1. dutchrevolt.leiden.edu http://www.dutchrevolt.leiden.edu/dutch/jaarendag/Pages/default.aspx
1500
Op 24 februari wordt de latere Karel V in Gent geboren, zoon van hertog Filips de Schone en
Johanna van Castilië. Albrecht van Saksen wordt door zijn zoon George opgevolgd als heer van
Friesland.
1501
Op 22 januari wordt Karel opgenomen als ridder in de Orde van het Gulden Vlies. Verloving van
Karel met prinses Claudia van Frankrijk Op 4 november vertrekken Filips de Schone en Johanna
van Castilië naar Spanje om daar als toekomstige troonopvolgers te worden ingehuldigd. Graaf
Engelbrecht II van Nassau vervangt de hertog in de Nederlanden.
1504
Filips de Schone verslaat Karel van Egmond, de hertog van Gelre. Instelling van de Grote Raad van
Mechelen. In november sterft Isabella van Castilië. Johanna van Castilië, later bijgenaamd de
Waanzinnige, keert terug naar de Nederlanden
1505
Bezoek van de jonge Karel aan Hagenau in het Duitse Rijk, waar hij zijn grootvader ontmoet.
1506
Tweede reis van Filips de Schone en Karel V naar Spanje, waar zij als opvolgers van de overleden
Isabella van Castilië worden ingezworen. Willem de Croij-Chièvres vervangt Filips de Schone in de
Nederlanden. Filips de Schone herziet het Magnus Intercursus met Engeland (Malus Intercursus).
Op 25 september overlijdt Filips te Burgos. Herleving van de Gelderse oorlog, waarbij de hertog van
Gelre steun krijgt van Frankrijk.
1507
Karels grootvader Maximiliaan van Oostenrijk wordt door de Staten-Generaal van de Nederlanden
benoemd tot regent van de minderjarige Karel. Margareta van Oostenrijk, de dochter van
Maximiliaan, vertegenwoordigt hem in de Nederlanden.
1508
Bezoek van Maximiliaan van Oostenrijk aan de Nederlanden in 1508-1509. Verloving van Karel met
prinses Maria van Engeland. Liga van Kamerijk gericht tegen Venetië.
1509
Margareta van Oostenrijk voorzien van uitgebreide volmachten als vertegenwoordiger van
Maximiliaan in de Nederlanden (18 maart). Benoeming van Willem de Croy-Chièvres als eerste
kamerheer van Karel.
1510
Oorlog van Holland tegen de Hanze. Floris van Egmond benoemd tot stadhouder in Gelre. Sluiting
van de Sont (1510-1511).
1511
Mislukte belegering van Venlo door de Habsburgse troepen. Geldersen nemen Harderwijk in.
1512
Maximiliaan treedt toe tot de Heilige Liga tegen Frankrijk. Gelderse aanval op Amsterdam.
Jaartallen
De Nederlanden: politiek en militair
2. 1513
Verdrag tussen de hertog van Gelre en Margareta van Oostenrijk. Ontmoeting tussen Karel V en
Hendrik VIII in Rijsel. Slag bij Guinegate waarbij Karel en de Engelse koning de Fransen verslaan.
Slag bij Novara in Noord-Italië tussen zwitsers en Fransen op 6 juni.
1514
Op 23 december stemt Maximiliaan van Oostenrijk in met de eerderjarigheidverklaring van Karel.
De stad Groningen kiest de kant van Gelre.
1515
Op 5 januari wordt de meerderjarig verklaarde Karel te Brussel ingezworen als heer van de
Nederlanden. Rondreis van Karel door de Nederlanden. Karel op 24 maart verloofd met prinses
Renée van Frankrijk. Groningen en Friesland in Gelderse handen. George van Saksen verkoopt zijn
rechten op Friesland aan Karel. Slag bij Marignano tussen Fransen en Zwitsers op 13-14
september. De nieuwe verponding in Holland. Huwelijk tussen Hendrik III van Nassau en Claudia
van Chalon. Hendrik III stadhouder van Holland en Zeeland (1515-1518). Floris van Egmond
benoemd tot stadhouder van Friesland (1515-1518).
1516
Overlijden van Ferdinand van Aragon op 23 januari, waardoor Karel de opvolgingsrechten verwerft
op de landen van de Aragonese kroon. Uitstel van de reis naar Spanje. Verdrag tussen Karel en
Hendrik VIII, alsmede een verdrag met de Fransen te Noyon. Kapittel van de orde van het Gulden
Vlies te Brussel. Zeeoorlog tussen Holland en Grote Pier.
1517
Op 8 september vertrekt Karel met een grote vloot naar Spanje. Aankomst op 19 oktober in
Villaviciosa (Asturias). Margareta wordt aangesteld als regentes in de Nederlanden. Maarten Luther
maakt zijn stellingen bekend. Overlijden te Roa op 8 november van kardinaal Francisco Jiménez de
Cisneros, de gouverneur van Castilië. Geldersen bemachtigen Medemblik en Alkmaar. Filips van
Bourgondië bisschop van Utrecht.
1518
Benoeming van Mercurino di Gattinara tot grootkanselier. Floris van Egmond benoemd tot
stadhouder van Holland en Zeeland.
1519
Kapittel van het Gulden Vlies te Barcelona. Overlijden van Maximiliaan van Oostenrijk op 12 januari.
Karel wordt tot keizer Karel V verkozen. Eerste oorlog met Frankrijk (1519-1526).
1520
Karel verlaat Spanje (La Coru�a, 20 mei) en wordt op 23 oktober ingehuldigd in Aken als de
nieuwe keizer van het Duitse Rijk. Begin van de Opstand van de Comuneros in Castilië (1520-
1521).
1521
Rijksdag in Worms, waar Luther in de ban wordt gedaan. Annexatie van Doornik bij de
Nederlanden. Oorlog met Frankrijk (1521-1526). Overlijden van Willem de Croy-Chièvres en van
kardinaal Willem de Croy, aartsbisschop van Toledo. Benoeming van Hendrik III van Nassau tot
eerste kamerheer. Nederlaag van de Comuneros bij Villalar in Castilië op 23 april.
1522
Adriaan van Utrecht tot paus gekroond op 9 januari als Hadrianus VI. Karel staat de Oostenrijkse
erflanden af aan zijn broer Ferdinand. Geboorte van Margareta van Parma op 28 december. Antoon
van Lalaing benoemd tot stadhouder van Holland en Zeeland. Sluiting van de Sont.
1523
Adrianus VI sterft op 14 september. Oorlog tegen Frankrijk. Twee Antwerpse Lutheranen verbrand
te Brussel als de eerste martelaren voor de hervorming. Aankomst van de verjaagde koning
Christiaan II van Denemarken en Isabella van Habsburg in Veere.
1524
Friesland erkent Karel V als landsheer.
1525
Slag bij Pavia tussen Karel V en de Fransen op 24 februari. Frans I wordt daar gevangen genomen
door de keizerlijke troepen. Boerenoorlog in het Duitse Rijk.
3. 1526
Vrede van Madrid tussen de keizer en Frans I. Karel huwt met Isabella van Portugal op 26 juni. Slag
bij Mohacs tussen de Hongaren en de Turken op 29 augustus. Liga van Cognac tegen Karel V
ontstaan en hernieuwde tweede oorlog tegen Frankrijk (1526-1529).
1527
Geboorte van Filips II te Valladolid op 21 mei. De troepen van Karel V plunderen Rome: Il sacco di
Roma.
1528
Karel V verkrijgt de macht in het bisdom Utrecht (Oversticht en Nedersticht). Antoon van Lalaing
benoemd tot stadhouder in Utrecht. Maarten van Rossem plundert Den Haag. Geboorte op 21 juni
van Maria, dochter van Karel V.
1529
Damesvrede (3 augustus) van Kamerijk op initiatief van Margareta van Oostenrijk en Louise de
Savoie, de moeder van Frans I. Eleonora huwt met Frans I. Wenen belegerd door de Turken.
Geboorte van Ferdinand, tweede zoon van Karel V op 21 november. Artesië toegevoegd aan de
gebieden van Karel V. Door dood Filibert van Chalon gaat prinsdom Orange naar Hendrik III van
Nassau. Uitvaardiging van een ketterplakkaat.
1530
Karel op 24 februari tot keizer gekroond in Bologna. Overlijden van Gattinara en van Margareta van
Oostenrijk. Rijksdag te Augsburg. Overlijden van Ferdinand, de tweede zoon van Karel V op 13 juli.
1531
Maria van Hongarije benoemd tot landvoogdes van de Nederlanden. Instelling van de Collaterale
Raden.
1532
Nieuwe oorlog met de Oosterlingen en sluiting van de Sont (1532-1533).
1534
Karel van Gelre biedt Frans I de opvolging in zijn landen aan. Naakte zwaardlopers te Amsterdam
(Wederdopers).
1535
Verovering van Tunis. Val van het rijk van de Wederdopers te M�nster. Mislukte poging van de
Wederdopers om zich meester te maken van Amsterdam. Begin van de derde Franse oorlog (1535-
1538).
1536
Groningen en Drenthe onderwerpen zich aan Karel V. Bestand met Denemarken. Overlijden van
Erasmus op 12 juli.
1537
Geboorte van Johanna, dochter van Karel V, op 26 juni.
1538
Wapenstilstand van Nizza tussen Karel V en de Fransen. Overlijden van Karel van Gelre, herog van
Gelre tussen 1492 en 1538. Hij wordt in zijn rechten opgevolgd door Willem van Gulik (1538-1543).
1539
Overlijden van Isabella van Portugal op 1 mei na doodgeboren zoon op 25 april. Filips II landvoogd
in Spanje. Reis van Karel V door Frankrijk (1539-1540).
1540
Bestraffing van de Gentse Opstand op 30 april. Karel V reist door Holland, Zeeland en Utrecht.
Benoeming Maximiliaan van Egmond, graaf van Buren, tot gouverneur van Friesland. Menno
Simonsz. (1496-1561) neemt de leiding van de Doopsgezinde Gemeenten.
1541
Mislukte aanval op Algiers. Frans-Deens-Zweeds verbond tegen de Nederlanden. René van Chalon
na dood van Antoon van Lalaing, graaf van Hoogstraten, de nieuwe stadhouder van Holland en
Zeeland.
4. 1542
Inval van de Gelderse troepen onder leiding van Maarten van Rossem in Brabant tot Antwerpen. De
vierde Franse oorlog (1542-1544). Sluiting van de Sont (1542-1543).
1543
Verdrag van Venlo. Gelre en Zutphen definitief bij bezit Karel V. René van Chalon benoemd tot
stadhouder van Gelderland.
1544
Vrede van Crépy tussen Karel V en de Franse koning. Lodewijk van Vlaanderen, heer van Praat, als
stadhouder van Holland en Zeeland (1544-1546).
1545
Begin van het Concilie van Trente (1545-1564). Geboorte van Don Carlos, de zoon van Filips II.
1546
Begin van de Schmalkaldische oorlog. Kapittel van het Gulden Vlies te Utrecht.
1547
Slag bij M�hlberg op 24 april onder bevel van de hertog van Alva.. Geboorte van Don Juan van
Oostenrijk op 24 februari. Toevoeging van Lingen aan de patrimoniale gewesten.
1548
Stichting van de Bourgondische Kring op de Rijksdag te Augsburg (26 juni).
1549
Pragmatieke Sanctie. Reis van Filips II door de Nederlanden. Jan de Ligne, graaf van Aremberg,
benoemd tot gouverneur van Friesland, Overijssel, Groningen en Drenthe.
1550
Uitvaardiging van het bloedplakkaat tegen de hervorming. Maximiliaan van Bourgondië als
stadhouder in Holland en Zeeland. Overlijden van Nicolaas Perrenot, heer van Granvelle, op 25
augustus.
1551
Nieuwe oorlog tegen Frankrijk (1551-1559).
1552
Karel V vlucht uit Duitse Rijk en mislukte aanval op Metz.
1553
Totale verwoesting van Terwaan en Hesdin door de Habsburgse troepen.
1554
Huwelijk tussen Maria Tudor en Filips II. Fransen vernietigen de kastelen van Binche en Mariemont.
1555
Overlijden Johanna de Waanzinnige. Troonsafstand Karel V te Brussel voor wat betreft de
Nederlanden op 25 oktober. Godsdienstvrede van Augsburg. Vrede van Vaucelles. Filips van
Montmorency, graaf van Hoorn, benoemd tot stadhouder van Gelderland en Zutphen. Overlijden
van Maarten van Rossem op 7 juni.
1556
Karel V doet afstand voor Spanje (16 januari), Italië en het Duitse Rijk (september). Vertrek van
Karel V naar Spanje en aankomst in Laredo op 28 september.
5. 1557
Karel V gaat op 3 februari in zijn kloosterpaleis te Yuste wonen. Slag bij Saint-Quentin op 10
augustus, naamdag van de heilige Laurentius.
1558
Karel V sterft te Yuste op 21 september. Begrafenisoptocht voor Karel V te Brussel. Overlijden in
Spanje van Eleonora van Portugal, zuster van Karel V en weduwe van Frans I. Overlijden van Maria
van Hongarije in Cigales op 18 oktober.
1559
Vrede van Cateau-Cambrésis. Nieuwe indeling van de bisdommen in de Nederlanden. Willem van
Oranje stadhouder van Holland en Zeeland. Filips II vertrekt naar Spanje - naar later zal blijken
voorgoed.
1561
26 februari: Granvelle tot kardinaal benoemd
23 juli: Eerste protestbrief van Oranje en Egmond aan Filips II
28 november: Granvelle geïnstalleerd als aartsbisschop van Mechelen
1562
Maart: bijeenkomst van de hoge edelen in Maastricht
15 Juli: Montigny als afgevaardigde van de Nederlanden door Filips II ontvangen
1563
11 maart: Oranje, Egmond en Hornes vragen Filips II om het ontslag van Granvelle .
6 juni: Antwoord van de koning: geen reden tot wijzigingen
29 juli: Tweede protestbrief van Oranje, Egmond en Horne aan Filips II
1564
13 maart: vertrek van Granvelle
31 december: toespraak van Oranje in de Raad van State
1565
Egmond naar Spanje als woordvoerder van de oppositie. In zijn brieven uit het Bos van Segovia eist
Filips II strenge vervolging van de ketters
1566
13 maart: bijeenkomst van edelen te Hoogstraten; Megen en Egmond haken af.
5 april: aanbieding van het Smeekschrift door het Verbond der Edelen: zij en hun aanhangers
noemen zich geuzen; de landvoogdes belooft gematigdheid, waardoor protestanten terugkeren
6 juli: bijeenkomst van de leiders van het Compromis te Lier
14-22 juli: bijeenkomst van de Verbondsedelen te Sint-Truiden
30 juli: aanbieding van het Tweede Smeekschrift door Lodewijk van Nassau
10 augustus: begin van de Beeldenstorm in Vlaanderen
10 augustus-8 oktober: chronologie van de Beeldenstorm
23 augustus: Margaretha van Parma laat de hervormde preken toe op die plaatsen waar ze tot dan
toe plaatsvonden; het Verbond der Edelen heft zichzelf op
17 september: Valenciennes wordt tot rebel verklaard
10 oktober: nieuwe Beeldenstorm in 's-Hertogenbosch
29 november: koning Filips II ondertekent aanstelling van Alva om orde op zaken te stellen in de
Nederlanden
14 december: Plakkaat uitgevaardigd tegen Valenciennes
1567
Januari: Doornik veroverd door regeringstroepen; Margaretha verlangt een nieuwe eed van alle
regeringsfunctionarissen
16 februari: Anton van Bombergen maakt zich meester van 's-Hertogenbosch
13 maart: geuzenleger bij Oosterweel verslagen
14 maart: Van Stralen stilt oproer te Antwerpen
23 maart: Valenciennes heroverd door regeringstroepen onder Noircarmes
11 april: Bombergen geeft 's-Hertogenbosch op
april: vertrek van Oranje naar de Dillenburg
augustus: komst van Alva
9 september: arrestatie van Egmond en Horn
1568
23 mei: Lodewijk van Nassau verslaat een Spaans leger bij Heiligerlee
5 juni: Egmond en Horn onthoofd te Brussel
21 juli: Lodewijk van Nassau verslagen bij Jemmingen
oktober: mislukte inval door Willem van Oranje
6. 1569
Alva reorganiseert belastingstelsel, waartegen heftig verzet rijst
1570
Alva reorganiseert strafrechtspraak met de Criminele Ordonnantiën
1 november: Allerheiligenvloed
1572
1 april: Watergeuzen nemen Den Briel in; Willem van Oranje roept op tot verzet
6 april: Watergeuzen nemen Vlissingen in
24 mei: Lodewijk van Nassau neemt Bergen in
juni en juli: de Opstand verbreidt zich, voornamelijk in Holland
9 juli: negentien rooms-katholieke geestelijken uit Gorcum worden buiten Den Briel vermoord
omdat zij hun geloof niet wensen af te zweren: de martelaren van Gorcum
19-23 juli: de Opstand verbreid zich over Holland en Zeeland
augustus-september: tweede mislukte inval door Oranje
strafexpeditie van Don Frederik, Alvas zoon, tegen Mechelen, Zutphen en Naarden; daarna slaat hij
het beleg voor Haarlem
10 December: De Delftse geestelijke Cornelius Musius wordt na gruwelijke martelingen door de
Geuzen ter dood gebracht
1573
14 januari: De stoffelijke resten van Karel V worden overgebracht naar El Escorial.
12 juli: de Spanjaarden nemen Haarlem
5 augustus: Zeeuwse troepen veroveren fort Rammekens
8 oktober: bij Alkmaar begint de victorie; Alva wordt opgevolgd door Requesens
11 oktober: de geuzenvloot behaalt een overwinning op de Zuiderzee
1574
27 januari: de geuzenvloot verslaat de koninklijke vloot bij Reimerswaal op de Schelde
9 februari: Mondragon geeft Middelburg over aan de prins
14 april: Lodewijk en Hendrik van Nassau komen om het leven bij een nederlaag op de Mokerhei
3 oktober: ontzet van Leiden
1575
maart: vredesonderhandelingen mislukken te Breda
11 juli: Staten van Holland dragen de Hoge Overheid op aan Oranje
8 augustus: Oudewater uitgemoord
24 augustus: Schoonhoven geeft zich over aan de Spanjaarden
1 september: tweede Spaanse staatsbankroet
1576
5 maart: dood Requesens
29 juni: Zierikzee geeft zich over aan de Spanjaarden
zomer: Spaanse troepen slaan aan het muiten na jaren geen soldij te hebben ontvangen; de Staten
van Brabant roepen de Staten-Generaal bijeen
4-7 november: Spaanse furie te Antwerpen
8 november: bij de Pacificatie van Gent sluiten alle gewesten zich aaneen om de Spaanse troepen
het land uit te krijgen
1577
9 januari: Eerste Unie van Brussel: een nadere katholieke unie binnen de Pacificatie
12 februari: de nieuwe landvoogd Don Juan van Oostenrijk aanvaardt met het Eeuwig Edict de
Pacificatie van Gent en stuurt vreemde troepen weg
24 september: triomfantelijke intrede van Oranje in Brussel; de edelen blijken aartshertog Matthias
de landvoogdij te hebben opgedragen
28/29 oktober: calvinistische staatsgreep in Gent: Aarschot, stadhouder van Vlaanderen gevangen
10 december: Tweede Unie van Brussel, nu verdraagzaam van karakter
19 december: Oranje bemiddelt in Gent en weet Aarschot vrij te krijgen
1578
31 januari: Staatse troepen verslagen bij Gembloers door koninklijke troepen
februari: Gentse radicale calvinisten beginnen een offensief in Vlaanderen
Oranje stelt een Religievrede voor: protestantisme of katholicisme toelaten waar minstens 100
gezinnen erom vragen; dit mislukt
Don Juan opgevolgd door Alexander Farnese, hertog van Parma
7. 1579
6 januari: Artesië en Henegouwen verenigen zich in de katholieke Unie van Atrecht
23 januari: Unie van Utrecht
mei: begin van vredesbesprekingen te Keulen, die uiteindelijk mislukken
29 juni: Parma verovert Maastricht
Paus Gregorius XII verbiedt de katholieken op straffe van excommunicatie alle civiele en militaire
diensten aan de opstandelingen.
1580
februari: opstandelingen maken zich meester van de blokhuizen van Leeuwarden, Harlingen en
Staveren, waardoor Friesland aan de zijde van de Opstand komt
15 maart: Filips II doet Willem van Oranje in de ban
30 maart: De Staten van Friesland verbieden de uitoefening van andere godsdiensten dan de
gereformeerde
29 september: Verdrag van Plessis-les-Tours tussen de Staten-Generaal en Anjou, die zal optreden
als `Verdediger van de Vrijheden der Nederlanden'
Filips' verovering van Portugal verlamt Parma
1581
1 mei: katholicisme in Brussel verboden
1 juli: katholicisme in Antwerpen verboden
juli: Breda gaat voor de opstandelingen verloren
22 juli: De Staten van de opstandige gewesten `verlaten' Filips als landsheer;
aartshertog Matthias keert terug naar Oostenrijk
1582
Februari: Anjou ingehuldigd in Brabant
18 maart: mislukte moordaanslag op Oranje
augustus: Anjou ingehuldigd in Vlaanderen
najaar: Franse legermacht in de Nederlanden
1583
17 januari: Franse furie te Antwerpen: Oranjes Franse politiek in diskrediet; Parma zet zijn opmars
voort
1584
10 juli: moord op Willem van Oranje
7 augustus: Parma neemt Dendermonde
17 september: Parma neemt Gent
16 oktober: Willem Lodewijk van Nassau stadhouder van Friesland
1585
10 maart: Parma neemt Brussel
17 augustus: Parma neemt Antwerpen
20 augustus: Elizabeth I verleent steun aan opstandige gewesten
13 november: Maurits stadhouder in Holland en Zeeland
1586
januari: Leicester landvoogd in de opstandige gewesten: zijn bewind mislukt
januari: In de slag bij Boxum (ten zuidwesten van Leeuwarden) lijden de opstandelingen onder
Willem Lodewijk een nederlaag tegen de Spanjaarden onder Verdugo.
16 maart: Oldenbarnevelt landsadvocaat van Holland
7 juni: Parma neemt Grave in
1587
Vertrek van Leicester; feitelijke onafhankelijkheid van de Republiek der Verenigde Provinciën
1588
zomer: de Spaanse armada lijdt zware verliezen in gevecht met de Engelsen en de stormen
1590
Parma wordt door koning Filips tegen Frankrijk in het veld gebracht; Maurits en Willem Lodewijk
beginnen een succesvol heroveringsoffensief
Breda wordt door de opstandelingen ingenomen door in een turfschip manschappen de stad binnen
te smokkelen
1591
Opstandelingen nemen Deventer, Zutphen, Delfzijl en Nijmegen
8. 1592
Opstandelingen nemen Steenwijk en Coevorden
6 december: dood van Parma
1594
Reductie van Groningen: stad en Ommelanden worden veroverd op de Spanjaarden en als
zevende gewest in de Unie opgenomen, met Willem Lodewijk als stadhouder.
Een aanslag op Maastricht door prins Maurits wordt afgeslagen
1596
Willem Lodewijk stadhouder van Drenthe
De Triple Alliantie tussen de Republiek, Frankrijk en Engeland betekent de eerste officiële
internationale erkenning van de onafhankelijkheid van de verenigde provinciën
Albertus van Oostenrijk gouverneur van de koninklijke Nederlanden; hij verovert Calais op de
Fransen
1597
januari: Maurits verslaat Spanjaarden in ruitergevecht bij Turnhout
maart: de Spanjaarden doen een mislukte aanslag op Steenwijk
Albertus van Oostenrijk verovert Amiens op de Fransen, maar Hendrik IV herneemt de stad nog in
hetzelfde jaar
1598
Albertus van Oostenrijk vertrekt naar Spanje om er te trouwen met de dochter van koning Filips II,
Isabella. Gedurende zijn afwezigheid is kardinaal Andreas van Oostenrijk plaatsvervangend
gouverneur-generaal.
Filips II schenkt Albertus en Isabella alle Nederlanden als bruidsschat; de koning overlijdt en wordt
opgevolgd door zijn zoon Filips III
1599
Aartshertogen Albert en Isabella aanvaarden hun bewind in Brussel
1600
2 juli: Maurits van Nassau verslaat het leger van Albertus in de Slag bij Nieuwpoort, maar de
overwinning blijft zonder gevolgen; het leger van Maurits trekt terug naar de Republiek
Albertus krijgt de Italiaanse generaal Ambrogio Spinola naast zich, die begint aan een reeks
heroveringen
1601-
1604
Het Staatse Oostende belegerd en ingenomen door Albertus en Isabella
1602
Oprichting van de Verenigde Oost-Indische Compagnie
Opstandelingen nemen Grave
1603
26 mei: Acht Spaanse schepen onder leiding van Frederigo Spinola doen een vergeefse poging de
blokkade van Hollandse schepen bij Sluis te doorbreken. Frederigo Spinola sneuvelt.
1604
Opstandelingen veroveren Sluis, waarbij graaf Lodewijk G�nther van Nassau sneuvelt
1607
25 april: Jacob van Heemskerck verslaat een Spaanse vloot in de slag bij Gibraltar en komt daarbij
zelf om het leven
1605
Begin van Ambrogio Spinola's heroveringen ten noorden van de grote rivieren
1606
Beurskrach te Genua verlamt het offensief van Spinola, die de koninklijke troepen grotendeels uit
eigen middelen betaalde; in het zelfde jaar beginnen bedekt de besprekingen die tot een
wapenstilstand en vervolgens het Twaalfjarig Bestand lijden.
9. 1609-
1621
Twaalfjarig Bestand
1609
9 april: Twaalfjarig Bestand getekend te Antwerpen
1610
De `rekkelijke' volgelingen van Jacobus Arminius dienen een `remonstrantie in bij de Staten van
Holland; de `precieze' volgelingen van Franciscus Gomarus komen daarop met een `contra-
remonstrantie'.
1617
4 augustus: Oldenbarnevelt laat de Staten van Holland de Scherpe Resolutie aannemen: steden
krijgen het recht hun eigen `waardgelders' in dienst te nemen
1618
juli: Maurits laat zich machtigen de waardgelders af te schaffen
29 augustus: staatsgreep van Maurits: Oldenbarnevelt en diens medestanders, onder wie Hugo de
Groot, gearresteerd
november 1618 - november 1619: Nationale synode van de gereformeerde kerk te Dordrecht
1619
13 mei: Johan van Oldenbarnevelt op het Binnenhof in Den Haag onthoofd
1620
Willem Lodewijk, stadhouder van Friesland, Groningen en Drente, overlijdt; zijn jongere broer Ernst
Casimir volgt hem op
1621
Na het Twaalfjarig Bestand wordt de strijd hervat. Oprichting van de West-Indische Compagnie
In Spanje wordt Filips III opgevolgd door Filips IV
In Brussel overlijdt aartshertog Albertus van Oostenrijk; zijn weduwe Isabella blijft als gouverneur-
generaal de Koninklijke Nederlanden besturen
1622
16 oktober: Jochem Swartenhondt verslaat een Spaanse vloot in de Straat van Gibraltar
1625
23 april: Maurits overlijdt; hij wordt opgevolgd door Frederik Hendrik.
Spinola verovert Breda
1626
Geboorte prins Willem II
Ernst Casimir verovert Oldenzaal
1627
Frederik Hendrik neemt Groenlo (Grol)
1628
Piet Hein verovert de Spaanse zilvervloot in de baai van Matanzas (Cuba)
1629
Frederik Hendrik belegert 's-Hertogenbosch; de Spanjaarden onder Montecuculi proberen hem weg
te lokken door de Veluwe binnen te vallen en Amersfoort in te nemen. De verrassing van de
Spaanse bevoorradingsstad Wezel door de Staatsen maakt een einde aan Montecuculi's veldtocht,
waarna 's-Hertogenbosch zich over geeft
10. 1632
Hoge Zuid-Nederlandse edelen lopen over naar de Republiek, wat Frederik Hendriks veldtocht
langs de Maas mogelijk maakt: Roermond, Venlo en Maastricht komen aan de Republiek. Bij het
beleg van Roermond overlijdt de Friese stadhouder Ernst Casimir. Hij wordt opgevolgd door zijn
zoon Hendrik Casimir I
1633
Isabella roept in Brussel buiten Madrid om de Staten-Generaal van de koninklijke Nederlanden
bijeen. Zij opent rechtstreekse onderhandelingen met Den Haag, die echter op niets uitlopen.
Isabella overlijdt in hetzelfde jaar
1634
118 augustus: Maastricht weet een aanslag op de stad door het koninklijke leger af te slaan
4 november: kardinaal-infant Ferdinand van Oostenrijk doet zijn intrede te Brussel als nieuwe
gouverneur-generaal
1635
Don Ferdinand neemt in maart Sierck-les-Bains en Trier in.
Frankrijk verklaart Spanje de oorlog, waardoor in de Koninklijke Nederlanden een
tweefrontenoorlog ontstaat. De Fransen verslaan de Spanjaarden bij les Avins (ten zuiden van
Hoei) en verenigen zich in Maastricht met het Staatse leger.
Het gemeenschappelijk Frans-Staatse leger houdt gruwelijk huis in Tienen, waardoor de publieke
opinie in het Zuiden zich tegen de Republiek keert. Diest en Aarschot worden ingenomen, maar
Leuven weet een beleg te doorstaan.
Het initiatief komt aan de Spaanse troepen, die de belangrijke Schenkenschans weten in te nemen,
evenals Kleef, Goch, Kalkar, Kranenburg en Gennep.
17 augustus: overlijden van Aytona, opperbevelhebber van het koninklijk leger in de Nederlanden
September: onderhandelingen tussen het Zuiden en het Noorden te Griethausen, Kranenburg en
Turnhout, zonder resultaat.
1636
Frederik Hendrik herneemt Griethausen, Kleef en op 30 april de Schenkenschans. Dit laatste wekt
in Madrid ontstemming jegens Brussel.
Het Spaanse leger richt zich tegen Frankrijk.
1637
Frederik Hendrik wordt afgeslagen voor Hulst, maar slaat daarna het beleg voor Breda.
De Fransen nemen Landrecies, Maubeuge, Beaumont, Berlaimont en St. Pol.
In een poging Frederik Hendrik weg te lokken van Breda, verovert Don Ferdinand de steden Venlo
(7 augustus) en Roermond (4 september) en daarna Berlaimont, Maubeuge en St. Pol.
Het verlies van Breda wordt in Brussel en Madrid hoog opgenomen.
1638
20 juni: Een Staats leger onder Willem van Nassau, van zins om Antwerpen te verrassen, wordt ten
westen van de stad bij Kallo verpletterend verslagen.
1639
21 oktober: In de slag bij Duins (de 'Downs' ten zuiden van Engeland) verslaat Maarten Harpertsz.
Tromp een tweede Spaanse armada.
9 november: Dankdag in de Republiek op last van de Staten-Generaal
De Fransen nemen Hesdin.
1640
Opstandelingen nemen Hulst, waarbij de Friese stadhouder Hendrik Casimir I sneuvelt; hij wordt
opgevolgd door zijn broer Willem Frederik van Nassau
Spanje kampt met de opstand en onafhankelijkheid van Portugal
1641
Kardinaal-infant Ferdinand van Oostenrijk als gouverneur-generaal van de koninklijke Nederlanden
opgevolgd door Francisco de Melo;
Frederik Hendrik neemt Gennep
1642
Francisco de Melo maakte de Franse gebiedswinst ongedaan: hij herneemt Lens en La Bassée.
Mei: Francisco de Melo behaalt een grote overwinning op de Fransen bij Honnecourt.
Frederik Hendrik komt met het Staatse leger niet verder dan enkele schermutselingen, maar
separate vredesbesprekingen wijst hij af.
Het Franse leger belegert het Spaanse Perpignan
1643
16 mei: Francisco de Melo lijdt een vernietigende nederlaag tegen de Fransen bij Rocroi. Het luidt
het einde van zijn ambtsperiode in. De Fransen nemen Thionville (augustus) en Sierck-les-Bains
(september)
11. 1644
29 juli: Grevelingen geeft zich na een beleg van twee maanden over aan de Fransen.
September: Frederik Hendrik neemt Sas van Gent in Vlaanderen
20 september: Voor een vergadering van de Raad van State in Dendermonde draagt Francisco de
Melo het gouverneurschap-generaal van de koninklijke Nederlanden over aan Manuel de Castel
Rodrigo
1645
Door de gezagscrisis in de Spaanse legertop en de onderlinge naijver tussen de officieren lijdt het
Spaanse leger desastreuze verliezen. De Fransen maken zich meester van Armentières, Warneton,
Komen en Menen. In november 1645 neemt Frederik Hendrik het Vlaamse Hulst, waardoor grote
delen van Vlaanderen bedreigd worden. De Staten van Brabant willen directe onderhandelingen
met de Staten van de Republiek.
1646
In zijn laatste veldtocht slaat Frederik Hendrik het beleg voor Antwerpen. Dit geeft de Fransen de
gelegenheid zich zonder veel moeite meester te maken van steden in het Zuiden: Kortrijk, Sint-
Winoksbergen, Mardijck, Veurne en Duinkerke.
1647
Manuel de Castel Rodrigo als gouverneur-generaal van de koninklijke Nederlanden opgevolgd door
aartshertog Leopold Willem van Oostenrijk
14 maart: Frederik Hendrik overlijdt; hij wordt opgevolgd door Willem II
10 mei: Bijzetting van Frederik Hendrik te Delft
5 juni: Leopold Willem kondigt te Armentières een wapenstilstand ter zee af; op 24 juni werd deze te
Brugge officieel gepubliceerd.
1648
Op 30 januari ondertekenen de gezanten van Spanje en de Republiek in het Huis van het
Kramersgilde te Münster na langdurige onderhandelingen een vredesverdrag tussen beide partijen.
Dit verdrag wordt vervolgens naar Madrid en Den Haag gestuurd ter ratificatie door respectievelijk
koning Filips IV van Spanje en de Staten-Generaal. Op 15 mei bekrachtigen de Nederlandse en
Spaanse afgevaardigden met een eed het vredesverdrag in het raadhuis van Münster. Op 5 juni
wordt de vrede afgekondigd, zowel in de Noordelijke als de Zuidelijke Nederlanden.
Last Modified: 12-6-2014 15:33
