.
JESSICA).
a także działania powiązane z pracami nad polityką miejską:
Zmiany kompetencyjne na poziomie krajowym oraz JST zwiększeniu efektywności realizacji
zadań dotyczących rozwoju regionalnego na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym,
Dostosowanie systemu finansowania JST do zadań wynikających z realizacji polityki rozwoju
w regionie,
Wprowadzenie spójnego systemu monitorowania procesów rozwojowych,
Wprowadzenie systemu kontraktu terytorialnego.
PLAN DZIAŁAŃ KSRR:
W KIERUNKU KRAJOWEJ POLITYKI MIEJSKIEJW KIERUNKU KRAJOWEJ POLITYKI MIEJSKIEJ
19. 19
Cele krajowej polityki miejskiejCele krajowej polityki miejskiej
Cel strategiczny KPM dotyczy wszystkich miast, niezależnie od ich wielkości czy
położenia. Wskazuje na wagę i rolę miast w generowaniu wzrostu gospodarczego i
tworzeniu miejsc pracy. Nie może to być jednak rozwój prowadzony kosztem
przyszłych pokoleń, zatem ważne jest poszanowanie zasobów (ziemi, energii i
innych) i zrównoważone gospodarowanie nimi.
Tak sformułowany cel jest zwróceniem uwagi na to, że rozwojowi miast musi
towarzyszyć poprawa jakości życia mieszkańców, w przyjaznej, harmonijnej
przestrzeni miejskiej z dostępem do wysokiej jakości usług publicznych. Miasta
mają być dobrym miejscem do życia, z którym mieszkańcy identyfikują się i w
którym chcą mieszkać.
Uściśleniem celu strategicznego KPM jest pięć celów szczegółowych, spójnych z
celami postawionymi w dokumentach strategicznych Polski oraz Unii Europejskiej,
które skupiają się na kreowaniu miasta które jest: konkurencyjne, silne, spójne,
zwarte i zrównoważone, sprawne
Strategicznym celem krajowej polityki miejskiej jest
wzmocnienie zdolności miast i obszarów zurbanizowanych do
kreowania zrównoważonego rozwoju i tworzenia miejsc pracy
oraz poprawa jakości życia mieszkańców.
22. 22
ZARZĄDZANIE OBSZARAMI MIEJSKIMIZARZĄDZANIE OBSZARAMI MIEJSKIMI
deficyt poziomej i pionowej współpracy między poszczególnymi poziomami władz
publicznych
niedoskonałość przepisów ograniczająca niektóre formy współdziałania
niewystarczająco sprzyjające warunki dla budowania aktywności społecznej w rozwoju miast
UWARUNKOWANIA…
…IWYZWANIA
usprawnianie i wzmacnianie współpracy pomiędzy jst
lepsze rozwiązania dla dogodniejszych warunków współpracy
potrzeba wypracowania rozwiązań dla finansowani i korzystania ze
wspólnej infrastruktury
większa spójność działania wszystkich władz publiczych
… szczególnie w jego aspekcie „przestrzennym”
23. 23
współpraca w miejskich obszarach funkcjonalnych: zasada partnerstwa, współdziałania, w
celu wyboru optymalnych rozwiązań z punktu widzenie danego obszaru
integracja gminnych dokumentów o charakterze strategicznym
integrowanie i koordynowanie działań dla większej synergii i efektywności wydatkowania
środków publicznych
zapewnienie spójności działań instytucji rządowych z kierunkami wyznaczonymi przez KPM
wypracowanie nowych rozwiązać legislacyjnych poprawiających współpracę pomiędzy
jednostkami samorządowymi różnego szczebla
dokonanie przeglądu i analiza regulacji prawnych dotyczących kwestii finansowych
wspólnych przedsięwzięć np. w zakresie komunikacji zbiorowej
nowe technologie w zarządzaniu miastem
ZARZĄDZANIE OBSZARAMI MIEJSKIMIZARZĄDZANIE OBSZARAMI MIEJSKIMI
kierunki działania
[„smart city”]
24. 24 24
24
centra wiedzy
działania
przegląd zasad nadzoru
właścicielskiego nad spółkami
Skarbu Państwa
upowszechnianie nowoczesnych
rozwiązań technicznych,
technologicznych i
organizacyjnych związanych z
funkcjonowaniem miast
program sieciowania miast
europejskich URBACT
przegląd i analiza regulacji i
stanu faktycznego dot. finansów
jst
ramy prawne do prowadzenia
dialogu między rządem a
miastami
zmiany przepisów
integracja lokalnych
dokumentów sektorowych lub
planów, które gminy sporządzają
na podstawie różnych ustaw
promowanie nowoczesnych,
kompleksowych, elastycznie
funkcjonalnych rozwiązań z
zakresu zintegrowanego
zarządzania w obszarach
funkcjonalnych miast
ramy i mechanizmy dla lepszej
integracji i współpracy jst
koordynacja wdrażania strategii
zintegrowanych z KPM
ZARZĄDZANIE OBSZARAMI MIEJSKIMIZARZĄDZANIE OBSZARAMI MIEJSKIMI
zmiany przepisów, działania, centra wiedzy
25. 25
Miasta w nowej perspektywie finansowejMiasta w nowej perspektywie finansowej
26. 26
Podejście terytorialne oznacza odejście od postrzegania obszarów przez pryzmat granic administracyjnych na
rzecz ich indywidualnych potencjałów, barier i wzajemnych zależności.
Podejście terytorialne oznacza odejście od postrzegania obszarów przez pryzmat granic administracyjnych na
rzecz ich indywidualnych potencjałów, barier i wzajemnych zależności.
Pięć wyodrębnionych obszarów strategicznej interwencji państwa (OSI)
wybranych na podstawie zapisów KSRR 2010-2020
A.
Polska
Wschodnia
B.
Miasta
wojewódzkie
i ich obszary
funkcjonalne
C.
Miasta
i dzielnice miast
wymagające
rewitalizacji
E.
Obszary
przygraniczne
D.
Obszary wiejskie, w
szczególności
o najniższym
poziomie dostępu
mieszkańców do dóbr
i usług warunkujących
możliwości rozwojowe
Podejście terytorialne wyraźne w RPO
Miasta w nowej perspektywie finansowejMiasta w nowej perspektywie finansowej
27. 27
Wymiar miejski w Umowie PartnerstwaWymiar miejski w Umowie Partnerstwa
o Obszary miejskie jako obszary koncentracji terytorialnej interwencji
(1) miasta wojewódzkie i ich obszary funkcjonalne
(2) miasta i dzielnice miast wymagających rewitalizacji
o Szeroki katalog działań w programach krajowych i regionalnych
o Podejście terytorialne szczególnie wzmocnione w RPO, POIŚ, POPW
o Specjalne instrumenty wsparcia:
Min. 5% EFRR na wsparcie rozwoju miast wojewódzkich i powiązanych z nimi
obszarów funkcjonalnych przez Zintegrowane Inwestycje Terytorialne
URBACT, JESSICA, Sieć Rozwoju Obszarów Miejskich, Innowacyjne działania
na rzecz zrównoważonego rozwoju miejskiego
28. 28
Miasta w RPO 2014-2020Miasta w RPO 2014-2020
Główne kierunki interwencji wsparcia miast:
przygotowanie terenów inwestycyjnych („brownfield”)
efektywność energetyczna oraz OZE
zrównoważony transport miejski
gospodarka odpadami i wodno-ściekowa
poprawa stanu środowiska przyrodniczego
zintegrowana rewitalizacja fizyczna + społeczna + gospodarcza
poprawa dostępu i jakości usług edukacyjnych
Cześć interwencji będzie realizowana w ramach:
Strategii ZIT na podstawie art. 7 EFRR i 36 rozporządzenia ogólnego, w
szczególności dla miast wojewódzkich i ich obszarów funkcjonalnych
instrumentów terytorialnych na poziomie regionalnym
(np. RIT, SIT, ZPT, kontrakty regionalne) pozostałe obszary miejskie
28
29. 29
Miasta w PO Infrastruktura i Środowisko 2014-2020Miasta w PO Infrastruktura i Środowisko 2014-2020
Miasta wojewódzkie (i ich OF) – możliwe obszary wsparcia:
o transport publiczny;
o efektywność energetyczna + OZE;
o kolej aglomeracyjna;
o realizacja strategii niskoemisyjnych
o zmniejszenie zużycia zasobów naturalnych,
energii i paliw
o gospodarka wodno-ściekowa i odpadowa;
o rozwijanie wybranych funkcji metropolitalnych
- kulturowych i symbolicznych
o wybrane działania z zakresu infrastruktury społecznej
(ochrona zdrowia i rozwoju zasobów kultury).
Szacunkowa kwota wsparcia ww. obszarów może wynieść ok. 6,5 mld EUR
29
30. 30
Miasta regionalne i subregionalne (i ich OF)
Możliwe obszary wsparcia:
połączenie miast z większymi ośrodkami
publiczny transport miejski
szeroko pojęta odnowa tkanki miejskiej
(budynki publiczne i mieszkaniowe)
infrastruktura społeczna, w tym systemy
ratownictwa medycznego i zasoby kultury
Szacunkowa kwota wsparcia miast regionalnych i subregionalnych może wynieść ok.
2 mld EUR
Tryb konkursowy
30
Miasta w PO Infrastruktura i Środowisko 2014-2020Miasta w PO Infrastruktura i Środowisko 2014-2020
31. 31
Miasta w PO Polska Wschodnia 2014-2020Miasta w PO Polska Wschodnia 2014-2020
Miasta wojewódzkie i ich OF – możliwe obszary wsparcia:
promowanie transportu publicznego
niskoemisyjny transport
kolej aglomeracyjna
poprawa układów transportowych
Szacunkowa kwota wsparcia na projekty w ramach PI 4.5
może wynieść ok. 370 mln EUR
Ośrodki subregionalne – na zasadach horyzontalnych:
wsparcie przedsiębiorstw i IOB charakter ponadlokalny
wzmocnienie wewnętrznych i uzupełnienie zewnętrznych połączeń kolejowych
31
32. 32
Dodatkowe wymogi dostępu do środków UE na poziomie miast/Dodatkowe wymogi dostępu do środków UE na poziomie miast/
gmin z obszaru funkcjonalnegogmin z obszaru funkcjonalnego
Warunki pochodzące z rozporządzeń UE (zakres wsparcia celów
tematycznych np. CT 4. Promowanie strategii niskoemisyjnych w
miastach) lub wytycznych KE (np. strategia zrównoważonej
mobilności miejskiej)
Zapisy Umowy Partnerstwa i programów operacyjnych, określające
kryteria dostępu w ramach CT np. plany gospodarki niskoemisyjnej,
lokalne programy rewitalizacji – obowiązują poziom krajowy i
regionalny
Dotyczące realizacji instrumentów rozwoju terytorialnego – ZIT
(Strategia ZIT) i RLKS (Lokalna Strategia Rozwoju)
33. 33
Wymiar terytorialny w okresie 2014-2020Wymiar terytorialny w okresie 2014-2020
– obszary strategicznej interwencji– obszary strategicznej interwencji
Miasta wojewódzkie i ich obszary
funkcjonalne Miasta i dzielnice miast wymagające
rewitalizacji
Obszary przygraniczne
Polska Wschodnia
Obszary wiejskie, w szczególności
o najniższym dostępie mieszkańców
do dóbr i usług warunkujących
możliwości rozwojowe
Inne obszary interwencji
w układzie terytorialnym
- zależnie od decyzji
instytucji zarządzającej RPO
Szeroki katalog działań w programach krajowych i regionalnych
Podejście terytorialne szczególnie wzmocnione w RPO, POIŚ, POPW
Specjalne instrumenty wsparcia terytoriów określone w RPO (ZIT,
RLKS, inne jak np. RIT, SIT, ZPT, kontrakty regionalne).
Ok. 6,3 mld euro na
Strategie ZIT (RPO, PO IiŚ,
PO PW i PO PT)
NPR – ok. 25 mld PLN w KPO i
RPO
Łódź i Bytom (po 104 mln euro),
Wałbrzych (ZIT – 193 mln euro)
LPR
Dedykowany PO PW
Wsparcie z RPO
Wsparcie z RPO
Programy EWT i EISP
Ok. 11% środków w
ramach RPO
RLKS
Powszechne podejście
terytorialne (7 ZIT
subregionalnych, inne
mechanizmy typu RIT)
Ok. 0,74 mld euro
35. 35
Na początku obligatoryjny instrument, tylko w ramach polityki spójności (5% środków w
ramach EFRR musi być przeznaczone na rozwój miast poprzez ITI - ok. 2 mld euro)
na obszarach, gdzie jest konieczność zaangażowania wsparcia z więcej niż jednego
priorytetu z jednego lub kilku programów operacyjnych (wyraźne odniesienie do EFRR i
EFS, ale także możliwość zastosowania do Funduszu Spójności)
warunek wsparcia: istnienie zrównoważonej strategii miejskiej (dla OF), innej strategii
terytorialnej lub paktu terytorialnego
Korzyści zastosowania: możliwość delegowania zarządzania i wdrażania ITI przez PCz lub IZ
jednej lub kilku instytucjom pośredniczącym (intermediate bodies) na niższy poziom, ale
mogą to być różne podmioty (publiczne i niepubliczne), np. władze lokalne, instytucje
rozwoju regionalnego lub NGOs
Wyjątek od zasady 1 cel – 1 fundusz, która wpływa na ilość osi priorytetowych w ramach PO
Wartość dodana:
możliwość realizacji dużych, skomplikowanych projektów (realizowanych możliwie przy
dużej liczbie beneficjentów/odbiorców pomocy itd.)
możliwość udzielenia wsparcia na różnych typach obszarów
możliwość delegowania zarządzania i wdrażania ITI przez PCz lub IZ jednej lub kilku
instytucjom pośredniczącym
dużo pytań i wątpliwości wśród państw członkowskich, ale wielka elastyczność
Uwarunkowania - Zintegrowane Inwestycje Terytorialne
36. 36
Najważniejsze zmiany
Rezygnacja ze wskazania w Umowie Partnerstwa listy miast
do objęcia zintegrowanymi działaniami na rzecz
zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich,
Rezygnacja z listy miast objętych UDP,
Opcjonalne zamiast obowiązkowego zastosowania ZIT,
Osłabienie wymogów delegacji zadań na poziom ZIT (udział
zamiast wybór projektów)
Zgoda KE na rozciągnięcie ZIT na wszystkie 5 funduszy, z
wyłączeniem możliwości tworzenia ZIT odrębnie dla
funduszy rybackich/rolnych - potrzebny byłby udział
przynajmniej 1 funduszu polityki spójności
Blok rozwój terytorialny - podsumowanieBlok rozwój terytorialny - podsumowanie
37. 37
Wybrać typy obszarów, które będą realizowały ZIT – w tym określić zakres
delegacji poszczególnych instytucji,
Ustalić określone typy projektów, które mogłyby realizować ZIT bądź
pozostawić dowolność,
Ustalić zakres wsparcia tematycznego,
Umieścić ZIT w programach operacyjnych (różne warianty rozwiązań).
Jeden PO dla miast na poziomie krajowym
ZIT w kilku programach na poziomie krajowym
ZIT częścią RPO
ZIT w ramach PO na poziomie krajowym oraz w ramach RPO
Przesądzenia podjęte względem ZIT
38. 38 38
Cele realizacji ZIT w PolsceCele realizacji ZIT w Polsce
Wynikają z UP oraz Zasad realizacji ZIT w Polsce
poprawa współpracy i integracji na obszarach funkcjonalnych miast (szczególnie
miast wojewódzkich);
promowanie partnerskiego modelu współpracy różnych jednostek
administracyjnych na miejskich obszarach funkcjonalnych;
realizacja zintegrowanych projektów odpowiadających w sposób kompleksowy na
potrzeby i problemy miast i ich obszarów funkcjonalnych;
zwiększanie wpływu miast i ich obszarów funkcjonalnych na kształt i sposób
realizacji działań na ich obszarze w ramach polityki spójności.
39. 39 39
Warunki dotyczą następujących kwestii:
Przygotowanie Strategii ZIT
Zawiązanie zinstytucjonalizowanej formy partnerstwa (w zależności od stopnia
delegacji zadań np.: związek międzygminny, porozumienie, stowarzyszenie)
Przeznaczenie na realizację „ZIT wojewódzkiego” środków z podstawowej
alokacji RPO (jako uzupełnienie środków pochodzących z rezerwy programowej)
Posiadanie odpowiedniej zdolności instytucjonalnej
Podpisanie porozumienia na realizację ZIT w województwie pomiędzy Związkiem
ZIT a IZ RPO
Zawarcie stosownych zapisów w RPO, spełniających wymogi KE oraz zgodnych z
zapisami Umowy Partnerstwa
Warunki realizacji ZITWarunki realizacji ZIT
40. 40
Przygotowanie Planu działań ZIT (+++)
Podstawa udzielenia wsparcia z oznaczonych działań/osi priorytetowych RPO
Określa wizję terytorialną (strategia z art. 7 EFRR) i wskazuje cele, najważniejsze
działania/przedsięwzięcia do realizacji (min. 2 kierunki interwencji = 2 cele tematyczne)
Jest narzędziem dla realizacji polityki w miejskim obszarze funkcjonalnym, ale obejmuje
obszarowo te JST, które wyraziły wolę współpracy (powinien uwzględniać cele SRW)
Wskazuje stopień realizacji celów RPO (interwencja przyporządkowana logice
programowania oczekiwanej przez KE, w tym przypisanie priorytetów inwestycyjnych,
wskaźników i ich monitorowanie)
Określa system realizacji (m.in. struktura organizacyjna ZIT, procedury wyboru
projektów, zakres zadań Związku ZIT)
Dokumentuje proces przebiegu prac i zaangażowania partnerów z obszaru, którego
dotyczy (powinien być to proces transparentny)
Zawiera zasady wyboru projektów dla działań/poddziałań ZIT w RPO
Wskazuje listę przedsięwzięć (do realizacji w ramach ZIT + komplementarne)
Wymaga pozytywnego zaopiniowania instytucji zarządzającej RPO oraz Ministra
Rozwoju Regionalnego
Strategia ZITStrategia ZIT
41. 41
Strategia ZIT a Strategia MOF OWStrategia ZIT a Strategia MOF OW
Dla „Strategii ZIT” jako podstawę prawną przyjęto art. 7 rozporządzenia EFRR, jako że nie
będzie ona pełniła roli strategii w rozumieniu formalno-prawnym, wynikającym z ustawy o
zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Zgodnie z zapisami artykułu 7 Rozporządzenia o
EFRR, który wprowadza obowiązek przeznaczenia minimum 5% krajowej alokacji EFRR na
wsparcie zrównoważonego rozwoju miejskiego za pomocą „strategii określającej
zintegrowane działania służące rozwiązywaniu problemów gospodarczych, środowiskowych,
klimatycznych, demograficznych i społecznych, które mają wpływ na obszary miejskie”,
Strategia ZIT na gruncie krajowym traktowana jest zatem w kategoriach dokumentu
operacyjnego i wprowadzona została jako jeden z dokumentów programowych na
perspektywę 2014-2020, wymaganych przepisami projektowanej ustawy wdrożeniowej.
Niemniej, poza elementami operacyjnymi takimi jak np. wskazanie działań do realizacji z
przypisaniem celów tematycznych i priorytetów inwestycyjnych, będzie ona pełniła pewne
funkcje dokumentu strategicznego, zawierając jego podstawowe elementy, takie jak:
diagnozę opartą na analizach terytorialnych i demograficznych czy też cele i priorytety
rozwojowe dla wskazanego terytorium.
Niektóre miasta wojewódzkie/ Związki ZIT zamiast Strategii ZIT przygotowują Strategie
MOFOW (KPZK), której elementem jest Strategia ZIT (wsparcie z PO PT).
Zalecenie, ale nie warunek – jednak optymalnym rozwiązaniem byłaby sytuacja, w której
Strategia ZIT wynikałaby ze Strategii rozwoju miejskiego obszaru funkcjonalnego, w której
jednocześnie zawarte byłyby wszystkie wymagane elementy Strategii ZIT.
42. 42
OBSZAR REALIZACJI „ZIT WOJEWÓDZKIEGO”OBSZAR REALIZACJI „ZIT WOJEWÓDZKIEGO”
„ZIT wojewódzki” realizowany jest na terenie miasta wojewódzkiego i powiązanych
z nimi funkcjonalnie gmin. W związku z tym, że delimitacja MOF OW nie została
zakończona przyjmuje się, że podstawą do wyznaczania obszaru realizacji „ZIT
wojewódzkiego” jest dokument MRR pn. „Kryteria delimitacji miejskich obszarów
funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich”, który przekazany został samorządom
województw w lutym 2013 r.
Uzgodniono, że w skład terytoriów objętych „ZIT wojewódzkim” co do zasady
muszą wchodzić: miasto wojewódzkie, wszystkie miasta z rdzenia MOF OW oraz
inne gminy obszaru funkcjonalnego – łącznie przynajmniej połowa gmin
zdelimitowanych jako należące do danego MOF OW w ww. dokumencie.
Ostatecznie obszar realizacji „ZIT wojewódzkiego” wyznaczany jest przez zarząd
województwa uchwałą (projekty RPO z kwietnia br.), mając na względzie powyższe
oraz uzgodnienia z gminami zainteresowanymi współpracą z obszaru MOF OW.
Optymalne rozwiązanie – obszar ZIT = MOFOW
43. 43
OBSZAR REALIZACJI „ZIT WOJEWÓDZKIEGO” A MOF OWOBSZAR REALIZACJI „ZIT WOJEWÓDZKIEGO” A MOF OW
Obszar realizacji „ZIT wojewódzkiego” jest niezależny od ostatecznej delimitacji
MOF OW. Obszar „ZIT wojewódzkiego” może się różnić od obszaru MOF OW, który
będzie wyznaczany dopiero na późniejszym etapie, po wejściu w życie stosownego
rozporządzenia – może np. nie obejmować wszystkich gmin, które wejdą w skład
MOF OW.
Ze względu na ograniczenia czasowe - podyktowane koniecznością terminowego
przygotowania systemu realizacji dokumentów programowych na lata 2014-2020,
które będą dofinansowane środkami EFSI – delimitacja obszaru realizacji „ZIT
wojewódzkiego” prowadzona jest niezależnie od delimitacji MOF OW.
Należy jednak pamiętać, że podstawą planowania przestrzennego oraz
prowadzenia polityki rozwoju w stosunku do obszaru funkcjonalnego ośrodka
wojewódzkiego będzie delimitacja sporządzona w planie zagospodarowania
przestrzennego województwa. Natomiast instrument ZIT powinien być rozumiany
jako narzędzie, którego jednym z celów jest zbudowanie silnych podstaw do
zarządzania MOF OW.
Po zakończeniu okresu programowania UE 2014-2020 instrument ZIT może
przestać istnieć, jednak zakłada się, że przetrwają partnerstwa wypracowane w
ramach instrumentu, co poprawi jakość zarządzania na MOF OW.
44. 44
Etap programowania
przygotowanie Strategii ZIT;
przedkładanie Strategii ZIT do pozytywnego zaopiniowania IZ RPO i
MIR;
udział w programowaniu RPO w zakresie ZIT;
przygotowanie (na podstawie zasad wyboru projektów, wskazanych
w Strategii ZIT) propozycji szczegółowych kryteriów (zasad) wyboru
projektów
i uzgodnienie ich z IZ RPO;
Etap wdrażania
Udział w wyborze projektów, w tym opracowanie listy rankingowej
projektów, uzgadnianie jej z IZ RPO;
przygotowanie rocznego raportu monitoringowego nt. wdrażania
Strategii ZIT;
udział w pracach/posiedzeniach Komitetu Monitorującego RPO.
Zadania Związku ZITZadania Związku ZIT
45. 45
Finansowanie ZITFinansowanie ZIT
Realizacja wyłącznie w ramach RPO (EFRR, EFS).
ZIT realizowane :
na terenie miast wojewódzkich i powiązanych z nimi obszarach
funkcjonalnych – 17 ZIT,
• 4,5% funduszy strukturalnych + podstawowa alokacja RPO
w miastach regionalnych i subregionalych (i powiązanych z nimi
obszarach funkcjonalnych) lub innych terytoriach
• Finansowanie z podstawowej alokacji RPO – decyzja w gestii
samorządów województw
46. 46
Finansowanie ZIT – alokacja dedykowana w UPFinansowanie ZIT – alokacja dedykowana w UP
W wysokości 10% alokacji funduszy strukturalnych (EFRR i EFS) – dla zwiększenia
efektywności działań ukierunkowanych terytorialnie.
Środki z rezerwy w wysokości w wysokości 8% funduszy strukturalnych alokowane
są w ramach regionalnych programów operacyjnych i posłużą przede wszystkim:
ZIT – 4,5% funduszy strukturalnych;
wsparciu realizacji zintegrowanych planów rewitalizacyjnych na terenie innych
miast (możliwie także w formie ZIT) oraz wsparciu realizacji zintegrowanych
programów i planów poprawy jakości dostępu do podstawowych usług
publicznych na terenach wiejskich, w szczególności tych charakteryzujących się
najgorszymi wskaźnikami dostępu do usług determinujących możliwości
rozwojowe – 3,5% funduszy strukturalnych;
Przyznana na podstawie zidentyfikowanych regionalnych potencjałów i barier w
ramach negocjacji dwustronnych.
2% funduszy strukturalnych - w całości na poziomie krajowym do PO IiŚ (na
zwiększenie mobilności regionalnej poprzez łączenie węzłów drugorzędnych i
trzeciorzędnych z infrastrukturą TEN-T).
Niespełnienie warunków realizacji ZIT oznacza brak możliwości skorzystania przez
samorząd regionalny z przyznanych w ramach rezerwy środków.
W tabeli podano podstawową kwotę, która powinna zostać zwiększona w
wysokości uznanej za niezbędną przez władze regionu; ZIT powinien być
finansowany zarówno z EFRR, jak i EFS, przy czym alokacja na EFS może być
mniejsza niż podana w tabeli, pod warunkiem odpowiedniego wzrostu środków
EFRR
48. 48 48
Kierunki interwencji ZITKierunki interwencji ZIT
Opcjonalne obszary tematyczne do wsparcia w ramach ZIT:
Rozwój zrównoważonego, sprawnego transportu łączącego miasto i jego obszar
funkcjonalny (cele tematyczne nr 4 i 7);
Przywracanie funkcji społeczno-gospodarczych zdegradowanych obszarów miejskiego
obszaru funkcjonalnego realizowana na wybranych (zdegradowanych) obszarach miejskiego
obszaru funkcjonalnego, rozumiana w sposób zintegrowany (cele tematyczne nr 6, 8, 9, 10);
Poprawa stanu środowiska przyrodniczego na obszarze funkcjonalnym miasta – głównie
małe projekty (cel tematyczny nr 6);
Wspieranie efektywności energetycznej (cel tematyczny nr 4);
Wzmacnianie rozwoju funkcji symbolicznych budujących międzynarodowy charakter
i ponadregionalną rangę miejskiego obszaru funkcjonalnego oraz poprawa dostępu i
jakości usług publicznych w całym obszarze funkcjonalnym (cele tematyczne nr 2, 6, 8, 9).
Wzmacnianie badań, rozwoju technologicznego oraz innowacji (Cele tematyczne nr 1, 3).
Ostateczne ustalenia w zakresie doboru celów tematycznych i priorytetów inwestycyjnych
na etapie negocjacji kontraktu terytorialnego oraz ustalania zawartości programów
operacyjnych. Strategia ZIT musi dotyczyć min. 2 kierunków interwencji (min. dwa CT).
49. 49 49
Typy przedsięwzięć w Strategii ZITTypy przedsięwzięć w Strategii ZIT
Strategia ZIT powinna wskazywać następujące przedsięwzięcia:
typy przedsięwzięć, które są przewidziane do realizacji w formule ZIT w trybie
konkursowym,
projekty strategiczne do realizacji w formule ZIT w trybie pozakonkursowym (lista),
projekty strategiczne komplementarne (lista), których możliwość realizacji będzie
uwarunkowana uzyskaniem wsparcia z programów operacyjnych, krajowych i
regionalnych,
zaleca się również wykazanie projektów komplementarnych niefinansowanych ze
środków Unii Europejskiej, a istotnych z punktu widzenia celów Strategii ZIT.
[Wskazanie w Strategii ZIT projektów komplementarnych nie gwarantuje ich realizacji
i dofinansowania ze środków regionalnych i krajowych programów operacyjnych]
***********************************************************
Realizacja podejścia zintegrowanego – główne kryterium realizacji
projektów na podstawie Strategii ZIT.
Koordynacja działań realizowanych w formule ZIT z
komplementarnymi działaniami realizowanymi w formule poza ZIT w
programach krajowych i RPO.
50. 50 50
Krajowe PO a ZITKrajowe PO a ZIT
Wsparcie projektów komplementarnych wynikających ze Strategii „ZIT
wojewódzkiego”
PO IiŚ 2014-2020PO IiŚ 2014-2020
efektywność energetyczna (PI 4.3),
realizacja sieci ciepłowniczych i chłodniczych (PI 4.5),
zrównoważona mobilność miejska/ekologiczny transport miejski (PI 4.5 i
7.4).
PO PW 2014-2020PO PW 2014-2020
zrównoważony, niskoemisyjny transport miejski (PI 4.5).
Realizacja projektów na terenie miast wojewódzkich i obszarów powiązanych z nimi
funkcjonalnie, wynikających ze Strategii ZIT:
na podstawie całości zamierzeń rozwojowych Związku ZIT w ww. dziedzinach
(fiszki projektowefiszki projektowe przesyłane do MIR – 1 etap XI 2014r., 2 etap II-III 2015 oraz
poprawki),
w trybie pozakonkursowymw trybie pozakonkursowym.
51. 51 51
Wsparcie związków ZIT jako beneficjentów PO PTWsparcie związków ZIT jako beneficjentów PO PT
Wsparcie i umocnienie działań partnerskich (organizacja i finansowanie komitetów
spotkań itp.)
Pogłębianie współpracy w ramach miejskich obszarów funkcjonalnych
Wsparcie procesu wymiany doświadczeń i informacji pomiędzy uczestnikami ZIT /
beneficjentami projektów realizowanych w ramach ZIT
Finansowanie niezbędnych ekspertyz, analiz, opinii, ewaluacji przyczyniających się
do poprawy funkcjonowania ZIT
Wsparcie związków ZIT z POPT od 22 maja 2014 r. jeszcze w ramach programu z
obecnej perspektywy w zakresie przygotowania Strategii ZIT.
Na etapie realizacji ZIT wsparcie mogą otrzymać instytucje odpowiedzialne za
wdrażanie ZIT – traktowane jak inne instytucje w systemie realizacji instrumentów
strukturalnych (np. instytucje wdrażające):
koszty wdrażania, kontroli, audytu, oceny, informacji i promocji etc.
52. 52
Harmonogram prac – założenia 2014 r.Harmonogram prac – założenia 2014 r.
Zasady realizacji ZIT w Polsce – styczeń 2013 r. (aktualizacja – lipiec 2013 r.)styczeń 2013 r. (aktualizacja – lipiec 2013 r.)
Bilateralne spotkania ws. ZIT w regionach – maj-wrzesień 2013 r.maj-wrzesień 2013 r.
Warsztaty w Łodzi – 14-15 października br.14-15 października br.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Prace nad Strategią ZIT w kontekście prac nad RPO i KPO
Przekazanie RPO do KE – do kwietnia 2014 r.do kwietnia 2014 r.
Zawarcie odniesień do ZIT w RPO – do kwietnia 2014 r.do kwietnia 2014 r.
Zawiązanie związków ZIT – do maj 2014 r.do maj 2014 r.
Przekazanie wstępnych wersji Strategii ZIT do IZ RPO i MRR – styczeń-luty 2014 r.styczeń-luty 2014 r.
identyfikacja projektów do realizacji w obszarach możliwych do wsparcia z krajowych
programów operacyjnych
przekazanie RDOŚ celem ustalenia konieczności i zakresu OOŚ
Opiniowanie Strategii ZIT – od lutego 2014od lutego 2014 r.r.
Równoległe opiniowanie przez poszczególne IZ RPO
Równoległa opinia poszczególnych Strategii ZIT przez MIR (projekty opiniowane we
współpracy z IZ), spotkania trójstronne
Finalizacja prac nad projektami Strategii ZIT – do 15 czerwca 2014 r.do 15 czerwca 2014 r.
Zawarcie porozumień pomiędzy Związkiem ZIT a IZ RPO – do listopada 2014 r.do listopada 2014 r.
Zakończenie prac nad Strategiami ZIT – do końca 2014 r.do końca 2014 r.
53. 53
Przełom 2012 i 2013 r. pierwsze kontakty z gminami WrOF
1 lutego 2013 r. podpisanie listu intencyjnego
22 marca 2013 r. – przesłanie Urzędowi Marszałkowskiemu informacji
o aktualnym stanie przygotowania ZIT WrOF
24 kwietnia 2013 r. – podpisanie umowy z wykonawcą Programu
Działań ZIT WrOF wybranego w drodze wspólnego przetargu
27 maja 2013 r. – podpisanie projektu Porozumienia
14 i 26 czerwca 2013 r. – spotkania z przedstawicielem
Marszałka – omówienie stany przygotowań ZIT WrOF
9 lipca 2013 r. uroczyste podpisanie Porozumienia – ogłoszony w
dzienniku Urzędowym Województwa Dolnośląskiego (DZ. URZ. WOJ.
2013.4340)
1 sierpnia 2013 r. - przekazanie Urzędowi Marszałkowskiemu
Roboczego Projektu Programu Działań ZIT WrOF
13 sierpnia 2013 r. - 13 września 2013 r. – przeprowadzenie
konsultacji społecznych roboczej wersji Roboczego Projektu
Programu Działań ZIT WrOF
16 września 2013 r. – złożenie wniosku o dofinansowanie w
ramach PO PT 2007-13 na przygotowanie ZIT
20 września 2013 r. – inauguracyjne posiedzenie Komitetu
Sterującego ZIT WrOF
Geneza ZIT Wrocławskiego OF – pierwszy projekt Strategii ZITGeneza ZIT Wrocławskiego OF – pierwszy projekt Strategii ZIT
54. 54
Najważniejsze uwagi do ZIT na etapie prac nad zasadami realizacjiNajważniejsze uwagi do ZIT na etapie prac nad zasadami realizacji
ZITZIT
Konieczność zapewnienia większej kontroli dla IZ, jako instytucji odpowiedzialnej za
wdrażanie ZIT.
ZIT powinien dopuszczać realizację pojedynczych projektów, niekoniecznie
zintegrowanych projektów realizowanych w partnerstwie (z uwagi na trudności w
realizacji).
ZIT z uwagi na swoją charakterystykę (zintegrowane podejście) powinien dotyczyć
również programów krajowych. Koordynacja na poziomie krajowym może okazać
się nie wystarczająca.
Wątpliwości budzi obiektywność konstruowanego algorytmu podziału środków (w
szczególności chodzi o określenie wielkości i znaczenia miasta i obszaru
funkcjonalnego).
System realizacji wydaje się zbyt skomplikowany i może odstraszać od stosowania
instrumentu ZIT.
55. 55 55
Zbyt napięty harmonogram prac nad przygotowaniem Strategii ZIT.
Problemy związane z delimitacją Miejskich Obszarów
Funkcjonalnych Miast Wojewódzkich i ich relacja do ZIT.
Zakres informacji dot. ZIT do uwzględnienia w RPO.
Brak jednoznacznej podstawy prawnej dla zawierania form
partnerstwa w szczególności w zakresie porozumień ZIT.
Wpływ zasad realizacji ZIT na ZIt-y subregionalne.
Ograniczenie przez IZ RPO dostępu beneficjentów działań ZIT w tych
samych priorytetach inwestycyjnych RPO w ścieżce poza ZIT.
Trudności z synchronizacją prac nad Strategiami MOFOW i Strategią
ZIT (późne finalizowania prac nad Strategiami dla MOFOW).
Niewystarczające środki na wsparcie Strategii ZIT wojewódzkich z
RPO (wstrzemięźliwość sam. woj. do zwiększania środków
pochodzących z rezerwy programowej).
Brak precyzyjnych wytycznych;
Najważniejsze uwagi do ZIT na etapie prac nad UPNajważniejsze uwagi do ZIT na etapie prac nad UP
56. 56 56
Niejasne zasady w zakresie Krajowych Programów Operacyjnych wpływające na
prace nad Strategią ZIT:
podział kraj/region a potrzeby w zakresie Strategii ZIT – brak możliwości lub
ograniczony zakres realizacji działań na poziomie regionalnym (np. 10.4 –
żłobki, przedszkola, szkoły),
niejasny podział interwencji K/R (np. PI 4.5 – wyłączanie małej infrastruktury z
kompleksowego projektu transportu miejskiego z POIŚ),
plany gospodarki niskoemisyjnej – wpływ na realizację projektów z RPO, PO IiŚ,
obowiązek opracowywania planów? Ich zakres?, jak przygotować? Czy jest
niezbędny?;
możliwość wsparcia projektów komplementarnych w ramach programów
krajowych?,
jakie preferencje dla Związków ZIT/ beneficjentów z obszaru realizacji ZIT/
projektów realizowanych w partnerstwie?.
Brak zapisów premiujących ZIT w projektach Programów Operacyjnych;
PO PT – zakres wsparcia funkcjonowania ZIT (wysokość środków, koszty
kwalifikowalne).
Najważniejsze uwagi do ZIT na etapie prac nad UP (2)Najważniejsze uwagi do ZIT na etapie prac nad UP (2)
57. 57 57
Opis ZIT w Regionalnym Programie OperacyjnymOpis ZIT w Regionalnym Programie Operacyjnym
– szablon PO– szablon PO
58. 58
Szablon programu operacyjnegoSzablon programu operacyjnego
Jeżeli program operacyjny przewiduje wsparcie zrównoważonego
rozwoju obszarów miejskich interwencja może być realizowana poprzez
ZIT (więcej niż jedną oś priorytetowa) i osobną oś priorytetową, bądź
każde z rozwiązań osobno.
Sekcja 4.2 wzoru PO odnosi się zatem wyłącznie do wsparcia
zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich. Może ona zwierać
informacje o wsparciu obszarów miejskich w formule ZIT (Art. 36), i/lub
też w innej formule, ale zgodnej z art. 7.
tabela 20 powinna zawierać informacje o całościowym wsparciu obszarów
miejskich = ZIT (art. 36 i 7) + np. osobna „oś miejska” (art. 7). – w praktyce
może to być np. wsparcie z min. 2 osi na ZIT wojewódzki oraz np. osobna
oś priorytetowa na wsparcie miast subregionalnych
SEKCJA 4.2 - ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ OBSZARÓW MIESJKICH =
„ZIT WOJEWÓDZKI” lub
„ZIT WOJEWÓDZKI + ZIT SUBREGIONALNY” lub
ZIT + OŚ „MIESJKA” lub
OŚ „MIESJKA”
59. 59 59
ZIT w Regionalnym Programie OperacyjnymZIT w Regionalnym Programie Operacyjnym [[11]]
Dotyczy indywidualnego ZIT (nie tylko wojewódzkiego).
1. Wskazanie przewidywanego obszaru realizacji ZIT (dotyczy rdzenia MOF oraz gmin
powiązanych z nim funkcjonalnie).
2. Przedstawienie celów do realizacji w ramach przygotowywanej Strategii ZIT.
3. Wskazanie osi priorytetowych RPO (min. 2), celów tematycznych (min. 2) i priorytetów
inwestycyjnych, które będą zasilać realizację celów Strategii ZIT
+ szacunkowa alokacja na realizację ZIT wojewódzkiego w formule ZIT (łączna kwota
pochodząca z rezerwy programowej i podstawowej alokacji RPO),
+ z przyporządkowaniem alokacji do celów tematycznych i priorytetów inwestycyjnych,
dotyczy zarówno EFS, jak i EFRR,
+ określenie wskaźników właściwych dla poszczególnych PI w ramach RPO (lista WLWK)
60. 60
ZIT w Regionalnym Programie OperacyjnymZIT w Regionalnym Programie Operacyjnym [[22]]
Oś priorytetowa Cel tematyczny Działania Poddziałania
Oś priorytetowa 1 (EFRR) CT 2 Działanie 1 (PI 2.A) Bez poddziałań
Działanie 2 (PI 2.C) Podziałanie 1 Tradycyjne
Poddziałanie 2 ZIT
Oś priorytetowa 2 (EFRR) CT 6 Działanie 1 (PI 6.A) Bez poddziałań
(tradycyjne)
Działanie 2 (PI 6.D) Podziałanie 1 Tradycyjne
Poddziałanie 2 ZIT
Działanie 3 (całe dla ZIT)
(PI 6.E)
Bez poddziałań (całe ZIT)
Oś priorytetowa 3 (EFS) CT 8 Działanie 1 (PI 8.A) Bez poddziałań
Działanie 2 (PI 8.E) Podziałanie 1 Tradycyjne
Poddziałanie 2 ZIT
61. 61 61
ZIT w Regionalnym Programie OperacyjnymZIT w Regionalnym Programie Operacyjnym [[33]]
Fundusz Oś priorytetowa Cel tematyczny Priorytet
inwestycyjny
Szacunkowa alokacja
(EUR)
(…)
(…)
Razem EFRR + EFS
1. Fundusz 2. szacunkowa kwota wsparcia EFRR dla zintegrowanych
przedsięwzięć z zakresu zrównoważonego rozwoju obszarów
miejskich (art. 7.2 rozporządzenia EFRR) oraz szacunkowa alokacja
EFS
(EUR)
3. udział alokacji z
kolumny 2
w całości alokacji
funduszu na program
Łącznie EFRR
Łącznie EFS
Razem EFRR + EFS
Tabela 20a: Tabelaryczny opis realizacji poszczególnego ZIT w programie (dotyczy wyłącznie RPO)
wa kwota wsparcia z EFRR dla zintegrowanych przedsięwzięć z zakresu zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich (art. 7.2 rozporządzenia EFRR) oraz szacunkowa alokacja EFS
62. 62 62
ZIT w Regionalnym Programie Operacyjnym [4]ZIT w Regionalnym Programie Operacyjnym [4]
4. Zakres komplementarności projektów wspieranych w formule ZIT z możliwymi źródłami
finansowania (w tym z RPO i KPO), na podstawie Strategii ZIT
wraz ze wskazaniem stosownych osi priorytetowych, celów tematycznych i priorytetów
inwestycyjnych,
przewidywane preferencje przy wyborze projektów (w formule poza ZIT).
4. Wskazanie mechanizmów wspólnego zarządzania i realizacji ZIT, a zwłaszcza:
wskazanie Związku ZIT (w tym wybrana forma partnerstwa),
koordynacji między IZ a Związkiem ZIT (realizującym ZIT),
zakresu zadań przekazywanych do poszczególnych Związków ZIT (wybór projektów,
inne zadania),
trybów wyboru projektów.
63. 63
Obszary ZIT/RIT w ramach RPO WSLObszary ZIT/RIT w ramach RPO WSL
1 ZIT dla Aglomeracji Górnośląskiej
wraz z jej obszarem funkcjonalnym,
obejmującym cały Subregion
Centralny województwa śląskiego
3 RIT-y dla trzech ośrodków
regionalnych tj. Częstochowy,
Bielska-Białej, Rybnika wraz
z ich obszarami funkcjonalnymi,
obejmującymi całe obszary
Subregionów
4 subregiony4 subregiony
64. 64
Podział środków RPO WSL 2014-2020Podział środków RPO WSL 2014-2020
na ZIT w Subregionach*na ZIT w Subregionach*
[Euro]
Suma ogółem
ZIT/RIT
Subregion
Południowy
Subregion
Północny
Subregion
Zachodni
Subregion
Centralny
Suma EFRR
971 866 000 92 915 363 92 915 363 92 915 363 693 119 911
Suma
EFS 135 942 550 12 225 639 11 245 242 12 493 782 99 977 886
Suma
Ogółem 1 107 808 550 105 141 002 104 160 605 105 409 145 793 097 797
Ok. 32 % środków w ramach RPO WSL 2014-2020
zostanie przeznaczonych na realizację projektów w ramach ZIT/RIT
* Zgodnie z RPO WSL 2014-2020 v. 5.1 z 10 kwietnia 2014 r.
65. 65
Fundusz Oś priorytetowa Cel tematyczny Priorytet inwestycyjny Szacunkowa alokacja
EFRR III 3 3.1 40 566 614
EFRR IV 4
4.1 28 069 363
4.3 112 061 626
4.5 348 244 103
EFRR V 6
6.1 21 909 474
6.2 39 554 984
6.4 2 230 595
EFS VIII 8
8.5 2 837 702
8.7 5 638 961
8.8 5 807 941
8.9 4 923 566
8.10 5 458 484
EFRR X
9
9.1 16 347 099
9.2 50 670 600
EFS IX
9.4 22 595 609
9.7 17 142 315
EFS XI
10
10.1 11 632 295
10.3 23 941 013
EFRR XII 10.4 33 465 453
Razem EFRR + EFS 793 097 797
Szczegółowy podział środków RPO WSL dla ZIT (Sub. Centralny)Szczegółowy podział środków RPO WSL dla ZIT (Sub. Centralny)
66. 66
W każdym subregionie został wskazany LIDER koordynujący ZIT/RIT, reprezentujący
JST przed IZ RPO WSL 2014-2020 oraz nadzorujący realizację wymagań dotyczących
wyboru projektów, monitoringu i sprawozdawczości w ramach Strategii ZIT/RIT
Subregiony będą realizowały ZIT/RIT w oparciu
o następujące formy współpracy:
Subregion Forma współpracy
Centralny Stowarzyszenie Gmin i Powiatów (powołane w paź. 2013 r.)
Południowy Porozumienie JST (zawarte w paź. 2013 r.)
Północny Porozumienie JST (w takcie uzgadniania)
Zachodni Stowarzyszenie Gmin i Powiatów (powołane w okresie 2007-2013)
Formy współpracy w ramach ZIT w Subregionach
67. 67
Zakres tematyczny ZIT - EFRRZakres tematyczny ZIT - EFRR
Przygotowanie terenów inwestycyjnych typu „brownfield” (PI 3.1)
(Priorytet III Wzmocnienie konkurencyjności MŚP)
Odnawialne źródła energii (OZE) i efektywność energetyczna (PI 4.1 i 4.3)
(Priorytet IV Gospodarka niskoemisyjna i OZE)
Zrównoważony transport publiczny i oświetlenie (PI 4.5)
(Priorytet IV Gospodarka niskoemisyjna i OZE)
Gospodarka odpadami (PI 6.1)
(Priorytet V Ochrona środowiska naturalnego i efektywne wykorzystanie zasobów)
Gospodarka wodno-ściekowa (PI 6.2)
(Priorytet V Ochrona środowiska naturalnego i efektywne wykorzystanie zasobów)
Ochrona różnorodności biologicznej (PI 6.4)
(Priorytet V Ochrona środowiska naturalnego i efektywne wykorzystanie zasobów)
68. 68
Kompleksowa rewitalizacja i infrastruktura społeczna
Edukacja – przedszkola i szkolnictwo zawodowe
W obszarze Kompleksowej rewitalizacji i Edukacji wiodąca jest interwencja EFS.
EFRR tylko w niezbędnym zakresie służącym rozwiązywaniu problemów społecznych.
Zakres tematyczny ZIT – EFS+EFRRZakres tematyczny ZIT – EFS+EFRR
EFS – WIODĄCY (PI 8.5, 8.7, 8.8, 8.9,
8.10, 9.4, 9.7, 10.3)
(Szeroki katalog działań w ramach Priorytetów VII,
VIII, IX, XI)
EFRR – UZUPEŁNIAJĄCY (PI 9.1 i 9.2)
(Priorytet: X Rewitalizacja)
EFS - WIODĄCY (PI 10.1 i 10.3)
(Priorytet: XI Wzmocnienie potencjału
edukacyjnego)
EFRR – UZUPEŁNIAJĄCY (PI 10.4)
(Priorytet: XII Infrastruktura
edukacyjna)
69. 69
Rewitalizacja (Priorytet IX Włączenie społeczne) oraz działania uzupełniające:
Edukacja (PI 10.1 i 10.3) (Priorytet XI Wzmocnienie potencjału edukacyjnego ) - EFS
•Działanie 7.1.1 (PI 8.5) Poprawa zdolności do zatrudnienia u osób pozostających bez pracy;
•Działanie 7.2.1 (PI 8.7) Promocja samozatrudnienia;
•Działanie 8.1.2 (PI 8.9) Wspomaganie procesów adaptacyjnych
i modernizacyjnych w regionie (w tym działania typu outplacement);
•Działanie 8.3.3 (PI 8.8) Działania uświadamiające, mające na celu zachęcanie pracodawców
do zatrudniania osób z grup znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy
oraz przełamujące bariery funkcjonujące na rynku pracy z perspektywy płci;
•Działanie 9.1.3 (PI 9.4) Wzmacnianie potencjału społeczności lokalnych w ramach ZIT;
•Działanie 9.2.2 (PI 9.7) Rozwój usług społecznych w ramach ZIT;
•Działanie 11.4.1 (PI 10.3) Kształcenie ustawiczne.
Zakres tematyczny ZIT - EFSZakres tematyczny ZIT - EFS
71. 71
Uwarunkowania prawne rozwoju miast i współpracy JSTUwarunkowania prawne rozwoju miast i współpracy JST
Faktyczna rola miast w polityce rozwoju na gruncie ustrojowym i prawnym do tej
pory jest nie wystarczająco odzwierciedlona
Próby stworzenia warunków prawnych dla współpracy na obszarach
funkcjonalnych/ metropolitalnych:
Projekty ustawy metropolitalnej i jego odsłony (ustawy o rozwoju miast,
centrach rozwoju regionalnego i obszarach metropolitalnych) – 2008 r.
Projekt ustawy o powiecie metropolitalnym, który złożono do MSWiA
12.10.2011 r. - inicjatywa śląskich posłów (własny budżet)
Konsultacje zielonej księgi ws. obszarów metropolitalnych – 4.2012 r.
Projekt ustawy o współdziałaniu w samorządzie terytorialnym na rzecz rozwoju
lokalnego i regionalnego oraz o zmianie niektórych ustaw – inicjatywa
Prezydenta RP (negatywne stanowisko Rządu)
Zmiana ustawy o samorządzie gminnym i powiatowym oraz zmianie innych
ustaw – II poł. 2014 r.
Nowelizacja ustawy o zasadach realizacji polityki rozwoju – marzec 2014 r.
Ustawa o realizacji programów operacyjnych 2014-2020 z 11 lipca 2014 r.
72. 72
Debata pomiędzy JST nad ich rolą w polityce rozwojuDebata pomiędzy JST nad ich rolą w polityce rozwoju
Większa rola KWRiST, która opiniuje wszystkie dokumenty rządowe na wczesnym
etapie prac – przed skierowaniem do uzgodnień międzyresortowych (uozppr,
ustawa wdrożeniowa, UP, ZIT)
Próby Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego dotyczące
wypracowania jednolitego stanowiska strony samorządowej do projektowanych
zmian
Konflikty poszczególnych szczebli JST, w szczególności odnośnie relacji samorząd
województwa (koordynator w województwie, który uzgadnia kontrakt terytorialny)
– samorządy miejskie (Unia Metropolii Polskich, pomysł MKW) i wiejskie
Stanowisko Konwentu Marszałków z 6 czerwca 2013 r. :
„duże miasta wraz z ich otoczeniem funkcjonalnym powinny być elementem
integralnego organizmu regionalnego” oraz „tylko porozumienie i wola współpracy
między samorządami miast wojewódzkich a samorządami województw zapewni
skuteczność w formułowaniu i wdrażaniu Kontraktu Terytorialnego,
Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych, czy programów operacyjnych. Brak
współpracy może mieć negatywny wpływ na realizację polityki rozwoju regionów.”
73. 73
Konsultacje zielonej księgiKonsultacje zielonej księgi Celem publikacji
zielonej księgi było
uporządkowanie
debaty
metropolitalnej w
kraju, która do tej
pory koncentrowała
się wokół projektów
ustaw;
Dokument
opublikowano w
kwietniu 2012 r.
Otrzymano 158
odpowiedzi, 78
zostało nadesłanych
przez instytucje
publiczne, 34 – przez
podmioty
pozarządowe a 46 –
przez osoby fizyczne i
firmy prywatne;
Łącznie nadesłano
734 stron odpowiedzi.
Liczba odpowiedzi nadesłanych
przed podmioty publiczne oraz
pozarządowe
74. 74
1. Jakie są problemy związane z funkcjonowaniem obszarów metropolitalnych?
Zadanie pytania miało na celu skierowanie debaty metropolitalnej na temat
rzeczywistych problemów, z którymi władze samorządowe oraz mieszkańcy mają do
czynienia.
Najczęściej wskazywanymi problemami były:
Problemy z zarządzaniem infrastrukturą transportową oraz komunikacją
w ramach obszarów metropolitalnych;
Nadmierna (szkodliwa) konkurencja pomiędzy gminami i brak współpracy przy
realizacji zadań publicznych;
Brak tzw. ustawy metropolitalnej, która określiłaby narzędzia koordynacji
współpracy pomiędzy gminami;
Brak świadomości metropolitalnej wśród władz samorządowych oraz
mieszkańców;
Brak spójnego planowania przestrzennego w ramach obszarów metropolitalnych
(przejawiające się w rozlewaniu się miast, braku wspólnego planowania).
76. 76
2. Jakie rozwiązanie jest najlepsze w polskich warunkach? 3. Czy potrzebne są
rozwiązania uniwersalne określające sposób funkcjonowania wszystkich obszarów
metropolitalnych w kraju, czy rozwiązania dopasowane do określonej metropolii?
Najczęściej wskazywane - metropolitalne związki celowe powoływane w celu
zarządzania kilkoma usługami publicznymi oraz metropolitalnym związkiem
celowym powoływanym w celu zarządzania jedną usługą publiczną;
Drugim rozwiązaniem był powiat metropolitalny (konsolidacja terytorialna na
drugim szczeblu terytorialnym), wskazywane głównie przez przedstawicieli
jednostek samorządu terytorialnego z południa Polski;
w Polsce powinna zostać przyjęta tzw. ustawa metropolitalna o uniwersalnych
rozwiązaniach - Na uwzględnienie specyfiki metropolitalnej zwracały uwagę
podmioty reprezentujące opinie policentrycznych obszarów metropolitalnych
(głównie z regionu kujawsko-pomorskiego oraz śląskiego).
należy dążyć do rozwiązania uniwersalnego, ale możliwie elastycznego (do
różnych metropolii: monocentryczne, dwurdzeniowe i Śląsk)
77. 77
4. Jakie zadania publiczne powinny być realizowane przez jednostki metropolitalne,
które powstałyby na podstawie tzw. ustawy metropolitalnej?
Najczęściej wskazywaną odpowiedzią były zadania publiczne mające na celu
zaspokajanie zbiorowych potrzeb mieszkańców. W ramach tychże zaliczono
w zielonej księdze: transport publiczny, porządek i bezpieczeństwo publiczne,
służbę zdrowia, kulturę i edukację.
Drugim, najczęściej wskazywanym zadaniem było planowanie strategiczne
realizowane za pomocą wspólnej strategii obszaru metropolitalnego, zarządzania
drogami publicznymi, planowanie przestrzenne oraz strategia promocji.
78. 78
5. Jakie narzędzia koordynacji powinny zostać wprowadzone w zakresie planowania
przestrzennego?
Koordynacja planowania przestrzennego stanowi jeden z najważniejszych problemów
zarządzania obszarem metropolitalnym.
W ramach nadesłanych odpowiedzi wskazano następujące możliwości koordynacji
planowania przestrzennego w ramach obszarów metropolitalnych:
Wprowadzenie wspólnego studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego, co miałoby być wiążące dla gmin
wchodzących w skład obszaru metropolitalnego;
Koordynacja planowania przestrzennego pomiędzy planowaniem
przestrzennym w ramach metropolii oraz planowaniem regionalnym;
Powołanie metropolitalnego biura planowania przestrzennego, które miałoby
być powoływane przez samorząd regionalny;
Wprowadzenie planowania zagospodarowania przestrzennego obszaru
metropolitalnego oraz procedury uzgodnieniowej dla planów niższego rzędu;
Wprowadzenie stałego monitoringu społeczno-gospodarczego rozwoju
obszaru metropolitalnego.
79. 79
6. Które z zaproponowany rozwiązań jest najbardziej przystające do polskich realiów
metropolitalnych?
Najczęściej wskazywanym rozwiązaniem w ramach przeprowadzonych konsultacji był
związek międzygminny powoływany w ramach oddolnej inicjatywy władz
samorządowych
Korzyści jakie wskazywano w przypadku wprowadzenia takiego rozwiązania to:
Elastyczność rozwiązania;
Brak ingerencji w strukturę zasadniczego podziału terytorialnego państwa;
Stosunkowo prosty sposób wprowadzenia takiego rozwiązania;
Konieczne są jednak zmiany prawne w obecnie funkcjonujących związkach
Odpowiedź często pojawiająca się w ramach powyższego pytania:
Obszary metropolitalne nie powinny być jednostkami zasadniczego podziału
terytorialnego. W późniejszym etapie mogą zająć miejsce powiatów, jednak jest to
dalszą perspektywą. Spośród wszystkich rozwiązań, najlepszym wydaje się być
powołanie specjalnej instytucji w ramach obszaru metropolitalnego w celu realizacji
określonego zadania publicznego. Oczywiście kluczowe wydaje się zapewnienie
finansowania zadań powierzonych takiej instytucji. Pieniądze te mogły by pochodzić
z puli środków unijnych w latach 2014-2020 przeznaczonych dla miast.
80. 80
8. Jakie powinny być wskaźniki, za pomocą których oceniana będzie skuteczność
przeprowadzonych zmian?
Nadesłane odpowiedzi można podzielić na dwie grupy:
(1)wskaźniki funkcjonalne działania nowej instytucji metropolitalnej, które związane
są z realizacją funkcji metropolitalnych. Można do nich zaliczyć takie wskaźniki jak:
wysokość PKB na mieszkańca; liczba patentów powstałych w ramach obszaru
metropolitalnego; inwestycje publiczne, które mają charakter integrujący obszar;
liczba turystów oraz międzynarodowych imprez kulturalnych; rating; migracje
ludności w ramach obszaru metropolitalnego; urbanizacja obszaru metropolitalnego;
(2)sprawność instytucjonalna jednostki metropolitalnej (bez względu czy będzie to
jednostka administracyjna, czy związek jednostek samorządowych). Jest to wskaźnik,
który umożliwia porównanie jednostek funkcjonujących w ramach kraju, a także
koordynację działań np. planistycznych w ramach obszaru metropolitalnego.
81. 81
9. Jakie są możliwe zachęty dotyczące dobrowolnej współpracy jednostek samorządu
terytorialnego (finansowe i pozafinansowe)?
82. 82
13. Czy sposób koordynacji zadań powinien co do zasady polegać na konsultacjach
przygotowanych dokumentów, czy konieczne jest zastosowanie procedury
uzgodnieniowej?
Powołanie jednostki metropolitalnej (w formie jednostki administracyjnej, bądź
„lekkiej” struktury współpracy) wymaga wprowadzenia narzędzi na pomocą których
możliwe będzie koordynowanie zarządzania.
Konsultacje powinny być podstawowym sposobem koordynacji zadań w ramach
OM
Z kolei procedura uzgodnieniowa powinna mieć zastosowanie np. w takich
przypadkach jak (propozycje nadesłane w ramach odpowiedzi):
dokumentów dotyczących planowania przestrzennego;
strategii rozwoju obszaru metropolitalnego;
zachowania wiodącej roli miasta centralnego (nie określono, co miałoby to
w praktyce oznaczać).
83. 83
14. Jakie powinny być narzędzia koordynacji w przypadku ewentualnego wprowadzenia
jednostek ogólnometropolitalnych?
Wprowadzenie bezpośrednio wybieranych władz metropolitalnych, (pomysł
korespondujący z postulatem wprowadzenia powiatu metropolitalnego);
Wprowadzenie jednostki, która będzie wykonywała jedno zadanie publiczne na
obszarze metropolitalnym, co ułatwi kwestię koordynacji;
Wprowadzenie jednolitej sprawozdawczości i monitoringu rozwoju społeczno-
gospodarczego w ramach obszaru metropolitalnego, co wzmocni bazę
merytoryczną podejmowania decyzji;
Problem koordynacji zadań realizowanych przez jednostki samorządu
terytorialnego wynika z braku przepływu wiedzy pomiędzy administracją
jednostek funkcjonujących w ramach obszaru metropolitalnego. W związku z tym
postuluje się wprowadzenie mechanizmów, które zwiększyłyby brak wiedzy w
tym zakresie;
Skuteczną koordynację wykonywanych zadań publicznych w ramach obszaru
metropolitalnego można zapewnić wyłącznie poprzez wprowadzenie
hierarchicznej zależności pomiędzy jednostką metropolitalną, a gminami
w zakresie wykonywanych przez nią zadań.
84. 84
15. Jakie są obecnie problemy związane z koordynacją zadań o charakterze metropolitalnym w
ramach istniejących możliwości dobrowolnej współpracy (tj. zrzeszeń, stowarzyszeń lub
porozumień)?
85. 85
16. Której z wyżej wymienionych narzędzi finansowych byłoby najlepszym wsparciem dla
obszarów metropolitalnych?
Spośród nadesłanych odpowiedzi zdecydowanie największe poparcie zyskała opcja
bezpośrednich udziałów w podatku dochodowym PIT i CIT, bądź VAT. Argumentami,
jakie wskazywano dotyczyły:
konieczności zapewnienia stabilności finansowej jednostki metropolitalnej;
słabości systemu składkowego
trudnej sytuacji finansowej miast,
przekazanie nowych zadań publicznych wymaga zapewnienia adekwatnych
środków finansowych
Drugim najczęściej wskazywanym rozwiązaniem był specjalny program operacyjny
skierowany wyłącznie do obszarów metropolitalnych.
Propozycja finansowania zadań metropolitalnych poprzez system składek spotkał się
z najmniejszym poparciem, gdyż:
jest to bardzo niestabilne narzędzie finansowania
mechanizm może okazać się konfliktogenny w przypadku realizacji inwestycji
o charakterze metropolitalnym
niewielkie możliwości inwestycyjne
86. 86
17. Które z zaproponowanych rozwiązań jest najlepsze uwzględniając specyfikę polskiej
sieci miast? (dot. delimitacji OM)
Wskazano trzy możliwości:
1.Delimitacja obszaru metropolitalnego na podstawie kryteriów wynikających
z KPZK - dokonują jej regiony, a Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia
po przeanalizowaniu wniosku podejmuje decyzje o wpisaniu nowej metropolii
(najwięcej wskazań w ramach konsultacji).
2.Delimitacja obszaru metropolitalnego na podstawie kryteriów wynikających
z KPZK - dokonują jej regiony, a powołanie metropolii następuje na wniosek
jednostek samorządu terytorialnego.
3.Delimitacja obszaru metropolitalnego na podstawie kryteriów, wynikających
z KPZK - dokonują jej regiony, a lista obszarów metropolitalnych określona jest
w ustawie
Ostatnie dwie propozycje były wskazywane równie często.
87. 87
Wnioski – model instytucji metropolitalnej wynikający z konsultacji
1. Związek międzygminny (ewentualnie gminno-powiatowy);
2. Powoływany do wykonywania jednego lub kilku zadań;
3. Tworzony w ramach inicjatywy oddolnej jednostek samorządu terytorialnego;
4. Potencjalną korzyścią do jego utworzenia powinny być zachęty finansowe, które
gwarantowałyby stałe źródło dochodu;
5. Najczęściej wskazywanymi zadaniami powinny być: planowanie przestrzenne,
przygotowywanie strategii obszaru metropolitalnego oraz transport publiczny;
6. Docelowo rozwiązaniem instytucjonalnym powinien być powiat metropolitalny;
7. Wyraźna była jednak tendencja w odpowiedziach wskazująca konieczność
konsolidacji terytorialnej i zarządzania obszarem metropolitalnym na poziomie
powiatu;
8. Ewaluację rozwiązań metropolitalnych należy zaplanować w okresie 5-7 lat;
9. Konieczne jest usunięcie obecnie funkcjonujących barier współpracy oraz
wzmocnienie potencjału pracowników administracji w tej materii;
10. Delimitacja obszaru metropolitalnego na podstawie kryteriów, wynikających
z KPZK dokonują regiony, a Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia po
przeanalizowaniu wniosku podejmuje decyzje o wpisaniu nowej metropolii
88. 88
Deficyt współpracy pomiędzy JSTDeficyt współpracy pomiędzy JST
Mity
Szeroko artykułowane przez JST, ich organizacje (KWRiST, UMP i inn.)
doświadczenia i wola współpracy w realizacji zadań publicznych – związki celowe
dot. transportu miejskiego, gospodarowania odpadami lub zw. z gospodarką
wodno-ściekową
Błędna diagnoza Rządu (MIR) – ekspertyza na zlecenie KWRiST
Fakty
ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu
terytorialnego
Art. 41.1 i 2. Dla gminy/powiatu powstałej w wyniku połączenia dwóch lub
więcej gmin/powiatów, w drodze zgodnych uchwał, wskaźnik udziału we
wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, określony w Art. 4 ust.
2, w okresie 5 lat, począwszy od dnia 1 stycznia roku następującego po roku, w
którym podjęto decyzję o połączeniu, jest zwiększony o pięć punktów
procentowych.
Art. 41.3 Dochody z tytułu zwiększonych udziałów, o których mowa w ust. 1 i 2,
nie zalicza się do dochodów podatkowych w rozumieniu niniejszej ustawy
Dobrowolnie żadna JST tego nie robi. Przypadek Zielonej Góry (zysk 100 mln zł).
89. 89
Projekt ustawy o współdziałaniu w samorządzie terytorialnym naProjekt ustawy o współdziałaniu w samorządzie terytorialnym na
rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego oraz o zmianie niektórychrzecz rozwoju lokalnego i regionalnego oraz o zmianie niektórych
ustawustaw
1. Wzmocnienie pozycji samorządu terytorialnego w prowadzeniu polityki rozwoju
nakłada na jednostki samorządu lokalnego obowiązek uchwalania
kompleksowej strategii rozwoju lokalnego
2. Mechanizmy koordynacyjne między JST - konwent delegatów samorządu
lokalnego w województwie (tzw. Konwent wojewódzki)
Umożliwia priorytetyzację celów rozwoju regionalnego (określonych w SRW)
przy udziale całej wojewódzkiej wspólnoty samorządowej – by uwzględnić
potrzeby tej wspólnoty
z każdego powiatu, rozumianego nie jako jednostka samorządu, lecz określony
obszar, delegowany jest jeden przedstawiciel. Może nim być zarówno jeden z
wójtów (burmistrzów, prezydent miasta), jak i starosta – w zależności od
wyboru dokonanego przez samych zainteresowanych.
Podstawową formą działania konwentu jest wyrażanie stanowiska we
wszystkich sprawach należących do kompetencji konwentu, w szczególności
wobec rozstrzygnięć i projektów działań organów tej jednostki, przy której
działa konwent
90. 90
Projekt ustawy o współdziałaniu w samorządzie terytorialnym naProjekt ustawy o współdziałaniu w samorządzie terytorialnym na
rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego oraz o zmianie niektórychrzecz rozwoju lokalnego i regionalnego oraz o zmianie niektórych
ustawustaw
3. Mechanizmy współpracy na szczeblu wykonawczym
Ustawa umożliwia dobrowolne tworzenie wspólnych związków jednostek samorządu
lokalnego – gmin i powiatów wyłonionych według kryterium terytorialnego – tzw.
związki współpracy terytorialnej (ZWT).
ZWT mogą utworzyć gminy – zarówno miejskie, jak i wiejskie – tworzące ciągły
przestrzennie układ osadniczy.
W skład zespołu może wejść także powiat, który obejmuje przynajmniej niektóre gminy
tworzące zespół.
Utworzenie zespołu wymaga przyjęcia jego statutu przez rady zainteresowanych
jednostek samorządu lokalnego bezwzględną większością głosów ustawowego składu
rady.
Przystępując do zespołu rada właściwej jednostki samorządu lokalnego wyraża zgodę
na podporządkowanie się tej jednostki statutowi zespołu oraz uchwałom organów
zespołu podjętych przed przystąpieniem tej jednostki do zespołu.
Zespół ma osobowość prawną i wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na
własną odpowiedzialność. Do zakresu działania zespołu należy przede wszystkim
opracowanie i uchwalenie studium ramowego uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego całego obszaru zespołu, zawierającego ustalenia
wiążące przy sporządzaniu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy oraz miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
Inne zadania podejmowane przez zespół mają charakter dobrowolny. Ich podjęcie
zależy od wspólnej decyzji zainteresowanych samorządów lokalnych
91. 91
Projekt zmiany ustawy o samorządzie gminnym i powiatowymProjekt zmiany ustawy o samorządzie gminnym i powiatowym
oraz zmianie innych ustaw – prace rządoweoraz zmianie innych ustaw – prace rządowe
Zwiększenie samodzielności i elastyczności działania jednostek samorządu
terytorialnego.
Zwiększenie zachęt do dobrowolnego łączenia jednostek samorządu
terytorialnego.
Ułatwienie współpracy jednostek samorządu terytorialnego
Zmiany dotyczą m.in.:
wprowadzenie instytucji pełnomocnika ds. utworzenia gminy, którego
zadaniem do czasu utworzenia nowej gminy jest przygotowanie organizacyjne
i prawne gminy do wykonywania zadań publicznych
nowa jednostka samorządu terytorialnego powstała w wyniku połączenia
dwóch (lub więcej) innych jednostek staje się prawnym następcą tychże (była
luka w prawie)
na czas pierwszej kadencji, liczba radnych rady nowej jednostki zwiększyła się
w stosunku do wartości określonych obecnie w uosg i uosp
uproszczenia i skrócenia procedury zmiany statutu związku międzygminnego
oraz procedury jego likwidacji
regulacje umożliwiające tworzenie przez gminy i powiaty związków
powiatowo–gminnych
92. 92
Ustawa o realizacji programów operacyjnych 2014-2020 z 11 lipcaUstawa o realizacji programów operacyjnych 2014-2020 z 11 lipca
2014 r.2014 r.
Art. 30. 1. ”ZIT”, są instrumentem rozwoju terytorialnego, o którym mowa w art. 36
rozporządzenia ogólnego oraz w art. 7 rozporządzenia EFRR
2. 1) są realizowane na terenie miast będących siedzibą władz samorządu województwa lub
wojewody i obszarów powiązanych z nimi funkcjonalnie (wyznaczone zgodnie z warunkami
określonymi w UP);
3. ZIT są realizowane przez wyodrębnione działania lub poddziałania w ramach co najmniej
dwóch osi priorytetowych regionalnego programu operacyjnego finansowanych z dwóch
funduszy strukturalnych
4. ZIT są zarządzane przez związek ZIT, utworzony w formach współpracy jednostek
samorządu terytorialnego, o których mowa w ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie
gminnym albo przez jednostki samorządu terytorialnego na podstawie umowy lub
porozumienia o współpracy w celu wspólnej realizacji ZIT, zawartych pomiędzy jednostkami
samorządu terytorialnego położonymi na obszarze realizacji ZIT
pozytywne zaopiniowanie w terminie 60 dni od dnia jej otrzymania przez:
a) instytucję zarządzającą regionalnym programem operacyjnym – w zakresie możliwości
finansowania ZIT w ramach tego programu,
b) ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego wykonującego zadania państwa
członkowskiego – w zakresie zgodności z umową partnerstwa oraz możliwości finansowania
projektów, o których mowa w ust. 7, z krajowych programów operacyjnych, jeżeli strategia
ZIT to przewiduje
6. Strategia ZIT oraz jej zmiany są przygotowywane przez podmioty, o których mowa w ust.
4, we współpracy z właściwą instytucją zarządzającą regionalnym programem operacyjnym
oraz przyjmowane w formie uchwały przez podmioty, o których mowa w ust. 4
93. 93
Nowelizacja ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwojuNowelizacja ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju
LOKALNE PROGRAMY ROZWOJU
Nadaje kompetencje samorządowi gminnemu i powiatowemu w ich ustawach do
opracowywania i przyjmowania programów rozwoju w trybie określonym w przepisach o
zasadach prowadzenia polityki rozwoju
Programy rozwoju - dokumenty realizujące cele zawarte w strategiach rozwoju, o których
mowa w art. 9 pkt 3 uozppr oraz programy wieloletnie, o których mowa w przepisach o
finansach publicznych. Zgodnie z ustawą projekt programu rozwoju jest opracowywany i
uzgadniany przez właściwego ministra, zarząd województwa, zarząd powiatu lub wójta
(burmistrza, prezydenta miasta).
Nowelizacja wprowadza również zmiany do ustaw samorządowych. M.in. w ustawie o
samorządzie województwa w art. 11.4 proponuje „Samorząd województwa, z własnej
inicjatywy lub na wniosek samorządu gminnego lub samorządu powiatowego, może
występować o dofinansowanie realizacji programów rozwoju lub regionalnego programu
operacyjnego środkami budżetu państwa i środkami pochodzącymi z budżetu Unii
Europejskiej oraz innymi środkami pochodzącymi ze źródeł zagranicznych, w trybie
określonym w odrębnych przepisach.”
Strategie rozwoju - zastrzeżona jest dla dokumentów opracowywanych na szczeblu
krajowym lub regionalnym. Program rozwoju jest natomiast dokumentem o charakterze
operacyjno-wdrożeniowym, który realizuje cele zawarte we wspomnianych wyżej
dokumentach o charakterze strategicznym.
94. 94
UOZPPRUOZPPR
DEFINICJA OSI (art. 1 pkt 4 lit. d projektu ustawy – art. 5 pkt 6b uzppr)
Zawarta w ustawie definicja OSI mówi o tym, że jest to obszar będący przedmiotem
koncentracji działań z zakresu polityki rozwoju ukierunkowanej terytorialnie, w tym
obszar wiejski.
Tym samym pojęcie OSI zostało przyporządkowane do kategorii pojęć z zakresu
polityki rozwoju.
Logika programowania perspektywy finansowej UE 2014 – 2020 wymaga, aby
działania rozwojowe koncentrowały się na określonych typach terytoriów
wyznaczonych w zależności od ich specyficznych cech, potencjałów jak i słabych
punktów – to pozwoli na kierowanie na te terytoria właściwych interwencji, a tym
samym – efektywne wykorzystanie dostępnego wsparcia.
Jednocześnie OSI nie będzie klasyfikowany jako typ obszaru funkcjonalnego, który
pozostanie pojęciem z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego.
Dodatkowo zmianie uległa również podstawa do ich określania - obszary te będzie
określała średniookresowa strategia rozwoju kraju (dokument o zasięgu
krajowym), a nie jak dotychczas KSRR.
Zgodnie z art. 11 ust. 1da ustawy o samorządzie województwa (art. 6 pkt 1 lit. b
projektu ustawy) OSI, o których mowa w średniookresowej strategii rozwoju kraju,
powinny być uwzględniane w strategii rozwoju województwa.
95. 95
UOZPPRUOZPPR
STRATEGIE DOTYCZĄCE OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH (art. 9 ust.3)
Wśród innych strategii rozwoju ustawa wprowadziła dokumenty odnoszące się do
„rozwoju przestrzennego, w tym obszarów funkcjonalnych”. W ślad za ustawą
„inne strategie rozwoju” są to dokumenty określające podstawowe
uwarunkowania, cele i kierunki rozwoju odnoszące się do sektorów, dziedzin,
regionów lub rozwoju przestrzennego, w tym obszarów funkcjonalnych.
Strategie rozwoju, o których mowa w art. 9 pkt 2 i 3, uwzględniają cele i kierunki
zrównoważonego rozwoju kraju określone w koncepcji przestrzennego
zagospodarowania kraju.
Zgodnie z art. 14. 1. Projekt strategii rozwoju, o której mowa w art. 9 pkt 3,
opracowuje oraz uzgadnia właściwy minister (…) z wyłączeniem przypadków, gdy
projekt strategii rozwoju opracowuje zarząd województwa.
Zgodnie z KPZK 2030 dla MOF OW istnieje obowiązek sporządzenia planu
zagospodarowania przestrzennego (którym objęty jest cały obszar) oraz strategii tj.
Strategii rozwoju miejskiego obszaru funkcjonalnego ośrodka wojewódzkiego.
W tym kontekście ustawa o zppr nie uwzględnia miejsca dla Strategii rozwoju
obszaru funkcjonalnego miasta wojewódzkiego (MOF OW) wg KPZK 2030, gdyż
właścicielem tego dokumentu jest Prezydent miasta wojewódzkiego jako lider
stowarzyszenia lub porozumienia JST z obszaru MOF OW.
96. 96
Zmiany w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniuZmiany w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennymprzestrzennym
REGULACJE DOTYCZACE OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH
Obok podstawowych zmian wprowadzonych w ustawie o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym, Art. 2:
6a) „obszarze funkcjonalnym” – należy przez to rozumieć obszar szczególnego
zjawiska z zakresu gospodarki przestrzennej lub występowania konfliktów
przestrzennych, stanowiący zwarty układ przestrzenny składający się z
funkcjonalnie powiązanych terenów, charakteryzujących się wspólnymi
uwarunkowaniami i przewidywanymi jednolitymi celami rozwoju;
6b) „miejskim obszarze funkcjonalnym ośrodka wojewódzkiego” – należy przez to
rozumieć typ obszaru funkcjonalnego obejmującego miasto będące siedzibą władz
samorządu województwa lub wojewody oraz jego bezpośrednie otoczenie
powiązane z nim funkcjonalnie.
Wprowadzono obowiązek uchwalenia planu zagospodarowania przestrzennego
miejskiego obszaru funkcjonalnego ośrodka wojewódzkiego dla miejskiego
obszaru funkcjonalnego ośrodka wojewódzkiego jako część planu
zagospodarowania przestrzennego województwa. Jeżeli samorząd województwa
zidentyfikuje taką potrzebę, plan ten może obejmować również obszary leżące
poza granicami miejskiego obszaru funkcjonalnego ośrodka wojewódzkiego (art.
39).
97. 97
Dodano rozdział 4a stanowiący wyłącznie o obszarach funkcjonalnych o znaczeniu
ponadregionalnym, regionalnym lub lokalnym oraz trybie ich wyznaczania. Należą do nich:
miejski obszar funkcjonalny ośrodka wojewódzkiego;
wiejski obszar funkcjonalny;
obszar funkcjonalny szczególnego zjawiska w skali makroregionalnej, w tym:
• górski,
• Żuławy;
przygraniczny obszar funkcjonalny.
Szczegółowe warunki określania obszarów funkcjonalnych i ich granic nastąpią w drodze
rozporządzenia MIR i MRiRW
Będą one aktami wykonawczymi do zmienionej ustawy. Wydanie ww. aktów
wykonawczych jest obligatoryjne i służy ustaleniu jednolitych kryteriów, które samorząd
województwa powinien wziąć pod uwagę tworząc poszczególne typy obszarów
funkcjonalnych.
Projekty rozporządzeń załączone do znowelizowanej ustawy stanowią dopiero wstępne
wersje aktów wykonawczych, będą one przedmiotem uzgodnień, konsultacji i opinii w
odrębnych procesach legislacyjnych dotyczących wyłącznie tych rozporządzeń – do przyjęcia
w terminie 6 miesięcy od wejścia w życie ustawy
Zmiany w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniuZmiany w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennymprzestrzennym
99. 99
Związek komunalny oraz związek powiatowyZwiązek komunalny oraz związek powiatowy
Samorządy gminne mogą współdziałać poprzez zawiązanie związku komunalnego
(międzygminnego). Zasady tworzenia i funkcjonowania tych związków określa
ustawa o samorządzie gminnym:
Art. 64
1. W celu wspólnego wykonywania zadań publicznych gminy mogą tworzyć związki
międzygminne.
2. Uchwały o utworzeniu związku podejmują rady zainteresowanych gmin.
3. Prawa i obowiązki gmin uczestniczących w związku międzygminnym, związane
z wykonywaniem zadań przekazanych związkowi, przechodzą na związek z dniem
ogłoszenia statutu związku.
4. Obowiązek utworzenia związku może być nałożony tylko w drodze ustawy, która
określa zadania związku i tryb zatwierdzenia jego statutu.
Art. 65
1. Związek wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną
odpowiedzialność.
2. Związek posiada osobowość prawną.
100. 100
Związki komunalne mogą być zawierane wyłącznie przez gminy, w tym przez
miasta na prawach powiatu, zatem nie jest możliwe uczestnictwo w takim związku
ani powiatów ani samorządu województwa. Może to powodować pewne trudności
w koordynacji polityki w zakresie transportu drogowego i aktywizacji rynku pracy
Związek międzygminny to odrębna jednostka organizacyjna, która dysponuje
znacznym zakresem samodzielności i niezależności od tworzących je organów
samorządowych
Statut związku powinien określać m.in. zadania związku
Związki komunalne można powoływać w zakresie, w którym gminy tworzące taki
związek przekażą własne zadania przewidziane dla nich w ustawach
Organem stanowiącym i kontrolnym związku jest zgromadzenie związku, a
organem wykonawczym związku jest zarząd.
Związkowi można przekazać majątek, który będzie zabezpieczał ew. zobowiązania
związku względem podmiotów trzecich
Bardzo sztywne i jednocześnie silne umocowanie prawne (osobowość prawna,
statut, ustawowo wskazane organy związku)
Związek komunalny oraz związek powiatowyZwiązek komunalny oraz związek powiatowy
101. 101
Możliwość zawiązywania stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego reguluje m.in.
Ustawa o samorządzie gminnym:
Art. 84 ust. 1 i 3 W celu wspierania idei samorządu terytorialnego oraz obrony wspólnych
interesów, gminy mogą tworzyć stowarzyszenia, w tym również z powiatami
i województwami. Do stowarzyszeń gmin stosuje się odpowiednio przepisy Prawa
o stowarzyszeniach, z tym że dla założenia stowarzyszenia wymaganych jest co najmniej
3 założycieli.
W ustawie o samorządzie województwa (art. 8b ust. 1 i 2) oraz w ustawie o samorządzie
powiatowym (art. 75 ust. 1 i 2) zawarte są analogiczne regulacje.
W ustawie z dnia 7 kwietnia 1998 r. Prawo o stowarzyszeniach zawarte są natomiast
następujące regulacje:
Art. 2 (ust. 1-3) Stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem
o celach niezarobkowych. Stowarzyszenie samodzielnie określa swoje cele, programy
działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego
działalności.
Art. 11. (ust. 1-3) Najwyższą władzą stowarzyszenia jest walne zebranie członków.
W sprawach, w których statut nie określa właściwości władz stowarzyszenia, podejmowanie
uchwał należy do walnego zebrania członków. Statut może przewidywać zamiast walnego
zebrania członków zebranie delegatów lub zastąpienie walnego zebrania członków
zebraniem delegatów, jeżeli liczba członków przekroczy określoną w statucie wielkość.
W takich przypadkach statut określa zasady wyboru delegatów i czas trwania ich kadencji.
Stowarzyszenie jest obowiązane posiadać zarząd i organ kontroli wewnętrznej
Stowarzyszenie JSTStowarzyszenie JST
102. 102
Art. 17 ust. 1 Stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć
działalność z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego.
Stowarzyszenie rozwiązuje podstawowy problem związku komunalnego, tj.
możliwość włączania administracji różnych szczebli.
Uczestnictwo w stowarzyszeniu jest dobrowolne.
Stowarzyszeniu można przekazać majątek, który będzie zabezpieczał ew.
zobowiązania związku względem podmiotów trzecich. Majątku tego nie będzie
mogła jednak przekazać instytucja zarządzająca (samorząd województwa, właściwy
minister), gdyż nie będą członkami tego związku.
Stowarzyszenie może tworzyć odrębne jednostki celem wykonywania swoich
zadań, jednak z punktu widzenia realizacji zadań ZIT nie wydaje się to być
rozwiązaniem rekomendowanym.
Stowarzyszenie nie ma kompetencji do tworzenia prawa powszechnie
obowiązującego.
Stowarzyszenie muszą utworzyć przynajmniej 3 jednostki samorządu
terytorialnego.
Stowarzyszenie działa w oparciu o statut
Stowarzyszenie JSTStowarzyszenie JST
103. 103
Porozumienie międzygminnePorozumienie międzygminne
Art. 74 uosg. Gminy mogą zawierać porozumienia międzygminne w sprawie powierzenia
jednej z nich określonych przez nie zadań publicznych. Gmina wykonująca zadania publiczne
objęte porozumieniem przejmuje prawa i obowiązki pozostałych gmin, związane z
powierzonymi jej zadaniami, a gminy te mają obowiązek udziału w kosztach realizacji
powierzonego zadania.
Obok związku międzygminnego porozumienie stanowi drugą formę współdziałania gmin
mającą na celu wspólne wykonywanie zadań publicznych. Forma ta daje możliwość
formalnego przejęcia dowolnego zakresu zadań, który zostanie przekazany do ZIT.
W odróżnieniu od związku międzygminnego zadania związku ZIT wykonuje nie inny,
działający "zamiast" gmin podmiot, lecz jedna z gmin na rzecz pozostałych. Istotą
porozumienia międzygminnego jest przejęcie przez jedną z gmin obowiązku wykonywania
zadań publicznych innych gmin (dominacja miasta lidera?).
Zawarcie porozumienia międzygminnego - w przeciwieństwie do utworzenia związku
komunalnego - nie powoduje powstania odrębnej od gmin osoby prawnej. Nie ma więc
potrzeby uchwalania statutu/regulaminu lub innych dokumentów organizacyjnych.
Porozumienie wykonywane jest przez organy tej gminy, która przejęła na siebie obowiązki
wykonywania zadań publicznych.
W odróżnieniu od związku, w przypadku porozumienia nie powołuje się organu
stanowiącego (np. zgromadzenia) czy organu wykonawczego (zarząd).
104. 104
Gmina przejmująca do realizacji wykonywanie zadań publicznych musi dysponować
środkami majątkowymi, za pomocą których będzie wykonywać określone
w porozumieniu zadania.
Z kolei gmina przekazująca realizację zadań publicznych będzie brać udział w
kosztach wykonywania zadań według parytetu określonego w treści porozumienia.
Porozumienie międzygminne jest zdecydowanie prostszą formą współdziałania niż
powołanie związku komunalnego.
W przypadku powierzenia realizacji własnego zadania innej jednostce w oparciu o
porozumienie międzygminne, nie można partycypować w kosztach zatrudnienia
osób wykonujących powierzone zadania. Oznacza to, ze gmina przyjmująca na
siebie realizację zadania w drodze porozumienia musi także wziąć na siebie cały
ciężar finansowania kosztów pracy związanych z przyjętym zadaniem.
porozumienia „zwykłe”- o współpracy i współdziałaniu w pewnym określonym
celu. Nie dochodzi tu do przekazania zadań innej jednostce samorządu, a podpisuje
się umowę o współpracy między jednostkami samorządu, w której sygnatariusze
zobowiązują się do wspólnego działania. Tym samym jest to forma nieco zbliżona
do stowarzyszenia, jednak w tym wypadku nie tworzy się odrębnego podmiotu,
który mógłby przyjąć na siebie dodatkowe zadania. W ten sposób funkcjonują np.
Programy Rozwoju Subregionów w Województwie Śląskim.
Porozumienie międzygminne, „zwykłe”Porozumienie międzygminne, „zwykłe”
105. 105
Związek międzygminny lub powiatowy może znaleźć zastosowanie jako struktura
zarządzająca ZIT, jednakże należy wziąć pod uwagę ograniczenia związane z
brakiem możliwości udziału w związku jednostek różnego szczebla
Stowarzyszenie jednostek samorządu terytorialnego jest rekomendowanym
rozwiązaniem dla ZIT, przy przekazywaniu zadań wykraczających poza udział
w wyborze projektów
Porozumienie międzygminne i zwykłe daje możliwość realizacji zadań nie
wykraczających poza udział w wyborze projektów.
Dwie powyższe formy są najczęstszym rozwiązaniem wybieranym przez związki
ZIT
PodsumowaniePodsumowanie
107. 107
ROLA MINISTRA INFRASTRUKTURY I ROZWOJU
JAKO PAŃSTWA CZŁONKOWSKIEGO
Wykonuje zadania państwa członkowskiego Unii Europejskiej określone w przepisach
Unii Europejskiej dotyczących funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności oraz w
Umowie Partnerstwa – art. 3a pkt 1c ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach
prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2014 r. poz. 1649) – dalej uzppr
Jako państwo członkowskie, odpowiada za koordynację realizacji programów
operacyjnych - art. 4 ust. 12 ustawy 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów
w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020
(Dz. U. poz. 1146) - dalej ustawa wdrożeniowa
Proponuje podmioty, które mają być odpowiedzialne za zarządzanie i kontrolę programów
operacyjnych – art. 14g ust. 3 pkt 3 uzppr
MINISTER INFRASTRUKTURY
I ROZWOJU- jako państwo członkowskie
107
108. 108
STANOWISKO MINISTRA JAKO PAŃSTWA
CZŁONKOWSKIEGO
CO DO FORMY PRAWNEJ ZIT
Pismo z dnia 4 grudnia 2014 r., znak: DKS-II-480-PS/14
MINISTER INFRASTRUKTURY I ROZWOJU
wykonujący obowiązki państwa członkowskiego:
Przedstawił stanowisko KE wraz z uzasadnieniem prawnym
co do formy prawnej zarządzania ZIT
Z uwagi na konieczność powierzenia podmiotowi zarządzającemu ZIT funkcji
Instytucji Pośredniczącej, w celu wystandaryzowania schematu wdrażania ZIT,
wskazał na pożądane formy współpracy jst w ramach zarządzania ZIT tj.
- związek międzygminny (art. 64 ustawy o samorządzie gminnym)
- porozumienie międzygminne (art. 74 ustawy o samorządzie gminnym)
- stowarzyszenia jst (art. 84 ustawy o samorządzie gminnym)
108
109. 109
ROLA MINISTRA INFRASTRUKTURY JAKO PAŃSTWA
CZŁONKOWSKIEGO
MINISTER INFRASTRUKTURY
I ROZWOJU
JAKO
PAŃSTWO CZŁONKOWSKIE
podsumowanie
W ramach koordynacji realizacji programów operacyjnych wskazuje pożądane schematy i
standardy realizacji programów, w tym rekomenduje optymalne formy realizacji zadań
podejmowanych przez poszczególne instytucje systemu wdrażania programów
operacyjnych, uwzględniając zalecenia, rekomendacje oraz stanowiska KE.
109
110. 110
STANOWISKO KE CO DO FORMY PRAWNEJ ZIT
MODEL OGRANIZACJI PODMIOTÓW ZARZĄDZAJĄCYCH ZIT ZOSTAŁ ZDETERMINOWANY
STANOWISKIEM KE
(główne tezy)
W piśmie z dnia 12 stycznia 2015 r. KE stwierdza, że:
W ramach wspierania operacji w zakresie rozwoju miast zgodnie z art. 7 ust. 4 rozporządzenia nr
1301/2013 władze miejskie powinny być wyznaczone jako Instytucje Pośredniczące, bez względu na
zakres powierzonych zadań
Instytucje takie stają się częścią systemu zarządzania programem, będą poddane audytowi i
procedurze desygnacji proporcjonalnie do zakresu powierzonych zadań
Władze miejskie, pełniące funkcje Instytucji Pośredniczącej, powinny być przynajmniej
odpowiedzialne za wybór projektów
110
111. 111
Rozporządzenie nr 1301/2013
Art. 7 ust. 4
Co najmniej 5 % środków z EFRR przydzielonych na poziomie krajowym w ramach
celu "Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia" należy przeznaczyć na
zintegrowane działania na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich,
przy czym miasta
i podmioty poniżej szczebla regionalnego lub podmioty lokalne odpowiedzialne
za realizację strategii zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich (zwane dalej
"władzami miejskimi") odpowiadają za zadania związane przynajmniej z wyborem
operacji zgodnie z art. 123 ust. 6 rozporządzenia (UE) nr 1303/2013 lub, w
stosownych przypadkach, zgodnie z art. 123 ust. 7 tego rozporządzenia.
Szacunkową kwotę przeznaczaną na cele określone w ust. 2 niniejszego artykułu
określa się w danym programie operacyjnym lub danych programach operacyjnych.
111
112. 112
Zapisy RPO w zakresie minimalnego zakresu powierzonych zadań
Minimalny zakres powierzenia zada oznacza, eń ż
Władze miejskie przedkładaj IZ RPO listy projektów wyłonionych w konkursieą
b dą ź w przypadku trybu
pozakonkursowego - zidentyfikowanych w Strategii
ZIT, spriorytetyzowanych w oparciu o kryteria
zatwierdzone przez KM RPO dotycz ce stopnia ą
zgodno ci z celami strategii ZIT. ś
IZ RPO dokonuje ostatecznego sprawdzenia kwalifikowalno ci ś
projektów do dofinansowania, zgodnie z art. 7
ust 5 rozporz dzenia 1301/2013, chyba e ą ż
porozumienie przewiduje inaczej. Techniczna organizacja
naboru i pełna ocena projektów pod wzgl dem formalnym i merytorycznym mo eę ż
112
Editor's Notes
strategii Europa 2020[1], która jako trzy najważniejsze cele rozwoju Europy wskazuje: inteligentny wzrost, zrównoważony wzrost oraz wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu. Rozwój miast oraz zintegrowane podejście do polityki miejskiej odgrywają dużą rolę w ich osiąganiu.
[1] Nowa unijna strategia dla UE: Strategia na rzecz inteligentnego i równoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, zatwierdzona przez Radę UE w dniu 17.06.2010 r.
V Raportu Kohezyjnego. Wskazano w nich, iż uwzględnienie spójności terytorialnej powinno zostać przełożone na nowe programy „ze szczególnym uwzględnieniem roli miast, obszarów funkcjonalnych, obszarów borykających się z konkretnymi problemami geograficznymi i demograficznymi, jak również strategii makroregionalnych. (…) Problemy miast, niezależnie od tego, czy dotyczą degradacji środowiska czy wykluczenia społecznego, potrzebują realnych rozwiązań i bezpośredniego zaangażowania organów właściwego szczebla.”
Deklaracja Ministrów ds. rozwoju miast z Toledo Ministrowie oświadczają, że należy:
Wzmocnić wymiar miejski polityki spójności
Prowadzić prace, aby osiągnąć zgodność pomiędzy wymiarem terytorialnym i miejskim
Kontynuować promowanie badań, studiów porównawczych, statystyk, wymiany dobrych praktyk, rozpowszechnianie wiedzy dot. rozwoju miast oraz wzmacnianie ich koordynacji;
Promować zrównoważony i zintegrowany rozwój miast poprzez wypracowanie instrumentów dla wdrażania Karty Lipskiej
Zapoczątkować dyskusję dot. najważniejszych wyzwań stojących przed miastami
The regulations says very little about the implementation arrangements. This is to allow a maximum of flexibility to MS and regions. But it might also raise questions.
W Polsce zasady, cele oraz kierunki działań służące wsparciu miast w ramach polityki spójności wynikają z:
Pomimo coraz silniejszego akcentowania wsparcia dla miast w ramach polityki spójności, Unia Europejska nie prowadzi polityki miejskiej. Jest to związane przede wszystkim z brakiem formalnych kompetencji w tym obszarze. Z tego względu w Polsce zasady, cele oraz kierunki działań służące wsparciu miast w ramach polityki spójności wynikają z:
Wymiar miejski – czyli wsparcie dla miast – integralną częścią wymiaru terytorialnego
Znaczne wzmocnienie wymiaru miejskiego w nowym okresie programowania UE
Wsparcie wszystkich typów ośrodków miejskich: miast wojewódzkich, ośrodków regionalnych, ośrodków subregionalnych oraz ośrodków lokalnych
Różne instrumenty dla różnego typu miast, uwzględniając specyficzne potrzeby oraz potencjał rozwojowy poszczególnych miast
Zgodnie z podejściem terytorialnym – wsparcie z jednej strony obszarów funkcjonalnych miast z drugiej dla wyszczególnionych dzielnic miast
Nastąpi wzrost udziału funduszy strukturalnych (EFRR i EFS łącznie) zarządzanych regionalnie z 37,3% do ok. 60% (czyli o ponad 22 punkty procentowe).
Udział EFRR przeznaczony na regionalne programy operacyjne w całości alokacji EFRR wyniesie ponad 55%
(wzrost z 49,7%), natomiast w przypadku EFS udział ten wyniesie ok. 72% całości alokacji na ten fundusz (było 0%).
Ze względu na swoje cechy społeczno-gospodarcze i geograficzne miasta są postrzegane jako:
KPZK Polityka zagospodarowania przestrzennego kraju: Podwyższenie konkurencyjności ośrodków miejskich:
Kierunki działań:
Wspieranie rozwoju funkcji metropolitalnych głównych ośrodków miejskich (łącznie 25 ośrodków miejskich), wzmocnienie i dywersyfikacja funkcji
gospodarczych, wzmocnienie potencjału naukowo-badawczego, podwyższenie jakości funkcjonowania instytucji
Intensyfikacja powiązań funkcjonalnych pomiędzy głównymi węzłami sieci osadniczej w układzie krajowym i międzynarodowym
Integracja obszarów funkcjonalnych głównych ośrodków miejskich poprzez działania o charakterze inwestycyjnym i planistycznym umożliwiające wprowadzenie zintegrowanej polityki przestrzennej w obszarach funkcjonalnych miast
Działania na rzecz synergii i współpracy w ośrodkach dwu i więcej wierzchołkowych:
(Trójmiasto, Bydgoszcz- Toruń, Warszawa - Łódź, Górny Śląsk- Częstochowa, Kraków-Ostrawa)
KPZK Obszary wymagające restrukturyzacji i nadania nowych funkcji
Restrukturyzacja i rewitalizacja obszarów zdegradowanych
Zapewnienie wszystkim mieszkańcom dostępu do podstawowych usług (dojazd do 30 minut) oraz do usług wyższego rzędu zlokalizowanych w głównych ośrodkach miejskich (do 1,5 h), oraz podwyższenia ich jakości gwarancją uczestniczenia we współczesnych procesach rozwojowych
Przywracanie funkcji administracyjnych, społecznych, gospodarczych, dzięki skorelowaniu interwencji w sferze planowania przestrzennego, inwestycjom infrastrukturalnym oraz wsparciu zasobów ludzkich i przedsiębiorczości
Identyfikacja tych obszarów i miast na poziomie regionalnym, tworzenie kompleksowych programów rewitalizacyjnych na poziomie lokalnym
Wprowadzenie zgodności programów rewitalizacyjnych i restrukturyzacyjnymi z dokumentami planistycznymi i regionalnymi
Dla obszarów o największej skali problemów (gł. Górny Śląsk) mogą być prowadzone działania interwencyjne o wieloletnim charakterze inwestycyjne
KSRR – Cel 2 Przeciwdziałanie marginalizacji oraz przezwyciężenie silnie skoncentrowanych terytorialnie trudności rozwojowych
Cel 2.3
Najważniejsze zagadnienia w tym kontekście:
Wsparcie kapitału ludzkiego
Modernizacja struktury gospodarczej
Nadrabianie zaległości dot. Infrastruktury technicznej
Modernizacja i rozwój obiektów użyteczności publicznej o znaczeniu subregionalnym
Wsparcie kompleksowych programów rewitalizacji
Wzmocnienie wymiaru miejskiego polityki regionalnej, w zakresie:
modelu zarządzania i współpracy wszystkich szczebli administracji zajmujących się rozwojem miast,
zarządzania obszarami funkcjonalnymi miast oraz współpracy JST w ich granicach,
powiązań miasto-wieś i rozprzestrzeniania się procesów rozwojowych,
zapewnienia spójności podejścia do obszarów zdegradowanych oraz rozwiązań w zakresie prowadzenia procesów rewitalizacji,
opracowania innych nowych instrumentów polityki regionalnej wspierających rozwój dużych miast, np. granty globalne czy instrumenty finansowe, w tym inżynierii finansowej (tj. JESSICA),
The regulations says very little about the implementation arrangements. This is to allow a maximum of flexibility to MS and regions. But it might also raise questions.