Deniz ve Kıyı Koruma Alanları ve Foça Özel Çevre Koruma Bölgesi (Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi)

1. Deniz ve Kıyı Koruma Alanları
ve
Foça Özel Çevre Koruma
Bölgesi

2. İÇERİK
•Deniz ve Kıyı Koruma Alanı
•Dünyada ve Akdeniz’de Deniz ve
Kıyı Koruma Alanları
•Türkiye’de Deniz ve Kıyı Koruma
Alanları
•Foça ÖÇK Bölgesi
Fotoğraf: Deniz Dalak

3. Deniz ve Kıyı Koruma Alanları

4. Korunan Alan
Biyolojik çeşitliliğin, doğal
ve bununla ilişkili kültürel
kaynakların korunması ve
devamlılığının sağlanması
amacıyla ilgili mevzuata
göre yönetilen karasal
alanlar ve/veya denizel
alanlardır.
Fotoğraf: TVKGM Arşivi

5. Deniz ve Kıyı Koruma Alanı
Doğal, tarihi ve
kültürel özelliklerin
korunduğu deniz ve
kıyı alanlarıdır. Bu
koruma, yasalar
altında yöre halkının,
paydaşların destek ve
katılımıyla sağlanır.
Fotoğraf: Deniz Dalak

6. Deniz ve Kıyı Koruma Alanının Önemi
Deniz ve Kıyı Koruma Alanı,
sağlıklı denizlerin, türlerin ve
yaşam alanlarının göstergesidir.
Bunlar, etkin bir yönetim ile yerel
ekonomi ve kültürel değerleri
destekler ve gelecek nesillere
aktarılmasını sağlar.
Fotoğraf: Deniz Dalak

8. Dünyada ve Akdeniz’de
Deniz ve Kıyı Koruma Alanları

9. Dünyada Deniz ve Kıyı Koruma
Alanları
•Tüm dünyada10280 DKKA
bulunuyor.
•Bu alanlar okyanusların
%2,3’ünü oluşturuyor.
•Sözleşmelerle bu alanlar
güvence altına alınıyor
(Biyoçeşitlilik,Bern,
Barselona, Cenova, Dünya
Mirası, UNESCO Biyosfer
Rezervleri, Ramsar ve
Sulakalanlar sözleşmeleri
ve Natura 2000 ağı)
Hint Okyanusundaki Chagos Archipelago, dünyanın en büyük DKAsı, 250 bin
milkare. Fotoğraf: www.wikipedia.com

10. Dünyada Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının Çeşitleri
•Sığınak (sanctuary)
•Rezerv
•Ulusal Park
•Dünya Mirası
•Denizel Park

11. Akdeniz’de Deniz ve Kıyı Koruma Alanları
Akdeniz Önemi:
•Bugüne kadar belirlenen 17000
tür yaşıyor ve %48 kadarı
sadece Akdeniz’de yaşıyor.
•Tüm dünyadaki denizel türlerin
%18’ine ev sahipliği yapıyor.
•Ada ve delta ekosistemlerine
sahip
Fotoğraf: Melih Ertan Çınar

12. Akdeniz’de Deniz ve Kıyı Koruma Alanları
Akdeniz Havzasının Önemi:
•Coğrafik konumu ve biyoçeşitliliği
sayesinde insanlık tarihinin önemli göç
yollarından
•Kültürel ve tarihi çeşitliliğe sahip
•Dünyadaki insan nüfusunun %7’si
Akdeniz’deki 22 ülkede yaşıyor
•Her yıl 275 milyon kişi tatil için Akdeniz
ülkelerini seçiyor.
Fotoğraf: Deniz Dalak

13. Akdeniz’de Deniz ve Kıyı Koruma Alanları
•677 DKKA bulunuyor
ve 31 tanesi Türkiye’de.
•Akdeniz’in %4.56’sı
yasal statüler ile
korunmaktadır.

14. Akdeniz’de Deniz ve Kıyı Koruma Alanları İçin Tehditler
•İklim değişikliği
•Kirlilik
•Aşırı ve yasak
avlanma
•Yabancı tür girişi
(balon balığı, sokkan)
•Habitat tahribatı
Fotoğraf: www.yabantv.com

15. Türkiye’de
Deniz ve Kıyı Koruma Alanları

16. Türkiye’de Deniz ve Kıyı Koruma Alanları
Ülkemiz, adalar hariç Akdeniz,
Ege Denizi, Marmara Denizi ve
Karadeniz kıyıları, olmak üzere
yaklaşık 8 bin 500 km kıyı
uzunluğuna sahip
Yaklaşık 3 bin bitki ve hayvan
türüne ev sahipliği yapıyor
Türkiye’de deniz ve kıyı
alanlarının tahribatı, denizel
kaynakların aşırı kullanımı en
temel tehditler arasında
Fotoğraf: TVKGM Arşivi

17. Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarından Sorumlu Kurumlar
Türkiye’de farklı statüler altında farklı Bakanlıklar tarafından yönetilen 31
Deniz ve Kıyı Alanı bulunuyor. Bu alanlar yaklaşık 346.138 hektar alanı
kaplıyor ve Türkiye kara sularının yaklaşık % 4’ü korunuyor.

18. Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sisteminin Güçlendirilmesi
Projesi
Süre: Mayıs 2009-Nisan 2014
Amaç:
Ulusal deniz ve kıyı koruma alanları sistemini güçlendirmek ve etkin
yönetimini kolaylaştırmayı amaçlıyor. Bu kapsamda;
•Deniz ve kıyı koruma alanları ile ilgili kurumsal ve bireysel kapasite
geliştirme,
•Bu alanlarda finansal sürdürülebilirlik,
•Ulusal ve yerel koordinasyonun sağlanması hedefleniyor.

19. Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sisteminin Güçlendirilmesi
Projesi
Proje Ortakları:
•Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel
Müdürlüğü tarafından,
•Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel
Müdürlüğü ve,
•Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel
Müdürlüğü ortaklığında,
•Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) uygulayıcı ortaklığıyla,
•Küresel Çevre Fonunun (GEF) mali desteğiyle yürütülüyor.

20. Proje Alanları
Ayvalık Adaları Tabiat Parkı
Datça-Bozburun ÖÇK Bölgesi
Foça ÖÇK Bölgesi
Köyceğiz-Dalyan ÖÇK Bölgesi
Gökova ÖÇK Bölgesi
Fethiye-Göcek ÖÇK
Bölgesi

21. Foça
Özel Çevre Koruma
Bölgesi

22. Foça Özel Çevre Koruma Bölgesi
Fotoğraf: Deniz Dalak

23. Ekolojik Değerler
•Akdeniz foku (Monachus
monachus)
•Kuşlar (118 tür)
•Deniz çayırları
•Balıklar (50 tür)
•Deniz algleri (150 tür)
Fotoğraf: SAD-AFAG Arşivi
•Denizel makroskobik
canlılar(132 tür)

24. İnsan Kullanımı
•Tarım
•Turizm
•Balıkçılık
•Rekreasyon
Fotoğraf: Vahit Alan

25. Koruma Statüleri
•Özel Çevre Koruma Bölgesi /
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
•Doğal Sit (I,II,III derece) /
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
•Arkeolojik Sit (I,II,III derece) /
Kültür ve Turizm Bakanlığı
•Kentsel Sit / Kültür ve Turizm
Bakanlığı
•Askeri Yasak Bölge / İç İşleri
Bakanlığı

26. Deniz ve Kıyı Koruma Alanının Foça’ya Faydaları
Fotoğraf: TVKGM Arşivi

27. Deniz canlılarını koruyor
Akdeniz foku başta olmak
üzere küresel öneme sahip
türlerin neslinin devam
etmesini sağlıyor.
Fotoğraf: SAD-AFAG Arşivi

28. Yöre ekonomisini destekliyor
Denizel değerlerin
korunması, aynı zamanda
ekonomik değerlerin de
korunmasına katkı koyuyor.
Böylece Foça ÖÇK Bölgesi,
yıllık 59 milyon TL katkı
sağlıyor.
Fotoğraf: Deniz Dalak

29. Balık stoklarını koruyor
Trol ve gırgır teknelerinin,
ÖÇK Bölgesi dışında
avlanması için
düzenlemeler yapıldı.
Böylece alan, tüm
balıkçılar ve Akdeniz foku
için besin rezervi özelliği
taşıyor.
Fotoğraf: Deniz Dalak

30. Deniz çayırları, iklim değişikliği ile mücadelede doğal bir çözüm sunuyor
Dünya'da sadece Akdeniz
havzasında bulunuyor.
Ormanlardan 5 kat daha fazla
karbonu tutup depolayarak
iklimi düzenliyor.
Deniz eriştelerinin bu özelliği ile
Foça ÖÇK Bölgesi’ne kattığı
değer yıllık 655 bin TL.
Fotoğraf:www.wwf.org.tr

31. Deniz çayırları kıyı erozyonunun kontrolünü sağlıyor
Deniz suyu hareketinin etkilerini %10 ile
%75 arasında sınırlamak, kıyıda 1 ile 2
metre arasında biriken ölü yaprak
ve kökleri ile kıyı erozyonunu
engellemek ve yataklarının dibinde
biriken ölü katman sayesinde kumu
sabitlemek gibi kıyı yapısını dengeleyici
özellikleri vardır.
Foça ÖÇK Bölgesinde kıyıların
%49unda yapılaşmanın yasak olması
bu türü koruyor.
Deniz eriştelerinin bu özelliği ile Foça
ÖÇK Bölgesi’ne kattığı değer yıllık 8,5
milyon TL.
Fotoğraf: Deniz Dalak

32. Verimli balık avı ile amatör balıkçılık turizmi gelişiyor
Denizel biyoçeşitliliğin
korunmasıyla gelişen
amatör balıkçılık Türkiye
ekonomisine yıllık 120
milyon TL (ulaşım,
konaklama, av
malzemeleri, yemek/içmek)
gelir sağlıyor.
Fotoğraf: Vahdet Ünal

33. Kıyılar doğal bir arıtma sağlıyor
Foça ÖÇK Bölgesi kıyıları,
yılda yaklaşık 1,5 milyon TL
değerinde bir atıksu arıtma
maliyeti karşılıyor. Örneğin,
atık su içindeki besin tuzları
deniz canlıları tarafından
kullanılarak azaltılıyor
Fotoğraf: Esra Kartal

34. Tarihi, kültürel ve doğal değerleri sayesinde kitle turizminin
yapıldığı alanlara göre farklı turizm seçenekleri sunuyor
Dalış, yelken, rüzgar
sörfü, gastronomi,
doğa gözlemciliği,
treking, ve bisiklet gibi
seçenekler ile cazibe
merkezi haline geliyor.
Fotoğraf: Deniz Dalak

35. Denizel değerlerin korunması turizmin geleceğini garantiliyor
Ziyaretçilerin Foça’yı
tercih etme nedenlerinin
başında temiz deniz,
sahil ve kıyı alanları yer
alıyor. Alanın bu
özellikleri, Foça ÖÇK
Bölgesi’ne yıllık yaklaşık
39 milyon TL turizm
değeri sağlıyor.
Fotoğraf: Deniz Dalak

36. Zengin doğası, temiz deniz ve kıyıları ile yöre turizmine katkı sağlıyor
Foça ÖÇK Bölgesi’nin
biyoçeşitliliği, tarihi ve
kültürel değerleri doğa
meraklıları ve
fotoğrafçıların alanı
tercih etmesini sağlıyor.
Böylece, koruma ve
kullanma konusunda
duyarlı kişiler Foça’yı
ziyaret etmiş oluyor.
Fotoğraf: Deniz Dalak

37. Zengin doğası, temiz deniz ve kıyıları ile yöre turizmine katkı sağlıyor
Türkiye’de tüm ÖÇK
Bölgeleriyle birlikte Foça’da
da deniz suyunun temizliği
konusunda önlemler alınıyor.
Denizel canlıların temiz ve
besince zengin bir ortamda
yetişmesini sağlıyor. Böylece
ziyaretçiler ve Foça’da
yaşayanlara güvenli gıdaya
ulaşabiliyor.
Fotoğraf: Esra Kartal

38. Yerel kültür ve geleneksel yaşam biçimlerini koruyor
Denizciliği ile tanınan
İyonyalıların kurduğu
Foça’nın tarihle bağını
balıkçılar, mitolojik
hikayeler ve bölge
doğasının
şekillendirdiği yemek
tarifleri ile kuruyor.
Fotoğraf: Deniz Dalak

39. Denetim ve yönetimin sağlıklı yapılması için önlemler alınıyor
Foça ÖÇK Bölgesi’nde
yaşayan herkesin ve alanın
doğal, tarihi ve kültürel
değerlerinin bir bütün olarak
ele alındığı bir Yönetim Planı
bulunuyor.
Düzenli denetim için çevre
botunun aktif hale gelmesi
için çalışmalar bulunuyor.

40. Her yaştan insana, deniz, kıyı
ve ada ekosistemini anlatmak
için laboratuar görevi
görüyor.
Foça ÖÇK Bölgesi, koruma
ve kullanma çalışmalarının
temeli olan bilimsel
araştırmalara ev sahipliği
yapıyor. Bunlar, Foça için
yapılacak planlama
çalışmalarına da veri
sağlayarak altlık oluşturuyor.
Fotoğraf: Deniz Dalak

41. Teşekkürler…
www.dka.gov.tr
www.facebook.com/DKKATurkiye
www.twitter.com/MCPA_TR
Hazırlayan: Esra Kartal
Sunuma Görüş Veren: Harun Güçlüsoy, Gülden Atkın Gençoğlu
Hazırlanma Tarihi: 21 Ocak 2014