Akdeniz havzası hakkında_genel_bir_değerlendirme_ali_külah
Deniz ve Kıyı Koruma Alanları ve Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi
1. Deniz ve Kıyı Koruma Alanları
Ve
Gökova Özel Çevre Koruma
Bölgesi
2. İÇERİK
•Deniz ve Kıyı Koruma Alanı
•Dünyada ve Akdeniz’de Deniz ve
Kıyı Koruma Alanları
•Türkiye’de Deniz ve Kıyı Koruma
Alanları
•Gökova ÖÇK Bölgesi
4. Korunan Alan
Biyolojik çeşitliliğin, doğal
ve bununla ilişkili kültürel
kaynakların korunması ve
devamlılığının sağlanması
amacıyla ilgili mevzuata
göre yönetilen karasal
alanlar ve/veya denizel
alanlardır.
Fotoğraf: Z. Derya YILDIRIM
5. Deniz ve Kıyı Koruma Alanı
Doğal, tarihi ve
kültürel özelliklerin
korunduğu deniz ve
kıyı alanlarıdır. Bu
koruma, yasalar
altında yöre halkının,
paydaşların destek ve
katılımıyla sağlanır.
Fotoğraf: Z. Derya YILDIRIM
6. Deniz ve Kıyı Koruma Alanının Önemi
Deniz ve Kıyı Koruma Alanı,
sağlıklı denizlerin, türlerin ve
yaşam alanlarının göstergesidir.
Bunlar, etkin bir yönetim ile yerel
ekonomi ve kültürel değerleri
destekler ve gelecek nesillere
aktarılmasını sağlar.
Fotoğraf: Z. Derya YILDIRIM
9. Dünyada Deniz ve Kıyı Koruma
Alanları
•Tüm dünyada10280 DKKA
bulunuyor.
•Bu alanlar okyanusların
%2,3’ünü oluşturuyor.
•Sözleşmelerle bu alanlar
güvence altına alınıyor
(Biyoçeşitlilik,Bern,
Barselona, Cenova, Dünya
Mirası, UNESCO Biyosfer
Rezervleri, Ramsar ve
Sulakalanlar sözleşmeleri
ve Natura 2000 ağı)
Hint Okyanusundaki Chagos Archipelago, dünyanın en büyük DKAsı, 250 bin
milkare. Fotoğraf: www.wikipedia.com
10. Dünyada Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının Çeşitleri
•Sığınak (sanctuary)
•Rezerv
•Ulusal Park
•Dünya Mirası
•Denizel Park
11. Akdeniz’de Deniz ve Kıyı Koruma Alanları
Akdeniz Önemi:
•Bugüne kadar belirlenen 17000
tür yaşıyor ve %48 kadarı
sadece Akdeniz’de yaşıyor.
•Tüm dünyadaki denizel türlerin
%18’ine ev sahipliği yapıyor.
•Ada ve delta ekosistemlerine
sahip
Fotoğraf: Melih Ertan Çınar
12. Akdeniz’de Deniz ve Kıyı Koruma Alanları
Akdeniz Havzasının Önemi:
•Coğrafik konumu ve biyoçeşitliliği
sayesinde insanlık tarihinin önemli göç
yollarından
•Kültürel ve tarihi çeşitliliğe sahip
•Dünyadaki insan nüfusunun %7’si
Akdeniz’deki 22 ülkede yaşıyor
•Her yıl 275 milyon kişi tatil için Akdeniz
ülkelerini seçiyor.
Fotoğraf: Z. Derya YILDIRIM
13. Akdeniz’de Deniz ve Kıyı Koruma Alanları
•677 DKKA bulunuyor
ve 31 tanesi Türkiye’de.
•Akdeniz’in %4.56’sı
yasal statüler ile
korunmaktadır.
14. Akdeniz’de Deniz ve Kıyı Koruma Alanları İçin Tehditler
•İklim değişikliği
•Kirlilik
•Aşırı ve yasak
avlanma
•Yabancı tür girişi
(balon balığı, sokkan)
•Habitat tahribatı
Fotoğraf: www.yabantv.com
16. Türkiye’de Deniz ve Kıyı Koruma Alanları
-Ülkemiz, adalar hariç Akdeniz,
Ege Denizi, Marmara Denizi ve
Karadeniz kıyıları, olmak üzere
yaklaşık 8 bin 500 km kıyı
uzunluğuna sahip
-Yaklaşık 3 bin bitki ve hayvan
türüne ev sahipliği yapıyor
-Türkiye’de deniz ve kıyı
alanlarının tahribatı, denizel
kaynakların aşırı kullanımı en
temel tehditler arasında
Fotoğraf: TVKGM Arşivi
17. Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarından Sorumlu Kurumlar
Türkiye’de farklı statüler altında farklı Bakanlıklar tarafından yönetilen 31
Deniz ve Kıyı Alanı bulunuyor. Bu alanlar yaklaşık 346.138 hektar alanı
kaplıyor ve Türkiye kara sularının yaklaşık % 4’ü korunuyor.
18. Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sisteminin
Güçlendirilmesi Projesi
Uygulama Periyodu: Mayıs 2009-Nisan 2014
Amaç:
Ulusal deniz ve kıyı koruma alanları sistemini güçlendirmek ve etkin yönetimini
kolaylaştırmayı amaçlıyor. Bu kapsamda;
•Deniz ve kıyı koruma alanları ile ilgili kurumsal ve bireysel kapasite geliştirme,
•Bu alanlarda finansal sürdürülebilirlik,
•Ulusal ve yerel koordinasyonun sağlanması hedefleniyor.
19. Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sisteminin
Güçlendirilmesi Projesi
Proje Ortakları:
•Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel
Müdürlüğü tarafından,
•Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel
Müdürlüğü ve,
•Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel
Müdürlüğü ortaklığında,
•Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) uygulayıcı ortaklığıyla,
•Küresel Çevre Fonu’nun (GEF) mali desteğiyle yürütülüyor.
20. Proje Alanları
Ayvalık Adaları Tabiat Parkı
Datça-Bozburun ÖÇK Bölgesi
Foça ÖÇK Bölgesi
Köyceğiz-Dalyan ÖÇK Bölgesi
Gökova ÖÇK Bölgesi
Fethiye-Göcek ÖÇK Bölgesi
25. Koruma Statüleri
•Özel Çevre Koruma Bölgesi /
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
•Doğal Sit (I,II,III derece) /
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
•Arkeolojik Sit (I,II,III derece) /
Kültür ve Turizm Bakanlığı
•Kentsel Sit / Kültür ve Turizm
Bakanlığı
26. Deniz ve Kıyı Koruma Alanının Gökova ÖÇK Bölgesi’ne Faydaları
Fotoğraf: Z. Derya YILDIRIM
27. Deniz canlılarını koruyor
Kum Köpekbalığı
(Carcharhinus plumbeus)
başta olmak üzere küresel
öneme sahip türlerin
neslinin devam etmesini
sağlıyor.
Fotoğraf: Z. Derya YILDIRIM
28. Yöre ekonomisini destekliyor
Denizel değerlerin
korunması, aynı zamanda
ekonomik değerlerin de
korunmasına katkı koyuyor.
Böylece Gökova ÖÇK
Bölgesi, yıllık 50 milyon TL
katkı sağlıyor.
Fotoğraf: Z. Derya YILDIRIM
29. Balık stoklarını koruyor
Gökova ÖÇK Bölgesi denizel
alanında ilan edilen 6 adet
Balıkçılığa Kısıtlı Alan sayesinde
balık stokları koruma altına
alındı.
Üç yıllık balık populasyonlarını
izleme çalışması sonucunda;
•Lahoz populasyonunda %18,
•Orfoz populasyonund %19
oranlarında artış gözlendi.
30. Alandaki balıkçılık faaliyetleri ekonomiye büyük katkı
sağlıyor
Aile balıkçılığının yaygın olduğu
Gökova ÖÇK Bölgesi’nde ilan
edilen 6 adet Balıkçılığa Kısıtlı
Alan sayesinde balıkçılığın
geleceği güvence altına alınmış
oluyor.
Bölgedeki balıkçılık
faaliyetlerinin yöreye yıllık
katkısı 534 bin TL.
Fotoğraf: Z. Derya YILDIRIM
31. Verimli balık avı ile amatör balıkçılık turizmi gelişiyor
Denizel biyoçeşitliliğin
korunmasıyla gelişen
amatör balıkçılık Türkiye
ekonomisine yıllık 33
milyon TL (ulaşım,
konaklama, av
malzemeleri, yemek/içmek)
gelir sağlıyor.
Fotoğraf: Z.Derya YILDIRIM
32. Deniz çayırları, iklim değişikliği ile mücadelede doğal bir çözüm sunuyor
Dünya'da sadece Akdeniz
havzasında bulunuyor.
Ormanlardan 5 kat daha fazla
karbonu tutup depolayarak
iklimi düzenliyor.
Deniz eriştelerinin bu özelliği ile
Gökova ÖÇK Bölgesi‘ne kattığı
değer yıllık 1,2 milyon TL.
Fotoğraf:www.wwf.org.tr
33. Deniz çayırları kıyı erozyonunun kontrolünü sağlıyor
Deniz çayırı yataklarının;
Deniz suyu hareketinin etkileri %10 ila
%75 arasında sınırlamak, kıyıda 1 ila 2
metre arasında biriken ölü yaprak ve
kökleri ile kıyı erozyonunu engellemek
ve yataklarının dibinde biriken ölü
katman sayesinde kumu sabitlemek gibi
kıyı yapısını dengeleyici özellikleri
vardır.
Deniz çayırlarının bu özelliği ile Gökova
ÖÇK Bölgesi‘ne kattığı değer yıllık
yaklaşık 324 bin TL.
Fotoğraf: Zafer KIZILKAYA
34. Kıyılar doğal bir arıtma sağlıyor
Gökova ÖÇK Bölgesi kıyıları,
yılda yaklaşık 16 milyon TL
değerinde bir atıksu arıtma
maliyeti karşılıyor. Örneğin,
atık su içindeki besin tuzları
deniz canlıları tarafından
kullanılarak azaltılıyor
35. Tarihi, kültürel ve doğal değerleri sayesinde kitle turizminin yapıldığı
alanlara göre farklı turizm seçenekleri sunuyor
Kite - surf, yelken,
rüzgar sörfü, kano,
doğa gözlemciliği,
treking, ve bisiklet gibi
seçenekler ile cazibe
merkezi haline geliyor.
36. Sedir Adası (Şehir / Şehiroğlu Adası)*
Karia’nın Hellenleşme dönemine önemli bir örnek olan ve bu zamana kadar ayakta
kalmış Antik Kedreai şehrine ait surlar, kuleler, limanlar, agora, kutsal alanlar, yazıtlar,
sarnıçlar, bir tiyatro ve Kleopatra’nın balayı hediyesi olduğuna inanılan kumsalı ile önemli
bir turist ziyaret noktası. Adaya yapılan tekne turlarından elde edilen gelir yıllık 7
milyon TL.
Fotoğraf: Zafer KIZILKAYA
*Diler, A., 2007. Kedrai Sedir Adası. Arkeoloji ve
Sanat Yayınları. 91p
37. Denizel değerlerin korunması turizmin geleceğini garantiliyor
Ziyaretçilerin Gökova
ÖÇK Bölgesi’ni tercih
etme nedenlerinin
başında temiz deniz,
sahil ve kıyı alanları yer
alıyor.
Alanın bu özellikleri,
Gökova ÖÇK Bölgesi’ne
yıllık yaklaşık 27 milyon
TL turizm değeri sağlıyor.
Bu da alanın toplam
değerinin %55’ini
oluşturuyor.
38. Zengin doğası, temiz deniz ve kıyıları ile yöre turizmine katkı sağlıyor
Türkiye’de tüm ÖÇK
Bölgeler’i ile birlikte
Gökova’da da deniz
suyunun temizliği konusunda
önlemler alınıyor.
Denizel canlıların temiz ve
besince zengin bir ortamda
yetişmesini sağlıyor. Böylece
ziyaretçiler ve Gökova ÖÇK
Bölgesi’nde yaşayanlar
güvenli gıdaya ulaşabiliyor.
Fotoğraf: Esra Kartal
39. Yerel kültür ve geleneksel yaşam biçimlerini koruyor
Gökova ÖÇK
Bölgesi’nin Akyaka
Beldesi’nde korunan ve
uygulanan Nail
Çakırhan mimarisi
bölgeye ayrı bir güzellik
katıyor.
Fotoğraf: www.cittaslowturkiye.org
40. Denetim ve yönetimin sağlıklı yapılması için önlemler alınıyor
Gökova ÖÇK Bölgesi’nde
yaşayan herkesin ve alanın
doğal, tarihi ve kültürel
değerlerinin bir bütün olarak
ele alındığı bir Yönetim Planı
bulunuyor.
Alanlarda kurulan Yerel
Çalışma Grupları sayesinde,
yönetim planı içeriği
uygulamaya geçiriliyor.
Fotoğraf: Z. Derya YILDIRIM
41. Her yaştan insana, deniz ve kıyı ekosistemini
anlatmak için laboratuar görevi görüyor.
Gökova ÖÇK Bölgesi, koruma ve kullanma
çalışmalarının temeli olan bilimsel araştırmalara
ev sahipliği yapıyor. Bunlar, Gökova ÖÇK
Bölgesi için yapılacak planlama çalışmalarına
da veri sağlayarak altlık oluşturuyor.
Fotoğraf: Z.Derya YILDIRIM
Türkiye’de ve dünyada deniz ve kıyı koruma alanları için yasadışı ve aşırı avcılık, kirlilik, yapılaşma, turizm baskısı önemli tehditler.
Deniz ve Kıyı Koruma Alanları bu sorunların çözümüne katkı sağlar, çözümün bir parçasıdır.
Deniz ve Kıyı Koruma Alanları, biyolojik çeşitliliğin, yerel kültürel mirasın ve geleneksel ekonominin yaşamasında önemli role sahiptir.
Deniz koruma alanları geniş bir denizel hizmet ve ürünler yelpazesi sunar ve sağladıkları faydalar ile alanlarda yaşayanların bireysel ve sosyal refahına katkıda bulunur.
Deniz ve Kıyı Koruma Alanı, sağlıklı denizlerin, türlerin ve yaşam alanlarının göstergesidir. Bunlar, etkin bir yönetim ile yerel ekonomi ve kültürel değerleri destekler ve gelecek nesillere aktarılmasını sağlar.
Deniz koruma alanları geniş bir denizel hizmet ve ürünler yelpazesi sunar ve sağladıkları faydalar ile alanlarda yaşayanların bireysel ve sosyal refahına katkıda bulunur.
Turkiye’de de farklı koruma statulerinin dka olarak geçmesinin dünya ile benzerlik gösterdiği anlatılabilir bunun üzerinden.
Turkiye’de de farklı koruma statulerinin dka olarak geçmesinin dünya ile benzerlik gösterdiği anlatılabilir bunun üzerinden.
Foça, Gökova, Köyceğiz-Dalyan, Datça-Bozburun ve Fethiye-Göcek ÖÇK Bölgeleri ve Ayvalık Adaları Tabiat Parkı birer Deniz ve Kıyı Koruma Alanıdır.
Ekosistem hizmetleri nedir?
Doğanın hiçbir ücret talep etmeden sağladığı hizmetlere ekosistem hizmetleri denir. Ekosistem hizmeti, genellikle “doğada bunu korumak bizim ne işimize yarıyor ki?” sorusuna yanıt vermemizi sağlar. ÖÇK Bölgelerine ilişkin veriler, Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Projesi kapsamında 2011 yılında yapılan ekosistem hizmetlerinin ekonomik değerleme çalışması sonuçlarına dayanmaktadır (Bann ve Başak 2011). Bazı değerler tahminidir ve bazı önemli hizmetler dahil edilememiştir. Bu nedenle değerler olması gerekenin altındadır. Alanda potansiyel olarak varolan, ancak bilimsel bilgi ve/veya veri olmadığı için incelenemeyen ekosistem hizmetleri vardır. Bunlar; doğal ilaçlar gibi hammaddeler, genetik kaynaklar ve dekoratif ürünler; denizel ortamın mikro-iklim düzenlemesinde, sel ve fırtınadan korumadaki rolü, alanın eğitim, peyzaj ve miras değerleridir.
Deniz çayırları, en çok deniz araçları tarafından yapılan demirlemeden zarar görüyor. Tekneler için sağlanan her mapa ve şamandıra alanı en az 30 m2 lik deniz çayırının zarar görmesini önlüyor