5 applications taxation

Copyright©2004 South-Western
66Онолын хэрэглээ:
Татварын зардал

Copyright © 2004 South-Western/Thomson Learning
Онолын хэрэглээ: Татварын зардал
• Эдийн засгийн чинээлэг аж байдалЭдийн засгийн чинээлэг аж байдал гэдэг нь
нөөцийн байршуулалт нь эдийн засгийн
сайн сайхан байдалд хэрхэн нөлөөлдөг
болохыг судалдаг.
• Худалдагчид болон худалдан авагчид зах
зээлийн үйл ажиллагаанаас ашиг олдог.
• Зах зээл дэх тэнцвэр нь худалдагч болон
худалдан авагчдын чинээлэг аж байдлыг
максимум түвшинд хүргэдэг.

Татварын эргэлт буцалтгүй алдагдал
• Татвар зах зээлийн оролцогчдын эдийн
засгийн сайн сайхан байдалд хэрхэн
нөлөөлдөг вэ?

Татварын эргэлт буцалтгүй алдагдал
• Татвар нь худалдагч болон худалдан
авагчдын алинд нь ногдсоноос үл
хамааран . . . худалдан авагчдын төлсөн үнэ
өсч, худалдагчдын авах үнэ
буурдаг.

Зураг 1 Татварын үр дагавар
Copyright © 2004 South-Western
Size of tax
Quantity0
Price
Price buyers
pay
Price sellers
receive
Demand
Supply
Price
without tax
Quantity
without tax
Quantity
with tax

Татвар зах зээлд оролцогчдод хэрхэн
нөлөөлөх вэ
• Татвар нь худалдан авагчийн төлж буй үнэ,
худалдагчийн авч буй үнийн хоорондох
тэгш өнцөгтийн талбайгаар
тодорхойлогдоно.
• Татварын энэ түвшинд борлуулсан тоо
хэмжээ нь татваргүй үеийн борлуулалтын
түвшингээс багасна.
• Тухайн барааны зах зээлийн хэмжээ
хумигдана.

• Татварын орлого
• T = Татварын хэмжээ
• Q = Борлуулсан бүтээгдэхүүний тоо
хэмжээ
TT ×× QQ == Улсын татварын орлогоУлсын татварын орлого

Зураг 2 Татварын орлого
Tax
revenue
(T * Q)
Size of tax (T)
Quantity
sold (Q)
Quantity0
Price
Demand
Supply
Quantity
without tax
Quantity
with tax
Price buyers
pay
Price sellers
receive

Зураг 3 Татвар аж амьдралд нөлөөлөх нь
A
F
B
D
C
E
Quantity0
Price
Demand
Supply
= PB
Q2
= PS
Price
buyers
pay
Price
sellers
receive
= P1
Q1
Price
without tax

• Аж амьдралын өөрчлөлт
• Үл буцах алдагдал нь татвар зэрэг зах зээлийн
гажилтаас үүдэн нийт илүүдэл буурах явдал юм.

Татвар аж амьдралд нөлөөлөх нь

• Нийт аж амьдралын өөрчлөлт нь:
• Хэрэглэгчийн илүүдэл дэх өөрчлөлт,
• Үйлдвэрлэгчийн илүүдэл дэх өөрчлөлт
• Татварын орлого дахь өөрчлөлт.
• Худалдан авагчид ба худалдагчдын алдагдал
засгийн газрын татварын хуримтлалаас давна.
• Нийт илүүдэл дэх бууралтыг үл буцах алдагдал
гэдэг.

Үл буцах алдагдал бахудалдааны ашиг
• Үл буцах алдагдлын эх үүсвэр нь худалдагч,
худалдан авагчийн худалдаанаас ашиг олох
боломжийг олгоогүй татвар байна.

Зураг 4 Үл буцах алдагдал
Cost to
sellersValue to
buyers
Size of tax
Quantity0
Price
Demand
SupplyХудалдаанаас
алдагдсан ашиг
Татвараас үүдсэн тоо хэмжээний бууралт
Price
without tax
Q1
PB
Q2
PS

Үл буцах алдагдлыг тодорхойлогчид
• Татвараас үүдэлтэй алдагдал нь их эсвэл
багабайхыг юу тодорхойлох вэ?
• Үл буцах алдагдлын хэмжээ нь эрэлтийн болон
нийлүүлэлтийн тоо хэмжээ үнийн өөрчлөлтөөс
хэр их хамаарч байгаагаар тодорхойлогдоно.
• Иймээс энэ нь эрэлтийн болон нийлүүлэлтийн
үнийн уян чанараасүнийн уян чанараас хамаарна.

Зураг 5 Татвараас үүсэх гажуудал бауян чанар
(a) Уян бус нийлүүлэлт
Price
0 Quantity
Demand
Supply
Size of tax
Нийлүүлэлт харьцан-
-гуй уян бус бол
татварын үл буцах
алдагдал бага байна

(b) Уян нийлүүлэлт
Price
0 Quantity
Demand
SupplySize
of
tax
Нийлүүлэлт харьцангуй
уян бол татварын үл
буцах алдагдал их байна..

Demand
Supply
(c) Уян бус эрэлт
Price
0 Quantity
Size of tax
Эрэлт харьцангуй
уян бус бол
татварын үл буцах
алдагдал бага байна.

(d) Уян эрэлт
Price
0 Quantity
Size
of
tax Demand
Supply
Эрэлт харьцангуй уян
бол татварын үл буцах
алдагдал их байна.

Үл буцах алдагдлын тодорхойлогчид
• Эрэлт ба нийлүүлэлтийн уян чанар их байх
тусам:
• Тэнцвэрт тоо хэмжээ их хэмжээгээр буурах ба,
татварын үл буцах алдагдал их байх болно.

Үл буцах алдагдал бататварын
өөрчлөлт дэх татварын орлого
• Үл буцах алдагдлын хэлэлцүүлэг
• Зарим эдийн засагчид хөдөлмөрийн татвар зах зээлийн
үйл ажиллагааны үр дүнг илт гажуудуулдаг гэж үздэг
бөгөөд хөдөлмөрийн нийлүүлэлтийг илүү уян гэж
таамагладаг.
• Ажилчид урамшууллыг түргэн хүлээж авдаг тухай
жишээ:
• Ажилчид ажлынхаацагийг өөрчилж болно
• Зарим гэр бүлд хоёр дахь тэжээгч байдаг
• Тэтгэвэрт суух болсон олон тооны настангууд үргэлжлүүлэн
хөдөлмөрлөсөөр байдаг.
• Сүүдрийн эдийн засаг дахь ажилчид (i.e., хууль бус үйл
ажиллагааэрхлэх)

өөрчлөлт дэх татварын бодлого
• Татварын түвшин өсөх бүрт, татварын үл
буцах алдагдал татварын хэмжээнээс илүү
хурдан өсдөг.

Зураг 6 Ялгаатай 3 татварын түвшин дэх үл буцах алдагдал
бататварын орлого
Tax revenue
Demand
Supply
Quantity0
Price
Q1
(a) Бага татвар
Deadweight
loss
PB
Q2
PS

Tax revenue
Quantity0
Price
(b) Дунд хэмжээний татвар
PB
Q2
PS
Supply
Demand
Q1
Deadweight
loss

Taxrevenue
Demand
Supply
Quantity0
Price
Q1
(c) Их татвар
PB
Q2
PS
Deadweight
loss

• Багататвартай үед, татварын орлого бага.
• Татварын хэмжээ өсөхөд, татварын орлого
өснө.
• Гэвч татварын хэмжээ үргэлжлүүлэн
өсөхөд, татварын орлого буурна, учир нь
өндөр татвар нь зах зээлийн хэмжээг
багасгадаг.

Зураг 7 Үл буцах орлого болон татварын орлого татварын
хэмжээнээс хамаарах нь
(a) Үл буцах алдагдал
Үл буцах
алдагдал
0 Татварын хэмжээ

Зураг 7 Үл буцах орлого болон татварын орлого татварын
хэмжээнээс хамаарах нь
(b) Орлого (Лафферын муруй)
Татварын
орлого
0 Татварын хэмжээ

• Татварын хэмжээ өсөхөд, үл буцах
алдагдал маш хурдан ихэсдэг.
• Эсрэгээрээ, Татварын хэмжээ өсөхөд эхэлж
татварын орлого өсч, харин дараа нь,
татвар үргэлжлүүлэн өсөхөд, зах зээл маш
их хэмжээгээр хумигдаж татварын орлого
буурч эхэлдэг.

Практикийн ажил: Лафферын муруй ба
нийлүүлэлтийн эдийн засгийн онол
• Лафферын муруй нь татварын түвшин ба
татварын орлогын харилцан хамаарлыг
дүрсэлдэг.
• Нийлүүлэлт ийн эдийн засгийн онол нь
татварыг бууруулах нь хүмүүст ажиллах
урам зориг өгч эдийн засгийн чинээлэг аж
байдлыг дээшлүүлэн тэр ч байтугай
татварын орлогыг нэмэгдүүлнэ гэж үзсэн
Лаффер болон Рейган нарын үзлээс
үүдэлтэй.

Дүгнэлт
• Татвар нь худалдан авагч банийлүүлэгчийн
чинээлэг аж байдлыг бууруулах ба харин
үйлдвэрлэгчид бахэрэглэгчдийн илүүдлийн
багассан хэмжээ нь татварын орлогоос
давдаг.
• Нийт илүүдлийн бууралтыг татварын үл
буцах алдагдал гэдэг.

Дүгнэлт
• Татварууд үл буцах алдагдлыг бий болгох
бөгөөд учир нь худалдан авагчид
хэрэглээгээ, худалдагчид үйлдвэрлэлээ
багасгана.
• Зах зээлд оролцогчдын үйл хөдлөлийн
өөрчлөлт нь нийт илүүдлийг максимумд
хүргэдэг зах зээлийн хэмжээг зохимжит
түвшингээс нь бууруулдаг.

Дүгнэлт
• Татварын өсөлт үл буцах алдаглыг
нэмэгдүүлнэ.
• Татварын өсөлт эхлээд татварын орлогыг
нэмэгдүүлдэг.
• Харин их хэмжээний татвар засгийн газрын
мөнгөн орлогыг бууруулах бөгөөд учир нь
зах зээлийн хэмжээ мэдэгдэхүйц багасдаг.

5 applications taxation

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (7)

Viewers also liked

Viewers also liked (15)

Similar to 5 applications taxation

Similar to 5 applications taxation (16)

5 applications taxation