1. Historia ochrony przyrody w Polsce
(wybrane fakty)
Rok Wydarzenie
1868 sejm galicyjski we Lwowie uchwalił ustawę o
ochronie świstaka i kozicy w Tatrach
1906 w Warszawie powstało Polskie Towarzystwo
Krajoznawcze
1919 utworzono pierwszą instytucję urzędową ochrony
przyrody: Tymczasową Państwową Komisję
Ochrony Przyrody
1921 utworzono w Białowieży rezerwat leśny, zaczątek
przyszłego parku narodowego
1925 powołano Państwową Radę Ochrony Przyrody
1928 w Warszawie powstała Liga Ochrony Przyrody
1929 w Białowieży rozpoczęto hodowlę restytucyjną
żubrów
1945 reaktywowano działalność PROP i LOP
1947 powstał Białowieski Park Narodowy
1961 ukazała się książka Antoniny Leńkowej
„Oskalpowana Ziemia”, która w zasadniczy sposób
wpłynęła na stan ekologicznej świadomości
społecznej
1965 Walery Goetel nazwał „sozologią” naukę o ochronie
przyrody i rodzącą się naukę o ochronie środowiska
2. 1981 Liga Ochrony Przyrody opublikowała pierwszy
społeczny raport o stanie środowiska w Polsce
1991 Sejm uchwalił nową ustawę o ochronie przyrody,
aktualną do tej pory (nowa jest w przygotowaniu)
1992 ukazała się „Polska czerwona księga zwierząt” pod
red. prof. Z. Głowacińskiego
1993 ukazała się „Polska czerwona księga roślin” pod red.
prof. K. Zarzyckiego o i dr R. Kaźmierczakowej
3. Formy ochrony przyrody w
Polsce
1. Parki narodowe
2. Parki krajobrazowe
3. Rezerwaty przyrody
4. Obszary chronionego krajobrazu
5. Pomniki przyrody
6. Użytki ekologiczne
7. Stanowiska dokumentacyjne
8. Zespoły przyrodniczo - krajobrazowe
9. Ochrona gatunkowa
4. Parki narodowe
Park narodowy obejmuje obszar chroniony wyróżniający się
szczególnymi wartościami naukowymi, przyrodniczymi, społecznymi,
kulturowymi i wychowawczymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha,
na którym ochronie podlega całość przyrody oraz swoiste cechy
krajobrazu.
Wszelkie działania na terenie parku narodowego podporządkowane są
ochronie przyrody i mają pierwszeństwo przed wszystkimi innymi
działaniami.
Nadrzędnym celem parku narodowego jest poznanie, zachowanie całości
systemów przyrodniczych danego terenu, wraz z warunkami ich
funkcjonowania, oraz odtwarzanie zniekształconych i zanikłych ogniw
rodzimej przyrody.
Utworzenie Parku Narodowego następuje w drodze rozporządzenia Rady
Ministrów.
Obecnie mamy w Polsce 23 parki narodowe.
5. Parki krajobrazowe
Są to obszary chronione ze względu na wartości przyrodnicze,
historyczne i kulturowe, a celem jego utworzenia jest zachowanie,
popularyzacja i upowszechnianie tych wartości w warunkach
racjonalnego gospodarowania. Grunty orne, leśne i inne
nieruchomości znajdujące się w granicach parku krajobrazowego
pozostawia się w gospodarczym wykorzystaniu. Utworzenie parku
krajobrazowego następuje w drodze rozporządzenia wojewody.
Obecnie mamy w Polsce 120 parków krajobrazowych.
6. Rezerwaty przyrody
Są to obszary obejmujące zachowane w stanie naturalnym lub
mało zmienionym ekosystemy, określone gatunki roślin i zwierząt,
elementy przyrody nieożywionej mające istotną wartość z
względów naukowych, przyrodniczych, kulturowych bądź
krajobrazowych.
Uznanie obszaru za rezerwat następuje w drodze rozporządzenia
wojewody.
Obecnie mamy w Polsce 1354 rezerwatów przyrody, z czego
najwięcej jest rezerwatów leśnych i florystycznych.
7. Pomniki przyrody
Są to pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich
skupienia o szczególnej wartości naukowej, kulturowej,
historyczno - pamiątkowej i krajobrazowej oraz odznaczające się
indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych
tworów, w szczególności sędziwe i okazałych rozmiarów drzewa i
krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady,
wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe, jaskinie.
Wprowadzenie tej formy ochrony przyrody następuje w drodze
rozporządzenia wojewody lub na mocy uchwały rady gminy.
Liczba pomników przyrody w Polsce szybko wzrasta; obecnie
mamy ich 33 882, z czego większość to pojedyncze drzewa i grupy
drzew, skałki, groty, jaskinie, głazy narzutowe.
8. Są to zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów, mających
znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów
środowisk jak: naturalne zbiorniki wodne, kępy drzew i krzewów,
śródpolne i śródleśne “ oczka wodne”, bagna, torfowiska, wydmy,
płaty nie użytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne,
skarpy, kamieńce itp.
Użytki ekologiczne ustanawia się w drodze rozporządzenia wojewody
lub uchwały rady gminy.
Obecnie mamy w Polsce 6 728 użytków ekologicznych.
9. Stanowiska dokumentacyjne
Są to ważne pod względem naukowym i dydaktycznym miejsca
występowania formacji geologicznych, nagromadzeń
skamieniałości i utworów mineralnych oraz fragmenty
eksploatowanych i nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i
podziemnych.
Obecnie mamy w Polsce 104 stanowisk dokumentacyjnych.
10. Zespoły przyrodniczo -
krajobrazowe
Wyznacza się je w celu ochrony wyjątkowo cennych fragmentów
krajobrazu naturalnego i kulturowego dla zachowania jego wartości
estetycznych.
Obecnie mamy w Polsce 184 zespołów przyrodniczo
-krajobrazowych.
Stanowiska dukumentacyjne i zespoły przyrodniczo - krajobrazowe
ustanawia się w drodze rozporządzenia wojewody lub uchwały rady
gminy.
11. Ochrona gatunkowa
• Ma na celu zabezpieczenie dziko występujących roślin i
zwierząt, a w szczególności gatunków rzadkich lub
zagrożonych wyginięciem jak też zachowanie różnorodności
gatunkowej i genetycznej.
• Ochronę gatunkową roślin i zwierząt wprowadza się w
drodze rozporządzenia Ministra Środowiska w
porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Rozporządzenie to określa listę gatunków objętych ochroną,
sposoby wykonywania ochrony oraz stosowne ograniczenia,
zakazy i nakazy przewidziane odpowiednimi przepisami.
Poza tym decyzje dotyczące ochrony gatunkowej mogą być
podjęte w drodze rozporządzenia wojewody lub uchwały
rady gminy.
12. Obecnie ochroną ścisłą objęto w Polsce /ze świata roślin/:
• 418 gatunków roślin naczyniowych
• 136 gatunków mchów
• 50 gatunków wątrobowców
• 602 gatunków porostów
• 25 gat. grzybów wielkoowocnikowych
• 256 gatunków glonów
RAZEM: 2 563 gatunki
Obecnie ochroną ścisłą objęto w Polsce /ze świata zwierząt/:
• 17 gatunków ryb
• 3 gatunki płazów
• 4 gatunki gadów
• 70 gatunki ptaków
• 32 gatunki ptaków
RAZEM: 130 gatunków
14. Reprezentuje przyrodę Karpat Zachodnich.
• Utworzony: 1954
• Wpisany na listę Światowych Rezerwatów
Biosfery: 1977
• Powierzchnia Parku: 1734 ha
Rzadkie rośliny naczyniowe:
• rogowica alpejska
• tocja alpejska
• okrzyn jeleni, obecny w herbie Babiogórskiego
Parku Narodowego (jedyne stanowisko na
Babiej Górze)
Poza tym: liczne inne rośliny naczyniowe, mchy,
wątrobowce, porosty, glony, grzyby
16. Ciekawe miejsca w Parku:
Ogród roślin babiogórskich, który umożliwia zapoznanie się z gatunkami
roślin występującymi na terenie Parku. Układ ogrodu zaprojektowany jest w
taki sposób aby prezentował występujące na Babiej Górze zespoły i piętra
roślinne. Na usytuowanych tablicach obok ogrodu znajduje się cały projekt
ogrodu oraz występujące w nim rośliny. Ogród można oglądać w okresie
wegetacyjnym roślin
• piętro pogórza - dziewięćsił bezłodygowy, sasanka zwyczajna,
• regiel dolny - zespół buczyny karpackiej, roślinność zepołu mietlicy i mieczyka, olszynka
bagienna,
• regiel górny - z gatunków drzewiastych rośnie tu świerk, liczydło górskie, mietlica
alpejska
• piętro kosodrzewiny – kosodrzewina, wierzba śląska, ziołorośla z miłosną górską,
• piętro halne - zespół kostrzewy pstrej..
18. • Reprezentuje przyrodę Niziny Północnopodlaskiej.
• Utworzony: 1932
• Uznany za Światowy Rezerwat Biosfery: 1977
• Wpisany na listę Światowego Dziedzictwa Ludzkości:
1979
• Powierzchnia: 5346 ha
Rzadkie rośliny:
• widłaki, paprocie, grzyby żagwiowate
• poza tym: wiele gatunków mszaków, porostów,
grzybów, glonów, roślin kwiatowych
• łącznie ponad 3000 gatunków roślin
19. Charakterystyczne zwierzęta:
• ssaki: żubry, łosie, wilki, rysie, jenoty, gronostaje, łasice,
wydry, bobry
• ptaki: żuraw, bocian czarny, jarząbek, orlik krzykliwy,
sóweczka, orzechówka, dziwonia, orzełek włochaty,
gadożer, puchacz, świstunka zielonawa (reprezentująca
syberyjski element faunistyczny)
• łącznie 10 000 gatunków zwierząt, w tym 6000
gatunków owadów
20. Ciekawe miejsca w Parku: Ślady dawnej działalności człowieka:
kurhany wczesnośredniowieczne,
ślady dawnych polan, na których uprawiano zboże i rośliny okopowe
do podkarmiania zwierzyny,
ślady po wypalaniu węgla drzewnego
miejsce straceń z okresu II wojny światowej.
Nad rzekami Hwoźną i Narewką istniały łąki kośne, obecnie powoli
zarastające lasem.
22. • Reprezentuje przyrodę Kotliny Biebrzańskiej.
• Utworzony: 1993
• Powierzchnia: 59223 ha. w tym 11630 ha to rezerwat Czerwone Bagno
• Rzadkie rośliny naczyniowe: brzoza niska, wierzba lapońska, widłak
wroniec, goździk piaskowy, rosiczki, wielosił błękitny, gnidosz królewski,
niebielistka trwała, kosaciec syberyjski, obuwik pospolity, skalnica
torfowiskowa, wełnianeczka alpejska, fiołek mokradłowy, miesięcznica trwała
• Reliktowe gatunki mchów: mszar nastroszony, mokradłosz, prątnik,
skorpionowiec brunatny, tujowiec
• Rzadkie ssaki: łoś, bóbr, wydra, piżmak, gronostaj, łasica, ryjówki,
badylarka, rzęsorek rzeczek, smużka, karczownik, nornik północny
• Rzadkie ptaki: bąk, bączek, bocian czarny, gęś gęgawa, cyraneczka,
rożeniec, płaskonos, cietrzew, błotniak zbożowy, wodnik, kropiatka, zielonka,
kulik wielki, orzeł bielik, orzeł włochaty, kobuz, rybołów, sowa błotna, a
także b. rzadkie: dubelt, mewa mała i bekasik.
23. Ciekawe miejsca w Parku:
Stanowiska archeologiczne dokumentujące aktywność człowieka we wszystkich
poczynając od paleolitu schyłkowego (10650 p.n.e.) w epoce kamiennej po
średniowiecze.
Stwierdzono tu łącznie 1919 stanowisk archeologicznych.
Jedne z ciekawszych stanowisk archeologicznych zlokalizowane są w pobliżu
Wizny, Góry Strękowej, Grądów Woniecko, Niewiarowa, Sośni, i Woźnejwsi.
Grodzisko w Wiźnie to jedno z najcenniejszych i najciekawszych stanowisk
wczesnośredniowiecznych w Polsce. Obiekt ten jest dobrze udokumentowany w
źródłach pisanych (najstarszy dokument pochodzi z 1065 r.)
Stanowisko w Grądach Woniecko jest bardzo cenne ze wzg. na odkrycie reliktów
osady kultury łużyckiej (wczesna epoka żelaza), które w rejonie Biebrzy i Narwi
należą do rzadkości
W Woźnawiesi stwierdzono ślady osadnictwa schyłkowo paleolitycznego,
mezolitycznego i neolitycznego. Odsłonięto tu rzadko spotykane elementy
rozplanowania obozowiska mezolitycznego
25. • Reprezentuje jedyne w Polsce pasmo Karpat Wschodnich i najwyższą
część Bieszczad Zachodnich z Tarnicą (1346 m) i Haliczem (1333 m).
• Utworzony: 1973
• Uznany za Światowy Rezerwat Przyrody: 1992
• Powierzchnia: 27064 ha
• Charakterystyczna roślinność: buczyna karpacka, jawor, jodła, olsza
szara, olsza zielona (połoniny). Poza tym liczne gatunki mchów,
wątrobowców, porostów i grzybów kapeluszowych oraz 700 roślin
naczyniowych, z czego 27 gatunków wschodniokarpackich, mających tu
jedne w Polsce stanowiska (głównie na połoninach).
• Rzadkie gatunki ssaków: niedźwiedź brunatny, wilk, lis, borsuk, wydra,
żbik, ryś, żubr.
• Rzadkie ptaki: puchacz, puszczyk uralski, orlik krzykliwy, orlik
grubodzioby, orzeł przedni, gadożer, bocian czarny, zimorodek. pluszcz,
jarząbek, oraz dwa gatunki alpejskie: płochacz halny i siwerniak.
27. • Reprezentuje przyrodę Pojezierza Zachodnio-pomorskiego.
• Utworzony: 1996
• Powierzchnia: 7309 ha
• Flora Parku: dominują bory sosnowe chrobotkowe, czernicowe,
trzęślicowe, bagienne. Wśród roślin naczyniowych na szczególną
uwagę zasługują składniki reliktowej roślinności występującej w
oligotroficznych jeziorach lobeliowych.
• Fauna Parku: stwierdzono bogactwo gatunków kręgowców (łącznie
231 gatunków).
• Ssaki: bóbr, wydra, 7 gatunków nietoperzy.
• Ptaki: orzeł bielik puchacz, żuraw, gągoł, tracz nurogęś.
• Ryby: pstrąg tęczowy, pstrąg potokowy, lipień.
• Minogi: rzeczny i strumieniowy.
28. Ciekawe miejsca w Parku:
Nad jeziorem Charzykowskim i Karsińskim znajdują się ważne ośrodki
turystyczne Borów Tucholskich. W ostatnich latach szczególnie rozwinęła się
agroturystyka np. we wsi Swornegace
Rzeka Brda od lat jest znanym szlakiem kajakowym. Poza Brdą do uprawiania
kajakarstwa doskonale nadają się Zbrzyca i Chocina
Charzykowy zasłynęły jako kolebka żeglarstwa śródlądowego w Polsce. Jezioro
Charzykowskie ze swoimi licznymi zatoczkami jest niezwykle atrakcyjne dla
żeglarzy latem i bojerowców zimą.
Szlaki rowerowe pozwalają na dokładne zapoznanie się z urokami Borów
Tucholskich. Przez teren Parku prowadzą znakowane szlaki piesze. Do
najciekawszych pod względem przyrodniczo - kulturowym zaliczany jest
czerwony Szlak Kaszubski im. Juliana Rydzkowskiego z Chojnic do Wiela.
30. • Reprezentuje przyrodę Pojezierza Południowo -Pomorskiego.
• Utworzony: 1990
• Powierzchnia: 8775 ha
• Flora Parku: 638 gatunków roślin naczyniowych, z czego 29 podlega
ochronie całkowitej, w tym widłaki, storczykowate i goździki. Liczne są
gatunki kserotermiczne i bardzo rzadkie, np. pajęcznica liliowata,
chamedafne północna (gatunek borealny), żurawina drobnolistkowa.
• Poza tym 148 gatunków mchów, 40 gat. wątrobowców, 123 gat. grzybów
wielkoowocnikowych.
• Fauna ssaków: 33 gatunki, w tym bóbr, wydra, piżmak, tchórz, kuna,
zwierzyna łowna.
• Fauna ptaków: 151 gatunków, w tym bocian czarny, orzeł bielik, puchacz,
rybołów.
• Fauna ryb: 30 gatunków, w tym łosoś, troć, pstrąg potokowy, lipień.
31. Ciekawe miejsca w Parku:
Obszar Parku w przeszłości był terenem mało sprzyjającym osadnictwu. W
zasadzie zawsze były to tereny leśne w różny sposób zagospodarowane. Historia
dowodzi, że przez omawiany obszar Puszczy Drawskiej biegły granice
państwowe, często prowadzone rzekami (Drawą i Płociczną). Ziemie te
przechodziły w różne ręce i zostały okupione krwią walk narodowościowych i
pogranicznych rodów. Silniejsza eksploatacja lasów miała miejsce w XVII-XVIII
wieku, kiedy masowo wypalano węgiel drzewny.
Obecnie przez obszar Parku i jego skrajem prowadzą cztery atrakcyjne szlaki
turystyczne tranzytowe, piesze i jeden kajakowy. Na terenie Parku i w jego pobliżu
są miejsca biwakowania i pola namiotowe, stanice wodne, oraz kwatery prywatne,
a w dalszej odległości hotele. Park z roku na rok coraz liczniej odwiedzany jest
przez turystów, głównie amatorów spływów kajakowych.
33. • Reprezentuje przyrodę Beskidu Wysokiego wchodzącego w skład
Karpat Zewnętrznych.
• Utworzony; 1980
• Powierzchnia: 6763 ha
• Flora Parku: 930 gat. roślin naczyniowych, z czego 15 % to gatunki
górskie, 250 gat. mszaków, 450 gat. porostów, wiele gat. grzybów,
śluzowców, glonów.
• Osobliwości flory: zarzyczka górska, paproć podejźrzon lancetowaty,
przywrotnik gorczański
• Ssaki: 37 gatunków, w tym wilk, ryś, jenot, borsuk, niedźwiedź (bez
ostoi), wydra
• Ptaki: 96 gatunków, w tym głuszec, cietrzew, jarząbek, myszołów,
puchacz, sokół wędrowny, kruk, bocian czarny.
• Płazy : 11 gatunków, w tym salamandra plamista
34. Gorce, w tym także Park, posiadają wiele zabytków architektury
ludowej. Okoliczna ludność zachowała niektóre zwyczaje. Na
gorczańskich polanach oglądać można szałasy pasterskie -
niejednokrotnie uznane za zabytki kultury materialnej. Najstarszym
zabytkiem sakralnym na obszarze Parku jest kapliczka na polanie
Jaworzyna Kamienicka, wzniesiona w 1904 r. przez Tomasza
Chlipałę, zwanego Bulandą. Z kapliczką i jej fundatorem - znanym
gorczańskim bacą i czarownikiem - związane są liczne legendy.
36. • Reprezentuje przyrodę Gór Stołowych.
• Utworzony: 1993
• Powierzchnia: 6280 ha
• Flora Parku: 510 gat. roślin naczyniowych, 272 gat. mchów, 112 gat.
wątrobowców, 211 gat. porostów. Całkowitej ochronie podlega 35
gatunków, w tym 7 z rodziny storczykowatych
• Fauna Parku: słabo poznana, wymaga weryfikacji.
• Ssaki: zwierzyna łowna, kuny, tchórze, łasice, zające, jeże, wiewiórki.
• Gady: żmije, zaskrońce, padalce.
• Płazy: traszki górskie, salamandry plamiste, żaby, ropuchy.
37. Góry Stołowe są obszarem bardzo atrakcyjnym i dobrze zagospodarowanym
turystycznie. Obszar Parku przecina gęsta sieć pieszych szlaków turystycznych
(o łącznej długości ok. 100 km), w tym odcinek głównego szlaku sudeckiego
im. M. Orłowicza. Udostępniają one wszystkie osobliwości skalne masywu t.j.
wspaniałe "skalne miasto" na Szczelińcu Wielkim (919 m n.p.m.) jest to
najwyższy szczyt Gór Stołowych
skalne labirynty Błędnych Skał w masywie Skalniaka (915 m n.p.m.)
Skalne Grzyby i Radkowskie Skały
piękne widokowo Skały Puchacza
położone w krajobrazie przypominającym sawannę Łężyckie Skałki
39. • Reprezentuje przyrodę Równin Środkowopolskich.
• Utworzony: 1959
• Powierzchnia: 35655 ha
• Osobliwość położenia: jest to Park Narodowy zlokalizowany bardzo blisko
dużej aglomeracji i stolicy kraju, co jest wyjątkiem w Europie
• Flora Parku: b. bogata. Ponad 1000 gat. roślin naczyniowych, z czego 51
podlega całkowitej ochronie gatunkowej, ponad 1200 gat. mchów, liczne
wątrobowce, porosty, grzyby, glony.
• Rzadkie rośliny: chamedafne północna, gnidosz królewski, wielosił błękitny,
wężymord stepowy, wiśnia kwaśna.
• Fauna Parku: około 5000 gatunków.
• Ssaki: łosie, sarny, dziki, jelenie (rzadko), lisy, borsuki, kuny, wilki (rzadko),
bobry, rysie.
• Ptaki: ponad 160 gatunków, w tym rzadkie: pszczołojad, błotniak zbożowy,
błotniak stawowy, orlik, kobuz, bocian czarny, żuraw.
• Gady: zaskroniec, gniewosz, żmija, jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna,
padalec.
• Płazy: ropucha szara, ropucha paskówka, ropucha zielona, grzebiuszka ziemna.
• Bardzo bogaty świat owadów i pajęczaków.
40. Ciekawe miejsca w Parku:
Ponad 80% drzew pomnikowych tworzy pięć alei położonych w sąsiedztwie
Parku. Najokazalszą z nich jest „Aleja Chopina":
Jest to droga z Łaz do Zawad, na której na 3 km odcinku rośnie 759 lip
drobnolistnych, 11 jesionów wyniosłych i l dąb szypułkowy o obwodach pni od
100 do 470 cm.
• Aleja w Białutach: 18 jesionów wyniosłych o obwodach 80 do 260 cm,
• Aleja w Lesznie od ul. Błońskiej w kierunku Białut: 36 lip drobnolistnych o
obwodach i 17 jesionów wyniosłych o obwodach 100 do 280 cm
• Aleja w Dąbrowie Leśnej: przy ul. Lipowej 45 lip drobnolistnych o obwodach
110 do 220 cm
• Aleja przy ul. Partyzantów 29 dębów szypułkowych o obwodach 160 do 280 cm.
Miejsca pamięci narodowej : Cmentarz w Palmirach, Cmentarz AK w Wierszach,
Pomnik w Truskawiu, Pomnik w Śladowie, Kamień Orlika, Cmentarz wojenny w
Laskach, Cmentarz
42. • Reprezentuje przyrodę Sudetów.
• Utworzony: 1959
• Uznany za Światowy Rezerwat Biosfery: 1992
• Powierzchnia: 5563 ha
• Flora Parku: uboższa od flory Karpat. 900 gatunków roślin
naczyniowych, 270 gat. mszaków, 81 gat. śluzowców, wiele gatunków
porostów, grzybów, glonów. Wiele gatunków rzadkich.
• Fauna Parku: 50 gat. ssaków, 151 gat. ptaków, 15 gat. płazów i gadów, 66
gat. ślimaków, 160 gat. pająków, wiele gat. owadów.
• Ssaki: jelenie, sarny, dziki, zające, borsuki, lisy, kuny, wiewiórki
• Ptaki: głuszec. płochacz halny, cietrzew, drozd obrożny.
• Osobliwość skalna: liczne granitowe ostańce (około 100).
• Uwaga. Lasy Karkonoszy uległy klęsce ekologicznej w latach 80-tych z
powodu trujących wyziewów elektrociepłowni Polski, Czech i Niemiec.
Obecnie skażenie powietrza jest mniejsze, jednak straty są niepowetowane.
43. Rocznie Karkonoski Park Narodowy odwiedza ponad 1,5 mln turystów.
Infrastruktura turystyczna obejmuje 112 km szlaków, 10 wyciągów i 12
schronisk. Najbardziej atrakcyjną porą wędrówek po Karkonoszach jest
okres od połowy maja do połowy października.
45. • Reprezentuje przyrodę Beskidu Niskiego.
• Utworzony: 1995
• Powierzchnia: 19962 ha
• Flora Parku: Jeszcze dość słabo poznana. Około 500 gat. roślin
naczyniowych, w tym 45 gatunków górskich, np. tojad dzióbaty, tojad
mołdawski, modrzyk górski, żywokost sercowaty, przenęt purpurowy.
Ochronie całkowitej podlegają 33 gatunki.
• Fauna Parku: 30 gat. ssaków, 135 gat. ptaków, liczne płazy, gady,
bezkręgowce.
• Ssaki: zwierzyna łowna. niedźwiedzie, wilki, rysie, lisy, kuny leśne, kuny
domowe, tchórze, wydry, bobry, wiewiórki, popielice, orzesznice, ryjówki.
• Ptaki: orzeł przedni, orlik krzykliwy, pszczołojad, puchacz, bocian czarny,
dzięcioł trójpalczasty, dzięcioł białogrzbiety.
• Gady: żmija, gniewosz, zaskroniec.
• Płazy: salamandra plamista, traszka górska, traszka karpacka, traszka
grzebieniasta, kumak górski.
• Osobliwości przyrody nieożywionej: liczne wychodnie skalne, przełomy
Wisłoki, Ryjoka i Krempnej.
46. Ciekawe miejsca w Parku:
Ślady z historii osadnictwa na tych terenach:
• kamienne narzędzia z epoki neolitu znalezione w miejscowości Pielgrzymka,
• liczne znaleziska z epok brązu i żelaza z obszaru górnej Wisłoki i rzymskie
monety odnalezione w Nowym Żmigrodzie świadczą, że okolica była
zamieszkiwana od najdawniejszych czasów.
• W X i XI w miała miejsce pierwsza akcja osadnicza prowadzona przez zakony
Benedyktynów z Tyńca i Cystersów z Koprzywnicy. Nasilenie kolonizacji przypada
na okres rządów Kazimierza Wielkiego
• Najkrwawsze walki na terenie Beskidu Niskiego podczas I wojny światowej
toczyły się podczas tzw. „Operacji Gorlickiej”. 2 maja 1915 roku połączone armie
austro – węgierska i pruska rozpoczęły ofensywę, w wyniku której wojska
cmentarzy wojennych. Świadectwem tamtych wydarzeń jest 406 porozrzucanych
wzdłuż ówczesnej linii frontu, od Krakowa i Zakopanego do Jasła i Krempnej, w
których chowano wszystkich poległych żołnierzy, także rosyjskich.
48. Reprezentuje przyrodę bagiennej doliny Narwi od Suraża do Rzędzian
• Utworzony: 1996
• Powierzchnia: 7350 ha
• Flora Parku: szczególnie cenne 33 zespoły roślinności wodnej i szuwarowej
(50% wszystkich zespołów roślinnych tej grupy występujących na terenie
Polski)
• Ssaki: m. in. bóbr, łoś, jenot, piżmak, tchórz, kuny leśna i domowa, ryjówki,
rzęsorki, nietoperze
• Ptaki: 183 gatunki, z czego większość to ptaki wodno - błotne (61 %
gatunków należących do ornitofauny słodkowodnej Polski). Rzadsze gatunki:
bąk, bączek, bocian czarny, kaczki płaskonos, głowienka, krakwa, błotniak
stawowy, błotniak popielaty, pszczołojad, kania czarna, jastrząb, krogulec,
orlik, wodnik batalion, kulik wielki, dubelt, brzęczka, trzcinniczek, trzciniak,
potrzos, wąsatka (b. rzadka).
• Gady: jaszczurki zwinka i żyworodna, padalce, zaskroniec, gniewosz, żmija
• Płazy: traszki grzebieniasta i zwyczajna, kumak nizinny, grzebiuszka ziemna,
ropuchy (szara, zielona, paskówka), rzekotka drzewna.
• Ryby: 22 gatunki, w tym m. in. jaź, krąp, miętus, sum, brzana, kiełb, wzdręga,
śliz, moza, różanka.
49. Ciekawe miejsca w Parku:
Gniazduje tu 67 gatunków ptaków w tym: wodniczka - 50 par i derkacz - 70 par.
Dalsze 15 gatunków znajdują się w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt.
• Siedziba Narwiańskiego Parku Narodowego znajduje się w Kurowie.
Pierwsze wzmianki o Kurowie pochodzą z 1425 r. W XVI w. wchodziło w skład
dóbr waniewskich należących od 1501 r. do Radziwiłłów. W XVII wieku, po
częstych zmianach właścicieli stało się ośrodkiem samodzielnych dóbr. W 1677 r.
cały majątek waniewski - w tym Kurowo - dostał się w ręce Orsettich i pozostawał
w ich posiadaniu najprawdopodobniej do 1832 r. gdy został odkupiony przez
Stefana Roztworowskiego. W 1865 r. majątek liczył 1769 morgów (ok. 990 ha).
51. Reprezentuje przyrodę Wyżyny Krakowsko - Częstochowskiej
• Utworzony: 1956
• Powierzchnia: 1592 ha
• Flora Parku: 950 gat. roślin naczyniowych, 161 gat. mchów, 73 gat.
wątrobowców, 2600 gat. grzybów, wiele gat. porostów, śluzowców,
glonów. Z gat. rzadszych: miesiącznica trwała, języcznik zwyczajny, dereń
świdwa, trzmielina brodawkowata.
• Ssaki: z rzadszych gatunków jenot, gronostaj, piżmak, łasica łaska, 10 gat.
nietoperzy
• Ptaki: 120 gat., w tym np. pluszcz, zimorodek, pliszka górska
• Gady: jaszczurka zwinka, padalec, zaskroniec, gniewosz, żmija
• Płazy: traszki, ropuchy, żaby
• Bezkręgowce: m.in. 100 gatunków ślimaków, 3300 gat. owadów
• Osobliwości przyrodniczo - historyczne: jaskinie i schroniska skalne;
najstarsze jaskinie z okresu starszego paleolitu (ok. 120 tys. lat p. n.e.).
Zamki obronne w Ojcowie, Pieskowej Skale, Grodzisku.
52. Ciekawe miejsca w Parku:
• Ruiny zamku Kazimierza Wielkiego w Ojcowie,
• Pieskowa Skała, Jaskinia Łokietka (Królewska), leżąca ok. 130 m. nad dnem
Doliny Prądnika, na Chełmowej Górze,
• Jaskinia Ciemna (Ojcowska) o łącznej długości korytarzy 186 m mieści się
na Górze Koronnej,
• Jaskinia Wierzchowska Górna jest największą ze znanych jaskiń na obszarze
krakowskim, a drugą na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Łączna
długość jej korytarzy wynosi 975 m,
• Hala Wielka Dolna jest jedną z największych komór na Jurze,
• Jaskinia Nietoperzowa, zwana też Jerzmanowicką lub Księżą leży w górnym
końcu Doliny Będkowskiej, ma długość 326 m i jest jedną z dłuższych jaskiń
Jury. Jest oświetlona elektrycznie i udostępniona do zwiedzania z
przewodnikiem mieszkającym w pobliżu.
Co ciekawe, grota jest własnością prywatną,
Źródełko Miłości , niestety woda ze źródełka jest od dłuższego czasu
NIEZDATNA DO PICIA z powodu wykrycia w niej bakterii Coli.
54. • Reprezentuje przyrodę Pienińskiego Pasa Skałkowego.
• Utworzony: 1932; reaktywowany: 1954
• Powierzchnia: 2231 ha
• Flora Parku: 1100 gat. roślin naczyniowych, w tym naskalne sesleria
skalna i kostrzewa blada, rzadkie: dziewięćsił bezłodygowy, goryczki
orzęsiona i austriacka, storczyki, pszonak pieniński, chaber barwny,
złocień Zawadzkiego, jałowiec sawina; 250 gat. mszaków, 360 gat.
porostów
• Ssaki: 45 gat., w tym borsuk, ryś, żbik, wilk
• Ptaki: 170 gat., w tym orzeł przedni, orlik krzykliwy, krogulec,
puchacz, nagórnik skalny, pomurnik, jarząbek
• Bezkręgowce: b. liczne owady, w tym motyle (1600 gat.), chrząszcze,
muchówki, liczne pajęczaki
55. Ciekawe miejsca w Parku:
Za najstarsze ślady pojawienia się grup ludzkich w Pieninach uważa się
znaleziska z jaskini Aksamitka w Haligowcach (Słowacja) sięgające starszej
epoki kamienia (35 tys. lat p.n.e.)
Kolejny etap osadnictwa wyznaczają materiały znalezione w rejonie wylotu
doliny Macelowego Potoku, u podnóża Trzech Koron. Znalezisko datowane na
9 tys. lat p.n.e. świadczy o pobycie ludności zbieracko-łowieckiej należącej do
tzw. kultur tylczakowych (schyłkowy paleolit)
Początek osadnictwa w polskich Pieninach wiąże się bezpośrednio z
ufundowanym w roku 1280 klasztorem Klarysek w Starym Sączu. Nieco
wcześniej powstał zamek Pieniny, który wiązać można z osobą św. Kingi,
żony księcia Bolesława Wstydliwego
Pierwszą wsią ufundowaną przez klaryski na prawie magdeburskim były
Sromowce Wyżne o pierwotnej nazwie Przekop, wymienione w dokumencie z
roku 1323. Nazwa wsi wywodzi się od przekopywania lasów na zasieki
broniące przeprawy przez Dunajec.
57. • Reprezentuje przyrodę Polesia Lubelskiego. Obejmuje najlepiej zachowany
obszar torfowisk i bagien z licznymi jeziorami.
• Utworzony: 1990
• Powierzchnia: 9647 ha
• Flora Parku: 928 gat. roślin naczyniowych, 154 gat. porostów, liczne
gatunki mszaków, grzybów, śluzowców, glonów.
• Ssaki: łoś, wilk, lis, jenot, wydra.
• Ptaki: 146 gat., w tym rzadkie wodniczka, bąk, kulik wielki, żuraw,
cietrzew, bocian czarny, sowa błotna
• Gady: żmija, zaskroniec, jaszczurki, żółw błotny
• Bezkręgowce: m. in. bogata fauna zooplanktonu (265 taksonów)
• Uwaga: położenie Parku w pobliżu lubelskiego zagłębia węglowego
zagraża odwodnieniem terenu i degradacją głównego przedmiotu ochrony
Poleskiego Parku Narodowego
58. Ciekawe miejsca w Parku:
Najstarszą ścieżką w PPN jest „Dąb Dominik”. Trasa ścieżki przebiega
według dwu wariantów, w zależności od stopnia zainteresowania turysty.
Centralnym obiektem jest tu dystroficzne Jezioro Moszne otoczone spleją.
Na tym pływającym podłożu wykształciły się torfowiskowe zespoły roślinne
zbliżone do podbiegunowej tundry. Szczególnym fragmentem Poleskiego
Parku Narodowego są rozległe torfowiska nawęglanowe Bagno Staw i Bagno
Bubnów.
60. • Reprezentuje przyrodę Roztocza Środkowego.
• Utworzony: 1974
• Powierzchnia: 7885 ha
• Flora: 750 gat. roślin naczyniowych, w tym rzadkie gat. górskie: tojad
dzióbaty, czosnek siatkowy, paprotnik Brauna; atlantyckie; wąkrota
zwyczajna, widłak torfowy; borealne: zimoziół północny, bagnica
torfowa, turzyca strunowa; pontyjskie: traganek długokwiatowy,
przetacznik ząbkowany.
• Ssaki: zwierzyna łowna, poza tym borsuki, kuny, ryjówki, zębiełek
białawy, popielica, koszatka, żołędnica, nietoperze (kilkanaście gat.),
bobry, koniki polskie typu tarpana.
• Ptaki : 190 gatunków
• Gady: jaszczurki zwinka i żyworodna, zaskroniec, padalec, żmija
zygzakowata
• Płazy: traszki grzebieniasta i zwyczajna, salamandra plamista, żaby i
ropuchy
61. Ciekawe miejsca w Parku:
Przez teren parku przebiega pięć szlaków turystycznych: centralny, krawędziowy,
partyzancki, roztoczański i szlak obwodnica RPN im. A. Wachniewskiej. Dla
turystów udostępnione jest pięć pieszych ścieżek poznawczych oraz jedna trasa
rowerowa.
Obszary parku i przyległe tereny były miejscem walk Powstania Styczniowego, I i
II wojny światowej, czego dowodem są mogiły w Zwierzyńcu i okolicy.
63. • Reprezentuje przyrodę Pobrzeża Koszalińskiego. Utworzony w celu ochrony
rozległego pasa wydm nadmorskich zalesionych i ruchomych, tzw. białych.
• Utworzony: 1967
• Uznany za Światowy Rezerwat Biosfery: 1977
• Powierzchnia: 18 247 ha
• Flora Parku: 830 gat. roślin naczyniowych oraz wiele gat. mszaków,
porostów, grzybów i glonów. Wśród roślin naczyniowych występują: gatunki
typowe dla wybrzeża morskiego, jak sit bałtycki, miłek nadmorski, lnica
wonna; gatunki subatlantyckie jak woskownica europejska, wrzosiec
bagienny, przygiełka brunatna; gatunki borealne jak malina moroszka, bażyna
czarna, modrzewnica zwyczajna, borówka bagienna, zimoziół północny, bagno
zwyczajne. Ochroną całkowitą objęto 32 gatunki roślin.
• Ssaki: jeleń, sarna, dzik, borsuk, lis, kuna, jenot, wydra, piżmak, okresowo
łoś, na plaży spotyka się niekiedy foki szare i morświny.
• Ptaki: 150 gat. lęgowych, w tym orzeł bielik, orlik krzykliwy, ohar, puchacz,
mewa żółtonoga, i 100 gat. przelotnych. Osobliwość kulturowa: wieś Kluki -
ostatnia ostoja rdzennej ludności tego regionu - Słowińców.
64. Ciekawe miejsca w Parku:
Park nazwę swą zawdzięcza grupie ludności Kaszubskiej - Słowińcom, którzy
niegdyś zamieszkiwali podmokłe, niedostępne, nieatrakcyjne gospodarczo
tereny. W miejscowości Kluki znajduje się skansen, w którym prezentowana
jest bogato kultura tej grupy etnicznej.
Na terenie parku oznakowanych jest 140 km pieszych szlaków turystycznych,
które przebiegają przez najbardziej charakterystyczne przyrodniczo i
krajobrazowo tereny.
66. • Reprezentuje przyrodę Wyżyny Środkowo - małopolskiej.
• Utworzony: 1950
• Powierzchnia: 5910 ha
• Flora Parku: 700 gat. roślin naczyniowych, 190 gat. mszaków, 260 gat.
porostów, wiele grzybów i glonów. Ochroną całkowitą objęto 30 gat.
roślin naczyniowych. w tym: pióropusznik strusi, tojad dzióbaty, pełnik
europejski, goryczka wąskolistna.
• Ssaki: jeleń, dzik, sarna, lis, borsuk. kuna kamionka, tchórz, wiewiórka
• Ptaki: ponad 100 gatunków, w tym cietrzew, orlik krzykliwy, bocian
czarny
• Gady: zaskroniec, gniewosz, żmija
• Bezkręgowce: liczne ślimaki i stawonogi (chrząszcze, motyle, pajęczaki i
in.)
• Cenne zabytki historyczne: budynki klasztorne w Świętej Katarzynie i na
Świętym Krzyżu
• Uwaga: W wielu miejscach Parku stare jodły obumierają, a ich miejsce
zajmują buk, jawor, wiąz.
67. Ciekawe miejsca w Parku:
Najcenniejszym zabytkiem jest zespół klasztorny Benedyktynów z pierwszej
połowy XII wieku położony na Św. Krzyżu, w którym powstał
prawdopodobnie najstarszy polski zabytek piśmiennictwa - Kazania
Świętokrzyskie.
Interesującym elementem krajobrazu są kapliczki. Do najbardziej znanych
należą kapliczki św. Franciszka i św. Mikołaja położone przy szlaku
turystycznym ze Św. Katarzyny na Św. Krzyż.
Pozostałe obiekty zabytkowe znajdują się poza parkiem. Należą do nich
klasztor sióstr benedyktynek z 1633 r. w Św. Katarzynie; kościoły w Bielinach
- wczesnobarokowy z pierwszej połowy XVII wieku, w Bodzentynie - gotycki
z połowy XV wieku oraz w Słupi Nowej - późnorenesansowy z drugiej połowy
XVII wieku.
69. • Reprezentuje przyrodę Tatr - najwyższego masywu górskiego Karpat Zachodnich
• Utworzony: 1954
• Uznany za Światowy Rezerwat Biosfery: 1992
• Powierzchnia: 21 164 ha
• Flora Parku: 1000 gat. roślin naczyniowych, 600 gat. mszaków, 550 gat.
porostów, 900 gat. glonów, wiele gat. grzybów. Wśród roślin naczyniowych wiele
gatunków wysokogórskich (alpejskich): dębik ośmiopłatkowy, wierzba
żyłkowana, sasanka alpejska, liczne goryczki, pierwiosnek maleńki, sasanka
słowacka, traganek zwisłokwiatowy, owsica spłaszczona.
• Ssaki: kozica, świstak (gatunki alpejskie, w Polsce tylko w Tatrach), jelenie,
sarny, dziki, niedźwiedzie, rysie, ryjówki, nietoperze, gryzonie,
• Ptaki: orzeł przedni, puchacz, głuszec, jarząbek, płochacz halny, siwerniak,
pomurnik
• Obiekty zabytkowe: pozostałości dawnego górnictwa i hutnictwa w Kuźnicach i
Dolinie Kościeliskiej oraz szałasy i inne urządzenia pasterskie.
70. Ciekawe miejsca w Parku:
Najstarsze zabytki w Tatrach dotyczą dawnego górnictwa i hutnictwa.
Najwięcej ich zachowało sie w dolinie Kościeliskiej oraz w Kuźnicach. Są to
resztki urządzeń górniczych, stare sztolnie oraz budynki.
• Wiele z pośród licznych znaków poszukiwaczy skarbów można także uznać
za zabytki. Najsłynniejsze to znaki rysowane na Pisanej Skale w Kościeliskiej
Dolinie.
• Ważną grupą zabytków są zabytki sakralne. Do najważniejszych z nich należą
krzyż na Giewoncie,
• Pustelnia Brata Alberta, Wiktorówki, Figurka w ścianie Zawratowej Turni,
• Figurka św. Katarzyny w Bramie Kraszewskiego,
• Kaplica Najświętrzego Serca Pana Jezusa w Jaszczurówce
• kapliczka hawiarska ("zbójnicka")
• figura Matki Boskiej w Wielkiej Turni,
72. • Reprezentuje przyrodę Pojezierza Wielkopolskiego
• Utworzony: 1957
• Powierzchnia: 5356 ha
• Flora Parku: 900 gat. roślin naczyniowych, 197 gat. mszaków, 150
gat. porostów, 500 gat. glonów, 300 gat. grzybów wyższych, 43 gat.
śluzowców. Ochrona całkowita dotyczy 20 gat. roślin naczyniowych,
m.in. występuje jarząb brekinia, goździk siny, zimoziół północny,
pięciornik płonny.
• Ssaki: jeleń, dzik, sarna, lis, borsuk, kuna, zając, królik
• Ptaki: 186 gat., w tym ponad 100 lęgowych
• Gady: zaskroniec, padalec, jaszczurka zwinka i żyworódka
• Płazy: kumak, rzekotka, ropucha paskówka
• Stawonogi: b. liczne owady (2500 gat.)
• Osobliwości przyrody nieożywionej: pomnikowe głazy narzutowe,
największy o obwodzie 10,5 m
• Zabytki historyczne: grodzisko z okresu wczesnohistorycznego nad
Jez. Budzyńskim
73. Ciekawe miejsca w Parku:
Na terenie Parku znajdują się liczne zabytki.
• Do najcenniejszych należy drewniany kościół w Łodzi z XVII w.
• Inne zabytkowe kościoły o nieco mniejszej wartości możemy spotkać w
Puszczykowie, Stęszewie i Wirach. W Szreniawie i Trzebawiu zachowały się
do dziś dziewiętnastowieczne dwory.
• Ciekawym obiektem są także ruiny zameczku zbudowanego w 1827 roku
przez Tytusa Działyńskiego dla swojej siostry Klaudyny Potockiej na wyspie
Zamkowej na J. Góreckim
75. • Reprezentuje przyrodę wschodniej części Pojezierza Wschodnio -
bałtyckiego, określanego jako Pojezierze Litewskie.
• Utworzony: 1989
• Powierzchnia: 15 113 ha
• Flora Parku: 800 gat. roślin naczyniowych, 160 gat. mszaków, 300 gat.
porostów, wiele gatunków grzybów, śluzowców, glonów. Ochroną
całkowitą objęto 43 gatunki, w tym kruszczyk błotny, storczyk krwisty,
lipiennik Loesela, rosiczki, storczyk plamisty, listera jajowata, widłak
wroniec, obuwik pospolity. Występują rośliny borealne jak turzyca
delikatna, skalnica torfowiskowa, wełnianeczka alpejska, wielosił
błękitny
• Ssaki: bóbr, wydra, piżmak, jeleń, sarna, dzik, łoś borsuk, lis, ryś kuna,
tchórz, zając szarak, zając bielak
• Ptaki: łabędź, gągoł, bąk, orzeł bielik, rybołów, kania ruda
• Ryby: 20 gatunków, w tym sieja, sielawa, stynka, pstrąg strumieniowy
• Obiekt zabytkowy: cenny zespół klasztorny Ojców Kamedułów na
półwyspie jez. Wigry (XVII wiek)
76. Ciekawe miejsca w Parku:
Duże zmiany w krajobrazie omawianego obszaru nastąpiły po
sprowadzeniu nad Wigry przez Jana II Kazimierza zakonu Kamedułów, co
nastąpiło na początku 1667 roku. Już w rok później zakon stał się
właścicielem obu leśnictw (przełomskiego i perstuńskiego), czyli
ogromnego obszaru.
Od połowy XIX wieku eksploatacja zasobów przyrodniczych nabrała
charakteru planowej gospodarki. Po wytyczeniu pierwszych oddziałów
leśnych, początkowo o powierzchni 100 ha, rozpoczęte zostały
wielkopowierzchniowe wyręby lasu
78. • Reprezentuje przyrodę Pobrzeża Południowo- Bałtyckiego.
Charakterystyczne są wyniosłe morenowe wzgórza, nadmorskie
wydmy, malownicze bezodpływowe jeziora (np. Jez. Turkusowe).
• Utworzony: 1960
• Powierzchnia: 5001 ha
• Flora Parku: 1000 gat. roślin naczyniowych, wiele gat. mszaków,
porostów, grzybów, glonów
• Ssaki: jelenie, sarny, dziki, borsuki, lisy, wydry, kuny, gronostaje,
wiewiórki, żubry (rezerwat hodowlany), u wybrzeży pojawiają się foki
szare i morświny.
• Ptaki: 230 gatunków, w tym orzeł bielik, kobuz, kania ruda, kania
czarna, pszczołojad, błotniak stawowy, gołąb siniak
• Gady: padalec, jaszczurki zwinka i żyworódka, zaskroniec, gniewosz
gładki, żmija zygzakowata
• Płazy: traszki grzebieniasta i zwyczajna, grzebiuszka ziemna, ropucha
szara, żaby: śmieszka, jeziorkowa, trawna, moczarowa
• Liczne bezkręgowce: małże, ślimaki, owady, pajęczaki i inne
79. Ciekawe miejsca w Parku:
Na obszarze Parku (i w sąsiedztwie jego granic) znajdują się ślady
pozostałości grodzisk i miejsc związanych z osadnictwem z czasów
historycznych.
Szczególnie liczne są ślady związane z czasami ostatniej wojny: okopy,
bunkry oraz pozostałości fundamentów broni V-3 w Wicku.
W okolicach Wapnicy znajdują się pozostałości po odkrywkowych
kopalniach kredy (Jezioro Turkusowe) oraz ruiny przerabiającej je
cementowni.
81. • Reprezentuje przyrodę Krainy Wielkopolsko-Kujawskiej
• Utworzony: 2001
• Powierzchnia: 8037, 6 ha
• Flora Parku: Zbiorowiska roślinne na terenie Parku reprezentują
wysoki poziom różnorodności biologicznej. Ponad 400 gatunków
roślin naczyniowych to około 30% flory tego obszaru. O dużym
zróżnicowaniu świadczy też występowanie na tym terenie blisko 50
zespołów roślinnych. Dodatkowo możliwe jest monitorowanie zmian
wynikających ze świadomych manipulacji hydrologicznych.
Roślinność dolin rzecznych w całej Europie została już w większości
bardzo silnie przekształcona.
• Ptaki: stwierdzono tu 245 gatunków ptaków oraz lęgi 160 gatunków -
są to między innymi: 4 gatunki perkozów, 7-8 gatunków kaczek, 5
gatunków chruścieli, 9-10 gatunków ptaków siewkowych. Występują:
wodniczka, derkacz, rycyk, żuraw, bąk, bączek rybitwa czarna. Ssaki:
• Ryby: 20 gatunków, w tym sieja, sielawa, stynka, pstrąg
strumieniowy
82. Ciekawe miejsca w Parku:
Ruiny miasta- twierdzy Kostrzyn. Nazywane są też „Kostrzyńskimi Pompejami”. Do
chwili obecnej oglądać można układ urbanistyczny miasta z czytelnymi granicami
placów i przebiegiem ulic. Na terenie miasta zachowane są ruiny kościoła farnego p.w.
Najświętszej Marii Panny i zamku. Częściowo zachowana jest natomiast twierdza.
Obejrzeć można: bastiony „Król”, „Brandenburgia”, „Filip”, fragmenty murów
kurtynowych, rawelin „August Wilhelm”, bramy: Berlińską i Chyżańską.
Twierdza pierścieniowa. Tworzą ją forty wybudowane wokół Twierdzy Starego Miasta
Kostrzyna. Po polskiej stronie jest ich 3: Żabice, Czarnów i Sarbinowo. Największym i
najefektowniejszym z nich jest fort w pobliżu wsi Sarbinowo.
Zespół pałacowo- folwarczno- parkowy w Dąbroszynie (pałac, folwark, oraz park pałacowy)
Kościół p.w. Św. Józefa w Dąbroszynie
Kościół p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej w Słońsku.
Ruiny zamku Joannitów w Słońsku
83. Udział Polski w międzynarodowych
konwencjach dotyczących ochrony
przyrody
• Konwencja Ramsarska (1971 r.) o obszarach wodno-
błotnych mających znaczenie międzynarodowe,
zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego -
zawarta w w mieście Ramsar nad Morzem Kaspijskim
(Iran). Na międzynarodowej liście polskich obszarów
wodno-błotnych znajdują się m. in. Jez. Łuknajno i Jez.
Świdwie
84. • Konwencja Paryska (1972 r.) o ochronie
światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego
zobowiązuje do ochrony niepowtarzalnych obszarów z
naturalną przyrodą i pomników kultury. Na liście
Światowego Dziedzictwa Przyrody znajduje się
Białowieski Park Narodowy
• Konwencja Waszyngtońska (1973 r.) o
międzynarodowym handlu dzikimi roślinami i
zwierzętami gatunków zagrożonych wyginięciem.
Obejmuje długie listy gatunków, których przewóz za
granicę wymaga zezwolenia organów ochrony przyrody
• Konwencja Berneńska (1979 r.) o ochronie dzikiej
fauny i flory europejskiej oraz ich siedlisk naturalnych.
W Polsce jest realizowana poprzez sieć rezerwatów i
ochronę gatunkową
• Konwencja z Rio de Janeiro (1972 r.) o
różnorodności biologicznej zobowiązuje kraje objęte
konwencją do ochrony zasobów biologicznych na
obszarach chronionych i poza nimi
85. Parki narodowe - zasady korzystania
• W parkach narodowych tylko część powierzchni znajduje się pod całkowitą
ochroną jako tzw. rezerwaty ścisłe, wyłączone z jakiejkolwiek ingerencji
człowieka. Na pozostałych terenach prowadzone są pewne zabiegi
gospodarcze.
• Park narodowy jest udostępniony do zwiedzania pod określonymi
warunkami:
• na terenie parku wolno poruszać się tylko po wyznaczonych trasach
• wycieczki mogą zwiedzać parki pod kierunkiem wykwalifikowanych
przewodników lub pracowników parku
• obozować można tylko w miejscach wyznaczonych
• na terenie parków zabronione jest zakłócanie ciszy, zaśmiecanie i
zanieczyszczanie wód, zrywanie roślin i niszczenie drzew, zbieranie
grzybów, owoców, łowienie ryb i zwierząt, niszczenie skał i jaskiń,
rozniecanie ognisk i wprowadzanie psów
• pracownicy Parku oraz Straż Ochrony Przyrody mają prawo do
legitymowania osób oraz nakładania i ściągania grzywien w postaci
manadatów karnych na zasadach określonych w ustawie o ochronie
przyrody z 1991 r.
• za wstęp do parku mogą być pobierane opłaty; zasady i stawki ustala
dyrektor parku narodowego.
86. Rezerwaty przyrody -
zróżnicowanie wg. głównego
przedmiotu ochrony
• leśne służą ochronie ekosystemów leśnych złożonych głównie
z jednej, rzadkiej lub ginącej rośliny, np. cis pospolity
chroniony jest w 27 rezerwatach, jarząb brekinia w 11
rezerwatach, modrzew polski w 20 rezerwatach
• florystyczne służą ochronie jednego lub kilku gatunków roślin
z jednej grupy siedliskowej lub ekologicznej, np. swoje
rezerwaty mają różanecznik żółty, dyptam jesionolistny,
brzoza karłowata, jeziora lobeliowe, łąki trzęślicowe
• faunistyczne służą ochronie siedlisk i/lub miejsc lęgowych
gatunków zwierząt zagrożonych wyginięciem, np. swoje
rezerwaty mają bobry, suseł perełkowany, nietoperze, żółw
błotny, mięczaki, ptaki wodno- błotne, ryby (np. Stawy
Milickie)
87. • torfowiskowe służą ochronie unikatowych
ekosystemów torfowiskowych, ich układu
hydrologicznego i roślinnego. Są rezerwaty torfowisk
atlantyckich, wysokich, niskich, górskich, itp.
• krajobrazowe chronią oryginalne, wybitne rysy
krajobrazu, w tym krajobrazy naturalne z zabytkami
jak np. Zamek Czorsztyn, przełomy rzek jak np.
przełom Białki pod Krempachami, wyspy na jeziorach,
np. Wyspa Konwaliowa (d. leszczyńskie), klify
nadmorskie, np. Przylądek Rozewie (d. gdańskie)
• przyrody nieożywionej zabezpieczające cenne
obiekty historyczno-geologiczne, np. jaskinie, wzgórza
ostańcowe, głazowiska, pozostałości tektoniczne
• stepowe chronią murawy i zarośla kserotermiczne np.
Góry Pieprzowe ( d. tarnobrzeskie)
• wodne chronią całe ekosystemy rzek (np. Drwęcy) lub
jezior (np. Jez. Czerniakowskie w Warszawie)
• słonoroślowe chronią roślinność halofilną, obecnie
tylko przy słonych źródłach środlądowych (np.
Ciechocinek przy tężniach)
88.
89. grzyby smardzowate - wszystkie gatunki, purchawica olbrzymia,
żagiew okółkowa, szyszkowiec łuskowaty, modrzewnik
lekarski, sromotnikowate - wszystkie gatunki, flagowiec
olbrzymi, żagwica listkowata, soplówka - wszystkie gatunki,
szmaciak gałęzisty i krótkotrzonowy, podgrzybek
pasożytniczy
porosty chrobotka - wszystkie gatunki, obrostnica - wszystkie gatunki,
błyskotka - wszystkie gatunki, czasznik modrozielony,
chruścik - wszystkie gatunki, brodaczkowate – wszystkie
gatunki
